1

ณ โรงแรมลานนาพาเลส เชยงใหมณ โรงแรมลานนาพาเลส เชยงใหมวนท วนท 12-14,15-17 12-14,15-17 กรกฎาคม กรกฎาคม 20092009

เอกสารประกอบการประชม

1 ผนำากบการเปลยนแปลงรวมสมย2 การมสวนรวมของประชาชนในโครงการพฒนาชมชน3 การพฒนาชมชนโดยอาศยสนทรพยชมชนเปนฐาน4 สนทรยปรศนไขสการพฒนารวมสมย5 นวตกรสงคม6 สมดบนทกการทำางานของนวตกรสงคม7 เทคโนโลยของการมสวนรวม วธการเอออำานวยการใชระบวนการกลม8 การอภปรายอยางมสวนรวม และการจดประชมเชงปฏบตการ9 การวางแผนปฏบตการอยางมสวนรวม

2

การพฒนาชมชนโดยอาศยสนทรพย

ชมชนเปนฐานAsset Based Community Development (A B C D)

ชมชนเขมแขง ตองเสรมสรางจากขางใน

ดวยมมมองทสดใสและสนทรพยของชมชน

อทยวรรณ กาญจนกาอทยวรรณ กาญจนกามลมล

สถาบนเสรมสรางพลงสถาบนเสรมสรางพลงชมชนชมชน

• คมอสำาหรบผนำาการเปลยนแปลงชมชนรวมสมย พฒนาจากแนวคดของ 2 นกบกเบกทางปญญา John P. KretzmanJohn P. Kretzman และและ John L. McKnight.John L. McKnight.

•ดวยการกาวพนหลมของการพฒนาแบบดงเดมดวยการกาวพนหลมของการพฒนาแบบดงเดม ทอาศยปญหาของชมชนเปนทตงทอาศยปญหาของชมชนเปนทตง มาสการคนพบขมทรพยทางปญญา ความมาสการคนพบขมทรพยทางปญญา ความสามารถ สามารถ และสนทรพยชมชนเปนรากฐานสำาคญและสนทรพยชมชนเปนรากฐานสำาคญ

3

คำานยม

เมอเราคดถงสงดๆรวมกน เมอนนพวกเราจะมความสขใจ

พลงแหงสนตสขจะเกดไดหากใจเปนหนงเดยว การพฒนาใดๆในชมชน สงคม หรอประเทศทใช

สนทรพยชมชนเปนฐาน จะเปนทยอมรบและยงยน

หนงสอนคอคมอเพอการเสรมสรางพลงใหเกดขนในทกสงคมทมคายง

เพราะคณหมออทยวรรณ กาญจนกามล ไดอทศแรงกาย แรงใจและประสบการณ

ทยาวนานในการคลกคลกบชาวบานเพอกอกระแสการเสรมสรางพลง

ทมาจากขางในจตใจอยางแทจรง

หนงสอนอานงาย ใชงาย และจดเปนนวตกรรมสำาคญในการเสรมสรางสงคมทมคณภาพนาภมใจ

- ดร.ถวลวด บรกล

ผอำานวยการสำานกวจยและพฒนา

สถาบนพรระปกเกลา

4

การพฒนาชมชน โดยอาศยสนทรพยชมชนเปนฐาน

_______________________อทยวรรณ กาญจนกามล D.D.S., C.D.P.H., M.P.H

• บทนำา:ทกสงดอยทใจ

มนษยทกคนตางมสตปญญา ความสามารถ และพรสวรรค ดวยกน ทงสน ไมทางใดกทางหนง การมชวตอยอยางมคณภาพ ขนอยกบวา ความสามารถเหลานนจะมโอกาสไดถกนำามาใชหรอไดแสดง ออกและพรสวรรคไดถกนำามาแบงปนแกผอนบางหรอไม หากเปนเชนนนจรง เขากจะเปนผทมคณคา รสกตวเองวามพลงอยรวมสงคม ไดอยางมเกยรตและเปนสข และชมชนทเขาอาศยอยจะมพลงยงขน เนองจากอานสงคทเขาไดกระทำา

เมอใดกตาม ทเขามโอกาสไดใชความสามารถของตวเอง ชมชนกเขมแขงยงขนไปอกและสงผลมาถงตวเขาดวย นนคอคำาตอบทวา ทำาไมชมชนทเขมแขง จงเปนแหลงททำาใหผคนในทองถนไดมตวตน และไดแสดงตนเปนประจกษวามคณคา ในขณะทชมชนออนแอ กลบประสพแตความลมเหลวในการทำาใหผคนในชมชนแสดงออกซงความความสามารถ ทกษะและพรสวรรคเหลานนไมวาจะดวยเหตผลใดกตาม

ในขณะท วตถดบทใชในการกอรางสรางชมชน คอความ สามารถของสมาชกในชมชนนนเอง บางชมชนกลบลมเหลว ทจะทำาความเขาใจกบเรองดงกลาว หนงในเหตผลทขมพลงเหลานไมไดถกนำามา ใชในชมชนทออนแอกคอ ผคนในชมชนเองกลบมองชมชนของตนวาขาดแคลน แทนทจะมองเหนถงความสามารถของสมาชกในชมชน

