Upload
anastasiyaf
View
63
Download
8
Embed Size (px)
Citation preview
Змены ў дзяржаўным ладзе ВКЛ у XV – сяр.
XVI стст.
Пачатак кіравання Казіміра1440 г. – князь ВКЛ – Казімір IV(сын Ягайлы і Соф’і Гальшанскай)
1447 г. – Казімір – кароль Польшчы
Адноўлена персанальная ўнія ВКЛ і Польшчы
Прывілей 1447 г.
Умовы:• Землі і пасады ў ВКЛ –
толькі ўраджэнцам ВКЛ;• Поўная ўласнасць
феадалаў на зямлю
Пачатак запрыгоньвання сялян
Судзебнік 1468 г.3 віды пакарання: грашовы
штраф, пабоі, смерць;Феадалам – права судзіць
сялян.
На старабеларускай мове
Знешняя палітыка Казіміра
1470 г. – саюз з Ардой супраць Масквы
Разрыў з крымскім ханам Менглі-Гірэем(вёў барацьбу супраць Арды)
Масква і Крымскае ханства – саюз супраць ВКЛ
Дынастычная барацьба• Спачатку – супраць Міхала
Жыгімонтавіча;• Пасля – супраць слуцкага князя
Алелькі (Аляксандра) Уладзіміравіча
1481 г. – змова Алелькавічаў супраць Казіміра.
Выкрыта, змоўшчыкі – у Маскву.
Вышэйшыя дзяржаўныя пасады ў ВКЛПасада Функцыя
Ваяводы Замест намеснікаў (з ХV ст.);Узначальвалі ваяводствы – буйнейшыя тэратарыяльныя адзінкі ВКЛ:Адміністратыўная, ваенная, судовая ўлада ў ваяводстве.
Старосты Адміністратыўная, ваенная, судовая ўлада ў паветах.Падстаросты Намеснікі старостаў.Кашталяны Кіраўнікі вялікакняжацкіх замкаў.Канцлеры Спачатку – толькі ажыццяўлялі справаводства (узначальвалі канцылярыю і
адказвалі за выдачу дакументаў);З сярэдзіны ХVІ ст. – намеснікі вялікага князя.
Маршалак Кіраваў гаспадарскім дваром;Прымаў паслоў;Сачыў за прыдворным этыкетам;Кіраваў гвардыяй і прыдворнай стражай;Адказваў за бяспеку манарха.
Вялікі гетман Кіраўнік войскаПалявы гетман Намеснік вялікага гетманаЗемскі падскарбі Загадваў дзяржаўным скарбамДворны падскарбі Намеснік земскага падскарбія
Рада ВКЛРада – вышэйшы дарадчы орган дзяржавы.Рада:• ХІV ст. –дапаможны орган пры
вялікім князі. • XV ст. – самастойнае значэнне.Паны-рада:Буйнейшыя феадалы;Каталіцкія біскупы;Вышэйшыя службовыя асобы.
Правы рады:Выбранне князя;Арганізацыя абароны;Міжнародныя справы;Выданне законаў;Найважнейшыя
судовыя справы.
Вузкі склад радных паноў (для тэрміновых пытанняў):
Віленскі ваявода;Троцкі ваявода;Віленскі кашталян;Троцкі кашталян;Віленскі біскуп;Гетман;Канцлер;Маршалак.
1492 г. – смерць Казіміра. Князь – Аляксандр.
1492 г. – прывілей Александра:• Вялікі князь не робіць
расходы, не раздае пасады, не выдае законы, не праводзіць знешнюю і ўнутраную палітыку без згоды рады.• Рада – орган дзяржаўнага
кіравання.
СоймСойм – з’езд шляхты ВКЛ.
Вядзенне войн
Неабходна згода шляхты
Трэба ўлічваць яе меркаваннеСойм:Паны-рада і ўсе жадаючыя феадалыХVІ ст. – сойм – найвышэйшы дзяржаўны і кантралюючы орган.1564—1566 гг. – утвораны павятовыя соймікі і павятовыя суды.
Заканадаўства ВКЛ
1529 г. – I Статут ВКЛ.Складаўся з:• Судзебніка 1468 г.;• Прывілеяў;• Дзяржаўных пастаноў;• Старых звычаяў.
Статут 1529 г.Змест:Самастойнасць ВКЛ ад Польшчы;Абавязкі князя (ахоўваць дзяржаву і
інтарэсы яе жыхароў);Ахова інтарэсаў баяр;Бяспраўе простых людзей і г.д.
Падрыхтаваны пад кіраўніцтвам канцлера ВКЛ Альбрэхта Гаштольда.