1

1

BS Võ Quang Đức

PV. BHLĐ – 85 CMT8 Q1 TP.HCM

ĐT: 098888 5778 – 38396998 ext 107

Email: ducvoquang@gmail.com

55

I. Định nghia

1. SƠ CÂP CỨU LA GI ?

• Câp cưu (first aid) la nhưng trơ giup hay chưa trị ban đâu cho nan nhân bị chân thƣơng, sư cố hay một căn bênh đột ngột nao đo trƣơc khi co xe câp cưu hay bac si hoăc ngƣơi co chuyên môn đến chưa trị.

• Sơ cưu câp cưu co tinh chât tưc thơi va tam thơi.– Tưc thơi: chỉ có nhưng ngƣơi tai hiên trƣơng, hay ngƣơi trong cuộc mơi có thể

giúp đỡ kịp thơi cho nan nhân qua khỏi cơn nguy hiểm.

– Tam thơi:vi nhưng ngƣơi co măt tai hiên trƣơng la nhưng ngƣơi không co chuyên môn sâu, hoăc không co đu thuốc men, dung cu để cưu chưa.

• Ai là ngƣơi co thể lam công tac sơ câp cưu?

Tât cả mọi ngƣơi:

1. Đƣơc huân luyên, thưc tâp tốt .

2. Đƣơc kiểm tra thƣơng xuyên va tai kiểm tra.

3. Co kiến thưc chuyên môn va luôn đƣơc câp nhât.

66

4. Muc đich cua viêc câp cưu:1. Bảo an toan tinh mang cho nan nhân, ngƣơi thân va co khi chinh bản

thân minh.

2. Han chế ảnh hƣơng cua căn bênh.

3. Giup nan nhân mau chong hồi phuc.

5. Trach nhiêm cua ngƣơi sơ câp cưu: Ngƣơi câp cưu phải cố gắng hết sưc minh.

1. Giải quyết tinh huống nhanh va an toan, đồng thơi gọi ngƣơi giup sưc.

2. Xac định (nếu có thể) vết thƣơng hay tac nhân cua căn bênh co thể ảnh hƣơng đến bênh nhân.

77

3. Co giải pháp chưa trị sơm, thich hơp đây đu va theo thư tư ƣu tiên.

4. Thu xếp đƣa nan nhân đi đến bênh viên, hay đến bac si kham bênh hay đƣa vê nha.

5. Ơ lai vơi nan nhân cho đến khi co ngƣơi thich hơp bac si, nhân viên y tế ngƣơi nha đến.

6. Thông bao diên biến tai nan cho ngƣơi co trach nhiêm va giup đỡ thêm nếu cân.

88

• Bị chỉ trích: Ngƣơi câp cưu thƣơng thể hiên sư lo sơ khilàm sai điêu gì hay bị kiên cáo. Nguyên tắc ―Ban đanglàm một viêc nhân đao‖ Pháp luât sẽ ung hộ nhưngngƣơi hành động trong khi khẩn câp nhƣng không unghộ nhưng ngƣơi hành động vƣơt quá giơi han chophép.

– Nếu ban bình tinh và theo đung các chỉ dẫn trong khóa đaotao này và thƣơng xuyên ôn luyên thì ban không sơ bât cư hâuquả pháp lý nào.

– Đao luât ―Good Samaritan‖ sẽ bảo vê ban.

99

6. Săn soc một cach tư tin

• Nan nhân nao cũng cân đƣơc chăm soc an toan chu đao. Ban co thể tao bâu không khi tư tin bằng cach:

– Lam chu vân đê lẫn bản thân minh

– Hanh động binh tinh, co logic

– Thao tac nhẹ nhanh chinh xac, noi chuyên động viên an ui nan nhân nhƣng phải kiên quyết.

• Tao niêm tin:

– Noi chuyên vơi nan nhân trong luc chưa trị

– Giải thich nhưng gi ban sẽ lam

– Cố gắng trả lơi câu hỏi một cach chân thanh, tranh gây tâm trang sơ sêt

– Tiếp tuc trân an nan nhân ngay cả khi chưa trị xong. Hãy bao cho ngƣơi thân nan nhân nhưng viêc xảy ra. Hãy hỏi xem ban co thể giup gi cho nan nhân.

– Đừng bỏ rơi nan nhân.

2

1010

II. HANH ĐỘNG

TRONG TRƢỜNG HƠP KHÂN CÂP

1. Trong trƣơng hơp khẩn câp, bât cưu điêu gi cũng lam ban chu y cung một luc. Nếu ban cố lam mọi viêc ngay lâp tưc, ban co thể dê dang lam mọi viêc không cân thiết trƣơc. Do đo, phải luôn luôn lam viêc theo trinh tư nhât định, quyết định nhưng bƣơc chinh phải lam trong trƣơng hơp khẩn câp.

2. Trƣơc hết ban cân:

1. Kiểm tra cảm giac cua ban.

2. Danh một phut để suy nghi.

3. Xem xét nhưng gì xảy ra một cách nhanh chóng và bình tinh

4. Tìm nhưng nguy hiểm đối vơi bản thân và cho nan nhân

5. Đừng đăt minh vao hoan cảnh nguy hiểm khi cưu ngƣơi.

6. Sư dung kinh nghiêm cua ban.

7. Đừng lam qua nhiêu viêc một minh.

3. Ngƣơi câp cưu cân nhơ hành động các bƣơc theo 3 chư Check, Call, Care (hoăc DR.CABD or DR.CARE – R=Rescue breathing; D=External defibrillation)

11

1212

1. Kiểm tra:

1.1. Kiểm tra hiên trƣơng (Check the scene for safety)

Ban là ngƣơi có măt ơ hiên trƣơng sơm nhƣng bình tinh để có

thể biết thêm nhiêu thông tin càng tốt. Trƣơc hết phải tư đăt

nhưng câu hỏi:

- Co sư nguy hiểm nao xảy ra nưa không ?

- Co ai đang trong tinh trang nguy câp không ?

- Nhưng ngƣơi đưng gân co thể giup đỡ không ?

- Co cân chuyên viên giup đỡ không ?

1313

1.2. Lam cho hiên trang an toan

• Hãy nhơ la bảo vê an toan cho bản thân trƣơc đã. Không thể

giup đỡ ngƣơi khac nếu minh cũng trơ thanh nan nhân.

• Tìm mọi cách loai trừ các mối nguy hiểm; nếu ban không thể

loai bỏ đƣơc mối nguy hiểm đe doa đến mang sống, ban hãy

cố gắng đƣa nan nhân tranh xa đến một khoảng cach an toan

nao đo.

1414

1.3. Kiểm tra tinh trang nan nhân: Checking

a victim (Response)

• Vỗ nhẹ vào vai và lay gọi nan nhân, nhanh chong xac định xem nan nhân thuộc loai nao đây:

• Xem nan nhân trong tinh trang:

• Bât tỉnh?

– Nan nhân co thể trong tinh trang tỉnh tao khac thƣơng, co thể lơ mơ, noi li nhi, rên rỉ hay cư động nhẹ.

– Nan nhân hoan toan bât tỉnh không co phản ưng gi.

• Nghẹt thơ hay ngƣng thơ?

• Mach con đâp?

• Có chảy máu trâm trọng không?

• Đau ngưc không, chèn ép?

• Nếu có nhưng dâu hiêu đe dọa tính mang nan nhân hãy nhanhchóng tiến hành câp cưu cho nan nhân: CPR, câm máu

1515

2. Gọi điên câu cưu sư giup đỡ (Call)• Nếu nan nhân không trả lơi và có hai ngƣơi thì một ngƣơi gọi câp cưu

115, ngƣơi còn lai bât đâu CPR.

• Nếu chỉ một mình và có thể tiếp cân vơi điên thoai (gân điên thoai bàn, có

cellphone thì gọi ngay cho câp cưu 115 trƣơc khi bắt đâu CPR. Khi ban

nghi rằng nan nhân bắt đâu bât tỉnh, ngat thơ; hãy bắt đâu CPR một phút

sau đo gọi câp cưu 115.

2.1. Gọi điên thoai cho trung tâm câp cưu phải cung câp cac thông tin gì ?

– Số điên thoai cua ban đang gọi.

– Tên ngƣơi gọi.

– Vị tri nơi xảy ra sư cố.

– Loai tai nan va tinh chât trâm trọng cua no.

– Số lƣơng, tuôi, giơi tinh.

– Cac chi tiết nguy hiểm nhƣ xi gas, chât độc, dây điên hƣ

– Có cân chuyên viên giúp đỡ không?

• Gọi điên thoai ơ đâu ?

3

1616

2.2. Yêu câu nhưng ngƣơi

xung quanh giup đỡ

• Hãy tân dung tốt mọi nguồn giup đỡ co thể co, co thể yêu câu nhưng ngƣơi khac:

1. Lam cho hiên trƣơng an toan.

2. Gọi điên câu cưu giup đỡ.

3. Đi lây dung cu câp cưu.