การมองความขาดแคลนเปนทตงนเปนการอธบายถงความจำาเปนของชมชนซงในทายทสดกแปลงมาเปนปญหาของชมชนทจะตองมการเยยวยา และแกไข

ความเขมแขงของชมชนแปรผนตรงกบ

จำานวนของผคนทอทศตนเพอใหชมชนเปนสข

-Nancy Diamond

5

วถทางการพฒนาชมชน 2 แบบ

แบบท 2 แบบทางเลอกใหม ฐานคด: สนทรพยชมชน จดมงหมาย: เพมความสามารถชมชน สรางชมชน การสอสาร: พรสวรรค ความสำาเรจ ความหวง ความใฝฝน ผนำาการเปลยนแปลง: ผนำาธรรมชาต สมพนธภาพ ทศนะของปจเจกชน พลเมอง ผผลต เจาของ ผรวมพฒนา

สนทรพยชมชน “ขมทรพย ขมพลง”

เยาวชน ผสงวย แมบานพอบาน ศลปน วด โบสถ โรงเรยน ศาลาประชาคม

หองสมด สอพนบาน ชมรม วงดนตร สวนสาธารณะ สวนสมนไพร ตลาด

กลมฟอนเจง โรงละคร ศนยสขภาพชมชน วทยชมชน โรงเรยนโรงพยาบาล

ศนยการเรยนรชมรมวฒนธรรม โรงเรยนชมชน พพธภณฑพนบาน ฯลฯ

แบบท 1 แบบดงเดม

ฐานคต: ความจำาเปน ความขาดแตลนจดมงหมาย: การเปลยนแปลงองคกรการสอสาร: ปญหาและการใสใจ ผนำาการเปลยนแปลง: มออาชพ ผเชยวชาญ นกเทคโนโลยทศนะของปจเจกชน เปนผรบบรการ ลกคา ผปวย

ฐานความจำาเปนของชมชน คอฐานความจำาเปนของชมชน คอ “ “ ปญหาปญหา””คนไมมงานทำา แกงมอเตอรไซค อาชญากรรม ครอบครวแตกแยก คนไรบาน อบตเหต

เดกถกลอลวง คนอานหนงสอไมออก ขาดสวสดการ คนยากจน เดกหนเรยน เอดส คนฆาตวตาย คนตดยา ขายาเสพตด แกง 18มงกฎ แมอายนอย วณโรค คนปวยโรคประสาท โรคจต โรคเรอรง อากาศเปนพษ สารปรอทปนเปอน บญหาขยะ ปญหาทศนะอจาด ฯลฯ

6

เปนทประจกษชดวา มนษยทกคนตางกมความจำาเปนหรอความขาดแคลนดวยกนทงสนเชนเดยวกนกบการมความสามารถและพรสวรรค อยในตวสมาชกของชมชนทกคน ขอเทจจรงนทำาใหเรานกถงแกวนำา ทมนำาอยครงแกว จงมลกษณะนำาพรองไปครงแกว หรอนำามอยครงแกว อยางไรกตาม ผคนสามารถสรางชมชนของเขาใหเขมแขงได กดวยสวนของความสามารถทสมาชกของชมชนมอย เพราะฉะนนขอมลพนฐานทจำาเปนเพอพฒนาชมชนใหเขมแขงกคอทำาเนยบความสามารถของผคนในทองถนนนเอง

ชมชนขาดแคลนชมชนขาดแคลน

ชมชนมความสามารถและชมชนมความสามารถและมสนทรพยมสนทรพย

ความทาทายในการมองชมชนความทาทายในการมองชมชน

ทโชครายไปกวานนกคอ สมาชกของชมชนในบางชมชนมความเชอทผดๆวา เขาสามารถสรางชมชนของเขาได โดยการจดทำา ทำาเนยบของความขาดแคลน ไปขอรบการสนบสนนจากภายนอก ซงกไดผล แมกระทงรฐบาลไทยในบางยคสมย กยงใหประชาชนไปลงทะเบยนความยากจน ซงสามารถนบจำานวนหวไดวา ในชมชนมคนทบรรจความวางเปลา ไวเปนจำานวนเทาใด ปญหากคอขอมลนใชไมไดสำาหรบสรางชมชน เพราะเหตวา มนใชสำาหรบเปนขอมลผบรโภค หรอไมกแสดงศกยภาพความเปนลกคา หรอผขอรบบรการในอนาคต ซงบอกถงความออนแอ ในขณะทชมชนทเขมแขงจะมกแตผคนทมฐานะเปนพลเมอและผผลตเทานน

