Upload
jos-berkemeijer
View
92
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
1
11e Algemene Vergadering Donderdag 1 december 2016
Stand van Zaken PensioenenJos Berkemeijer
Achmea Gepensioneerden Vereniging
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 2
Openingsthema
1 december 2016
PENSIOENMEER OF MINDER ZEKERHEID?
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 3
Openingsthema
1 december 2016
Willen jullie
MEER of
MINDER ZEKERHEID?
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 4
Agenda
1 december 2016
1. Openingsthema2. Pensioenweerbericht3. Verhoging AOW-leeftijd4. DNB-rapport: Financiële positie Pensioenfondsen5. Wijzigingen voorgesteld door ouderenorganisaties6. Initiatiefwetsvoorstel 50-Plus7. Internationaal8. Nieuw Pensioenstelsel9. Conclusies en attentiepunten ouderenorganisaties10. Discussie en vragen
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 5
PensioenweerberichtOntwikkeling Dekkingsgraad
1 december 2016
2007K1
2007K3
2008K1
2008K3
2009K1
2009K3
2010K1
2010K3
2011K1
2011K3
2012K1
2012K3
2013K1
2013K3
2014K1
2014K3
2015K1
2015K3
2016K1
2016/07
2016/09
70%
80%
90%
100%
110%
120%
130%
140%
150%
160%
96.8%
Ontwikkeling Dekkingsgraad Pensioenfondsen
Beleidsdekkingsgraad Dekkingsgraad gebaseerd op marktinformatie
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 6
PensioenweerberichtOntwikkeling Dekkingsgraad
1 december 2016
1. Actuele dekkingsgraad 2. Beleidsdekkingsgraad3. Economische dekkingsgraad
De echte dekkingsgraat?
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 7
PensioenweerberichtDekkingsgraad SPA
1 december 2016
januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober95%
100%
105%
110%
115%
120%
125%
114.3%
104.5%
114.6%
113.4%
Ontwikkeling dekkingsgraad Stichting Pensioenfonds Achmea
Vereiste dekkingsgraad Minimaal vereiste dekkingsgraadActuele dekkingsgraad Beleidsdekingsgraad
Jaar 2016
Herstel
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 8
PensioenweerberichtDekkingsgraadhoop: Trump momentje
1 december 2016
Rente 10 jaar US
Rente 10 jaar NL
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 9
PensioenweerberichtRisicovrije Rente vs. Rendement Pensioenfondsen
1 december 2016
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 10
PensioenweerberichtIndexatie of ondexatie?
1 december 2016
Opa, wat was dat ook alweer ‘indexatie’?
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 11
PensioenweerberichtLange termijn zekerheid bestaat niet
1 december 2016
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 12
PensioenweerberichtOntwikkeling rente
1 december 2016
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 13
PensioenweerberichtLanglevenrisico
1 december 2016
Langlevenrisico
1. Moeilijk in te
schatten
2. Niet te
garanderen
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 14
PensioenweerberichtHoge mate van zekerheid schendt vertrouwen
1 december 2016
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 15
Verhoging AOW-leeftijd
1 december 2016
1. Stapsgewijze verhoging van de AOW-leeftijd2. Na 2021 is de AOW-leeftijd automatisch gekoppeld aan de
ontwikkeling van de levensverwachting3. Verhoging van de AOW-gerechtigde leeftijd o.b.v. macro
gemiddelde resterende levensverwachting op 65-jarige leeftijd (CBS)
4. De verhoging wordt telkens vijf jaar van te voren aangekondigd
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 16
Verhoging AOW-leeftijd
1 december 2016
1950
1955
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
2005
2010
2015
2020
2025
2030
2035
2040
2045
2050
2055
2060
0
5
10
15
20
25
30
35
Resterende levensverwachting 65-jarige ( 2016 | Bron CBS )
Macro-resterende levensverwachting 65-jarigePrognose levensverwachtingBovengrens levensverwachting 95% intervalOndergrens levensverwachting 95% interval
Leve
nsve
rwac