4. Giải tan đam đông hiếu ky.

5. Câm mau hay đỡ tay chân cho nan nhân.

6. Giư cho nan nhân đƣơc yên tinh.

7. Giup di chuyển nan chân đến nơi an toan

1717

3. Chăm soc nan nhân (Care)

• Sau khi nan nhân qua khỏi nguy hiểm, hãy chăm soc,

điêu trị vết thƣơng

• Cố định gãy xƣơng, bỏng hay cac cac tôn thƣơng khac

….

1818

I. Đai cƣơng:

Ngừng tuân hoàn, hô hâp đồng nghia vơi chết nếu không câpcưu kịp thơi. Câp cưu không đƣơc châm trê quá 2 – 3 phút.Ngừng tuân hoàn hô hâp vẫn còn là một thách thưc lơn đốivơi y học vì:

• Ngừng tuân hoàn hô hâp có tỷ lê tư vong rât cao:

50% chết tai chỗ

25% chết sau khi vào viên (do tái phát hoăc biến chưng)

20% sống sót + di chưng

Nếu hồi sưc sơm đat kết quả tưc thì khoảng 5 – 20% sống sótkhông có di chưng thân kinh

CÂP CỨU NGƯNG TUÂN HOAN VA HÔ HÂP

Cardiopulmonary resuscitation (CPR)

1919

Tiên lƣơng rât năng nê do nhiếu yếu tố:

1. Trƣơc khi xảy ra ngừng tuân hoàn hô hâp: lơn tuôi, bênh

lý sẵn có nhât là bênh tim mach,

2. Thơi gian kể từ khi ngừng tuân hoàn hô hâp đến khi câp

cưu > 5phút,

3. Hồi sưc > 15 phút tuân hoàn mơi trơ lai,

4. Khó có khả năng hồi phuc nhƣ mắc các bênh khó chưa:

ung thƣ, giai đoan tân cùng cua bênh lý tim mach, gan….

5. Các yêu tố khác: đang dùng thuốc điêu trị các bênh nhƣ

tăng huyết áp, đai tháo đƣơng, thuốc trơ tim…

2020

Bênh cảnh ngừng tuân hoan –hô hâp

1. Mât ý thưc: xuât hiên sau khoảng 10‖ sau khi ngƣng tuânhoàn, giãn cơ hoàn toàn làm cho bênh nhân ngã vât xuống.

2. Ngừng thơ xuât hiên sau khi ngừng tim khoảng 20 - 60‖

3. Mât mach cảnh và mach bẹn

4. Đồng tư hai bên giãn và không có phản xa ánh sáng. Xuâthiên vài giây - một phút sau khi ngừng tân hoàn

5. Mât tiếng tim

2121

• Sau khi làm cho hiên trƣơng an toàn và đƣa nan nhân rakhỏi nơi nguy hiểm.

• Ban hay cố gắng nhơ cac bƣơc hồi sưc theo 3 chư cai đâu tiên la CAB (18/10/2010)...

• C: Circulation: tuân hoan (ep tim ngoai lồng ngưc ep tim 30 lân).

• A: Air ways: khai thông đƣơng thơ, kiểm tra hơi thơ

• B: Breathing: hô hâp nhân tao (thôi 2 hơi)

Cac bƣơc tiếh hanh câp cưu

4

Nhưng thay đôi trong kỹ thuât CPR

• CPR là kỹ thuât cưu sống ngƣơi, nó đƣơc sư dung trong nhiêu

tình huống khẩn câp bao gồm đau tim, điên giât, chết đuối…

trong nhưng trƣơng hơp này tim đã ngừng đâp.

• Sau 40 năm CPR thưc hiên theo các bƣơc ABCD, 18/10/2010

Hiệp hội Tim mạch Mỹ (American Heart Association) đã có

những hướng dẫn mới cho mọi người: người chưa được huấn

luyện, cũng như nhân viên y tế, bắt đầu CPR với ép tim ngoài

lồng ngực

• Ngƣơi ta nhân thây rằng làm một điêu gì đo tốt hơn là không

làm gì cả. Đừng sơ rằng ban không có kiến thưc hay không có

khả năng. Nên nhơ rằng rât khác nhau giưa viêc không làm gì

cả vơi viêc ban ban làm gì đo cũng có thể cưu nan nhân.

22

Sau đây là khuyến cáo từ hội tim mach Hoa Ky:

1. Đối vơi ngƣơi không đƣơc đao tao: Nếu ban không đƣơc

huân luyên CPR thì bắt đâu vơi ép tim ngoài lồng ngưc. Có

nghia là ân tim ngoài lồng ngưc vơi tân số 100 lân/phut liên

tuc cho đến khi có nhân viên y tế tơi. Không cân phải hô hâp

nhân tao (hands only).

2. Ngƣơi đƣơc huân luyên, có kỹ năng tốt: Nếu ban đƣơc huân

luyên tốt và tư tin thì bắt đâu vơi ép tim thay vì kiểm tra

đƣơng thơ và hô hâp nhân tao trƣơc.

3. Nếu ban đƣơc huân luyên nhƣng không còn nắm chắc: thì

cũng bắt đâu bằng ép tim vơi tân số 100 lân/phut.

23

• Nhưng khuyến cáo trên áp dung cho ngƣơi lơn, trẻ em,

trẻ nhỏ, không áp dung cho trẻ sơ sinh.

• CPR giư cho dòng máu có oxy lên não và các cơ quan

quan trong khác cho đến khi nhân viên y tế tái lâp lai

tuân hoàn bình thƣơng.

• Khi tim ngừng đâp, thiếu oxy, sau vài phút não sẽ tôn

thƣơng không thể hồi phuc.Một ngƣơi có thể chết nếu

ngừng tim sau 8-10’.

• Viêc huân luyên tốt CPR và AED là rât cân thiết, kỹ

thuât này có thể giúp cưu sống nhiêu ngƣơi.

24

Trƣơc khi bắt đâu CPR, kiểm tra:

• Nan nhân có còn tỉnh không?

• Nếu bênh nhân có biểu hiên bât thƣơng, hãy vỗ vào vai, lay

gọi lơn ―anh, chị … sao không, khỏe không?‖

• Nếu nan nhân không trả lơi và có hai ngƣơi thì một ngƣơi gọi

câp cưu 115 or Trung tâm câp cưu địa phƣơng, ngƣơi còn lai

bât đâu CPR.

• Nếu chỉ một mình và có thể tiếp cân vơi điên thoai (gân điên

thoai bàn, có cellphone thì gọi ngay cho câp cưu 115 trƣơc khi

bắt đâu CPR trừ khi ban nghi rằng nan nhân bắt đâu bât

tỉnh, ngat thơ. Trong nhưng trƣơng hơp đăc biêt này ban bắt

đâu CPR một phút sau đo gọi câp cưu 115. Nếu có AED thì

đanh một shock rồi thì bắt đâu CPR.

25

• Hãy nhơ C-A-B:

• Từ ngày 18/10/2010, Hiêp Hội Tim mach Hoa Ky thay

đôi cum từ chỉ các bƣơc CPR từ ABC thành CAB

(Circulation, Airway, Breathing).

• Điêu này nhân manh tâm quan trọng cua ép tim để

luôn luôn giư dòng máu qua tim và não.

26 2828

5

2929

Bắt mach cảnh,

cảm nhân trong

vàng 5-10‖ xem

có mach không?

30

Cach tiến hanh ep tim

1.Đăt nan nhân nằm ngưa trên san cưng, qui canh nan nhân

(bên trái hoăc phải tuy tinh huống) tay trai lân tim hỏm

xƣơng ưc, đƣơng nối hai num vu ơ đan ông, trẻ em hoăc ơ

giưa ngưc

2.Tay phải đăt ơ 1/3 dƣơi xƣơng ưc.

3.Lây tay trai đăt trên tay phải va đan xen cac ngon vơi nhau.

4.Ân manh 2 căng tay xuống ngưc nan nhân, sâu khoảng 4 - 5

cm. Vừa ân vừa đếm một, hai, ba ... 30 ân 100 lân/phut.

5.Phối hơp vơi hô hâp nhân tao nếu nan nhân ngừng thơ, ngừng

tim (30:2)

31 3232

1. Vị tri đăt tay

3333 3434

6

3535 3636

3737 38

4141

Tay phải đăt trên trán, tay

trái nâng cằm, ngưa đâu nan

nhân ra, xem có dị vât

không và khai thông đƣơng

thơ.

4242

Nhìn, lắng nghe và

cảm nhân xem có

mach, thơ không

7

43

Áp sát vào miêng nan

nhân và thôi cho họ

hai hơi.