7

• ดงเชนชางไมคนหนงประสพอบตเหตจนตองเสยขาไปขางหนงเมอหลายปมาแลว จะเหนไดชดวา เขาเปนผพการ อยางไรกตาม เขากมทกษะ ความสามารถ หากเรารแตวาเขาเสยขาไปขางหนง เราคงไมสามารถสรางชมชนของเรารวมกนไดดวยขอมลเชนนน แตหากเรารวาเขามความสามารถในการเปนชางไมมากอน ขอมลน จงจะสามารถสรางชมชนไดเมอเปนเชนนกทำาใหคดไดวา การจะสรางสรรคสงดงาม ใหเกดขนในชมชนของเรานน สงสำาคญประการแรกกคอ ตองมความคดในเชงบวกโดยการเหนคณ คาของสงทมอย

ดงบทกวทวาดงบทกวทวา:: เทานกมพอเทานกมพอ

แมไมมสองแขน ไมเปนไรแมไมมสองแขน ไมเปนไรฉนจะใชสองขามาสรางสรรค ฉนจะใชสองขามาสรางสรรค แมไมมสองขา กชางมน แมไมมสองขา กชางมน ฉนจะใชแขนฉนฝาฟนไป ฉนจะใชแขนฉนฝาฟนไป

แมไมมสองตาใหมองเหน แมไมมสองตาใหมองเหน ฉนจะเปนนกรองทเสยงใส ฉนจะเปนนกรองทเสยงใส แมไมมสองห ไมเปนไร แมไมมสองห ไมเปนไร ฉนจะเปนคนใบทใจด ฉนจะเปนคนใบทใจด

แมไมมบานไหนใหพำานก แมไมมบานไหนใหพำานก ฉนจะพกปาชาเปนเพอนผ ฉนจะพกปาชาเปนเพอนผ แมไมมอายยนถงหมนป แมไมมอายยนถงหมนป ฉนจะทำาวนนใหดงาม ฉนจะทำาวนนใหดงาม

แมไมมเงนทองของมคา แมไมมเงนทองของมคา ฉนจะหาเลยงตนทนแบกหาม ฉนจะหาเลยงตนทนแบกหาม แมศกษาเลาเรยนไมไดความแมศกษาเลาเรยนไมไดความฉนกจะพยายามจนไดด ฉนกจะพยายามจนไดด

แมไมมอะไรหลายๆอยาง แมไมมอะไรหลายๆอยาง ฉนจะสสรรคสรางดวยศกดศร ฉนจะสสรรคสรางดวยศกดศร รวบรวมของทกอยางเทาทมรวบรวมของทกอยางเทาทมมาเสรมสรางโลกนใหสวยงาม มาเสรมสรางโลกนใหสวยงาม [1][1]

[1][1] จากหนงสอจากหนงสอ ""ทอไยในยามยากทอไยในยามยาก" " ของ มงคล ชยวฒ หรอ เดอะจของ มงคล ชยวฒ หรอ เดอะจกงกง www.lannapoem.comwww.lannapoem.com

คตฐานสำาคญ : การพฒนาชมชนทอาศยสนทรพยของชมชนเปนฐาน เชอวาการเปลยนแปลงของชมชนอยางยงยนและมความหมาย นน มาจากภายในชมชนเองเสมอ ผเชยวชาญกมใชใครทไหน หากแตเปน……

“สมาชกของชมชนทน ชวยกนจดประกายขนมา”

8

‘มนษยทกคนมพรสวรรคอยในตวไมอยางใดกอยางหนง และมคณคาตอผอนดวย ในชมชนทเขมแขง มความตระหนกถง

คณคาเหลานน และสามารถนำามาใชใหเกดประโยชนตอสงคม ในขณะทชมชนออนแอไมตระหนกวาคนในชมชนมคณคา จงสญเสย

โอกาสอยางมหาศาล’ -John Mcknight and

John Kretzman

• ทานคอกำาลงสำาคญทจะพชตปญหาชมชนททาทายอยางยง

• เราจะอาศยสงดทเรามอยแลว มาชวยสรางสรรคชมชนใหโชตชวงชชวาลและเขมแขง

• ทานจะเรยนรไดเฉพาะเรองททานรแลวเทานน

9

คตฐานสำาคญ การพฒนาชมชนทอาศยสนทรพยของชมชนเปนฐาน

• เชอวาการเปลยนแปลงของชมชนอยางยงยนและมความหมายนน มาจากภายในชมชนเองเสมอ

• ผเชยวชาญกมใชใครทไหนหากแตเปนสมาชกของทนนทรวมกนจดประกายขนมา• เนนทการใชขมพลงและความสามารถของชมชน มากกวาการแกปญหาและความขาดแคลนของ ชมชนมองทตวสมาชกใหพบวามทงความสามารถและพรสวรรคและใชความสามารถทมเหลานนได

หลกการของการพฒนาชมชนรวมสมย ความรก ความศรทธา ความหวง กำาลงใจ ไฟชวต

และจตวญญาณ ของพนองในชมชนตองมากอนใดอน

เงนทอง ผเชยวชาญ และอำานาจ จากภายนอกเปนเรองรอง

หากตองเรยนรเรองชมชนเขมแขง สมมาทฐแรกทสำาคญกคอ ภมปญญาอยในชมชนของเราเองเปนหลกหาใชภมปญญาอยในชมชนของเราเองเปนหลกหาใช

จากขางนอกไมจากขางนอกไม ตอมาตอมา....““ทานจะเรยนรไดในเรองททานรเทานนทานจะเรยนรไดในเรองททานรเทานน””

10

สมาชกภาค

• พลเมอง• สาม ภรรยา• ผประสานงานเครอขาย

ชมชน• นกวชาการ• สมาชก

อ.บ.ต./เทศบาล• นกพฒนาเอกชน

11

การตงคำาถาม

เราอาจจะถามคำาถามในชมชนทเราไปเยยมเยอน

คำาถามทเราตงกคอ“ทานไดทำาอะไรสำาเรจมาแลวบาง

ในชมชนของทาน ททานสามารถแลกเปลยนกบชมชนอนได ?”

