Трансформатор

1

Цахилгаан соронзон индукцийн үзэгдэл гэж юу вэ?

2

3

Хувьсан өөрчлөгдөж буй соронзон орны дотор

дамжуулагчид бий болох цахилгаан хөдөлгөгч хүчний

нөлөөгөөр гүйдэл үүсэх процессыг цахилгаан

соронзон индукцийн үзэгдэл гэнэ. Үүнийг Фарадейн

хууль гэнэ.

Цахилгаан соронзон индукцийн үзэгдлийг анх Майкл

Фарадей 1831 онд тодорхойлсон байна.

4

Ижил давтамжтай хувьсах гүйдлийн тодорхой

хүчдэлийг хувьсах гүйдлийн өөр хүчдэлд хувиргагч

статик цахилгаан соронзон төхөөрөмжийг

трансформатор гэнэ.

Трансформатор буюу хувьсгуур нь цахилгаанэнергийг нэг хэлхээнээс нөгөөд дамжуулдаг

төхөөрөмж юм. Нэг ёсондоо трансформатор нь

цахилгаан энергийг хувиргах зориулалт бүхий

цахилгаан соронзон статик аппарат юм.

5

Трансформатор гэж юу вэ?

Трансформаторын бүтэц

Оролтын холболт

Гаралтын холболт

1,2-р жигүүр

Зүрхэвчээс тогтоно.

6

Трансформаторын бүтэц

7

8

a > 1 бол бууруулах транформатор

a < 1 бол өсгөх трансформатор

N – ороодсын тоо

Φ – соронзон урсгал

a- Трансформацлалын коэффициент

Трансформаторийн нэг ба хоёрдугаар ороомгийг нэгголд ороох тул тэр хоёроор ижилхэн тооны хүчний

шугам нэвтэрнэ. Ийм учраас хоёр ороомгийнхэмжигдэхүүн адилхан байна.

Хэрэв трансформаторын 1 ороомог хувьсах хүчдэл

залгавал 2 ороомгийн ороолтийн тоог ихэсгэж багасгаснаар их бага хүчдэлийг гарган авч болно.

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

Трансформаторыг алс зайд цахилгаан эрчим хүчийг

дамжуулах, хэрэглэгчдэд түгээхэд өргөн хэрэглэнэ.

Цахилгаан эрчим хүчийг цахилгаан станцад 11-18 кВ,

эсвэл 30-35 кВ хүчдэлтэй синхрон генератораас

гаргана. Энэ хүчдэлийг хэрэглэгчид шууд ашиглах

боломжгүй ба алс зайд цахилгаан эрчим хүчийг

хэмнэлттэй дамжуулахад хүрэлцдэггүй. Иймд

хүчдэлийг ихэсгэхэд өсгөх трансформатор

хэрэглэдэг.

19

Цахилгаан эрчим хүч хүлээн авах хэрэгслийг

/гэрлийн шил, цахилгаан хөдөлгүүр, телевизор, хөргөгч,

плитка, шарах шүүгээ гэх мэт/

ажиллуулах, аюулгүй байлгах, тоног төхөөрөмжийг

ажиллах чадамжийг хангахын тулд бууруулах

трансформатораар хүчдэлийг 110-380 В болгоно.

20

3 фазын трансформаторыг 40, 63, 100, 160, 250, 400,

630, 800, 1000 кВа тогтоогдсон чадалтайгаарүйлдвэрлэдэг. Тогтоосон чадлын хязгаар доторх чадлыг

дамжуулах боломжтой. Трансформатор нь дараах үндсэн хэсгүүдээс бүрдэнэ.

Үүнд:

1. Соронзон дамжуулагч (зүрхэвч)

2. Өндөр,нам талын ороомгууд

3. Хөргөлтийн радиаторуудтай бак

4. Өндөр нам талын оруулгуудын хөндийрүүлэгч

изоляторууд5. Хөндийрүүлэг ба хөргөлтийн зориулалттай тос

21

1. Соронзон зүрхэвч:

0,35 – 0,5 мм зузаантай тусгай зориулалтын цахилгаантехникийн ган листуудийг шахаж хийдэг ба ингэжхийхдээ зүрхэвчид үүсэх хуйларсан гүйдлийн алдагдлыгбагасгах зориулалтаар ган листуудийг өөр хооронд ньтусгаарлаж лак болон хөндийрүүлэх материалаартусгаарлаж өгсөн байдаг.

2. Трансформаторын ороомог:

Ороомгийг тэгш өнцөгт ба бөөрөнхий хөндлөн огтлолтойзэс болон хөнгөн цагаан утасаар хийдэг. Утас нь цаасанхөдийрүүлэгтэй байна. Трансформаторын ороомог ньцилиндр хэлбэртэй байх ба өндөр нам талынороомгуудыг хооронд болон зүрхэвчээс хөндийрүүлэхматериалаар хийгдсэн цилиндрийн тусламжтайгаартусгаарлаж өгсөн байна.

22

3. Трансформаторын бак:

Трансформаторын бакыг ган листээр хийх ба авагддаг тагтайбайна. Тагийг трансформаторын бакад боолтоор боох ба тагбакны хооронд тосон тэсвэртэй резинэн жийргэвчтэй байна. Бакны таган дээр гаргалгааны изоляторууд, термометр, хүчдэлтохируулгын механизмын шилжүүлэгч, тэлэгч бак, хамгаалаххоолойнууд байрлана

4. Трансформаторын тос:

Трансформаторын тос хөндийрүүлэг ба хөргөлтийн үүргийггүйцэтгэнэ. Трансформаторын бакны тосыг тогтмол дүүрэнбайлгах хэрэгтэй бөгөөд үүний тулд тэлэгч бак хийж өгсөнбайдаг. Тэлэгч бакад тосыг шууд агаартай харьцахаасхамгаалсан агаар шүүгчийн төхөөрөмж суурилагдсан байна. Трансформаторын тос нь цахилгааны хүчдэлд тэсвэртэй, дулаан дамжуулалт хөндийрүүлэх чадвар сайн, химийнидэмхий бодис агуулаагүй, тоноглолуудын найдвартайажиллагааг хангасан байх ёстой.

23

Трансформаторын халалтаас болж түүнд нэг хэсэг

энерги хорогдох ёстой.

Гэвч трансформаторт эргэлдэх хэсгүүд байдаггүйучраас үрэлт үүсдэггүйучир үүний ачаар ерөнхий

хорогдол туйлын бага хэмжээтэй байх тултрансформаторын ашигт үйлийн коэффициент нь

98%хүрч чаддаг байна.

Нэгэнт трансформаторт асар их хүчдэл бий болдог

учраас түүнийг сайтар хөндийрүүлэхийн тулд тосоор

дүүргэсэн металь сав дотор суулгах бөгөөд тэр нь

трансформаторын ороомгуудад үүсэх дулааныг

биедээ шингээж авч, хөргөвчийн үүргийг гүйцэтгэнэ.

24

Трансформаторыг урт хугацаанд найдвартайажиллуулахын тулд дараах зүйлийг анхаарах

шаардлагатай:

Трансформаторт төлөвлөгөөт туршилтыг 6 жилд 1

удаа хийх

Трансформаторын тосны түвшинд хяналт тавьж, тос

дундарсан, гоожсон тухай бүрт тосны гоожилтыг

зогсоон тосыг зохих түвшинд нь байлгах

Трансформаторын тогтоогдсон чадлаас илүү чадал

хэрэглэхгүй байх

Трансформаторын 0.4, 6, 10 кВ-ын гал хамгаалагчийгзөв сонгох

Эсэргүүцлийг заасан хэмжээнд байлгах

25