htin
g in
jare
n
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 17
Verhoging AOW-leeftijd
1 december 2016
Prognose van de geslachtsneutrale periode-levensverwachting op de 65e verjaardag; o.b.v. Kernprognose 2016-2060
Conclusies1. AOW-leeftijd voor het kalenderjaar 2022: 67 jaar en 3
maanden 2. Pensioenrichtleeftijd gaat in 2018 naar 68
Bron: CBS, publicatiedatum: 31-10-2016
Jaar
2022 2028
Levensverwachting op de 65e verjaardag 20,63 21,31
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 18
DNB-rapport: Financiële positie PensioenfondsenDekkingsgraad
1 december 2016
4,937,014
398,077 36,047
Dekkingsgraad naar aantallen deelnemers
Beleidsdekkingsgraad < 110 % Beleidsdekkingsgraad 110 - 130%Beleidsdekkingsgraad > 130%
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 19
DNB-rapport: Financiële positie PensioenfondsenVergelijking ultimo september t.o.v. maart 2016
1 december 2016
Premiedekkingsgraad• 84% aan het begin van het herstelplan 2016 (sectorniveau) • Bij een gelijkblijvend premieniveau en de rentestand van 30
september 2016 daalt deze premiedekkingsgraad op sectorniveau naar verwachting tot 68% in 2017
De premiedekkingsgraad: verhouding tussen de feitelijk (te) ontvangen premie en de premie die benodigd is voor de inkoop van nieuwe pensioenaanspraken.
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 20
DNB-rapport: Financiële positie PensioenfondsenScenario’s
1 december 2016
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 21
DNB-rapport: Financiële positie PensioenfondsenVerlenging hersteltermijnen
1 december 2016
Inschatting 2017per 31-03-2016
Inschatting 2017per 30-09-2016
Inschatting 2017per 30-09-2016 Hersteltermijn 11 jr
Inschatting 2017per 30-09-2016 Hersteltermijn 12 jr
Aantal fondsen met korting 2017 27 30 24 17
Aantal deelnemers 1.800.000 2.080.000 2.020.000 1.000.000
Gemiddelde korting in 2017 (voor fondsen met een korting) 0,50% 0,70% 0,40% 0,40%
Korting per maand gepensioneerden € 1,68 € 1,00 € 0,76
Aantal gepensioneerden 190.000 200.000 190.000 100.000
Totale korting 1ste jaar gepensioneerden € 4.032.000 € 2.280.000 € 912.000
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 22
DNB-rapport: Financiële positie PensioenfondsenRapportage DNB maart 2016, Korting Art.140 PW
1 december 2016
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 23
DNB-rapport: Financiële positie PensioenfondsenRapportage DNB maart 2016, Herstelbronnen
1 december 2016
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 24
DNB-rapport: Financiële positie PensioenfondsenConclusies DNB en SZW
1 december 2016
Effecten verlenging hersteltermijn• Beperkt effect verlenging van hersteltermijn• Effect erg gevoelig en afhankelijk van ontwikkeling markt• I.h.a. een hogere korting bij de MVEV maatregel (artikel 140
PW) als herstel uitblijft• Financiële positie van een fonds als zodanig verbetert niet• Verlenging is bij DG<100% licht in het voordeel van oudere
gepensioneerden• De generatie-effecten zijn beperkt van omvang, minder dan
0,5%
Conclusie• Op dit moment is nog niet te zeggen in hoeverre kortingen
volgend jaar aan de orde zijn (marktgevoeligheid, beleid Sociale Partners).
• 2e helft van januari 2017 uitsluitsel
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 25
DNB-rapport: Financiële positie PensioenfondsenConclusies SZW, Staatssecretaris Jetta Klijnsma
1 december 2016
Er zijn ook partijen die pleiten voor meer verregaande maatregelen dan het eenmalig verlengen van de hersteltermijn. Zo heb ik bijvoorbeeld een brief ontvangen van de ouderenorganisaties.
Het is daarbij van belang om goed in het oog te houden wat de aard van het huidige contract is.
De huidige uitkeringsovereenkomst is nog altijd een overeenkomst waarbij beoogd wordt om met een hoge mate van zekerheid een nominale aanspraak waar te maken.