12

การรวบรวมเรองราว: ถอดบทเรยน

• เขาสามารถรวบรวมเรองราวแหงความสำาเรจททองถนไดรเรมดวยกนเปนรอยเปนพน

• ในความสำาเรจเหลานนพวกเขาทำางานกนยงไง?

• เบองหลงความสำาเรจเขาอาศยปจจยใดบาง? อยางไร?

• ในปจจยทมอยอยางมากมายเหลานน ทนำามาใชบอย ครงมากกวาปจจยอนลองยกมาสก 5 ปจจย?

13

สนทรพยแรกคอ “พลเมอง”

14

ความแตกตางระหวางโครงการประชานยม

กบโครงการพฒนาชมชนโดยอาศยสนทรพยชมชนเปนฐาน

เหนไดจากทงจากความคดและการกระทำาของสมาชกชมชน

โครงการประชานยม เราคอผรบบรการ ผบรโภค เราไมมกำาลง ยงตองหาเลยงครอบครว

อกทงยงตองทำามาหากน เรามปญหา เราตองรองเรยน เรายงไมเปนอสระ ตองพงพงคนอน หากเรายอมตามเขา เขาจะมาแกปญหาให

เรา

โครงการพฒนาทอาศยสนทรพยชมชนเปนฐาน

เราคอพลเมอง(ผอทศตนใหกบชมชน) เรามเกยรตยศและศกดศรของเราเอง เราสามารถสรางสมพนธภาพดงามใน

ชมชนรวมกนได เราคอคำาตอบ เราเทาเทยมกน เราทำางานรวมกนได

15

Alexis De Tocqueville:

“ในแหงหนตำาบลใดกตามทมคนมอำานาจและความรำารวย

คนออนแอและยากจนกจะรสกถงอปสรรค ขวากหนาม

โดยเหตทเขารสำาเหนยกถงสถานภาพทตอยตำา

ความเหลอมลำา สญสนความหวงในตวเอง และ

จมจอมอยในความดอยมาตรฐานความดของมนษย”

16

แผนทขมพลง

พวกเราแตละคนลวนม:◦ พรสวรรค (Gifts)◦ ความชาญฉลาด (Talents)◦ ความใฝฝน (Dreams)◦ ความหวง (Hopes)◦ ความกลว (Fears)

17

พรสวรรค

เราทกคนลวนมพรสวรรคดวยกนทงสน

...แตเราเรยนรทจะซอนมนเอาไว

เราทกคนสามารถถอดถอนปมดอยทเรามอยไดเชน

ความพการ โรคเรอรง การตดยา

มนจะเปนพรสวรรคไดกตอเมอ...........

เรานำามาแบงปน/แลกเปลยนกบผอนไดเทานน

18

ขมพลงสวนตวขมพลงสวนตว พรสวรรคในการใชความคด (ประวตศาสตร วฒนธรรม

ภาพยนตร ศลปะ) พรสวรรคในการใชมอ

/รางกาย (ชางไม เลนกลองสะบดชย

วาดรป ถกพรม ตกแตงบาน ทำาสวน ทำากบขาว เลนกฬา

ฯลฯ) พรสวรรคในการใชใจ สงทเรา

ใสใจลกซง (สงแวดลอม ธรรมชาต การ

ศกษา )

19

คำาถามในการสนทนาเพอจดทำาแผนทสนทรพยชมชนชดคำาถามทเสรมสรางพลง

ใจคสนทนา ทานมพรสวรรค ความสามารถ ความถนด ทกษะอะไรบาง?

ทจะทำาใหผคนประหลาดใจมาก?

อะไรทำาใหทานเปนสมาชกของครอบครวทยงใหญ?

อะไรทำาใหทานใชเวลาไปดวยความภาคภมใจในวนหนง ๆ?

มสงดอะไรบางทเกดขนในละแวกเพอนบานของทาน?

20

ทำาไมตองทำาแผนทขมพลง?

มนเปนเครองมอสำาหรบนำาไปสการสรางสมพนธภาพระหวางผคนในชมชนไมใชสำาหรบใหขอมลผมาเยอนแลวเกบขนหง หรอมไวโออวด

ทำาใหทราบวา มผใดในชมชนของเรามความสามารถ พรสวรรคในดานใดบาง

ทำาใหคนสนใจเรองเดยวกน ตดตอสอสารกนไดงาย

เกดการจดประกายใหคนทำาด มทยนในสงคมไดสมศกดศร

เปนลายแทงคนหาขมทรพยภมปญญาชาวบานในดานตาง ๆ

เปนเครองมอททรงพลงในการสรางเสรมชมชนรวมกน

ใชเปนเครองมอนำาทางคนหาคนดศรชมชน

เปนแผนทเกยรตยศสามญชน คนเดนดน ทจะมทยนในปราการดานสดทาย

21

อะไรชกจงใจผคนใหทำางานอยางทมเท?

