Embed Size (px)
Citation preview
Къырым джумхуриет муэссисеси
«Исмаил Гаспринский адына къырымтатар китапханеси»
Методик къулланма
Акъмесджит, 2012 с.
2
МУНДЕРИДЖЕ
1. Китапханеджиге…………………………………………………………………..3
2. Китаплар сергиси ичюн малюматлар …………………………………….....…..4
3. «Ана къыймети» Эдебий-музыкалы акъшамнынъ сценарийи ………………...5
4. Окъуйыджылар ярышы…………………………………………………….….....10
5. Ана акъкъында аталар сезлери ве айтымлар……………………………..….....13
6. Файдалангъан эдебият……………………………………………………….…..14
7. Тевсие этильген эдебият……………………………………………………........14
Тертип эткен: Э. Какура
Муаррир: Л. Кадырова
Чыкъышына месуль: Г. Ягьяева
3
Китапханеджилерге
Ана юреги… Дюньяда ана юрегинден де назик юрек бармы экен? Ана
севгиси… Ондан да кучьлю севги оламы экен? Оны ич бир сёзнен ифаде этип
оламазсынъ, оны тек ана юреги сезе. Халкъта сакъланып къалгъан риваетлерининъ
биринде ифаде этильгени киби, ана, керек олса, баласы ичюн кокрегиндеки
сыджакъ юрегини чыкъарып бермеге де азыр.
Ана… Бу сёз эр бир тильде назик ве сыджакъ дуйгъуларнен айтыла, чюнки
ана – бу бизим энъ якъын ве бизлерини даима севген, анълагъан бир инсандыр.
Бала дюньягъа кельгенде, онынъ янында анасы ола. Ана гедже-куньдюз
баласы акъкъында къайгъыра, оны тюрлю белялардан сакълай ве ич бир шейге
бакъмадан севе. Ана севгиси буюктир. Баласынынъ биринджи тебессюми, ильк
адымы оны о къадар къувандыра ки, о, бу къуванчынен бутюн дюньянен
болюшмеге азырдыр. Я баласынынъ биринджи севгиси, къасевети ананынъ
юрегинден кечмейми? Аналарнынъ юреклери о къадар бол ки, олар балаларына эр
шейни афу этмеге азырлар.
Бала исе буларны эписини тек озю къоранта къургъан сонъ, я да анасыны
джойгъан сонъ анълай. Балалар аналарына олгъан борчларыны ич бир вакъыт
къайтарып оламазлар.
Берильген методик къулланма, огюмизге къырымтатар къдыны ве ана
образыны айдынлатмакъ макъсадыны къоя.
Къулланмагъа кирсетильген малюматлар Ана кунюне ве къадынларгъа
багъышлангъан тедбирлерни кечирювинде китапханеджилерге ярдым этерлер.
Аналар мукъаддестир!
4
Китаплар сергиси ичюн малюмат:
Тевсие этильген серги адлары:
1. «Дженнет – аналарнынъ аяты астындадыр»
2. «Къадынларгъа урьмет бесленъиз…»
Цитаталар:
1. «Къадын сема, улу сема,
Бизлер исе – йылдызлар
Къадын чечек, къадын – бея
Онсыз алем – аизар»
Ю. Кандым
2. «Татар къызы бахтлы ол
Ана-Ватан – Къырымда
Дуа этер эм йырларым
Сизни даим йырымда»
А. Къазим
Эпиграфлар:
«Дюньяда энъ азиз, энъ назик мукъаддес,
Чыдамлы, къартаймаз юрек бар,
Онынъ саф кучюнен гъайретли эр нефес,
Бахт тапа о иле инсанлар…»
Л. Сулейман «Ана юреги»
«Къальблердеки эеджан,
Бир-бирине аманлыкъ.
