Upload
profesor-historia
View
1.057
Download
12
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Faise un percorrido das características fundamentais das actividades agrarias no Estado español, así como das diferentes paisaxes agrarias existentes
Citation preview
Os espazos do sector primario
Diferenciar: Xeografía rural.
Espazo multifuncional Xeografía agraria.
Actividades que se realizan no campo: Agricultura Gandaría Actividades forestais
Crise da agricultura tradicional Impacto da entrada na UE (1986, PAC)
1
Os factores agrarios
Factores físicos:
Importantes, mais non determinantes Medio natural desfavorable:
Clima: escaseza chuvias, Irregularidade (seca estival) aridez
Relevo: altitude media pendentes
Solos: Mediocres (sílice)
2
Os factores agrarios
Factores humanos: Factores históricos:
Antigo Réxime: Terras amortizadas Agricultura de subsistencia
Transformación real na déc. 60 s. XX e entrada UE Poboación activa agraria:
Descenso gradual até o 6% (st + 1960) Proliferación de agricultura a tempo parcial (pequena
propiedade) Factores técnicos. Mecanización, investigación,
novas tecnoloxías: Aumento produción, diminución man de obra
3
Os factores agrarios Factores políticos:
Antes da entrada na UE (1986, PAC): Desamortización (s. XIX)
Paso da terra amortizada á individual e capitalista Problema agrario:
Malas condicións de vida dos labregos (st xornaleiros) Reforma agraria: II República (carácter social) Ditadura franquista:
Freo da reforma social Melloras técnicas: concentración parcelaria, política de
novas colonizacións e, st, fomento do regadío (encoros) Despois da aplicación da PAC:
Principio de preferencia comunitaria e tarifa exterior común para produtos do exterior da UE
Reformas: busca da competitividade e mantemento prezos
4
Estrutura agraria Cómpre ter claro os conceptos:
Parcela: Unidade mínima de explotación Extensión das terras que están baixo unha mesma linde Pódense clasificar segundo:
Límites Forma Tamaño
Explotación (concepto económico): Conxunto de parcelas dun mesmo empresario Tendencia á redución do tamaño e aumento do nº Dualidade:60% < 5 Ha (5% sup); 51% latifundios
5
Estrutura agraria Propiedade (concepto xurídico):
Refírese ao dono da terra. Tamaño: predominio dos valores extremos, escaseza
de prop. de tamaño medio. Latifundio: metade SL (Reconquista) Minifundio: metade NO
Concentración parcelaria Cooperativas
Réxime de tenza da terra Grao de dominio sobre a explotación
Tenza directa: coinciden propietario - empresario Tenza indirecta:
Arrendamento (págase aluguer ou renda) Aparcería (págase un % da produción). Diminúe Cooperativas: moi variadas
6
Estrutura agraria Poboamento e hábitat rural:
Poboamento rural: conxunto de asentamentos que resultan da ocupación do espazo rural pola poboación
Hábitat rural: Serve para designar dous aspectos: a vivenda propiamente dita e o modo de distribuírse no espazo agrario
7
Estrutura agraria Poboamento rural:
Núcleos de poboación menores de 10.000 habitantes (en sentido estrito < 2.000 hab.)
Tipoloxía: Disperso: casa rural rodeada de campos de cultivo
Domina na periferia peninsular. Modalidades: disperso absoluto, diperso laso, disperso
intercalar Concentrado: as vivendas dispóñense unhas xunto ás
outras, independentemente da localización do agro Por todo o territorio da península Modalidades: lineal, apiñado
8
Estrutura agraria Hábitat rural:
Dif. vivendas segundo o tipo de materiais: Casa de pedra (zona norte). Casa de madeira entramada (S. Ibérico e Central) Casa de barro (Mesetas, val do Ebro, Guadalquivir,
Valencia, Murcia). Segundo o plano da casa:
Casa bloque A rentes do chan: un só cuarto, para animais/persoas En altura: dividida en plantas. Caserío vasco, casona asturiana e cántabra
Casa composta Varios edificios, diferentes funcións, arredor patio aberto Masía catalana ou cortijo andaluz
9
Usos e aproveitamentos1. Agrícolas
Triloxía do Medit.: cereais, vide, oliveira
Localización: España seca ou semiseca Cultivos extensivos para adaptarse ás duras
condicións do medio. Case toda España, agás zona atlántica,
Canarias, alta montaña e depresións litorais.