ลองนกถงสงททำาใหผคนทำาบางสงบางอยางอยางทมเท

ไมเสยดายเวลาและเงนทอง: เดก ๆ ทำาดวยความหมกมน เอาเปน

เอาตาย ถนถนอม ระมดระวง หนาคอม เกมส

ชนชมของรกของหวง ใฝใจในงานอดเรก

สงสะสมของ“แฟนพนธแท” คนงวนอยกบบางอยางจนลมวนเวลา เชน แตงหนา วาดรป เลนเกมส ถาย

รปโพสตลงเนต

22

บทบาทของสมาชกชมชน:

ผนำา – ผสามารถทำาใหคนมาทำางานรวมกนไดไมเรองใดกเรองหนง

ผมพรสวรรค – คนทมเจตนาด เสยสละสงทตนเองสามารถทำาไดด

เพอผอน ชมชน สาธารณะ สงคม ผลองหน – คนทยงไมมใครเหนแวว ยงไมม

โอกาสนำาพรสวรรค หรอความสามารถออกมาใช แสดงออก หรอแบงปน

ใหเปนประโยชน ตอเพอนบาน ชมชน หรอสงคม

บทบาทของผประสานสมพนธ ผประสานสมพนธ

คอคนทเกงในเรองการคนพบวา ใครใสใจกบอะไร และจะทำาใหเขาใชสนทรพยของเขาใหมคณคาตอ ผอนหรอชมชนไดอยางไร

มความสามารถในการเปน “แมวมอง” รวาความสามารถ พรสวรรค ความถนด

ความชอบของใครอยตรงไหน ! ไดรบความไวเนอเชอใจจากผอน ผคนจะ

ตอนรบเขาดวยความยนดและเตมใจ มหนาททำาใหสปอตไลต สองฉายไปทคน

ทำาอะไรดๆ ใหคนอนไดชม

23

ระหวางสมาคมกบสถาบน

เราจะเปนอะไร อยางไร นน ดไดจาก”เราคดอยางไร ทำา

อยางไร” สญลกษณของสถาบนม

ลกษณะรป 3 เหลยม สญลกษณของสมาคมม

ลกษณะเปนรปวงกลม เราจำาเปนตองรจกเครองมอ

แตละชนด และรวธการใชประโยชนอยาง

เหมาะสม เราจะไมเอาคอนมาถากไม

ไขควงไปตอกตะป

สถาบน

สมาคม

24

พลเมองกบมออาชพ

หมวกคนละใบ!!!!

หมวก“พลเมอง” คอ หมวกแหงสต ปญญา และการขนอาสา

หมวก “มออาชพ” คอหมวกททานไดรบ “งาน”ไปทำาและได “คาตอบแทน”

ทานจะใชหมวกมออาชพในเวลาทำางานในสำานกงานหรอสถาบน

แตไมใชขณะอยในชมชนของทานเอง ความเปนพลเมองของทานจงอยท คนทง

หลายยอมรบในตวทาน◦ ทานเปนคนทมพรสวรรค ทพรอมจะ”แบง

ปน“(อะไรกบใครๆ)

◦ ในฐานะททานเปน แม/พอ พนอง เพอนบาน เพอนฝง

25

ในสถาบน/สมาคมเราจดการกนยงไง?

สถาบน/องคกร

สมาคม

ใชวธควบคม - จาง ยนยอม - อาสา

ผลตสนคาผลตบรการ

มความรก ความผกพน

พรอมทจะให

ลกคา ผบรโภค พลเมอง เพอนบาน

อาศยความจำาเปน

อาศยความสามารถ

26

การเปนพนธมตรกบสถาบนเพอนบาน

กรณานกถง องคกรภาคประเภทสถาบนในชมชนของทาน

ทงทเปนอยแลวและกำาลงจะเปนในอนาคตแลวกรอกรายชอลงไปในชองวาง

เพอประโยชนในการทำาโครงการและตดตอสอสารในอนาคต

องคกรของทานเปนแลว

กำาลงจะเปน

27

การเปนพนธมตรกบสมาคมหรอชมชมเพอนบาน

กรณานกถง องคกรภาคประเภทสมาคมในชมชนของทาน

ทงทเปนอยแลวและกำาลงจะเปนในอนาคตแลวกรอกรายชอลงไปในชองวาง

เพอประโยชนในการทำาโครงการและตดตอสอสารในอนาคต

องคกรของทานเปนแลว

กำาลงจะเปน

28

“กบใครสกคนทคอย หวงใย /ใสใจ/ผกพน ?”

