A.BANDURA,

J.ROTTER

NHÓM 6

HƯỚNG XÃ HỘI NHẬN THỨC

TRONG LÝ THUYẾT NHÂN CÁCH

DN, 03/2015

VÀ

Nội dung

học thuyết

Albert Bandura với cách tiếp cận nhận

thức xã hội đối với nhân cách con người

Julian Rotter với cách tiếp cận vấn đề

nhân cách thông qua lý thuyết học tập

Nhận bằng tiến sĩ từ Đại học Iowa

Giảng dạytại trường

Đại học Stanphord

Chủ tịch Hội Tâm lý học

Mỹ APA

Chủ tịch Hiệp hội Tâm lý

học phương

Tây

1925

Albert Bandura

(1925 - )

Tốt nghiệpĐại học British

Columbia với chuyên

ngành tâm lý học

1949 1952 1953 1959

Sách: “Nổi loạn nơi tuổi

dậy thì” (Adolsecent Agression) (cộng tác

cùng Richard Walters)

1972 1980 2012

Lifetime giải thưởng nghề nghiệp, Liên

minh Quốc tế về Khoa học tâm lý

Ông sinh ngày 04-02-1925, tại miền

Bắc Mundare Alberta, Canada. Ông là một

nhà tâm lý học nổi tiếng trong thế kỉ XX

với Lý thuyết nhận thức-xã hội về nhân

cách.

“Tất cả mọi thứ xuất phát từ kinh

nghiệm trực tiếp của hiện tượng học có

thể dựa vào quan sát học tập thực sự

xảy ra, trong đó tăng cường gián tiếp

là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến

học tập.”

• Ông đưa ra mô hình hành vi như sau:

• Theo mô hình cấu trúc của Bandura, nhận thức là nhân

tố cốt lõi của nhân cách

• Ông tin, thậm chí còn chứng minh bằng thực nghiệm

rằng con người tiếp thu hầu như tất cả các dạng hành vi

mà không trực tiếp nhận được một sự củng cố nào

cả. Chúng ta không phải lúc nào cũng đòi hỏi củng cố,

chúng ta có thể học qua kinh nghiệm của người khác và

hậu quả của những hành vi đó.

I. Cấu trúc nhân cách

Kích thích - Nhận thức - Phản ứng - Củng cố

Albert Bandura

II. ĐỘNG CƠ HỆ

ALBERT BANDURA

1. Nhận thức

Quá trình nhận thức tác động

mạnh, quyết định đến hành vi của

con người.

Nhận thức có vai trò quan

trọng đặc biệt trong việc điều

chỉnh các chức năng tâm lí làm

thay đổi (tăng hay giảm) một hành

vi nào đó.

Quá trình nhận thức đóng vai

trò là nhân tố cốt lõi cho việc thúc

đẩy hành vi của con người

Phản ứng đối với kích thích là

những phản ứng tự kích hoạt

2. Niềm tin

Bandura nhấn mạnh ảnh hưởng của những tâm thế

như niềm tin, kỳ vọng đến hành vi của con người.

Theo ông, các cá nhân sở hữu niềm tin rằng họ có

khả năng để thực hành việc đo lường sự kiểm soát các ý

nghĩ, xúc cảm và hành động.

Ông đã đề ra mô hình tự tin như sau:

ALBERT BANDURA

3. Củng cố gián tiếpTheo A. Bandura củng cố chỉ mang tính chất gián tiếp,

nó góp phần thúc đẩy hành vi của con người.Theo ông, củng cố bao gồm:

o Sự củng cố trong quá khứo Sự củng cố được hướng trướco Sự củng cố ngầm

ALBERT BANDURA

Bandura nói rằng nhữngsự củng cố này không kíchthích chúng ta học nhưngkích thích chúng ta thểhiện những gì chúng ta đãhọc được.

ALBERT BANDURA

III. Sự phát triển nhân cách

1. Học từ quan sát hay rập khuôn

Theo ông, sự phát triển nhân cách chính là sự phát triển

của hành vi. Hành vi được phát triển thông qua quá trình

quan sát, mô hình hóa và bắt chước.

Thông qua quan sát:

Người quan sát có thể thu được các phản ứng mới.

Việc quan sát mô hình có thể làm mạnh lên hoặc

yếu đi các phản ứng sẵn có.