4646

6. Nếu ngưc nan nhân không căng lên co thể bị nghẽn đƣơng hô hâp hãy kiểm tra:

– Đâu ngưa ra đã đu độ chƣa.

– Co ap sat vao môi nan nhân không.

– Bịt kin mũi nan nhân chƣa.

– Khi đao co bị nghẽn do mau, nôn mưa hay dị vât.

4747 4848

Hô hâp nhân tao miêng mũi

• Để miêng nan nhân ngâm lai, ngƣơi câp cưu thôi vao mũi nan

nhân sau đo mơ miêng ra cho khi thoat ra. Tiếp tuc nhƣ thế

cho đến khi nan nhân thơ lai đƣơc

4949

Bao giơ ngừng hồi sưc một trƣơng hơp ngƣng tuân hoan hô

hâp?

• Chết não:

– Mât hoan toan trang thai tri thưc va cac cư động tư nhiên ngoai cac kich thich khac nhau ơ cac cơ cua thân minh va tư chi (phản xa tư động tuy)

– Mât hoan toan cac phản ưng cua cac dây thân kinh sọ não

– Mât thơ tư nhiên

– Mât hoan toan điên não đồ trongvong 20 phút

• Hoat động tư nhiên cua tuân hoan không hồi phuc sau 30’ hồi sưc tich cưc(nếu bênh nhân bị ngộ độc thuốc ngu Barbituriques va ha thân nhiêt thi co thể keo dai thơi gian hồi sưc)

• Hoat động tuân hoan xuât hiên trơ lai nhƣng hô hâp không hồi phuc va bênh nhân cang ngay cang hôn mê sâu. Đo la trang thai ―đơi sống thưc vât‖ co thể keo đai trên 3 thang. Tuy nhiên trƣơng hơp nay rât kho vi bị rang buộc vao luât lê, tôn giao, tâp quan.

5050

Chỉ tiêu đat hiêu quả

• Mau da trơ lai hồng

• Đồng tư co lai, không con giãn to

• Mach cảnh bắt đƣơc

• Biến chưng:

– Gãy xƣơng sƣơn, xƣơng ưc

– tran tran dịch

– khi mang phôi.

8

5151

Nén ngưc cho trẻ sơ sinh, < 1tuôi

• Hâu hết sư ngừng tim ơ trẻ em làdo thiếu oxy nhƣ là chết đuối,hoăc hóc dị vât (drowning orchoking). Nếu ban biết rõ đưa trẻbị tắc nghẽn đƣơng thơ, hãy hỗtrơ cho trẻ bằng cách tiến hànhnghiêm pháp đối vơi hóc di vât(nghiêm pháp Heimlich). Nếukhông biết tai sao trẻ ngƣng thơ,hãy tiến hành biên pháp câp cưungừng tuân hoàn hô hâp (CPR)

•Bắt đâu vơi kiểm tra tình trang nan nhân, nếu trẻ

không cư động, bât tỉnh, nhanh chóng thưc hiên CPR

theo các bƣơc CAB nhƣ sau:

•Nếu chỉ có một mình ban và CPR là cân thiết thì tiến

hành câp cưu ngừng tim, ngừng thơ khoảng 2 phút rồi

mơi gọi câp cưu 115

•Nếu có nhưng ngƣơi khác, cư ngƣơi gọi câp cưu 115

ngay lâp tưc, còn ban tiến hành CPR

52

Circulation: Restore blood circulation

1.Đăt trẻ nắm trên một sàn phăng, cưng.

2.Đăt hai ngón tay vào giư ngưc (đƣơng giưa ngưc và

đƣơng nối hai núm vú cua trẻ)

3.Ân nhẹ nhàng lên giưa ngưc, sâu khoảng 4cm

4.Vừa ân vừa đếm, tân số khoảng 100 lân/phut

53

Airway: Clear the airway

1. Khai thông đƣơng thơ, sau khi ân 30 lân, nhẹ nhàng

ngưa đâu trẻ ra, kiểm tra và lây hết di vât nếu có.

2. Nhìn lắng nghe và cảm nhân trong vòng 5- 10‖, nếu

trẻ không thơ hãy tiến hành hô hâp nhân tao.

54

Breathing: Breathe for the infant

1. Hít hơi, nín thơ, miêng ban che hết cả miêng và mũi cua trẻ,

thôi cho trẻ 2 hơi. Thôi nhẹ nhàng và quan sát thây lồng ngưc

cua trẻ phồng lên là đƣơc (một hơi thối khoảng 1s).

2. Nếu lồng ngưc trẻ khồng phồng lên, hãy kiểm tra lai xem đâu

đã ngưa ra đu chƣa, còn dị vât không … rồi thì tiến hành thôi

lai 2 hơi.

3. Nếu còn dị vât hãy tiến hành khai thông đƣơng thơ (nghiêm

pháp Heimlich đối vơi trẻ)

4. Thôi hai hơi sau mỗi 30 lân ân tim.

5. Hãy tiến hành câp cưu CPR sau 2 phút rồi gọi câp cưu 115.

6. Tiếp tuc CPR cho đến khi có nhân viên y tế tơi.

55 5656

Nen ngưc cho trẻ em 1- 8 tuôi

• Thưc hiên CPR cho

trẻ 1-8 tuôi tƣơng tư

nhƣ ngƣơi lơn, tuy

nhiên cũng có nhưng

điểm khác nhƣ sau:

9

1. Nếu chỉ một mình ban, hãy thưc hiên 5 chu ky ân tim -

hô hâp (2 phút) trƣơc khi gọi câp cưu 115 hay hay sư

dung AED.

2. Chỉ sư dung một tay để ân.

3. Thôi nhẹ nhàng hơn.

4. Thôi 2 hơi sau mỗi 30 lân ân tim, ân vơi tân số 100 l/p

5. Sau khi ân 5 chu ky nếu có thể sư dung máy khư rung

tim, sư dung miếng dán điên cưc cua trẻ em; nếu

không có, có thể sư dung miếng dán cua ngƣơi lơn.

6. Tiếp tuc CPR cho đến khi ngƣơi trơ giúp đến

57 58

5959

4. Kết hơp hô hâp nhân tao va ep tim

ngoai lồng ngưcTrƣơng hơp một ngƣơi

• Sau khi đƣa nan nhân ra khỏi nơi nguy hiểm, đanh gia tinh

trang nan nhân:

1. Gọi câp cưu 115.

2. Khai thông khi đao cho nan nhân (air ways).

3. Ngưa cằm nan nhân ra sau va hô hâp hai lân (breathing).

4. Để tay lên ngưc nan nhân va ep 30 lân (circulation).

Theo khuyến cao mơi nhât cua CDC (08 - 2005) va hội chư thâp đỏ Mỹ

trong trƣơng hơp ngừng tuân hoan hô hâp, nên thôi hai hơi sau mỗi 30 lân

ep tim cho cả trẻ em va ngƣơi lơn. Tân số ep tim la 100 l/phut.

5. Trơ lai hô hâp nhân tao cho nan nhân 2 lân nưa.

6. Tiếp tuc ep tim 30 lân.

Kiểm tra mach đâp mỗi 05 vòng (2 phút).

61

Cũ Mơi

Hô hâp Thơ sâu, 2s Thơ binh thƣơng trên 1s

cho đến khi lồng ngưc lên

Tân số ep tim Ngƣơi lơn 15:2; Trẻ nhỏ va trẻ đi

học 5:1

30:2 cho cả ngƣơi lơn, trẻ

em

Tân số ep Ngƣơi lơn, trẻ em 100l/p, trẻ nhỏ

120l/p

100l/p cho cả ngƣơi lơn trẻ

em

Phƣơng phap Lân theo bơ sƣơn ơ ngƣơi lơn trẻ

em,

Bên dƣơi đƣơng nối hai num vu 1

ngon tay ơ trẻ em

Để đơn giản la ơ giưa ngưc

ơ ngƣơi lơn va trẻ em,

Trẻ nhỏ ơ dƣơi đƣơng nối

hai num vu va giưa ngưc

62

AED

Khƣ rung tim

3 shock rồi 1 phut CPR 1 shock rồi 2 phut or 5

vong CPR

Chảy mau Ep trưc tiếp, nâng cao, chăn

mach mau

Chỉ băng ep trưc tiếp

Anaphylaxis

Sốc phản vê

— Sƣ dung thuốc chống

sốc (tƣ tiêm)

Asthma

Hen phế quản

— Sƣ dung binh thuốc xịt

6363

Trƣơng hơp co hai ngƣơi

• Một ngƣơi đi gọi thêm ngƣơi giup đỡ va câp cưu (115). Ngƣơi

kia bắt đâu hô hâp nhân tao.

• Sau đo hai ngƣơi phối hơp vừa hô hâp vừa ep tim:

– Ngƣơi thư nhât ep tim vừa ep vừa đếm một, và hai, và ba, và

bốn, và năm ... va mƣơi) dừng lai.