• ความหวงใย ใสใจ ผกพนไมเหมอนสงของบรการ เราผลตไมได

• มนเปนพนธะสญญาท “ผให”ตกลงใจ/ปกใจแลวทจะ“ใหเปลา”

• จดการใหเกดขนไมไดหรอ ผลตไมได...เหมอนบรการ

• มนเกดกบ “ใจ” ผใหบรการเอง • หนงในความผดพลาดอยางใหญหลวงในเรอง

การกำาหนดนโยบายกคอ การเสแสรงวาระบบบรการนนผลตความ

หวงใย ใสใจไดแตมความจรงทมการพสจนแลวก

คอ “ไมได”• ความหวงใย ใสใจ ผกพน นนเปนสงสำาคญ

ของความเปนชมชน

อกภารกจของผอกภารกจของผประสานสมพนธประสานสมพนธ

จดทำาตารางรายชอของผคนทเปนตวแทนประสานงานในแตละชมชน

ระบรายชอผคนทเปนขมพลงและภมปญญาของชมชน 2 ลกษณะ

เนนทมงานทจะขบเคลอนชมชนไดอยางรอบดาน(แบบองครวม)

o เนนเฉพาะเรอง จดทำาตารางผคนทเปนพลเมองผสามารถ

รวบรวมและจดการกบสนทรพยชมชนได

29

ชมชนทประสพความสำาเรจ

เพอนบานไปมาหาสกน พงพาอาศยความสามารถ ความเกง ถนด พรสวรรคของกนและกน

กอตง แกนของกลม ของชมรม/สมาคม

มความรบผดชอบตอผลลพธทตนเองไดทำาไป

รกชมชน รวมกนสรางสรรควสยทศน

มสำานกพลเมอง คนพบสงทตนเองม รวาตวเองตองการอะไร ทำางานทใสใจรวมกน ฝนไดไกล และพยายามจะ

ไปใหถง “ให”มากกวา “รบ”

30

จดทำาแผนทสมาคม

ตวอยางคำาถามในการสนทนาเพอจดทำาแผนทสมาคม

ทานเปนสมาชก กลม ชมรม สโมสร สมาคมใดบาง ?...ทงท “เปน”และ“ไมเปน”ทางการ

ทานเปนสมาชกแบบไหน? บอกเราวามอะไรทเคยทำามาด ๆ ใน

ชมชนททานมความภาคภมใจในชางเวลาทผานมา

มประเดนใดบาง และสงททานใสใจและอยากทำางาน?

มอะไรททานจะแบงปนชมชนไดบาง อาท พรสวรรค ความถนด ทกษะ ความสามารถ?

มสมพนธภาพอะไรด ๆ ทนบาง? ระหวางผคน องคกรทองถน ราชการ

ทานจะแนะนำาใคร เขามารวมอยางแขงขนอก กรณาบอกชอ ทอย การพบปะ

31

ทำาการบาน เพอการเมองภาค“พลเมอง”

คนหาความสำาเรจ ความงดงาม และความใฝฝนของชมชนใหพบ

คนหาญาตธรรม กลยาณมตรทพรอมจะเปนผนำาการเปลยนแปลง

ตงกลม ชมรม สมาคม เหลาผสนใจ จดเวทชาวบาน ลานสนทรยเสวนา แลกเปลยน

เรยนร เนนในเรองทชมชนสนใจ ใสใจ และมผลกระทบตอ

อนาคตชมชน จดทำาเนยบ เครอขาย คนดศรชมชน สงด

ภมปญญา จดทำาแผนทพดได แผนทเดนดน แผนทขมพลง

สนทรพยของชมชน รวมทำากจกรรมในชมชนอยางมสวนรวม มชวตชวา

สมำาเสมอ รวมตดตาม คอยใหกำาลงใจ ประเมนผลอยางมสวนรวมเมอทำางานเสรจแลว

32

วาระแหงการสนทนาอยางมสวนรวม

คตชนพลเมอง วาดวยเรอง “สนทรยสนทนา”

ผลดกนพด ผลดกนฟง มทงหรรษา และวชาการ ไดทงงาน และผองเพอน ไดทงผมาเยอนและชมชน เราทกคนสามารถเปนคร รวมกนแลกเปลยนเรยนร รวมกนเชดชคนทำาด รวมชนชมสงทเขาม เคารพในศกดศรของ”เรา“ทก

คน

33

ปฏบตการขบเคลอนชมชนอยางมสวนรวม

เรมกระบวนการขบเคลอนมลกษณะเปนปฏบตการรวมหม

โดยจดเวทสนทรยสนทนาในชมชน เพอทำาทำาเนยบสนทรพยชมชน 5 กลมไดแก

1. สนทรพยของปจเจกชน2. สนทรพยของสถาบน3. สนทรพยของสมาคม4. สนทรพยธรกจชมชน5. แหลง

ทรพยากรธรรมชาต

34

ทำาเนยบสนทรพยขององคกร

ชอขององคกร คนสามารถตดตอได โทรศพท

..................................................วนท...............................................หนา........................................