Бир беденде эки джан,
Аналыкънен балалыкъ…»
Л. Сулейман «Аналыкъ»
Болюклер:
I Къырым Ханлыгъы девиринде къадын
II Ватан къызы
III Земаневий къадын-къызлар
5
«Ана къыймети» Эдебий-музыкалы акъшамнынъ сценарийи Аналар… Бизлер омрюмизде ич бир вакъыт аналарымызнынъ бизлерге япкъан
эйиликлерини одеп оламаймыз, ялынъыз йыллар кечип, озюмиз аиле саиби олгъан
сонъ, о гъайыпнынъ агъырлыгъыны ис этемиз. Балалар озь аналарына бир вакъыт,
«мен сени севем», деп айтмайлар, эм олар аналарына олгъан севгиси севги олгъаныны
да бильмейлер. О, табиий бир шей: нефес алгъан киби, геджелернинъ сонъунда
танълар аткъан киби. О мукъаддес дуйгъунынъ ады ёкътыр…
Инсан бир шейден абдыраса, къоркъса: «Вай! Анам!» - деп, озю дуймай,
багъырып йибере. Яни шу сёзлернен о, озюни сакълагъан киби ола, шу озь-
озьлюгинден айтылгъан сёзлер хавфлы дакъкъаларда адамгъа биринджи таянч, имдат
вазифесини корелер.
(Дж. Аметов)
«Анам» адлы къырымтатар йыры янъгъырай
Сёз ве муз. Зоре Кадыеванынъ
1-джи пейит
Джанымдан азизим Анам,
Козимдеки умют, Анам,
Эр шейден къыйметли, урьметли Аначыгъым,
Бахтым, къуванчым, баарим, Анам.
Гедже юкъусы больген,
Ойнасам, севинип кульген
Кейфимни бозгъанда, сарарып солгъансын
Дертимли девасы, севимли Анам
Багълама:
Джанымдан азизим, Анам, Аначыгъым,
Козьлерин, эллерин оперим сени
Умутым, хаялым багълыдыр санъа,
Аллах савлукъ берсин севимли Анама.
2-джи пейит
Сезлерим денъизге сыгъмаз,
Сен ичюн ачыкъ гуллер солмаз,
Дестанлар язсам да, эллерим болдырмаз,
Сенин ичюн, сенин ичюн, севимли Анам!!!
«Ана» акъкъында ривает
Бала догъулмасына бир кунь къалгъанда Аллахтан сорай:
-Мен бу дюньягъа не ичюн келем? Манъа не япмакъ керек?
Аллахым джевап бере:
- Мен санъа мелекни багъышладжакъ олам, о эр вакъыт сенинъ янында олур, санъа эр
шейни анълатыр.
-Лякин мен оны насыл тапарым? Я мен онынъ тилини бильмейим да?
6
- Мелек сени озь тилине огретеджек, о сени бутюн белялардан сакълап
къорчалайджакъ.
- Насыл этип ве не вакъыт мен санъа къайтмакъ керекмен?
- Сенинъ мелегинъ эр шейни санъа айтыр.
- Я меним мелегимнинъ ады не?
- Ады не олгъанынынъ эмиети ёкъ, онынъ адлары чокътыр, амма сен онъа «Анам»
дейджексинъ.
Рус тилинден терджиме этти:
языджы, журналист Сейяре Меджитова
Етекчилер миллий урбаларда чыкъалар
1-джи етекчи (йигит):
Мераба бизим урьметли ве севимли аналарымыз, къартаналарымыз!
Мераба бизим азиз ве дюльбер апте-къардашларымыз!
Мераба мухтерем мусафирлеримиз!
2-джи етекчи (къыз):
Хош кельдинъиз, къартаналар!
Хош кельдинъиз, аналар!
Хош кельдинъиз, мусафирлер,
Бу джиингъа кельгенлер!
1-джи етекчи:
Ана. Тилимизнинъ лугъатында бундан да къыскъа, терен маналы, мукъаддес
сёзни бильмейим. Дюньяда энъ къыйметли шейлернинъ ады да шу сёзнен багълы: ана-
Ер, ана-Ватан, ана тиль, ана сютю, ана тилеги, ана юреги… Ялынъыз бир екяне
дешетли сёз кяде шу эйи сёзнен айтыла «Ана къаргъышы». Лякин аналар буны да
къабул этмейлер – «Ана къаргъышы тутмаз», дениле аталар сёзюнде.
А. Велиев «Аналар»
Ана – Ватан,
Ана – севги,
Ана даим
Сакълар эвни.
Ана – миллет,
Ана – видждан,
Ана юртны
Сакълар эр ан.
Ана – къалкъан,
Миллет ичюн.
7
О косьтере
Халкънынъ кучюн.
Ана – ишанч,
Ана – таянч,
Ана эр кес
Ичюн къуванч.
