Deprem Riskinin Azaltılmasında Jeofizik Mühendislerinin Rolü

Deprem Riskinin Azaltılması Jeofizik Mühendisliği Uygulamaları

Deprem Riskinin Azaltılması Jeofizik Mühendisliği Uygulamaları

Deprem HasarıDeprem RiskiDeprem TehlikesiYer ve Yapı İncelemeleriVatandaş BilinciYapı İnceleme StandartlarıKayıt Dışı Mühendislik

Deprem Hasarı

Deprem Hasarı

Deprem Hasarı

Deprem Hasarı

Deprem Hasarı

Marmara’da Şiddetli Depremler


Büyüklüğü?

ML, mb, Ms, Mw

Nerede?USGS, ISC,

IRIS

Ne kadar Sık?

Deprem Tehlikesi

Ne zaman?Depremlerin

önceden bilinmesi

Şiddeti?Io, I MSK, I MM

Tahmin edilen kayıp > son binyıl içinde 8 milyon kişi depremde öldü20th yüzyılda 2 milyon ölü1990-1999 maliyeti US $ 215 milyar40’dan fazla ülke büyük yıkıcı deprem tehdidi altındadır 100'ü aşkın yerde, bir yıl içinde ciddi bir deprem (M>6) olma potansiyeli var

Source: USGS

M YıllıkOrtalama

Çok büyük M>8 1

Büyük 7-7.9 17

Kuvvetli 6-6.9 134

Orta 5-5.9 1319

Hafif 4-4.9 13,000 est

Küçük 3-3.9 130,000 est

Çok küçük 2-2.9 1,300,000 est

Kaynak: http://www.unisdr.org/

Deprem Riski $ RİSK = Sismik Tehlike x Hasar Görebilirlik x Etkilenme x $ Maliyet (Unesco)

Deprem Riski $ RİSK = Sismik Tehlike x Hasar Görebilirlik x Etkilenme x $ Maliyet (Unesco)

Yıl

lık

Aşı

lma

Ola

sılı

ğı

Sismik Tehlike, Hasar Görebilirlik, Etkilenme ve Maliyet

Aşılma olasılığı, M büyüklüğünde ki depremin bir X noktasında oluşma olasılığıdır.

tehlike etkilenme riskIstanbul yüksek yüksek yüksek

tehlike etkilenme riskIstanbul yüksek yüksek yüksek

Sismik RiskTehlike * Etkilenme

Sismik RiskTehlike * Etkilenme

Toronto düşük yüksek ortaToronto düşük yüksek orta

Tokyo yüksek düşük orta Tokyo yüksek düşük orta

Deprem Tehlike Haritaları ülkemizde 50 yıl sonra güncellenmiştir, olması gereken 5 senede bir tehlike haritalarında güncellemeye gidilmesidir.


Japonya'da Deprem İstasyonu İşleten Üniversiteler. Bütün üniversitelerin işletip işletmediği ile ilgili elimizde tam bir veri yok fakat deprem istasyonu işlettiği bilinen üniversiteler aşağıda verilmiştir.

Japonya'da Deprem İstasyonu İşleten Üniversiteler. Bütün üniversitelerin işletip işletmediği ile ilgili elimizde tam bir veri yok fakat deprem istasyonu işlettiği bilinen üniversiteler aşağıda verilmiştir.

Tokyo ÜniversitesiTohoku ÜniversitesiKyushu ÜniversitesiNagoya ÜniversitesiHirosaki Üniversitesi

Tokyo ÜniversitesiTohoku ÜniversitesiKyushu ÜniversitesiNagoya ÜniversitesiHirosaki Üniversitesi

Küçük Depremlerle Tanımlanan Büyük Depremi Oluşturacak Alanlar

(Oncel and Wyss, Geophysical Journal International-2000)

TL(M) = dT/10 (a-bM)

Izmit kırığı “Alan I” olarak tanımlanan asperite kaynaklıdır fakat İzmit kırığının ilerlemesi daha batıda “Alan II” olarak tanımlanan asperitenin bariyer olarak davranması nedeni ile ilerleyememiştir.

Depremlerin tekrarlanmaları depremi üretecek Depremlerin tekrarlanmaları depremi üretecek sismojenik derinliğe göre değişmektedir. Farklı sismojenik derinliğe göre değişmektedir. Farklı sismojenik derinliklere göre deprem tehlikesinin sismojenik derinliklere göre deprem tehlikesinin değişimi değişimi (a) Hs = 12.5km (a) Hs = 12.5km ve ve (b) Hs =4km . (b) Hs =4km .