_________ _________ __________

_________ _________ _________ __________ _________ _________

_________ __________ _________

_________ _________ __________

_________ _________ _________ __________ _________ _________

_________ __________ _________

_________ _________ __________

_________ _________ __________

_________ __________ _________

35

ทำาเนยบกจกรรม ปฏบตการททำารวมกนในชมชน การประเมนผลความสำาเรจ

เครองมอ ประกอบการปฏบตงาน

..................................................วนท...............................................หนา........................................

ชนดของกจกรรม ผรบผดชอบ เวลาททำา ความแตกตางไปจากเดม

_________ _________ __________ _________

_________ _________ __________ _________

_________ _________ __________ _________

_________ _________ __________ _________

_________ _________ __________ _________

_________ _________ __________ _________

_________ _________ __________ _________

_________ _________ __________ _________

_________ _________ __________ _________

_________ _________ __________ _________

36

เมอรวมกนจดทำาทำาเนยบ สนทรพย ขมพลง หรอ ทนของชมชนสำาเรจแลว บรรจสงเหลานนลงไปใน“แผนท สนทรพยชมชน และ แผนทเดนดน”เพอทจะนำาตนทนเหลานไปใชอยางมคณคาในอนาคต

ตวอยางทสามารถนำามาลงในแผนท คอสนทรพยของแตละคน แตละทมงาน แตละองคกร ระบถง กลม ชมรม เครอขาย และกจกรรมทผคนในชมชนสามารถเปนเจาภาพ ทำารวมกนอยางภาคภมใจ ทงทางเศรษฐกจชมชน ทางสงคม ทางวถชวตวฒนธรรม ทางสงแวดลอม ทางการศกษา ตลอดจนทางการเมองภาคพลเมอง ในแตละเรองเราสามารถบรรจลงในแตละแผนท อยางหลากหลายและงดงาม

37

ผลงานแผนทเดนดนของเดก ๆ แหงชมรมผบรโภคทชาญฉลาด

บานสวนดอก ตำาบลสวนดอก และบานแมหอย ตำาบลนำาตกแมกลาง

จอมทอง เชยงใหม

38

ผลลพธ –การพฒนาชมชนโดยอาศยสนทรพยของชมชนเปนฐาน

(Outcome --ASSET BASED COMMUNITY DEVELOPMENT)

(ปจเจกชนสนใจเฉพาะเรองสวนตวเปนหลก สมพนธภาพไมไดรบการพฒนา)

แผนทขมทรพยชมชนรปแบบสบพนธภาพ

ทอาศยเครอขาย ความไววางใจ และปทศฐาน

= กจกรรมชมชน(Community action is one of the outcomes)

ผจดประกาย “นวตกรชมชน”

แผนผงขางบนแสดงใหเหนถง ความสนใจของปจเจกชนทไมมพลงหรอสมพนธภาพทดตอกนกนและกน ไมมความเกยวของกนและกน ในเวลาตอมา จากการจดประกาย กอกระแสกลมพลงในชมชน การพฒนาสมพนธภาพจงเรมขน ลกศร แสดงถง ความเกยวของ และลกษณะของเครอขายใหม ซง เปนผลลพธของการสรางสมพนธภาพภายหลงการจดเวทสาธารณะสอสารกนแบบ 2 ทาง นคอจดเรมตนของความเปลยนแปลงในชมชน ทมผลลพธในเชงบวก การเสรมสรางพลงชมชนจงเรมตนโดยเปนกจกรรมชมชนททำาใหผคนมาคนหาศกยภาพ และเปลยนเรยนรซงกนกนและกนในสงดๆ ทเคยมและรวมทำาดวยกนมา ตงแตสมยบรรพชนจนถงปจจบน จดทำาทำาเนยบของทนทางสงคม เศรษฐกจ สงแวดลอมและวฒนธรรมชมชน สรางจนตนาการถงคณภาพชวตทดและสงทปรารถนาจะใหเกดขนรวมกนในอนาคต และนำาเอาพรสวรรค ทมอยในผคนแตละคน มากอใหเกดความเปลยนแปลงตามความปรารถนาในทสดอยางมศลปะ

39

หนงในเรองสำาคญของการพฒนาชมชนโดยอาศยสนทรพยชมชนเปนฐานกคอ

การขนอาสารบใชชมชนในฐานะผจดประกาย ผกอกระแส ผประสานสมพนธภาพ และผเสรมสรางพลงกลม ในลกษณะเครอขาย

เรมตงแต จดเวทใหมการสอสาร 2 ทาง ระหวางสมาชกในชมชนดวยกน ทำาใหเกดการแลกเปลยนเรยนรใน เรองความร ความสามารถ ความถนด พรสวรรคของกนและกน แลวขนทำาเนยบไวในฐานะสนทรพยอนมคาพรอมทจะนำามาใชใหเกดประโยชนตอชมชน การกอใหเกดสมพนธภาพใหม

ซงนำาไปสความไววางใจวา เราเปนพวกเดยวกน อยางจรงใจ สมพนธภาพใหมแหงการรวมเปนทมผนำาความเปลยนแปลง กลายเปนชมชนทกลาวขานกนถงสงด จดแขง และจดเดน ซงจะนำาไปสการแบงปน การทำางานรวมกนดวยความรสกถงเกยรตศกด และความเคารพนบถอซงกนและกนและเปลยนแปลงชมชนไปสสงทดกวารวมกน