10
Triloxía do Medit.: cereais, vide, oliveira
Características: Cereais:
Tipos: Diminución dos dedicados ao consumo humano (arroz,
trigo) Aumento dos usados como pienso para alimentación do
gando (cebada, avea, centeo e millo) Cultivos en openfield, asociados ao barbeito e as
leguminosas Asociados ás act. gandeiras porcinas, ovinas, caprinas Importacións de millo: balanza comercial agraria
deficitaria
Usos e aproveitamentos1. Agrícolas
11
Triloxía do Medit.: cereais, vide, oliveira
Características: Oliveira:
Cultivo arbóreo moi resistente á seca estival
Problemas: Excedentes comunitarios en graxas/aceites Vecería (un ano bo e outro malo) Escasa produtividade (mecanización e competencia)
Vantaxes: Carácter social e ecolóxico Fomento da dieta mediterránea
Usos e aproveitamentos1. Agrícolas
12
Triloxía do Medit.: cereais, vide, oliveira
Características: Vide:
Cultivo arbustivo de secaño, moi adaptado á seca estival
Problemas: Filoxera, moitos vaivéns na produción
Futuro: Primar producións de calidade (denominacións de
orixe)
Usos e aproveitamentos1. Agrícolas
13
Triloxía do Medit.: cereais, vide, oliveira Impacto da PAC:
Cereais: Tendencia a reducir prezos e aumentar rendementos
Negativo para España, produción pouco competitiva (pequeno tamaño das explotacións).
UE prima cereais destinados ao gando Oliveira:
Fomentar aceites de calidade (“virxes”) Reducir a produción por medio de cuotas
Vide: 1º: reducir excedentes subvencionando abandono Hoxe: reconversión para variedades de maior calidade
Usos e aproveitamentos1. Agrícolas
14
Leguminosas Localización:
Na España seca / semiseca (rotan cos cereais)
Características: Produtos da dieta mediterránea Redución do consumo por aumento nivel de vida Problemas de mecanización e baixos
rendementos
Impacto da PAC: Moi subvencionadas, aumento produción
Usos e aproveitamentos1. Agrícolas
15
Produtos hortofrutícolas Localización:
Regadíos peninsulares e insulares
Características: Produtos notables, gran aumento consumo Os máis competitivos, gran exportación Aplicación de novas tecnoloxías (enareadeos e
invernadoiros
Impacto da PAC: Apoio á investigación Competencia produtos norteafricanos (acordos)
Usos e aproveitamentos1. Agrícolas
16
Produtos industriais e forraxeiros Localización:
España húmida e de regadío
Características: Gran capitalización, intervención as empresas
(sementes, supervisión produción, prezos) Consumo animal (alfalfa, millo forraxeiro) Aumento da produción
Impacto da PAC: Retroceso xirasol tras fin subvencións UE Cotas para remolacha, algodón e tabaco
Usos e aproveitamentos1. Agrícolas
17
Gandaría tradicional
Coexistencia de diversas especies gandeiras Razas autóctonas Explotacións pequenas Técnicas atrasadas Sistemas extensivos:
Moito espazo Moita man de obra Pouca rendibilidade
Usos e aproveitamentos2. Gandeiros
18
Gandaría actual
Especialización: leite ou carne Imposición das razas máis rendibles Aumento tamaño explotacións Mecanización Aumenta o peso da gandería intensiva
Problemas: Escaseza de alimentos e seca: déficit comercial Escaso tamaño explotacións Excedentes comunitarios: cotas (gando vacún)
Usos e aproveitamentos2. Gandeiros
19
Gandaría bovina Localización:
Réxime extensivo: montañas e devesas Réxime intensivo: España atlántica Réxime estabulado: granxas próximas ás grandes
cidades
Características: Produción extensiva: carne Produc. intensiva e estabulada: leite Aumento de consumo Moitos problemas: competencia de leite e carne
europea máis barata
Usos e aproveitamentos2. Gandeiros
20
Gandaría bovina Impacto da PAC:
Excedentes: fíxanse cotas e cupos para a produción de carne e leite. Repercusión moi negativa para España
Última reforma: Aumento cota Diminución dos prezos
Usos e aproveitamentos2. Gandeiros
21
Gandaría ovina Localización:
Secaños do interior peninsular Diminúe cara ao levante e cara ao sur
Características: Diminución raza meiriña (liberalización mercado
da lá). Aumento da segureña e aragonesa Lá, carne e leite (queixos) Explotación en tres réximes:
Trashumante: preto da desaparición Extensiva: asociada á agricultura (barbeitos) Estabulada: ceba cordeiros (grandes rendementos)
Usos e aproveitamentos2. Gandeiros
22
Gandaría ovina Impacto da PAC:
Fomento das explotacións extensivas Frear despoboamento rural
Subvencións permiten: Aumento de produción Mellora de mecanización e modernización
Usos e aproveitamentos2. Gandeiros
23
Gandaría porcina Localización:
Rex. estabulado: preto das grandes cidades Rex. Extensivo: España occidental (ibérico)
Características: Réx. extensivo: razas autóctonas de grande
calidade (Extremadura, Huelva, Salamanca) Implicación das grandes multinacionais (penso e
leitóns. Agricultores dan traballo e cortes)
Problemas: Peste porcina
Usos e aproveitamentos2. Gandeiros
24
Gandaría porcina Impacto da PAC:
Explotacións intensivas: Tremenda oscilacións de prezos, polos excedentes
e as importacións dos países comunitarios
Usos e aproveitamentos2. Gandeiros
25
Gandaría avícola Localización:
Réxime estabulado Granxas próximas ás grandes cidades
Características: Carácter industrial da produción. Sistemas integrados coas multinacionais:
Razas estranxeiras, piensos importados, aplicación novas tecnoloxías
Problemas: Oscilación prezos: rixidez da oferta e flutuación da
demanda
Usos e aproveitamentos2. Gandeiros
26
Características: Escaso peso na produción final agraria (4%) País con escasos bosques, pola deforestación:
Mesta Desamortización Guerras Carboneo, minería Incendios
Necesidade de importar madeira
Tendencia a un aumento da superficie forestal: Reforestación Abandono apoiado pola UE das actividades
agropecuarias, substituídas polas forestais
Usos e aproveitamentos3. Forestais
27
Madeira: 60% dos aproveitamentos forestais Coníferas: ebanistería Frondosas: industrias papeleiras
Frondosas de rápido crecemento (chopos, eucalipto)
Outros aproveitamentos forestais: Resina, corcho, esparto e diversos froitos
(castaña, landras, etc.) Menor valor económico Problemas:
Competencia corcho sintético Flutuación prezos
Usos e aproveitamentos3. Forestais
28
Multifuncionalización do espazo rural: Positivo:
Freo do despoboamento rural Desenvolvemento económico máis importante da
historia Negativo:
Degradación ambiental Competencia entre distintos usos (turístico e agrario
compiten pola auga) Impacto PAC:
Frear despoboamento: xente nova, aumentar rentas agrarias
Diversificación de funcións Subvención ao desenvolvemento sostible
Usos e aproveitamentos4. Novos usos
29
Definición Morfoloxía que presenta o espazo rural Paisaxe humanizada xurdida da transformación
dunha paisaxe natural a causa das actividades económicas primarias (aquelas actividades extractivas de recursos naturais: agricultura, gandaría, silvicultura e pesca)
Diversidade morfolóxica moi importante en España Grande variedade pola combinación de factores
físicos e humanos
Dominios e paisaxes agrarias 30
Dominios e paisaxes agrarias 31
España húmida
Montaña
Interior peninsular
España mediterránea
Canarias
Fuente: Elaboración propia
Dominios e paisaxes agrarias 1. A España atlántica
32
Estrutura agraria Explotación intensiva do espazo
Alto número de poboación agraria (Galicia) Moita dela desprazada á emigración
Poboamento rural intercalar Pequenos pobos e aldeas
Tenza directa Domina o minifundismo
Parcelas dispostas a xeito de bocage Parcelas afastadas entre si Problemas:
Mecanización Concentración parcelaria
Dominios e paisaxes agrarias 1. A España atlántica
33
Aproveitamentos e usos Predominan os usos gandeiros
Gandaría: actividade económica máis importante Favorecido polo clima e a demanda das cidades Explotacións intensivas Problemas:
Cotas e cupos da UE Competencia das explotacións de maior tamaño Dependencia das centrais leiteiras
Agricultura de secaño (sen barbeito: precipitacións) Policultivo tradicional vai desaparecendo Especialización: pradeiras naturais, produtos
hortofrutícolas e plantas forraxeiras Explotación forestal importante (moble, papel)
Dominios e paisaxes agrarias 1. A España atlántica
34
Características rexionais Norte e Noroeste peninsular Relevo accidentado, escasas chairas Clima oceánico (chuvioso) Paisaxe de pradaría
Galicia Elevada pob. activa agrícola Persistencia de formas agrarias antigas (hortas,
policultivo) Cornixa cantábrica
Grande importancia da agricultura a tempo parcial Preponderancia absoluta da gandería
Euskadi Poboación activa mínima (1,5%). Casarío, gando vacún
Dominios e paisaxes agrarias 1. A España atlántica
35
Dominios e paisaxes agrarias 2. A España interior
36
Dominios e paisaxes agrarias 2. A España interior
37
Estrutura agraria Poboamento rural concentrado
Poboación moi envellecida pola emigración dos anos 60 Moi variada:
Norte e Leste: Minifundio Regadío Bocage
Sur e Oeste Latifundio Secaño Openfield
Fortes investimentos en agricultura e gandaría Intensificar rendementos e diversificar produtos