Việc quan sát mô hình có thể làm tái xuất hiện phản

ứng đã bị lãng quên.

1. Học từ quan sát hay rập khuôn

Bandura phân biệt bốn giai đoạn trong tiến trình

học tập (một hành vi mới) thông qua quan sát như sau:

o Chú ý

o Giữ lại

o Các quá trình tái tạo vận động

o Động cơ

… Trực tiếp

… Cảm xúc gián tiếp

… Cảm xúc tự do suy nghĩ

Thí nghiệm DBE (Bobo Doll Experiment -Cuộc thử nghiệm bằng búp bê Bobo)

Mục đích của nhà nghiên cứu là:

tìm hiểu về hành vi hung hãn ở trẻ nhỏ, đặc biệt

là khả năng bắt chước hành vi người lớn.

2. Tự kiểm soát

Tự kiểm soát là quá trình kiểm soáthành vi của chính chúng ta, đây chính làbộ máy vận hành tạo nhân cách của mỗichúng ta. Ông đề nghị có 3 bước sau:

Tự quan sát mình Đánh giá cân nhắc Cơ năng tự phản hồi

Ông bắt đầu nhìn vào nhân cáchnhư một quá trình tiếp cận giao thoa(interaction) giữa ba đại lượng: Môitrường - Hành vi - Quá trình phát triểntâm lí của cá nhân.

Thuyết Bandura làm nổi bật mộttương tác phức hợp giữa các yếu tố ứngxử cá nhân với các kích thích do môitrường tạo ra.

2. Tự kiểm soát

CON

NGƯỜI

ỨNG XỬMÔI

TRƯỜNG

IV. TÂM BỆNH LÝ

ALBERT BANDURA Nhiều nghiên cứu của Bandura đãchứng tỏ rằng những quan niệm liênquan đến hiệu quả cá nhân có ảnhhưởng quan trọng đến nhiều khíacạnh của hoạt động con người

Theo Bandura, lòng tự tin thấp cóthể dẫn đến sự định giá thứ cấpkhiến một sự kiện khó lòng đượckiểm soát và do đó tạo nên stress.

V. SỨC KHỎE TÂM LÍ

Công trình nghiên cứu của Bandura đã chứng tỏ rằng,những người có hiệu quả cá nhân cao thường cho rằng họ cóthể xử lí được những sự kiện và hoản cảnh sống bất lợi.Nhìn chung nam giới hành động có hiệu qủa hơn so với nữ giới.Theo quan điểm của Bandura, ai kiểm soát đựơc ‘’mô hình"trong xã hội, người đó kiểm soát được hành vi của mình.

Gồm các bước áp dụng:

• Biểu đồ cá nhân

• Kế hoạch cải tạo

môi trường sinh

hoạt

• Tự kí kết

hợp đồng với

mình

1. Liệu pháp tự kiểm soát:

2. Liệu pháp mô hình

Khi thay đổi hành vi, người ta sử dụng mô hình hoá: nghiệm thể cầnquan sát mô hình trong những tình huống mà họ cảm thấy bị đe doạ hay gây ởhọ cảm giác lo lắng.

Các phương pháp trị liệu hành vi do Bandura soạn thảo trong thực tiễnlâm sàng, trong kinh doanh và trong lĩnh vực giáo dục đã được sử dụng rộngrãi. Ngoài ra, chúng còn có ích trong điều trị loạn thần kinh chức năng ám ảnh,rối nhiễu tình dục, một vài trạng thái lo âu cũng như giúp cho việc nâng caohiệu quả cá nhân.

- Rotter quan tâm đến tâm lý học bắt đầu khi

ông còn học trung học và đọc sách của

Freud và Adler. Rotter theo học tại Đại học

Iowa. Sau khi hoàn thành bằng thạc sĩ,

Rotter mất một tập trong tâm lý học lâm

sàng - một trong số ít có sẵn tại thời điểm

đó - tại Bệnh viện nhà nước Worcester

Massachusetts.

- Ông đã xuất bản Học Xã hội và Tâm lý lâm

sàng vào năm 1954.

- Rotter đã từng là chủ tịch của các đơn vị

tâm lý Mỹ của Hiệp hội Tâm lý học Xã hội

và Nhân cách và Tâm lý lâm sàng.

- Năm 1989, ông đã được trao giải thưởng

American Psychological sắc của Hiệp hội

đóng góp khoa học.