Het past daarbij niet om tussentijds fundamentele aanpassingen te doen die de aard van het contract aantasten zonder duidelijkheid over de verdere invulling van een nieuw contract.
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 26
Wijzigingen voorgesteld door ouderenorganisatiesBrief van 14 10 2016, gericht aan Rutte & Klijnsma
1 december 2016
1. Geen korting bij een dekkingsgraad van 100% of meerKorting moet ultimum remedium blijven
2. Minimaal Vereist Eigen Vermogen (MVEV) als kortingscriteriumEen pensioenfonds hoeft niet te korten als het kan aantonen dat het o.b.v. de huidige risicohouding en beleggingsbeleid binnen de resterende gangbare hersteltermijn van 10 jaar, het MVEV kan bereiken.
3. Geen korting bij Verwacht Rendement > Vereist Rendement +1%Vereist rendement = ‘vereist jaarlijks rendement’ volgens de kasstroommethode
4. Borging generatie-evenwichtigheidBij een eventuele korting wettelijk borgen dat kostendekkende premie niet (meer) gedempt wordt.
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 27
Wijzigingen voorgesteld door ouderenorganisaties Premiedempingseffect toegelicht
1 december 2016
Basis Tabel 2 onderzoek SZW inzake lage rente UFR dd 9-10-2015 Jaar Totaal
Jaar 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2015 t/m 2021
(1) RTS = Kostendekkende Premie (RTS) 31,2 35,0 35,1 35,2 35,3 35,4 35,5 242,7
(2) Gedempt = Kostendekkende Premie Inclusief Demping 20,4 22,8 23,0 23,2 23,4 23,6 23,8 160,2
(3)=(1)-(2) RTS - Gedempt 10,8 12,2 12,1 12,0 11,9 11,8 11,7 82,5
(4) Feitelijk = Feitelijke premie (2016 t/m 2021 geschat door SZW) 24,9 25,3 25,5 25,7 25,9 26,1 26,2 179,6
(5)=(1)-(4) Tekort = RTS - Feitelijk (geschat door SZW) 6,3 9,7 9,6 9,5 9,4 9,3 9,3 63,1
(6) Feitelijk* = Feitelijke premie inclusief gedragseffect 24,9 24,9 24,7 24,5 24,2 24,0 23,8 171,0
(7)=(1)-(6) Tekort* = RTS - Feitelijk* 6,3 10,1 10,4 10,8 11,1 11,4 11,7 71,8
Bedragen: Alle bedragen x € 1 miljard per jaar
Aannames
1. Premies ontwikkelen zich in het tijdvak 2017 t/m 2021 gelijkmatig
2. Feitelijk* = Feitelijk premie rekening houdend met het te verwachten gedragseffect dat de feitelijke premie vanaf 2016 lineair wordt afgebouwd naar de gedempte premie
2. Tekort* = Tekort op basis van premie Feitelijke*
Effecten• Verlaging premies o.b.v. rendement
• t/m 2016: € 16,4 mld• t/m 2021: € 71,8 mld !!!
• Gevolg• Daling dekkingsgraad (ca. 6%), Geen indexatie
meer mogelijk
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 28
Wijzigingen voorgesteld door ouderenorganisaties Vervolgacties?
1 december 2016
Pensioen in de schoen? Pepernoten of zout?
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 29
Initiatiefwetsvoorstel 50-PlusWet aanpassing disconteringsvoet
1 december 2016
Doel• Korting op pensioenaanspraken en uitkeringen vermijden• Stabiliteit, minder rentegevoelig stelsel
Initiatiefwetsvoorstel• Bij AMvB kan in bijzondere economische omstandigheden tijdelijk
af worden geweken van de marktwaardering door de discontovoet aan te passen.