– Ngƣơi thư 2 ha hơi thôi ngat 2 lân và ngƣơi thư nhât lai ep

tim.

– Kiểm tra mach đâp mỗi 05 vòng (2 phút).

10

Aldult Basic Life Support

65

66 6767

5.Tƣ thế hồi sưc

6868 6969

11

7070

First aid - How to put someone in the recovery position

Ngat thơ - Choking

• Nan nhân không thể thơ đƣơc vi đƣơng hô hâp bị tắc nghẽn.

• Thông thƣơng bị hoc dị vât do nhai nuốc qua vội

1. Dâu hiêu va triêu chưng:

- Không thể thơ đƣơc,

- Không thể noi va ho,

- Nan nhân giẫy giua va kiêt sưc,

- Nan nhân tay ôm lây cô,

- Măt tim tai,

- Co thể bât tỉnh

71

7272

2. Xư tri

2.1. Đối vơi ngƣơi lơn, trẻ lơn,

khuyến khích ho manh đê

làm văng di vât ra ngoài.

Nếu không hiêu quả, gâp

ngƣơi nan nhân vê phía

trƣơc, dùng lòng bàn tay vô

manh vào nan nhân 5 cái ơ

vùng giưa xƣơng bả vai.

7373

2.2. Nếu phƣơng pháp trên

không hiêu quả thì dùng

cách ân vào ân manh vào

bung (Heimlich maneuver).

Đưng phía sau, ôm vòng qua

eo nan nhân, hai tay năm

chăt lai.

7474

2.3. Nắm chăt hai tay lai, kéo

manh vào trong và hƣơng

lên trên, phía dƣơi xƣơng

sƣơn cua nan nhân, lâp lai

khoảng 5 lân

7575

2.4. Nếu nan nhân vẫn chƣa hết

ngat thì cư luân phiên vỗ vai rồi

xốc nhƣ vây vài lân.

Nếu nan nhân trơ nên bât tỉnh và

không thơ đƣơc thì ta đăt nan

nhân nằm xuống và ép vào bung

Heimlich maneuver

12

7676

2.5. Quy xuống và dang haichân qua ngƣơi nan nhân,rồi tiến hành ân bung.

- Nếu nan nhân thơ lai bìnhthƣơng thì đăt nan nhân tƣthế hồi sưc.

- Nếu nan nhân không thơlai đƣơc, quay số 115 gọi câpcưu và tiến hành hô hâpnhân tao.

7777

Ngat thơ - Choking (continue)

3. Đối vơi trẻ em nhỏ

• Đăt nằm trên đui ban, đâu úpxuống đât và vỗ liên tuc và giưaxƣơng bã vai.

• Nếu không hiêu quả thì tiến hànhhô hâp nhân tao cho trẻ:

– Hô hâp nhân tao cho trẻ bằngmiêng miêng, miêng mũi nhƣ tốc độnhanh gâp đôi ngƣơi lơn (khoảng 20lân/phut).

7878

4. Đối vơi trẻ sơ sinh

1. Đăt trẻ nằm dọc cánh theo cánhtay cua trẻ, đâu thâp xuống vàvỗ liên tuc vào gưa xƣơng bã vaicua trẻ. Nếu không hiêu quảchuyển sang hô hâp nhân tao.

2. Hô hâp nhân tao cho trẻ bằngmiêng miêng, miêng mũi nhƣ tốcđộ nhanh gâp đôi ngƣơi lơn(khoảng 20 lân/phut).

Choking ở phụ nữ có thai

• Bƣơc 1.

Nếu nạn nhân bị hóc dị vật,

không nói, không ho. Tiến

hành nghiệm pháp

Heimlich

79

• Bƣơc 2.

• Vòng tay ôm lấy giữa ngực

đối với phụ nữ có thai ở

giai đoạn cuối và người

béo phì thay vì bụng trên,

thực hiện nghiêm pháp

Heimlich cho đến khi dị

vật được tống ra.

80

• Bƣơc 3.

• Nếu nạn nhân trở nên bất tỉnh

thì thực hiện CPR. Nếu thấy

dị vật ra ở họng, cổ thì lấy

chúng ra.

• http://depts.washington.edu/le

arncpr/chokeconscious.html

• Ask the Doctor

81

13

82 8383

VEÁT THÖÔNG CHAÛY MAÙU

Bleeding

• Naïn nhaân bò chaûy maùu traàm troïng laø moät tröôøng hôïp

naëng trong caáp cöùu,

• Coù theå chaûy maùu ngoaøi hay chaûy maùu trong. Caàm

maùu caøng sôùm caøng sôùm tai bieán caøng ít. Chaûy maùu

ngoaøi deã caàm hôn chaûy maùu trong. Chaûy maùu trong

khoù caàm neân laø tröôøng hôïp caáp cöùu khaån caáp.

8484

I. Chaûy maùu ngoaøi

• Xöû lyù veát thöông naëng laø caàm maùu, choáng nhieãm khuaån,

choáng soác. Phöông phaùp hieäu quaû nhaát laø baêng eùp leân veát

thöông ñang chaûy maùu. Trong caùc veát thöông traàm troïng

ñoäng maïch, tónh maïch, mao maïch ñeàu toån thöông.

• Neáu toån thöông ñoäng maïch, maùu phuït ra thaønh tia, maøu ñoû

töôi.

• Maùu töø tónh maïch thì chaäm hôn vaø saãm maøu hôn.

• Neáu mao maïch thì maùu chaûy ri ræ.

• Ñeå caàm maùu ta coù caùc phöông phaùp xöû lyù nhö sau:

8585

• 1. Baêng eùp:

• Baêng eùp laø phöông phaùp hieäu quaû nhaát ñeå caàm maùu.

• 1.1. Côûi hoaëc caét quaàn aùo naïn nhaân ra ñeå boäc loä veát thöông.

Tìm xem coù vaät laï vaät nhoïn saéc coù theå laøm cho baïn toån

thöông. Laáy heát dò vaät ra neáu ñöôïc

• 1.2. Laáy gaïc voâ truøng ñaët leân veát thöông, duøng caùc ngoùn tay

vaø loøng baøn tay eùp chaët leân veát thöông.

• 1.3. Naâng caùnh tay cuûa beänh nhaân leân cao hôn tim,' caàm tay

thaät nheï nhaøng neáu naïn nhaân coù bò gaõy xöông.

Băng ep

8787

• 1.4. Ñôõ naïn nhaân nam xuoáng laøm giaûm maùu chaûy ñeán caùc veát

thöông.

• 1.5. Giöõ mieáng gaïc roài duøng daõi baêng cuoän saïch voâ khuaån

baêng eùp leân veát thöông thaät chaéc nhöng ñöøng quaù chaët laøm

taéc ngheõn söï löu thoâng maùu. Neáu maùu coøn chaûy qua lôùp baêng

ngoaøi cuøng, baêng phuû leân moät lôùp nöõa. Neáu coù dò vaät nhoâ ra

duøng gaïc ñaët hai beân vaät theå cho ñeán khi chuùng vuøa ñuû cao ñeå

coù theå baêng laïi maø khoâng ñuïng chuùng.

• 1.6. Baûo ñaûm an toaøn vaø naâng ñôõ phaàn bò thöông nhö khi gaõy

xöông.

• 1.7. Quay soá 115 goïi caáp cöùu. Kieåm tra caùch baêng boù veát

thöông, theo doõi söï löu thoâng cuûa maùu.

14

8888

• 2. EÙp caùc maïch maùu:

• Raát hieám khi vieäc eùp tröïc tieáp laïi khoâng aùp duïng ñöôïc, hoaëc

khoâng coù taùc duïng caàm maùu ôû tay chaân. Trong caùc tröôøng

hôïp nhö vaäy coù theå eùp giaùn tieáp taïi caùc ñieåm maïch maùu

chính chaïy gaàn xöông. Neán aán caùc ñieåm naøy seõ caét nguoàn

cung caáp maùu cho tay, chaân do ñoù khoâng ñöôïc eùp laâu quaù 10

phuùt.

• Khoâng ñöôïc duøng duïng cuï eùp. Noù coù theå laøm chaûy maùu nhieàu

hôn vaø coù

• theå gaây toån thöông ôû moâ vaø thaäm chí laøm hoaïi thö.

8989

• 2.1. Ñieåm eùp

• ÔÛû caùnh tay: Ñoäng maïch chaïy doïc theo maët trong caùnh

tay.

• Duøng ñaàu caùc ngoùn tay ñeå aán vaøo giöõa caùc cô ñeå eùp

ñoäng maïch xuoáng xöông.