Инанманъыз къаяларгъа,
Инанынъыз – аналаргъа.
Ич бир шей тенъ келип олмаз
Бизим къызлар, аналаргъа.
Ана унваны ташыгъан ___________________ ханымгъа сёз бериле (ады)
«Азиз анам» адлы йыр янгъырай
Муз. С. Какура, сёз. С. Усеинов
Азиз анам, нелер япып
Хатрынъызны тапайым.
Насыл сизге сёзлер айтып,
Гонълюнъизни алайым.
Багълама:
Сагъ олунъыз, аначыгъым,
Элинъизни опейим,
Кедер дегиль, тебессюмлер
Юзюнъизде корейим.
Эгер бир сёз мен къачырсам,
Нафле ерде мугъайтсам,
Анам, анам, аначыгъым,
Багъышланъыз ялварам.
Багълама:
Сагъ олунъыз, аначыгъым,
Элинъизни опейим,
Кедер дегиль, тебессюмлер
Юзюнъизде корейим.
Ич бир вакъыт мен унутмам
Юкъусыз геджелерни.
Заметинъиз зая кетмез,
8
Мугъайтмам, анам, сизни.
Багълама:
Джандан севген,аначыгъым,
Къуванчынъыз эп артсын.
Огъурсызлыкъ, хасталыкътан
Аллах сизни сакъласын.
2-джи етекчи: Не къадар нефислик, не къадар мерамет, не къадар кучь-гъайрет, не
къадар къыймет бар сенде, Ана! Табиат озюнде олгъан бутюн зийнетлерини,
къыйметлерини санъа багъышлагъан, Ана!
Сёз устасы:
Шакир Селим «Ана къыймети»
Дюньяда эр шейнинъ къыймети ола,
Ана къыйметининъ ёкътыр ольчюси.
Аятнынъ къач чешит зийнети ола,
Эбедий къалгъан шей-тек Ана тюсю.
Аналар бизлерге такъдир бахшышы,
Бир кере бериле бойле мукяфат,
Эвлятлар, акъланъыз Ана алгъышын,
Гъафлет белясына огъраманъ, эй-ат!
9
Курремиз айлана, догъа ал кунеш,
Башымыз устюне тёкюле нурлар.
Омрюмиз ёлунда бизге даим эш
Аналар бар экен- демек, аят бар.
Аятта бар экеч шефкъат, мерамет,
Аятта бар экен севги-муаббет,
Аятта бар экеч ишанч, намус-ар,
Эписи, эписи сизден, Аналар!
Эй, сен, афатлардан сарсылгъан алем,
Эвлятлар къальбине мерамет ашла.
Аналар чекмесин эзиет-элем,
Оларнынъ башына гуль-чечек ташла!
1-джи етекчи:
Ер юзюнде энъ татлы сёз – ана сёзю. Бу сёз дюньяда эр бир халкънынъ тилинде
буюк сайгъынен айтыла. Лякин аналарымызнынъ да аналары бар. Бу бизим урьметли
къартаналарымыздыр, биталарымыздыр.
Азиз къартаналарымыз! Бу эдиемиз сиз ичюн.
Сёз устасы: Урие Эдемованынъ «Баш язысы» адлы повестинден парча.
Ана образы (теклиф этемиз)
...Ана тюзгюн мучели, догъма дюльбер, лякин череси зеэрли. Янакъларынынъ
бир вакъыттаки топачлары семген, азачыкъ солгъанлар. Чересиндеки ачув кеткен
сонъ, онынъ ерини ёргъунлыкъ алды. Лякин бу ал ойле чокъ дуюлмай. Чюнки
анълашылгъанына коре о даа якъында кузьгю башындан тургъан. Энди яшлыкъ
нурыны терк эткен тегиз, дюльбер чересине чеберликнен гульгюли пудра
сюртюльген. Индже темизленген къашлары ве сийрек корюнген кирпиклери къара
къалемнен боялган. Эминнинъки киби сыкъ, догъру сачларында беязлары бармы,
ёкъмы бильмек мумкюн дегиль, олар хыналылар, кестане тюстелер...
...Ачув кетсе — акъыл келе, энди баягъы тынчлангъан Шерфе апте генчлик ве
дюльберликнинъ темсили Ниярнынъ гузель чересиндеки енгиль тебессюмни, айдын
бакъышлы мавы козьлери итааткярлыкъ дуйгъусынен толу экенини деръал сечти.