Sinh tại Brooklyn ,

10/1916

I. Cấu trúc nhân cách

Cho rằng có sự tồn tại các thể nghiệm chủ quan bên trong,đó là nhận thức.

Qua nghiên cứu, ông đã chứng tỏ: một số người có tiêuđiểm kiểm soát bên trong và một số người lại có tiêu điểm kiểmsoát bên ngoài. Hai nguồn gốc kiểm soát này dẫn đến những tácđộng khác nhau đối với hành vi.

Julian Rotter

II. Động cơ hệ

Không ai có thể tập trung vào các hành vi như là một phảnứng tự động với một mục tiêu các kích thích môi trường.

Cá nhân --------------------------------------------Môi trường

Rotter có bốn thành phần

chính để mô hình lý thuyết xã hội

học tập dự đoán hành vi của

mình. Đó là:

Những hành vi tiềm năng

Thọ

Tăng cường giá trị

Tình hình tâm lý

1. Hành vi tiềm năng

Hành vi tiềm năng là khả năng tham gia vào mộthành vi cụ thể trong một tình huống cụ thể. Đối với mỗihành vi có thể có một tiềm năng hành vi. Các cá nhân sẽbiểu hiện bất cứ hành vi có khả năng cao nhất

2. Thọ

Thọ là xác suất chủ quan mà một hành vi nhất định sẽ dẫn

đến một kết quả cụ thể, hoặc một củng cố nhất định. Và trên cơ

sở những đánh giá đó điều chỉnh hành vi của mình.

3. Tăng cường giá trị gia cố

Tăng cường là một tên khác cho kết quả của các hành vi của

chúng ta. Tăng cường giá trị đề cập đến những mong muốn của

các kết quả này.

Công thức đoán trước hành vi tiềm năng (BP), thọ (E) và giá

trị gia cố (RV) có thể được kết hợp vào một công thức tiên đoán

cho hành vi: BP = f (E & RV)

4. Tâm lý tình hìnhChúng ta sống trong các môi trường tâm lý khác nhau,

các môi trường này là đa dạng , tổng hợp, độc đáo đối vớichúng ta cũng như đối với mỗi cá nhân, nên rõ ràng là cùngmột số củng cố nhất định có thể gây ra những tác động khácnhau đến những người khác nhau.

III. SỰ PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH

Tiêu điểm kiểm sóat của cá nhân được hình thành ở thời thơ ấu, trên

cơ sở phụ huynh hay các thầy cô giáo tiếp xúc như thế nào với trẻ.

IV. TÂM BỆNH LÝ

Nguyên nhân của các vấn đề tâm lý là hành vi thích nghi không tốt mang lại bởi những kinh nghiệm học tập bị lỗi hoặc không đầy đủ.

Hành vi có thể được thích nghi không tốt, bởi vì các cá nhân không bao

giờ biết được hành vi thích nghi hơn.

Kỳ vọng có thể dẫn đến bệnh lý khi mọi người có kỳ vọng thấp, họ không

tin rằng hành vi của họ sẽ được tăng cường. Do đó, họ đặt ít nỗ lực vào

hành vi của họ.

Tăng cường giá trị có thể dẫn đến bệnh lý.

V. SỨC KHỎE TÂM LÝDON'T

EVER G

IVE U

P..!

Những người có tiêu điểm kiểm sóat trong thường khỏe mạnh hơn vềthể chất và tinh thần so với những người có tiêu điểm kiểm soat ngoài.

Nhìn chung, họ có huyết áp thấp, ít mắc bệnh tim mạch hơn, mức loâu và trầm nhược thấp. Họ thường có số điểm cao trong học tập và chorằng cuộc sống của mình có sự lựa chọn rộng rãi các khả năng. Các kỹ năngxã hội thành thạo, nổi tiếng và ý thức tự đánh giá cao hơn so với người cótiêu điểm kiểm sóat ngòai.

Điều trị nên được coi là một tình hình học tập trong nhữnghành vi thích ứng và nhận thức có được dạy. Cần tạo mối quanhệ nồng ấm giữa khách hàng và nhà trị liệu sẽ cho giá trị tăngcường nhà trị liệu nhiều hơn cho khách hàng. Điều này cho phépcác bác sĩ chuyên khoa dễ dàng tác động đến hành vi của kháchhàng thông qua nhiều lời khen ngợi và khuyến khích.