• Huidige ECB QE-beleid is zo’n bijzondere situatie• Tijdelijke maatregel die stopt wanneer de RCB stopt met haar
monetaire beleid.• Stel de discontovoet vast o.b.v. de RTS, met een bodem van 2%• Tijdelijke buitenwerkingstelling beleidsdekkingsgraad in het geval
van inwerking treden van de AMvB
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 30
Initiatiefwetsvoorstel 50-PlusVoorbeeld aanpassing disconteringsvoet
1 december 2016
Rentetermijnstructuur ultimo oktober 2016 plus bodem
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 31
InternationaalNieuwe IORP-richtlijn implicaties
1 december 2016
1. UPO afstemmen op internationale eisen (effecten pas in 2019/2020)
2. Grensoverschrijdende activiteiten Strengere regels voor pensioeninstellingen.
Dubbele sloten (instemmingsvereisten):• Toezichthouders van beide lidstaten moeten instemmen.• Toestemming werkgever waarbij de OR moet instemmen
en een meerderheid van de vertegenwoordigers van (gewezen) deelnemers en gepensioneerden
• Individuele deelnemers hebben bezwaarrecht
3. FTK• Geen uniforme Europese regels voor rekenrente• Inrichting pensioenstelsel is nationale
verantwoordelijkheid• In Nederland: risicovrije rente blijft uitgangspunt voor
waardering nominale verplichtingen
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 32
InternationaalNieuwe IORP-richtlijn implicaties
1 december 2016
Europees raamwerk voor persoonlijke pensioenproducten
(EU Single Market for personal pension products)
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 33
Nieuw PensioenstelselWaarom nieuw pensioenstelsel. Pensioen 1950
1 december 2016
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 34
Nieuw PensioenstelselWaarom nieuw pensioenstelsel. Pensioen 2016
1 december 2016
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 35
Nieuw PensioenstelselStand van zaken
1 december 2016
• Pensioendialoog: SER Advies (2015) en Verkenning (2016)
• Uitkomsten Pensioenfederatie Commissie Langejan (dec. 2016?)commissie die de Pensioenfederatie heeft ingericht om de SER varianten nader te onderzoeken op haalbaarheid
• Policy Brief CPB: Pensioen en rentegevoeligheid (nov. 2016)• Rechtvaardiging RTS als discontovoet• DB is rentegevoeliger dan DC• Doorbeleggen bij DC wordt niet uitgewerkt
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 36
Nieuw PensioenstelselVarianten
1 december 2016
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 37
Nieuw PensioenstelselLaatste voorstel SER
1 december 2016
A. Stelselkeuze:
1-B of IV-C?B. Transitie:
1. Dubbele overgang• Pensioenaanspraken oude regeling omzetten in
pensioenvermogen • Afschaffing van de doorsneesystematiek
2. Nadelige effecten die ontstaan door afschaffing van de doorsneesystematiek worden verzacht.
3. Benadeelde leeftijdsgroepen krijgen ‘gerichte compensatie’
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 38
Nieuw PensioenstelselLaatste voorstel SER
1 december 2016
1-B • Uitkeringsovereenkomst zonder zekerheid• Reële ambitie• Jaarlijks indexeren (DG>100%) of korten
(DG<100%)Indexatie of korting uitsmeren over 10 jaar
IV-C• Individuele pensioenpotjes• Beleggingsrisico en langlevenrisico delen• Beperkte collectieve buffer
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 39
Nieuw PensioenstelselWaarom langlevenrisico delen?
1 december 2016
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 40
Nieuw PensioenstelselWaarom beleggingsrisico delen?