Келиндеки бу хасиет ве огълундаки къатийлик ананынъ юрегиндеки сувукълыкъны
йымшатты...
2-джи етекчи:
Сёз къырымтатар языджы_________________________________________ бериле. (ады, сойады)
1-джи етекчи:
Десте-десте къамышлар
Къызлар нагъыш нагъышлар.
Нагъышлар да, нагъышлар,
Анасына багъышлар.
10
Къырымтатар миллий оюны «Хайтарма»
2-джи етекчи:
Эвель заманларда чобан зенааты энъ урьметли зенаатларындан бириси сайыла эди.
Озь барлыгъыны, малыны эманет эте эдиле рве бутюн байрамлар чобанлар озь
оюнларнен яраштыра эдилер. Ана бугунь де бизим одаман чобанларымыз келелер.
Биз ойле бир балалармыз,
Эм ойнаймыз, эм йырлаймыз,
Шенликсиз байрам кечмез,
Оюн-кульку ич битмез.
Балалар «Чобан оюны»ны ойнайлар (теклиф этемиз).
1-джи етекчи:
Эбет, Ана дюньяда энъ азиз инсандыр. Ана сёзюнинъ озю инсаннынъ юрегини
ирите. Аналар бизде бар экен – демек аят да бар. Ана бизге аят бере, бизни козь бебеги
киби сакълай, тербиелей, окъута. Анамнынъ козьлерине бакъкъанда, онынъ кечирген
аятыны, юкъусыз геджелерини, бизни бешикте саллангъанларыны тасавур этем.
Аналар бизим ичюн гедже-куньдюз демей чалыша, балаларым белли юксек медений
севиеге етсинлер деп, ниет этелер. Кимерде биз аналаргъа чешит тюрлю сёзлер айтып,
оларны ынджытамыз. Олар дарылсалар да бизни багъышлайлар. Чюнки олар –
Аналардыр. Анадан да якъын инсан ёкътыр. Акъикъатен де дюньяда ана
къыйметининъ ольчюси ёкътыр. Онынъ ичюн де биз Аналарымызгъа бир омюр
тешеккюр айтмагъа борджлумыз.
«Окъуйыджылар ярышы»
(Бойле шиирлер джедвелини тевсие этемиз. Башкъа языджыларнынъ ве озь
шиирлерни окъумагъа мумкюн)
«Азиз анам»
Ана, аначыгъым,
Азизим анам.
Сени шенъ корьгенде
Мен де къуванам.
Черенъде тебессюм
Олсун эбедий.
Анадыр дюньянынъ
Джеми эмели.
Ана юзю кульсе
Дюнья ша дола.
Ана кедерленсе
Чечеклер сола.
Балам, балачыгъым…
Бу ана сёзю.
Гедже-куньдюз сенде
Ананынъ козю.
Янар, йыкъылыр о
Эвляды ичюн.
Анадан азиз шей
Ёкъ бизлер ичюн.
Ана, аначыгъым…
Бу, эвлят сёзю.
Ананы айбетле,
11
Ана – Ер юзю.
Дюньягъа бергисиз
Онынъ севгиси.
Аналар огюнде
Дюнья эгильсин.
Аблязиз Велиев
«Къырымтатар къызларына»
Баарь танъы киби дюльбер къырымтатар къызлары
Бир бакъкъанда мефтюн этип, кимни эсир алмагъан?
Бу дюньянынъ дженнет ери - Къырымнынъ йылдызлары
Эмекте де, санатта да ич кериде къалмагъан.
Узакъ куреш йылларында олды даим oг сафта –
Алимелер, Сабриелер, нидже-нидже дживанлар.
Озьлерини косьтердилер эм эмекте, эм лафта,
Керек олса джан бердилер, эм тёктилер ал къанлар.
Къартаналар ве аналар, апай, апте - къардашлар
Эпимизге рух берелер, къолтуталар эр иште.
Эм ярдымджы, меслеатчы, эм де якъын сырдашлар,
Къырымтатар къадынлары мен ичюн бир фериште.
Омюр бою огюнъизде биз даима борджлумыз,
Тилегимиз - сагъ олунъыз, шереф сизге, шан сизге.
Тувгъанларым ачыкъ олсун огде омюр ёлунъыз,
Сагълыкъ ве бахт, буюк севги тилейим эпинъизге.