40FAME MODEL: Kanchanakamol U. :2002

41

รจกเหต รจกผลรจกประมาณตนรจกกาละ เทศะรจกบคคลรจกชมชน

คณภาพชวตดขนครอบครวอบอนชมชนเปนสขสงคมเขมแขง

FAME MODEL:Kanchanakamol U. :2002

ผอำานวยความสะดวก ผกอกระแสสงคมผประสานสมพนธ ผเสรมสรางพลง

ชมชนF A M E

(Catalyst)นวตกร (FAME)

ผจดประกาย

ชมชน เสวนา

ปฏบตการรวมหม

ปจเจกชนเปลยนแปลง สงคมเปลยนแปลง

เกดผลกระทบตอสงคม:สงคมววฒน

42

นวตกรสงคม

ผนำาการเปลยนแ

ปลง

วกฤต/นวตกร

รม

นโยบาย

สอมวลชน

เทคโนโลย

ชมชนสนทนา

ชมชนปฏบตการ

ประเมนสถานการณองคกร

กำาหนดวสยทศน

กำาหนดวตถประสง

ค

วางแผนปฏบตการ

เสนอทางเลอกปฏบต

การ

• สอ•สขภาพ•การศกษา•วฒนธรรม•อน ๆ

คณ

คาข

องก

ารม

สวน

รวม

ความขดแยง / ความไมพอใจ

• ของแตละบคคล•ของชมชน • ของกลม• ของทมงาน • อน ๆ

จดการภายในองคกร

รปแบบผสมผสานของการสอสารเพอการเปลยนแปลงชมชน

ความไมเหนพองตองกน

สงกระตน

จากภายใน

ดำาเนนงาน

ผลกระทบตอชมชน : ชมชนาภวฒน

อป

สรร

ค/ก

ารส

นบ

สน

นจา

กภ

ายน

อก

ความเปลยนแปลงของปจเจกชนความเปลยนแปลงของสงคม

• ความร•ทศนคต•ทกษะ•เจตนารมณ•อน ๆ

• ภาวะผนำา•ความสามารถของชมชน•ระดบและความเทาเทยมของการมสวนรวม• ประสทธผลโดยรวม• ความรสกในความเปนเจาของ•การผนกกำาลง•การลมหวจมทาย•ปทสถานทางสงคม

• ผลลพธ vsวตถประสงค

ประเมนผล

อยางมสวนรวม

รบรความทาทาย

ตอการ

เปลยนแปลง

ระบและกอเกดภาค แกนนำา/

ผนำาการเปลยนแปลง

และผมสวนไดเสย

เตรยมทมแกนนำา /ผนำาการ

เปลยนแปลง

จดทำา

ทำาเนยบ/แผนท

สนทรพยชมชน

กำาหนดธรรมนญพลเมอง

กระจายบทบาท/

ความรบผดชอบ

ตดตาม/ดแล

43

นวตกรสงคม

ชมชนปฏบตการรวมหม

รบรความทาทายตอ

การเปลยนแป

ลง

ระบและกอเกดภาค

แกนนำา/ผนำาการ

เปลยนแปลงและผมสวน

ไดเสย

เตรยมทมแกน

นำา /ผนำาการ

เปลยนแปลง

จดทำา

ทำาเนยบ/แผนท

สนทรพยชมชน

การประเม

นสถานการณ

โครงการ/องค

กรรวม

กำาหนดวสยทศน

รวมกำาหนดวตถประ

สงค

รวมวางแผนปฏบตการ

กำานดธรรมนญพลเมอง

รวมออกแบบทางเลอก

ปฏบตการกระจาย

บทบาท/ความรบผด

ชอบ

ตดตาม/ดแ

ล

จดการภายในองคกร

ดำาเนนการ

ผลกระทบตอชมชน : ชมชนาภวฒน

ความเปลยนแปลงของปจเจกชนความเปลยนแปลงของชมชน

• ผลลพธ vs วตถประสงค

ประเมนผล

อยางมสวนรวม

ชมชนสนทรยสนทนาสนทนา

FAME MODEL:Kanchanakamol U. :2002

44

เราจะทำา เราทำาไดคำารอง: อทยวรรณ กาญจนกามล ทำานอง:เพลง Such As

You Such as I

จดประกาย ในหมผคน กอกระแส กลางกลมชมชน

อยางสดใส ไรความหมองหมน เสรมกำาลงใจ สรางสงใหม ๆ เพออนาคต สขสนต สขสนต

ฉนทำาไดอยากเปลยนแปลง ในสงทเหน

กตองพรอม มองโลกใหเปนไมยอมแพ แมจะลำาเคญ ทกขสขบกบน รกอภยกน

เพออนาคต สขสนต สขสนต เธอทำาได

คดกนจรงจง ทำาเตมกำาลง เพออนาคต สขสนต สขสนตถงแมจะนานสกแคไหน

เราจะทำา เราทำาได