Dominios e paisaxes agrarias 2. A España interior
38
Aproveitamentos e usos Uso agrícola é o máis importante
Agricultura de secaño Triloxía do Mediterráneo en openfield Oliveira en menor medida en Aragón e Castela-León Complemento: amendoeira, leguminosas, xirasol Actualidade:
Retroceso do trigo (cebada) UE fomenta rotación cereal-leguminosas
Regadío Aproveitamento máis intensivo Cultivos industriais, froitas, hortalizas Rendementos menores que Levante, polas xeadas
Dominios e paisaxes agrarias 2. A España interior
39
Aproveitamentos e usos Uso gandeiro
Ovina extensiva Avícola estabulada Porcina estabulada preto das cidades
Dominios e paisaxes agrarias 2. A España interior
40
Características rexionais Dúas mesetas e val do Ebro Elevada altitude (agás val do Ebro) Clima mediterráneo continentalizado (aridez, xeadas)
Castela-León Gandería bovina
Navarra e A Rioxa Grande calidade dos viños Importancia da industria agroalimentaria
Castela-A Mancha Viño e explotacións ovinas Devesas (no Oeste): explotacións mixtas agrícolas,
gandeiras e forestais
Dominios e paisaxes agrarias 2. A España interior
41
Dominios e paisaxes agrarias 3. A España mediterránea
42
Estrutura agraria Poboamento rural concentrado
Poboación moi numerosa Estrutura da propiedade moi diversa:
Ao norte de Murcia: Minifundio Tamaño mediano
Sur Latifundio
SL Agricultura punta: grandes investimentos
Problema da auga Transvasamento do Ebro
Dominios e paisaxes agrarias 3. A España mediterránea
43
Aproveitamentos e usos Uso agrícola é o máis importante
Agricultura de regadío (substitúe a de secaño tradicional)
Clima excepcional, solos óptimos, grande demanda Horticultura baixo plástico Árbores froiteiras mediterráneas e subtropicais Mercado da UE: poder adquisitivo
Agricultura de secaño Triloxía mediterránea e amendoeira Val do Guadalquivir, zonas prelitorais
Dominios e paisaxes agrarias 3. A España mediterránea
44
Aproveitamentos e usos Uso gandeiro
Ovina e caprina extensiva Zonas de agricultura de secaño
Reses bravas en Cádiz e Sevilla Bovina e porcina estabulada en Cataluña
Uso forestal Frondosas de rápido crecemento (chopo, eucalipto)
Dominios e paisaxes agrarias 3. A España mediterránea
45
Características rexionais Todo o litoral mediterráneo, val Guadalquivir e Baleares Relevo moi variado Clima mediterráneo (aridez)
Cataluña Aporte da gandería é superior á agricultura Fomento regadío: froiteiras, cultivos industriais e
forraxes Levante
Regadío de alto rendemento: cítricos (Valencia) e hortalizas (Murcia)
Andalucía Latifundio. Monocultivo secaño: viñedo e oliveira Cultivos baixo plástico
Dominios e paisaxes agrarias 3. A España mediterránea
46
Dominios e paisaxes agrarias 4. As illas Canarias
47
Dominios e paisaxes agrarias 4. As illas Canarias
48
Estrutura agraria Retroceso fronte ao uso turístico
Poboamento rural concentrado no litoral En altitude dominan os minifundios
Aproveitamentos e usos Regadíos (pozos subterráneos, desalgadoras) Enareados (pobreza dos solos) Cultivo en socalcos
Plátanos, patacas temperás, tomates Produtos baixo plástico e tropicais
Gandaría Escasa, ovina e caprina, asociada á agricultura
Dominios e paisaxes agrarias 4. As illas Canarias
49
Características rexionais Relevo abrupto Solos volcánicos, xeralmente malos Clima subtropical
Precipitacións escasas e torrenciais
Zonas Agricultura regadío nas áreas litorais
Para a exportación Agricultura de secaño e regadío de policultivo no
interior Autoconsumo Progresivo abandono
Dominios e paisaxes agrarias 4. As illas Canarias
50
Dominios e paisaxes agrarias 5. O sector agrario de montaña
51
Estrutura agraria Poboamento moi disperso
Baixas densidades de poboación. Tendencia ao despoboamento
Pequena propiedade Bocage Socalco
Consérvase a propiedade pública, e a comunal dos montes
Dominios e paisaxes agrarias 5. O sector agrario de montaña
52
Aproveitamentos e usos Diversos e complementarios
Gradación en función das condicións climáticas Agricultura no fondo dos vales Gandería nas matogueiras e nos prados Explotación forestal nas abas das montañas
Características rexionais Condicionantes físicos son moi importantes Norte: introdución produtos hortícolas Sur: Introdución amendoeiras e oliveiras
(socalcos) Gandaría:
Norte: bovina Sur: ovina (transhumancia local)
Dominios e paisaxes agrarias 5. O sector agrario de montaña
53
Tema 5
As actividades agrarias en España:Agricultura, gandaría e sector forestal