Аблязиз Велиев
«Ана»
«Олар Дженк йылларында ипранды,
Атеште яндылар…
Арареттен янгъанда, озю ичмей,
Озь атешин сёндюрмей,
Сонъки бир ютум сувыны
Бизге бердилер…»
Сейтумер Эмин.
Анасы барларгъа мен чокътан сукъланам,
Гонълюм гъам толы, окюнип юрьгенде,
Озюмни тутамай сезмеден токъталам:
- «Къозум!»-деп, сарылып, юзюни сыйпагъан,
Эвлядын охшагъан анайлар корьгенде.
Дюньяда энъ азиз, севимли анайым,
12
Сен меним козюмнинъ огюнде келесинъ.
Бакъышынъ кене шай: шевкъатлы, муляйим,
Зан этем, эвлядынъ анасы барларгъа
Бугунь де сукъланып юрьгенин билесинъ.
Эсимде, яз куню, афатлы бир танъда,
Джебэге озгъарып огълунъны, эринъни,
Къолымдан, джеттинъ сен уфукълар янгъанда.
Озюнъдай тирнекли, бинълернен бирликте
Озь азиз юртынъчюн тёктинъ къан теринъни.
Ираденъ сыналгъан мешакъкъат куньлерде,
Козюнъден яш кельсе кимсеге бильдирмей
Курешкен эрлерге енъишлер джорадынъ.
Курьсюнген къальбинъде атешинъ сездирмей
Сен зафер танъына умютнен къарадынъ…
Гъурбетте ач олюм коксюнъден баскъанда,
Невсинъе бойсынмай бирни учь больдинъ де.
Учюнджи локъманы мен ичюн сакъладынъ.
«… Юрегинъ биткенде къап, балам», - дединъ де,
Чеврилип яттынъ сен, зан этим, юкъладынъ.
Даа танъ ёкъ эди. Тюш корип уяндым.
Мен сабий тюшюмни санъа да сёйледим.
Бабам да кельди деп, тюшюмде къувандым.
Лякин танъ атмадан эбедий юкъугъа
Кеткенсинъ, анайым. Мен буны бильмедим…
Азбарда танъ атты. Чокъ кечмей ышыгъы
Одагъа тёкюльди, корьдим мен юзюнъни.
Тиз чёкип бир озюм янынъда агъладым,
Яваштан сыйпап мен къашынъны, козюнъни.
Бильмедим, не буюк гъайыпкъа огърадым…
Дёрт йылдыр, дюнкидай, азизим. Анайым!
Эсиме келесинъ вакъытсыз уянам,
Пердени котерип азбаргъа къарайым.
Акъылдан чыкъмайджакъ о танъны хатырлап,
Козьяшым сюртмеге явлыгъым арайым.
Чюнки бу дюньяда эр кимден мутебер,
Акърансыз къурувлы. Муляйим, эм чебер,
Севгиси, сабыры сынъырсыз инсан бар.
Тилимни, Илимни, гонълюме синъдирген
О – бизни догъурып, осьтюрген аналар!.
Идрис Асанин
13
«Ана»
Козьлерим огюне кетирсем сюретинъ,
Даима анъымда тургъандай оласынъ.
Джанлыдай къаш, козюнъ, манълайынъ, бетинъ,
Баш сыйпап, охшагъан киби оласынъ.
Мен терен хаялнен бакъам эп озюнъе,
Тенимден агърылар тюшкендай шу саат,
Дуям мен озюмде тазелик, кучь, такъат,
Аяттан янъы нур киргендай козюме.
Анълайым гедженъни бир этип куньдюзнен,
Козьлеринъ юкъусыз, раатлыкъ бильмей сен
Бешигим башында тельмирдинъ даима,
Авучынъны яйып, кенъ манълайыма.
Дюньянынъ бахтыны багърынъа баскъандай,
Къызгъандынъ омюрнинъ инджиси киби,
Къучакълап-къучакълап опе эдинъ шай,
Юрекнинъ бирден-бир севгиси киби.
Барлыгъым, аятым багъланды сеннен,
Къальбимде энъ гузель инсаний дуйгъулар
Эп сенинъ эшкъынънен, севгинъден догъдулар.
Ёлумда джетемен йылдызым сен олдынъ,
Омрюме кунешли куньдюзим сен олдынъ.