1 december 2016
Backward Moving Average (Compound Interest)
Year 1 Year 3 Year 5 Year 10 Year Year 1 Year 3 Year 5 Year 10 Year1993 15,8% 1993 16,5%1994 0,0% 1994 -1,0%1995 13,1% 9,4% 1995 16,4% 10,3%1996 15,9% 9,4% 1996 11,8% 8,8%1997 18,4% 15,8% 12,4% 1997 11,9% 13,3% 10,9%1998 15,8% 16,7% 12,4% 1998 12,9% 12,2% 10,2%1999 22,7% 18,9% 17,1% 1999 10,0% 11,6% 12,6%2000 3,4% 13,7% 15,1% 2000 3,2% 8,6% 9,9%2001 -6,0% 6,0% 10,3% 2001 -0,7% 4,1% 7,3%2002 -7,3% -3,4% 5,1% 8,7% 2002 -7,2% -1,7% 3,4% 7,1%2003 15,0% 0,1% 4,9% 8,6% 2003 11,0% 0,8% 3,0% 6,6%2004 10,9% 5,7% 2,8% 9,7% 2004 11,2% 4,6% 3,3% 7,8%2005 16,4% 14,1% 5,3% 10,1% 2005 12,8% 11,7% 5,1% 7,5%2006 10,2% 12,5% 8,7% 9,5% 2006 9,5% 11,2% 7,2% 7,3%2007 7,1% 11,2% 11,9% 8,4% 2007 3,8% 8,6% 9,6% 6,5%2008 -20,5% -2,1% 3,9% 4,4% 2008 -20,2% -3,2% 2,6% 2,8%2009 17,6% 0,0% 5,1% 4,0% 2009 20,2% -0,1% 4,2% 3,7%2010 12,6% 1,7% 4,4% 4,9% 2010 13,5% 2,9% 4,4% 4,7%2011 8,4% 12,8% 4,1% 6,4% 2011 3,3% 12,1% 3,1% 5,1%2012 13,4% 11,4% 5,3% 8,5% 2012 13,7% 10,1% 5,0% 7,3%2013 3,7% 8,4% 11,0% 7,4% 2013 6,2% 7,6% 11,2% 6,8%2014 15,5% 10,7% 10,6% 7,9% 2014 14,5% 11,4% 10,1% 7,1%2015 -0,1% 6,2% 8,0% 6,2% 2015 2,7% 7,7% 8,0% 6,1%
Period 1993 - 2015 Period 1993 - 2015Compound mean 8,3% Compound mean 7,3%Arithmetic mean 8,8% 8,5% 8,3% 7,4% Arithmetic mean 7,7% 7,3% 6,9% 6,2%Risk (SD) 10,1% 6,3% 4,2% 2,0% Risk (SD) 9,0% 5,0% 3,3% 1,5%Lowest Return -20,5% -3,4% 2,8% 4,0% Lowest Return -20,2% -3,2% 2,6% 2,8%Prob(Return<0%) 17% 8,7% 0,0% 0,0% Prob(Return<0) 17,4% 13,0% 0,0% 0,0%
Pension Fund 'Zorg en Welzijn' Pension Fund 'ABP'
Return Yearly Backward Moving Average Return Yearly (Compound Interest)
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 41
Nieuw PensioenstelselWaarom geen traditioneel DC?
1 december 2016
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 42
Nieuw PensioenstelselRisicohouding en zekerheid
1 december 2016
Je mag blind twee pensioeneieren pakken uit slechts één mandje. Welk mandje kies je?
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 43
Nieuw PensioenstelselRisicohouding, Onderzoek Pensioenfederatie
1 december 2016
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 44
Nieuw PensioenstelselVoorbeeld variant IV-C, ISDC
1 december 2016
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 45
Nieuw PensioenstelselConclusies en attentiepunten ouderenorganisaties
1 december 2016
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 46
Conclusies en attentiepunten ouderenorganisaties
1 december 2016
1. Voorkom onterechte korting1. Brief gezamenlijke ouderenorganisaties d.d. 14 oktober2. Baseer korting op ‘minimaal eigen vermogen eis’
2. Generatie-evenwichtigheid: Ongedempte kostendekkende Premie In ieder geval als er sprake is van korting
3. Nieuw pensioenstelsel: IV-C, Principle based i.p.v. Rule Based• Geen verplicht Life Cycle, maar beleggingsmix gebaseerd op
daadwerkelijke risicohouding deelnemers en gepensioneerden• Geen zekerheidseis!• Projectierente o.b.v. keuze pensioenfonds (macro stabiele
discontovoet) en niet verplicht op risicovrije rente (RTS)
4. Verbetering communicatie: • Maatmanoverzichten• Transitie generatie-evenwichtig; betrek gepensioneerden in
overlegTransitietabel: Pensioen-oud, Kapitaal, Pensioen-nieuw
• Toetsing communicatie deelnemers
AV Achmea Gepensioneerden Vereniging | Presentatie Jos Berkemeijer 47
Discussie en vragen
1 december 2016
Bron: De Groene Amsterdammer