VI. SỰ THAY ĐỔI NHÂN CÁCH DƯỚI TÁC DỤNG CỦALIỆU PHÁP TÂM LÝ

Bệnh lý có thể phát triển do những khó khăn tại bất kỳđiểm nào trong công thức tiên đoán của mình. Hành vi có thểđược thích nghi không tốt, bởi vì các cá nhân không bao giờ họcđược hành vi lành mạnh hơn. Trong trường hợp này, các bác sĩchuyên khoa sẽ đưa ra đề nghị trực tiếp về hành vi mới để thửvà sẽ sử dụng các kỹ thuật như vai trò - chơi trò chơi để pháttriển các kỹ năng đối phó hiệu quả hơn.

Khi khách hàng có kỳ vọng thấp, các nhà liệu pháp nỗ lựcđể tăng sự tự tin của khách hàng bằng cách sử dụng ảnh hưởngcủa mình để giúp điều trị khách hàng có được cái nhìn sâu sắcvào sự phi lý của họ và kỳ vọng, hành vi của nỗ lực họ đã tránhra khỏi nỗi sợ thất bại.

Nếu họ đặt ra mục tiêuquá cao, không thực hiệnđược, dẫn đến làm giảm kỳvọng, nhà trị liệu sẽ giúpkhách hàng giảm mục tiêutối thiểu của họ, phát triểnhợp lý, tiêu chuẩn đạt đượccho bản thân.

KẾT LUẬN

1. Nét tương đồng và khác biệt trong thuyết hành vi của Bandura so vớiRotter:

Đều ít bảo thủ hơn Skinner, xem trọng vai trò của yếu tố nhận thức

trong cấu trúc nhân cách. Họ tin rằng có sự tồn tại của thể nghiệm

chủ quan bên trong ( niềm tin, kỳ vọng…). Và khi đối mặt với những

khó khăn trong tình trạng các thể nghiệm chủ quan đang ở trạng

thái tiêu cực thì sẽ dễ dẫn đến những rối loạn.

Tuy nhiên, J. Rotter xem quá trình nhận thức rộng hơn so với A.

Bandura, ông cho rằng các yếu tố nhận thức có để quy định bản

chất và mức độ ảnh hưởng của kích thích bên ngòai cũng như

những củng cố đến chủ thể. Ngòai ra, trong khi Bandura ít đề cập

đến ý nghĩa của sự thưởng phạt thì Rotter lại cho rằng yếu tố này có

thể tác động đến sự phát triển nhân cách và sự thay đổi hành vi.

2. Nét tương đồng và khác biệt trong thuyết hành vi của Bandura và

Rotter so với Skinner:

Cả ba hệ thống lý thuyết đều mang tính chất hành vi nhưng khác

với Skinner cho rằng hành vi được xác định bởi môi trường thì

Bandura và Rotter lại cho rằng hành vi là tự ý thức.

Họ đều công nhận vai trò của yếu tố củng cố đối với việc điều

chỉnh hành vi. Tuy nhiên, so với Skinner thì Bandura và Rotter lại

xem nhẹ vai trò của yếu tố cũng cố hơn.

Bandura cho rằng mối liên hệ giữa kích thích và phản ứng hành vi

và củng cố không mang tính chất trực tiếp như hệ thống của

Skinner đã nêu, ông đưa vào giữa kích thích và phản ứng một

yếu tố trung gian là quá trình nhận thức.

Theo quan điểm Skinner ai kiểm soát được củng cố, người đó kiểm

soát được hành vi. Còn Bandura thì ai kiểm soát được “Mô hình”

trong xã hội, người đó kiểm soát được hành vi.

Skinner và Bandura đều đề cập đến vấn đề hiệu quả của hành vi tạo

tác trong việc củng cố hành vi lặp lại, nhưng lại có sự hiểu khác

nhau về vai trò của nó. Với Skinner thì kết quả đóng vai trò là kích

thích củng cố, làm tăng cường độ và tần số xuất hiện của hành vi

lặp lại. Còn Bandura lại cho rằng kết quả của hành vi có vai trò cung

cấp thông tin về những hành động phù hợp hay không, tạo ra kỳ

vọng và động cơ ở chủ thể hướng tới hành động mới.

CẢM ƠN!NHÓM 6

23-03-15