Аятта ёлумны этмединъ манасыз,
Пек эрте къалсам да мен сенсиз – анасыз.
Яша! – деп къальбиме толдурдынъ сен алев,
Анагъа борджны къолаймы тёлев?!
Не къадар сыджакъ шу ананынъ сёзлери,
Не къадар терен шу шевкъатлы козьлери.
Кунештен кучьлюдир къальбинъде арарет,
Дюньяда тапылмаз анагъа бенъзеген.
О тек бир дане, та эвель-эзельден,
Севгиси омюрлик сёнмейджек бир къудрет
Аналыкъ иссинен кульгенде аналар,
Оларда энъ гузель бир алеем корюне,
Анагъа урьметсиз омюрде сюрюне,
Ананен инсанлар даима бахтияр.
Йыкъылмаз дюньяда Ватан ве Ана,
Турарлар эбедий юкселип ян-яна!
Зиядин Джавтобели
Ана акъкъында аталар сёзлери ве айтымлар: Ана балагъа эки козьнен бакъар, баба – бир козьнен.
Ана ичюн бала балдан да татлыдыр.
Ана киби яр олмаз, Ватан киби ер олмаз.
14
Аналы къыз – къыналы къыз.
Ана – юртнынъ тереги.
Ананынъ къолу йымшакъ ола.
Ананынъ джаны балада.
Анасыз бала – бахтсыз бала.
Анасыз оськен ах чекер.
Анасына коре баласы.
Анасыны ынджыткъан бала бир вакъыт онъмаз, байдан да бай олса, эксиги
толмаз.
Ана баланы осьтюргендже беш батман пусюрлик ашар.
Агъларса, анам агълар, къалгъаны ялан агълар.
Баласы ичюн ана атешке кирер.
Бала къадрини ана билир.
Баласыны опсенъ, анасынынъ хатрини тапарсынъ.
Тапкъан ана дегиль, бакъкъан анадыр.
Файдалангъан эдебият.
1. Аналар акъкъында аталар сёзлери // Достлукъ-Къырым. - 1992. - Март 7. - С. 1.
2. Аналар яш экенде : джесюр къадынларымыз акъкъында очерклер / тертип эткен ве
неширге азырлагъан Р. Фазыл. - Ташкент : Эдебият ве санъат нешрияты, 1977. -
296 с. : портр.
3. Асанин И. Ана : шиир / И. Асанин // Бир авуч топракъ. - Акъмесджит, 1997. – С.
42.
4. Велиев А. Ана, аначыгъым… : шиир / А. Велиев // Ватан тюркюси. –
Симферополь, 2009. – С. 11.
5. Джавтобели З. Ана : шиир/ З. Джавтобели // Чешит йыллар. – Ташкент, 1978. – С.
72-73.
6. Къырымтатар къызларына : шиир // Янъы дюнья. - 2004. – Окт. 23. - С. 6.
7. Мамбет Б. Анамнынъ тюркюси : шиирлер / Б. Мамбет. - Ташкент : Эдебият ве
санъат нешр., 1973. - 115 б.
8. Селим Ш. Ана къыймети : шиир / Ш. Селим // Къырым. - 1998. – Янв. 10. - С. 3. ;
Янв. 17. - С. 3.
9. Сулейман Л. Ана юреги : шиир / Л. Сулейман // Кунеш ве йыр. – Ташкент, 1978. –
С. 4.
10. Сулейман Л. Аналыкъ : шиир / Л. Сулейман // Сонъки тёллерим. – Акъмесджит,
1995. – С. 12.
11. Фазыл Р. Аналар яш экенде : шиир / Р. Фазыл // Аналар яш экенде. - Ташкент :
Гъафур Гъулам адына эдебият ве санъат нешр., 1977. - С. 7-8.
12. Эдемова У. Баш язысы : повесть ве икяелер / У. Эдемова // Баш язысы. – Ташкент :
Гъафур Гъулам адына эдебият ве санъат нешр., 1981. - С. 48.
Тевсие этильген эдебият
Шиириет
15
1. Алядин Ш. Ана : шиир / Ш. Алядин; Тертип эткен ве редактирлеген Ш. Алядин //
Къаранфиль япракълары. - Ташкент : Гъафур Гъулам адына эдебият ве санъат
нешр., 1972. - С. 87-99. : ил.