• 2.2. Ñieåm eùp ñoäng maïch xöông ñuøi: Naèm giöõa maët

trong ñuøi vaø taïi neáp beïn. Naïn nhaân naèm ngöõa, hôi gaáp

ñaàu goái, duøng tay aán xuoáng ñeå eùp maïch maùu.

• Ngoa i ra coù theå chaën caùc ñoäng ma ch khoeo, động

mach mu bàn chân, đoäng ma ch khuyûu tay, nách, caûnh,

thaùi dƣơng,.

9191

• 3. Garrot: Ngaøy nay vieäc söû duïng garrot haàu nhö

khoâng ñöôïc söû duïng, tröø khi caùc bieän phaùp caàm maùu

khoâng' hieäu quaû, tay chaân daäp naùt maø khoâng theå

phuïc hoài ñöôïc. Tô chöùc beân döôùi neáu khoâng garrot

thì coù theå phuïc hoài baèng vi phaãu thuaät, nhöng neáu

garrot thì khoâng coù phöông phaùp naøo coù theå thaønh

coâng.

9292

Phiếu đăt garrot

• Họ tên nan nhân:

• Vết thƣơng:

• Tên ngƣơi đăt garrot:

• Garrot luc: giơ …. ngay…..

• Nơi garrot lân thư nhât luc:…… giơ

• Nơi garrot lân thư 2 luc:………. giơ

• Nơi garrot lân thư 3 luc:………. giơ

• Nơi garrot lân thư 4 luc:………. giơ

15

9494

• II. Ñieàu trò caùc veát thöông.

• Moïi veát thöông hôû ñeàu coù nguy cô nhieãm khuaån, do ñoù phaûi

chuù yù ñeà phoøng nhieãm khuaån. Moïi veát thöông ñeàu xöû lyù nhö

sau:

• - Röûa veát thöông baèng nöôùc soâi ñeå nguoäi coù pha moät chuùt

muoái, nöôùc muoái sinh lyù hoaëc caùc loaïi nöôùc röûa veát thöông pha

saün hoaëc oxy giaø ... Röûa töø trung taâm veát thöông ra traùnh

nhieãm baån töø ngoaøi vaøo.

• - Duøng pince gaép caùc dò vaät ra. Neáu di vât caém saâu phaûi ñeå baùc

só laáy.

9595

• Thaám khoâ veát thöông baèng gaïc voâ truøng.

• - Boâi veát höông baèng caùc dung dòch saùt khuaån nheï

(beùtadine) traùnh duøng caùc loaïi kem, môõ vì chuùng laøm

veát thöông luoân luoân aåm.

• - Ñaép gaïc voâ khuaån leân veát thöông, khoâng baêng quaù

kín ñeå veát thöông khoâ vaø ñoùng vaûy sôùm.

• - Neân tieâm phoøng uoán vaùn.

• - CoÙ theå söû duïng khaùng sinh neáu caàn thieát.

9696

III. Chaûy maùu trong

• Sau moät chaán thöông naïn nhaân ñau ñôùn, maïch nhanh, huyeát aùp haï, vaõ

moà hoâi tay chaân laïnh, moâi tím taùi, ñoàng töû giaõn, choùng vaùng choùng maët

laø nhöõng daáu hieäu cuûa soác do maát maùu trong.

• Caùc daáu hieäu gôïi yù nôi toå thöông:

• Phoåi: ho khaïc ra maùu ñoû töôi maùu coù boït.

• - Daï daøy: noân ra maùu ñoû töôi.

• - Vôõ laùch, gan: Co cöùng cô buïng, ñau ôû vuøng maïng söôøn traùi (laùch),

phaûi (gan).

• - Thaän: coù maùu trong nöôùc tieåu.

• Ruoät: coù maùu trong phaân ñen hoaëc ñoû thaåm.

• Xöû trí: goïi caáp cöùu ngay. Phoøng choáng soác

9797

Chảy mau cam

Nosebleeds

• Nguyên nhân:

– thƣơng do đưt mach mau bên trong mũi

– Bênh ly vê mau, mach mau

– Bênh ly nhiêm trung (sốt xuât huyết)

– Cao huyết ap, chân thƣơng

– Sốt cao…..

9898 9999

16

100100 101101

102102

1. Đăt nan nhân ngồi cui đâu vê phia trƣơc

2. Bop hai canh mũi va thơ bằng miêng

3. Suốt thơi gian đo bênh nhân không nên noi chuyên,nuốt nƣơc miếng, ho, khac hắt hơi vi ảnh hƣơng đến cuc mau đông.

4. Sau 10’ co thể thả tay ra, nếu keo dai hơn 30’ thi đƣa nan nhânđi câp cưu

5. Co thể dung nƣơc lau cho nan nhân

6. Cho ngƣơi bênh nghỉ tranh nhưng dao động manh

103103

Shock

• Chưc năng cua hê tuân hoan la đem oxy va chât dinh dƣỡng đi

nuôi cơ thể, khi hê thống tuân hoan hoat động kem, lƣơng oxy

đến cac mô không đu thi cơ thể lâm vao tinh trang Shock.

• Nguyên nhân gây shock:

– Đau tim, nhồi mau cơ tim.

– Xuât huyết ngoai, nội, mât nƣơc do ỉa chảy, ngộ độc thưc ăn, nôn mưa, tả

– Shock phản vê anaphylatic

– Đau đơn qua mưc chịu đưng (gãy xƣơng đui, xƣơng châu …)

104104 105105

Cach nhân biết

• Ban đâu:

– Mach nhanh

– Da xam, môi nhơt nhat, ngon tay, vanh tai không hồng trơ lai sau khi ân vao

– Đô mồ hôi, da ẩm ƣơt.

• Shock phát sinh:– Yếu đi nhanh chong va chong măt

– Buồn nôn, nôn mưa

– Khat nƣơc

– Thơ nhanh nông

– Mach nhanh, không đêu

– Lƣơng nƣơc đã mât co thể bằng ½ lƣơng mau cơ thể

• Triêu chưng thiếu oxy não:

– Lo lắng, vât vã, bât an

– Ngap do đoi oxy (air hunger)

– Bât tỉnh

– Ngừng tim, ngƣng thơ - tư vong

17

106106

Cach chưa trị

1. Chữa trị bất kỳ nguyên nhân nào mà bạn thấy khả năng chữa trị được (mất nước, mất máu, ỉa chảy)

2. Đạt nạn nhân xuống đầu thấp

3. Nâng và giữ chân nạn nhân, chú ý các trường hợp có gãy xương.

107107

4. Nơi rộng ao quân, dây nịt, cravat…

5. Giư cho nan nhân không bị lanh, quay số 115 gọi câp cưu.

6. Kiểm tra nhịp tim, nhịp thơ, ghi nhân mưc độ phản ưng. Chuẩn bị hô hâp nhân tao nếu cân thiết.

108108

Chết đuối không phải vì phôi đây nƣơc mà vì co thắtthanh quản, thƣơng chỉ có ít nƣơc vào phôi. Nƣơc trongmiêng nan nhân là do từ bao tư trào ra hơn là ơ phôi. Dođo nên để thâp đâu cho nƣơc chảy ra tư nhiên.

Không đƣơc ân bung trừ khi có tắc nghẽn đƣơng thơ.

Cân phải lƣu y khi câp cưu ngƣơi chết đuối.

Không kiểm soat đƣơc nhịp thơ hay thơ hôn hển co nguy cơ gây ngộp nƣơc. Huyết ap ban co thể tăng đột ngột do nƣơc lanh gây đau tim.

Mât khả năng bơi bât ngơ, ngay cả nhưng ngƣơi bơi giỏi cũng co thể bị chim, nan nhân con tỉnh sẽ bâu viu vao bât kể cai gi ma họ chup đƣơc. Ban co thể bị chim theo nếu nan nhân co tỉnh bâu viu vao.

CÂP CỨU NẠN NHÂN CHẾT ĐUỐI

Drowning

9/15/2011 109

110110

Cac bƣơc câp cưu:

1. Hô to để co ngƣơi đến giup

2. Chọn cach an toan nhât để cưu nan nhân.

3. Bơi đến va keo nan nhân đi nến ban la ngƣơi đã biết bơi, đƣơc

huân luyên tốt hay nếu nan nhân đã bât tỉnh.

4. Khi đem nan nhân lên khỏi măt nƣơc hãy nghiêng đâu thâp

hơn ngưc để nƣơc trong bung chảy ra va giảm nguy cơ nôn

mưa.

111111

• 5. Đăt nan nhân trên một tâm chăn hay ao khoac.

• Thông khi đao, kiểm tra nhịp tim, nhịp thơ, chuẩn bị hô hâp

nhân tao nếu cân thiết.

• Nƣơc trong phôi va lanh co thể lam cho phƣơng phap hô hâp

nhân tao, ep tim ngoai lồng ngưc kem hiêu quả. Do đo cân kết

hơp cả hai phƣơng phap nhƣng tốc độ châm hơn.

• Lƣu y la không đƣơc ân bung nan nhân trừ khi co tắc nghẽn

đƣơng thơ.

18

112112

6. Chưa trị vê ha nhiêt: thay quân ao, tranh gio lanh, gio lua.

Cho nan nhân uống nƣơc nong.

7. Đƣa nan nhân đến bênh viên ngay cả khi bênh nhân co dâu

hiêu hồi phuc

113113

114114

Cưu sốc nƣơc, coi chừng ―hết nƣơc cưu‖

17/03/2010

• Nhiêu ngƣơi vẫn nghi rằng viêc dốc ngƣơc ngƣơi bị ngat nƣơc(chết đuối) lên để xốc nƣơc sẽ giúp nan nhân tỉnh lai. Thếnhƣng, điêu đo hoàn toàn sai lâm vì chăng nhưng không cưuđƣơc ngƣơi bị nan mà chúng ta còn bỏ lỡ ―thơi gian vang‖trong sơ cưu ngat nƣơc ban đâu.

• Thôi ngat càng sơm càng tốt

• Nguyên nhân ngat nƣơc thƣơng là do các tai nan nhƣ: trẻ nhỏhoăc ngƣơi lơn không biết bơi bị trƣơt chân rơi xuống ao, hồ,sông, suối; trẻ bị chìm trong các vât chưa nƣơc trong nhà nhƣgiếng nƣơc, thùng nƣơc, châu nƣơc, bồn tắm… Ngƣơi biết bơicũng có khi bị do kiêt sưc, vọp bẻ, động kinh… trong lúc bơi.

•

• Theo các bác si bênh viên (BV) Nhi đồng 1, tình trangtrẻ bị ngat nƣơc, nhât là khi đã ngƣng thơ, ngƣng timnếu không đƣơc sơ cưu tai chỗ đung cách, kịp thơitrƣơc khi đƣa đến cơ sơ y tế sẽ để lai di chưng não chotrẻ vì thiếu oxy trong não hoăc thâm chí tư vong.

• Cân lƣu ý, một ngƣơi đã ngƣng thơ chỉ sống thêm đƣơckhoảng 5 phút, do vây chúng ta phải tân dung ―thơigian vang‖ này để hành động thât nhanh và bằng mọicách tiến hành hà hơi thôi ngat càng sơm càng tốt. Tốtnhât là câp cưu thôi ngat ngay khi vừa đƣa đâu ngƣơibị nan lên khỏi măt nƣơc.

116

• Một ngƣơi đã ngƣng thơ chỉ sống thêm đƣơc khoảng 5 phútBS. Bach Văn Cam, cố vân khối Hồi sưc câp cưu, BV Nhiđồng 1 cho biết, cách sơ cưu ban đâu đung là: Khi đƣa nannhân lên bơ, hãy đăt chỗ nằm khô ráo, thoáng khí. Đâu thâp,nhanh chóng tiến hành kiểm tra hô hâp, nhịp tim. Chuẩn bịhô hâp nhân tao nếu cân.

• Phối hơp ân tim và thôi ngat: theo tỷ lê 15/2 ơ trẻ em trên 1tháng tuôi đến 15 tháng tuôi, nên tiếp tuc động tác câp cưunày trên đƣơng chuyển tơi cơ sơ y tế cho đến khi nan nhân tưthơ lai đƣơc, viêc câp cưu này đôi khi mât cả hàng giơ hoăclâu hơn.

• Chú ý: Kiểu kết hơp trên không còn phù hơp nưa nay là 30/2cho tât cả mọi đối tƣơng.

117

19

• Nhưng sai lâm

• Phân lơn nhưng ngƣơi bị nan tư vong hoăc bị di chưng não dothiếu oxy là vì không đƣơc sơ cưu hay sơ cưu không đungcách trƣơc khi đƣa đến bênh viên. Cân tránh nhưng cách xưtrí sai lâm dƣơi đây:

• Dốc ngƣơc ngƣơi bị nan để xốc nƣơc: viêc làm này không cânthiết vì thông thƣơng lƣơng nƣơc vào phôi rât ít chư khôngphải vào đây phôi nhƣ nhiêu ngƣơi thƣơng nghi. Lƣơng nƣơcrât ít trên sẽ đƣơc tống xuât ra ngoài khi ngƣơi bị nan tư thơlai. Ngoài ra, xốc nƣơc còn làm châm thơi gian câp cưu thôingat và tăng nguy cơ hít săc nƣơc vào phôi.

• Không hoăc châm trê thôi ngat, ân tim cho ngƣơi bị nan đangngƣng thơ ngƣng tim tai nơi xảy ra tai nan hoăc trên đƣơngđƣa đến cơ sơ y tế. Viêc châm trê này làm cho não và các cơquan bị thiếu oxy kéo dài, có thể gây chết tế bào não dẫn đếntư vong hoăc di chưng não năng nê.

118

• Thưc hiên câp cưu không đung cách: dang hai tayngƣơi bị nan sang hai bên rồi ép vào ngưc để ân tim màkhông thôi ngat, động tác này không nên thưc hiên vìkhông hiêu quả.

• Hơ lưa hoăc lăn lu: để ngƣơi bị nan nằm vắt ngang qualu đốt lưa phía trong lu vì nghi rằng sẽ tống xuât nƣơcra ngoài và giúp làm âm ngƣơi nhƣng thưc ra càngkhiến tình trang năng thêm vì châm thơi gian câp cưuthôi ngat, và gây phỏng da cho nan nhân.

• Để phòng ngừa ngat nƣơc, không nên cho trẻ chơi gânao hồ, kênh rach; đây kín các vât chưa nƣơc trong nhànhƣ châu nƣơc, thùng nƣơc, bồn tắm, giếngnƣơc…Nếu có điêu kiên nên day trẻ hoăc cho trẻ đi họcbơi ngay từ khi còn bé.

119

120120

CÂP CỨU ĐIÊN GIÂTELECTRICAL SHOCK

121121

1.Tac hai cua điên

- Cơ thể chung ta chưa nhiêu nƣơc va cac chât điên giải, do đo cơ thể la vât dẫn điên rât tốt, nhât la khi tay chân bị ƣơt ma cham phải điên.

- Dong điên 20 - 25 mA xoay chiêu gây tê liêt, co thắt va cac cơ bắp lam nan nhân không thoat ra đƣơc khi tiếp xuc vơi điên.

- Khi dong điên 50 - 80 mA đi qua cơ thể lam cho bênh nhân choang vang, liêt cơ hô hâp gây nghẹt thơ, lam tim ngừng đâp.

- Dong điên 90 - 100 mA lam cơ hô hâp ngừng hoan toan, rung thât vai giây sau ngừng tim.

- Dong diên 3000 mA gây ngừng hô hâp, ngừng tim, gây bỏng ơ nhưng nơi no đi qua cơ thể va nhưng nơi chung ta tiếp xuc vơi măt đât.

122122

• Khi cham vao dong điên cao thế nan nhân chết ngay lâp tưc.

• Bỏng năng va sư co thắt cơ do điên giât co thể đẩy nan nhân

ra xa gây chân thƣơng.

• Điên cao thế co thể phong xa đến 18m.

• Vơi dong điên cao thế cac vât khô nhƣ quân ao cây gỗ khô

không bảo vê đƣơc ban.

123123

2. Xư tri

• La to để co ngƣơi tơi ưng cưu, phu giup.

• Đối vơi điên cao thế tuyêt đối không đƣơc đến gân nan nhân

cho đến khi ban chắc chắn dong điên đã đƣơc ngắt va nến cân

thiết thi cach ly luôn.

• Đưng xa it nhât 18m không cho nhưng ngƣơi đến xem lai gân.

• Đối vơi điên ha thế, điên dân dung, ngăn tiếp xuc bằng cach

ngắt nguồn điên tai công tắc chinh hay câu dao, rut phich cắm

ra.

20

124124

• Không bao giơ đƣơc đung vao nan nhân bằng tay trân.

• Lây một cuốn niên giam điên thoai, một chồng bao, hộp gỗ ...

để đưng lên hoăc đưng lên ban, ghế.

• Đừng bao giơ sư dung bât cư vât gi bằng kim loai, sư đung cac

vât cach điên để tach điên ra khỏi nan nhân. Quân dây vao

tay, chân để keo nan nhân ra khỏi nguồn điên.

• Nếu không con cach nao khac thi co thể cân vao vung ao quân

nan nhân con khô va giât manh ra.

125125

3. Hồi sưcChỉ sau khi đã cắt đƣơc nguồn điên.

3.1. Đối vơi điên cao thế:

• Gọi cac bộ phân câp cưu ngay lâp tưc.

• Nan nhân gân nhƣ chắc chắn bât tỉnh.

• Hãy kiểm tra nhịp thơ, nhịp tim va chuẩn bị hô hâp nhân tao.