2. Асанин И. Ана : Рухунен субет : [поэма] / Идрис Асанин // Янъы дюнья. - 1997. -
Майыс 16. - С. 6-8.
3. Асанин И. Анамнынъ дуасы : шиир / И. Асанин // Къырым. - 1996. – Нояб. 30. - С.
2.
4. Бурнаш Р. Ана сеси : шиир / Р. Бурнаш // Ленин байрагъы. - 1958. - Март 6.
5. Джелилов Р. Аналаргъа борджлумыз : шиир / Р. Джелилов // Ленин байрагъы. -
1983. - Март 8. - С. 3.
6. Къадыр Ы. Анам : шиир / Ыргъат Къадыр // Къырым. - 2000. – Нояб. 18. - С. 6.
7. Муединов Р. Ана сёзю : шиир / Р. Муединов // Ленин байрагъы. - 1958. – Авг. 3.
8. Нузет М. Бала экенде; Ана иле бала арасында… : шиирлер / М. Нузет //
Чокърачыкъ. - Акъмесджит : Таврия, 2004. - С. 23-34.
9. Сейтаблаев И. Къырым къызлары; Ана... : шиирлер / И. Сейтаблаев // Къырым. -
2005. - Март 2. - С. 6-7.
10. Сулейман Л. Ана : шиир / Л. Сулейман // Ленин байрагъы. - 1958. – Сент. 28.
11. Усеинов С. Мен сизге йырлайым, севимли анам! : шиир / С. Усеинов // Къырым. -
2001 .- Март 16.
12. Черкез Али. Анамны къыдырам... : шиир / Черкез Али // Козь айдын:
"ЧОКЪРАКЪ" балалар студиясынынъ газетасы. - 2002. - №4. - С. 3.
13. Черкез-Али. Меним анам пек чебер : шиир / Черкез-Али // Янъы дюнья. - 1997. -
Майыс 30. - С. 5.
14. Черкез-Али. Тапсам да анамны : шиир / Черкез-Али // Къырым. - 2000. - Майыс 27.
- С. 7.
Несир
1. Алиев М. Анасыны корь де...; Къадын юреги мераметли ола : икяелер / М. Алиев //
Янъы дюнья. - 1996. – Нояб. 15. - С. 4.
2. Асанова Л. Ана / Л. Асанова // Къырым. - 2003. – Апр. 11. - С. 6.
3. Бекирова З. Аналар, аналар, бахытсыз аналар... : икяелер / З. Бекирова // Янъы
дюнья. - 2000.- Март 4.
4. Дерменджи А. Ана азиз инсандыр / А. Дерменджи // Аят ёлунен : эдебий-
тенкъидий макъалелер. - Ташкент, 1973. - С. 154-159.
5. Дуваджиева Л. Ана олмакъ... / Л. Дуваджиева // Янъы дюнья. - 2007. – Апр. 28. - С.
4.
6. Къуртумеров Р. Ана / Р. Къуртумеров // Къырым. - 2006. - Март 8. - С. 7
7. Мамбетов К. Сёйле, анам... / К. Мамбетов // Янъы дюнья. - 2004. - Майыс 15. - С.
7.
8. Муедин Р. Ана къайгъсы : икяелер / Р. Муедин. - Симферополь : Таврия, 1995. -
208 б.
9. Патан Э. Аналарыны урьмет эткенлер энъ бахтлы инсанлардыр / Э. Патан //
Къырым. - 2007. – Сен. 5. - С. 7.
10. Умеров И. Анам, анам, аначыгъым! : икяечиклер / И. Умеров // Къырым. - 2006. -
Март 8. - С. 7.
11. Эдемова У. Аналыкъ дуйгъусынен / У. Эдемова // Джесарет : Очерклер / Ред.
У.Эдемова. - Ташкент : Эдебият ве санъат нешр., 1986. - С. 136-143.
16
Йырлар
1. Али Р. Анамнынъ тюркюси - эдждатлар тюркюси : йыр / Р. Али // Сувдагъ сеси. -
2006. - Март 18. - С. 3.
2. Какура С. Азиз анам : йыр / комп.: С. Какура ; сёз.: С. Усеинов // Янъы дюнья. -
2000.- Март 4.
Айны : // Голос Крыма. - 2001 .- 8 марта.