• Đăt nan nhân tƣ thế hồi sưc.

• Xư ly cac vết bỏng, vết thƣơng khac nếu co.

126126 127127

3.2. Đối vơi điên ha thế• Nếu nan nhân bât tỉnh, kiểm tra nhịp thơ, mach đâp.

• Nếu cân thiết thi lam hô hâp nhân tao va ep tim ngoai lồng ngưc.

• Lam mat vết thƣơng nếu nan nhân bị bỏng. Đăt nan nhân tƣ thế hồi sưc.

• Gọi câp cưu số 115.

• Nếu nan nhân không bị thƣơng tich gi, nan nhân vẫn co thể vẫn con yếu khuyên nan nhân nghỉ ngơi.

• Theo doi sat tinh trang nan nhân. Nếu thây nghi ngơ thi gọi bac si ngay.

128128 129129

CÂP CỨU

NẠN NHÂN BỊ BONG

BURN

21

130130Cross Section of Skin

131131

1. Nguyên nhân gây bỏng

• Bỏng khô: Lưa, tiếp xuc vơi vât nong, thuốc la, ma sat.

• Bỏng nƣơc: Hơi nƣơc, nƣơc nong hay mỡ nong.

• Bỏng điên: Điên han thế dân dung, sư phong điên cao thế, set đanh.

• Bỏng lanh: kim loai rât lanh, ni tơ lỏng (-192o), ôxy lỏng...

• Bỏng do hoa chât: cac hoa chât dung trong công nghiêp, cac loai khi độc, cac chât ăn mon, thuốc tẩy, nhât la cac loai xút.

• Bỏng do bưc xa: Bưc xa nhiêt, cac đèn tia cưc tim manh, cac nguồn phong xa .

132132

2. Đanh gia mưc độ năng nhẹ cua vết bỏng

• Đanh gia mưc độ năng nhẹ cua vết bỏng phu thuộc tac nhân gây bỏng, diên tich, độ sâu cua vết bỏng. Tim hiểu nguyên nhân bị bỏng co thể giúp ta đê phong một số biến chưng khac nhau co thể xảy ra. Vết bỏng cang lơn, cang sâu thi nguy cơ nhiêm trung cang cao, dê bị choá ng do mât nƣơc va đau.

• Cơ quan hô hâp rât dê bị ảnh hƣơng va co thể để lai thƣơng tich khi nhiêm phải khoi độc, khi nong hay hoa chât. Cac môxung quanh bị tôn thƣơng va phu nê gây kho thơ. Cac triêu chưng sau cho thây đƣơng hô hâp co thể bị tôn thƣơng:

133133

- Miêng va mũi nan nhân bị dinh bồ hong.

- Lông mũi bị chay sem.

- Lƣỡi bị sƣng đỏ .

- Da quanh miêng bị sƣng đỏ.

- Giọng noi khan.

- Kho thơ.

• Cho du nan nhân bị bỏng do bât cư nguyên nhân nao, mưc độ

năng nhẹ ra sao, nếu đƣơng hô hâp bị tôn thƣơng cân phải

đƣa bênh nhân đi câp cưu để điêu trị kịp thơi

134134

3. Độ sâu cua vết bỏng3.1. Bỏng độ I: Chỉ bỏng lơp

ngoai da, da bị sƣng đỏ

đau rat nhƣ chay nắng,

bỏng nhẹ. Bỏng nay

thƣơng mau lanh, không

cân chưa trị đăc biêt.

135

22

136136 137137

138138 139139

3.2. Bỏng độ 2: Da bị pha huỷ một phân va co nốt phồng rộp. Vết bỏng dang nay thƣơng mau lanh, nếu cac nốt phồng rộp vỡ ra dể bị nhiêm trung co thể để lai di chưng trên da, trƣơng hơp năng co thể dẫn đến tưvong.

140 141141

23

142142

3.3. Bỏng độ 3

• Tổn thương toàn bô lớp da và đến lớp cơ có khi thấy loixương.

• Vết bong du lớn hay nho chúng cần phải chữa trị ngay, nhiễm trung phải ghep da.

• Bong diện tich lớn rất nguy hiêm đến tinh mạng.

143

144144 145

146146 147147

24

148148

4. Diên tich bỏng

• Đâu 9%.

• Thân phia trƣơc 18%.

• Thân phia sau 18%.

• Canh tay 9% x 2 tay.

• Bộ phân sinh duc 1%. Ban tay nan nhân cũng tƣơng đƣơng 1%.

• Chân phia trƣơc 9% x 2 chân.

• Chân phia sau 9% x 2 chân.

149149

CÂP CỨU MỘT SỐ TRƢỜNG HƠP BONG

I. Bỏng năng

• Độ sâu, diên tich va hoan cảnh bên ngoai co thể giup xac định mưc độ

thƣơng tôn cho nan nhân. Công viêc đâu tiên cua ngƣơi sơ cưu la lam

nguội vết thƣơng. Chi khi nao viêc lam nguội vết thƣơng xong ngƣơi câp

cưu mơi nghi đến viêc hô hâp nhân tao cho nan nhân.

• 1 Đăt nan nhân nằm, vết phỏng lên trên.

• 2. Dội nƣơc lanh sach lên vết thƣơng liên tuc trong thơi gian chơ đi câp

cưu

• 3. Kiểm tra đƣơng hô hâp, nhịp thơ, mach đâp. Chuẩn bị hô hâp nhân tao

nếu cân thiết.

• 4. Cẩn thân thao hết đồ trang sưc trên bênh nhân nếu đƣơc.

150150

• 5. Bât cư vết thƣơng nao du năng hay nhẹ cũng cân phải băng lai để tranh nhiêm trung (bỏng ơ măt không cân băng). Băng gac phải loai không co lông tơ. Chỉ dung nƣơc mat để lam giảm đau.

• Chu y:

– Không được lam bệnh nhân qua lạnh, hạ nhiệt cơ thê rất nguy hiêm.

– Không được lấy bất cứ vât gi di vao vết bong. Không được sờ, dung vao chô bị thương.

– Không được lam rach nôt phồng rộp.

– Không được thoa bất cứ thứ gi lên vết bong.

151

* Trƣơng hơp bỏng lơn năng (do lưa): Gọi115, trong

khi chơ xe cưu thƣơng tơi, thưc hiên cac bƣơc sau:

• Đừng cơi bỏ ao quân. Tuy nhiên chắc chắn rằng ao

quân đã đƣơc dâp tắt, không con tiếp xuc vơi khoi

nong, nhiêt.

• Đừng nhung vết bỏng lơn đo vao nƣơc lanh, điêu nay

co thể lam cho nan nhân bị sốc.

• Kiểm tra nhịp thơ, mach, chuẩn bi CPR

• Che vết bỏng bằng băng vô trung ẩm, lanh, hoăc ao

quân sach, khăn ẩm, sach.

152152

II. Bỏng nhẹ.1. Nguyên nhân:

• Nguyên nhân bỏng co thể do bât cẩn trong viêc nội trơ. Nếu đƣơc sơ cưu kịp thơi, đung phƣơng phap, vết bỏng sẽ mau lanh.

2. Cach chưa trị:

– 1. Đội nƣơc lanh lên chỗ bị bỏng liên tuc trong khoảng 10'. Nếu không co nƣơc co thể dung cac chât lỏng vô hai khac nhƣ sưa, nƣơc giải khat tronglon.

– 2. Nhẹ nhang thao hết đồ trang sưc va ao quân bo sat.

• Chu y:

– Không được dung băng dan.

– Không được lam rach chô bị bong.

– Không được dung thuôc xức hay, mơ, kem đang răng bôi lên vết thương.

153153

3. Băng bo vết bỏng lai, không đƣơc dung vải co lông tơ để băng

lên chỗ phỏng.

• Da bị phồng rộp, do dịch mô (huyết thanh) tiết ra dƣơi chỗ da

bị bỏng.

• Khi bị phồng rộp không nên lam vỡ mọng nƣơc vi nhƣ vây co

thể gây nhiêm trung. Da bị phồng thƣơng không cân điêu trị

gi cả, sau một thơi gian huyết thanh tư hâp thu trơ lai. Nếu

chỗ phồng bị rach hay co thêm cac chân thƣơng khac ban

phải băng bo vết thƣơng lai.

25

154154

III. Bỏng do hoa chât

• Một số hoa chât co thể gây thƣơng tô cho da thâm chi cả cac cơ quan nội

tang. Trƣơng hơp năng, nguy hiểm co thể dẫn đến tư vong.

• Cac dâu hiêu bỏng hoa chât không giống nhƣ bỏng nhiêt, vi no tiến triển

châm hơn. Nguyên tắc sơ cưu hai loai bỏng nay nhƣ nhau.

• Cac dâu hiêu nhân biết:

– Đau nhưc nhiêu.

– Thơi gian sau da bị biến mau, phồng va troc da.

• Chưa trị:

– 1. Nhân diên va khư hoa chât ngay trƣơc khi bộc phat (nếu co thể đƣơc).

Không đƣơc chân chừ ma phải cưu chưa ngay.

155155

• 2. Dội nƣơc âm (380C)liên tuc lên vung tôn thƣơng:

– 5 phút đối vơi chât kích thích, gây ngưa trung bình

– 20 phút đối vơi chât kích thích gây ngưa tâm trọng.

– 20 phút đối vơi chât không ăn mòn sâu

– 60 phút vơi chât ăn mòn ngâm sâu.

– Tuyêt đối không đƣơc dung bât ky một chât co tinh đối khang để khư hoa chât đo (vi du acide > < kiêm) no chỉ lam vết thƣơng thêm trâm trọng.

• 3. Cơi bơt quân ao bo sat nan nhân.

• 4. Đƣa nan nhân đi câp cưu ngay. Khai bao chi tiết, diên biến cua nan nhân cho nhân viên y tế. Cho bac si biết hoa chât gây bỏng (nếu biết ro hoa chât đo).

156156

IV. Hoa chât vao mắt

• Hoa chât lọt vao mắt co thể gây hâu quả nghiêm trọng nếu không chưa trị kịp thơi. No co thể lam hỏng giac mac, để lai sẹo gây giảm thị lưc.

• Triêu chưng:

– Đau nhưc dư dội ơ mắt.

– Mắt bị thƣơng không thể mơ ra đƣơc.

– Sƣng đỏ bên trong va quanh mắt.

– Nƣơc mắt tiết ra.

• Câp cưu:

– 1. Rưa mắt bị thƣơng dƣơi voi nƣơc sach khoảng 10'. Cẩn thân không để nƣơc rưa rơi vao mắt lanh.

– 2. Nếu khi nhắm mắt lai bị đau thi nhẹ nhang keo mi mắt ra. Cẩn thân, đừng để nƣơc rưa chảy sang mắt lanh.

– 3. Băng mắt bằng băng vô trung, hoăc gac sach.

– 4. Đƣa bênh nhân đến bênh viên ngay.

• There is no clear benefit to using neutralizing agents

instead of water following skin contact with basic or acidic

chemicals.

• It is imperative that water flushing starts immediately

following skin or eye contact with a chemical.

Longer flushing is required for corrosive chemicals: 60

minutes for strong alkalis and 30 minutes for other

corrosives. The commonly accepted standard of 15-20

minutes is suitable for moderate to severe irritants.

A 5-minute water flush is sufficient to remove chemicals

that are not irritating or are mildly irritating.

• pH paper should NOT be used to determine the duration

of water flushing in a first aid situation.

157

• The importance of time between exposure and

treatment outweighs all other considerations in

selecting a flushing solution. There is no justification

for waiting for any flushing solution other than water,

which is typically readily available.

• MSDSs should NOT recommend inducing vomiting,

but should refer the first aid provider to a Poison

Center or a doctor for advice.

• The use of syrup of ipecac should NOT be

recommended on MSDSs.

• Oral dilution with a neutralizing agent or large

volumes of water is NOT recommended. Oral dilution

with a small amount (2-8 ounces) of water may be

beneficial. 158

• Burnt toast and the universal antidote are useless and

should NOT be recommended as first aid measures.

• Activated charcoal should NOT be recommended as a

first aid measure on MSDSs.

• Phenol: If available, immediately and repeatedly wipe

the affected area with a 50% water solution of PEG 300

or PEG 400 (polyethylene glycol of average molecular

weight 300 or 400). If PEG is not available, quickly blot

or brush away excess chemical. Then flush affected

area with lukewarm water at a high flow rate for at

least 30 minutes. Quickly transport victim to an

emergency care facility.

159

26

161161 162162

163163

Biểu tƣơng nay phải đƣơc đat ơ nơi dê thây

164164

Cân phải thiết kế eyewash ơ nơi thuân tiên

nhât

165165 166166

27

167167

SƠ ĐỒ EMERGENCY SHOWER VA EYE

WASH

169169 170170

171171

Nhưng sai lâm khi xư lý vết bỏng

• Bôi kem đanh răng khi bị bỏng là sai lâm.

• Ban sẽ bôi kem đanh răng hay dội nƣơc mắm vào vết thƣơng khi bị bỏng?... Các kinhnghiêm dân gian này chỉ tô làm vết bỏng năng thêm.Theo ban, khi bị bỏng, viêc cân làm ngay là:

• - Xát muối.

• - Dội nƣơc mắm.

• - Bôi kem đanh răng.

• - Bôi mỡ trăn.

• - Nhai đắp một số loai lá (nhƣ lá khoai lang, lá ôi non...).

• - Bôi mẻ.

• Nếu chọn một trong các giải pháp trên nghia là ban đã xư trí sai. Theo tiến si NguyênVăn Huê, Phó giám đốc Viên Bỏng Quốc gia, cách xư trí duy nhât đung khi bị bỏng là:Ngâm ngay vết thƣơng vào nƣơc lanh sach trong 30 phút. Vào mùa đông, thay vìngâm, nên đắp khăn ƣơt lên vết thƣơng. Bƣơc tiếp theo là lây gac khô băng ép lên đểtránh phồng rồi đến cơ sơ y tế, tuyêt đối không bôi bât cư cái gì.

• Theo tiến si Huê, dân gian thƣơng quan niêm khi bị bỏng thì không nên cham vàonƣơc để tránh phồng. Điêu này rât sai lâm, bơi nƣơc giúp ha nhiêt tai chỗ, khiến tônthƣơng không ăn sâu vào trong, giảm đau, giảm nguy cơ sốc. Nếu bỏng do axit, vôi tôithì nƣơc giúp làm loãng các chât này. Nếu không ngâm nƣơc, nhiêt độ sẽ truyên quada vào sâu các tô chưc bên trong, khiến tôn thƣơng càng trâm trọng, nguy cơ hoai tưrât cao.

172172

Rât ít ngƣơi làm đung

• Tiến si Nguyên Viết Lƣơng, Trƣơng phòng Kế hoach tông hơp Viên Bỏng Quốc gia,cho biết, chỉ khoảng 20-30% số bênh nhân đƣơc xư trí đung trƣơc khi đến bênh viên.Số còn lai thƣơng làm sai hoăc không xư trí gì. Do đo mà khoảng 1/3 số ca bỏng đã trơnên trâm trọng hơn khi chuyển tuyến.

• Theo tiến si Lƣơng, ngay cả dân thành phố, thâm chí là trí thưc cao câp cũng khôngbiết sơ cưu vết bỏng đung cách. Ông Lƣơng từng găp một bênh nhi mà bố mẹ đêu làtiến si. Khi con bị bỏng, họ đã dội nƣơc mắm vào vết thƣơng trƣơc khi đƣa đến bênhviên. Nhiêu phu huynh khác là giáo viên, nhà báo, nhà khoa học... cũng rât ngac nhiênkhi biết rằng bôi kem đanh răng, mỡ trăn, nƣơc mắm không phải là giải pháp đung.

• Theo tiến si Nguyên Văn Huê, viêc bôi nƣơc mắm, xát muối sẽ làm bênh nhân đau đơnhơn, dê bị sốc, chƣa kể nguy cơ nhiêm trùng. Còn kem đanh răng khi bôi lên vếtthƣơng sẽ khiến bênh nhân đã bỏng lưa lai thêm bị bỏng kiêm nưa. Tôn thƣơng sẽ sâuhơn và dê hoai tư.

• Vê mỡ trăn, vốn đƣơc y học cô truyên coi là chưa bỏng hiêu nghiêm, tiến si Huê chobiết nó cũng có tác dung làm mát vết thƣơng nhƣng không đang kể, thâp hơn nhiêu sovơi nƣơc. Nếu chỉ bôi mỡ trăn, bênh nhân đã bỏ lỡ cơ hội ngăn tôn thƣơng lan rộngbằng cách ngâm nƣơc mát. Ngoài ra, vơi làn da đang tôn thƣơng, viêc bôi bât cư cái gìcũng có thể mang đến nguy cơ nhiêm trùng.

• Các chuyên gia cũng lƣu ý, hiên có nhiêu thày thuốc Đông y nhân chưa bỏng bằng cácthuốc tao màng. Phƣơng pháp này có hiêu quả vơi điêu kiên là bỏng nhẹ và phải thưchiên đung (vê sinh, loai bỏ các tô chưc hoai tư trƣơc khi dùng thuốc). Nếu không, tônthƣơng sẽ năng thêm. Viên Bỏng Quốc gia đã tiếp nhân rât nhiêu ca tai biến nghiêmtrọng do dùng thuốc tao màng không đung.