GeodetiGeodetikk Moment Moment DeğişimiDeğişimiKostrov 1974Kostrov 1974

GeodetiGeodetikk Deformasyon DeğişimiDeformasyon Değişimi Ward, 1994Ward, 1994

Oncel Oncel veve Wilson, 2006 Wilson, 2006

NBFNBFCMFCMF

Marmara Denizi

http://www.elsevier.com/locate/issn/00401951


Karadeniz ve Anadolu’yu 1939 - 1999 yılları arasında ki 60 yıllık dönemde olan büyük depremlerle 1000 km uzunluğunda büyük bölümü kırılmıştır.

Erzincan’dan (1939) başlayarak İzmit’e kadar (1999) meydana gelen depremler genel oluşum karakteri olarak göç eden depremleri yaşamış, göçme riski potansiyeli olan binaları yıkmış, sayısız insanımızın ölmesine, yaralanmasına ve evsiz kalmasına neden olmuştur.

Kentsel Dönüşüm Yasası 2012 yılında çıkan, kamu güvenliğini öngören ve ülkemizin depremlere karşı yenilenmesi için tarihi bir fırsattır.

Konutlarda şiddete (hasara) yol açacak yöntemler yasaklanmalıdır.

Hasarsız inceleme tekniklerinin – Yapılaşma Jeofiziği- güçlendirmeye karar verilen konutlarda kullanılarak konut incelemeleri sırasında hasar riski sıfırlanmalıdır.

Hasarlı İnceleme Yöntemleri (kolonlardan karot alınması vs…) yapıldığında binanın taşıyıcı sistemlerinde az veya çok hasara neden olunabilmektedir.

Yapı Jeofiziği -hasarsız yapı inceleme- yöntemleri kullanılmalıdır

Yer ve Yapı incelemeleri Avrupa ve Dünya Yapı İnceleme standartlarına uygun olmalıdır.

Sakıncalı gevşek zeminlerin sismik dalgaları büyütmesi, sağlam zeminlere göre yüksek olmaktadır.

Alçak katlı binalar, yüksek katlı binalara göre sarsılma şiddeti farklıdır.

Yüksek katlı binalarda sismik sarsıntı, kat yüksekliğine ve temel yapı özelliklerine göre değişmektedir.

Yer ve yapı etkileşimi – Rezonans - potansiyelinin araştırılması gerekir.

Rezonans Riski İncelemeleri (RRİ), zemin ve yapının doğal titreşim periyotlarının ölçülmesiyle incelenebilir.

RRİ yapılmadan yapı sakıncalık çalışmaları sonlandırılmamalıdır.

RRİ Jeofizik Yöntemlerle ve Jeofizik Mühendisleri tarafından yapılır.

Yüksek katlı binalarda sismik enerji ve şiddet farklıdır. Kat yüksekliğine bağlı olarak sismik enerji büyümektedir

1985 Meksika depreminde rezonansa bağlı olarak kentte meydana gelen yıkımlar görülüyor.

Yapılaşma Jeofiziği: Hasarsız Yer İnceleme Çalışmaları

Yapı Jeofiziği: Hasarsız Yapı İnceleme Çalışmaları

Yakın bina zemin bilgisi referans olamaz.

Yer özellikleri çok değişken ve değişmesine etki eden çok farklı etkenlerin - yeraltı su seviyesi ve fay gibi -olabileceği heterojen bir yapıya sahiptir.

Güvenli konutlarda yaşamak her bir vatandaşımız için anayasal bir haktır.

Oturulan konutların sakıncalı yapı incelemesinden geçirilmesi için yapıların inceletilmesi için kredi verilmelidir.

Japonya'da belediyeler vatandaşlarına, yapılarının depreme karşı dayanıklılık testlerini yaptırmaları için yöntem geliştirmiş ve içinde oturulan yapıların depreme karşı dayanım durumlarını öğrenmelerini finansal olarak destekliyor. Japonya'da ki belediyelerin daha ileri teknik test ve

güçlendirme için vatandaşlarına teşvik ve kredi vermesine benzer çalışmalar yararlı olacaktır.


Deprem RiskiDeprem TehlikesiYer ve Yapı İncelemeleriVatandaş BilinciYapı İnceleme StandartlarıKayıt Dışı Mühendislik

Japon hükümeti vatandaşlarının oturmuş oldukları yapıların depreme karşı dayanımı ile ilgili olarak ön inceleme yapmaları için puanlamaya dayalı bir inceleme formu vererek, sismik vatandaşlık uygulamasını geliştirmiştir.Benzer uygulamaların ülkemizde başlatılmaması büyük bir gecikmedir. Sismik Vatandaşlık uygulamasına geçilmesiyle vatandaşlarda kentsel dönüşüme katkı sağlayabilir.

Ülkemizde en son Marmara'da olan depremde ise depremi hissettim diyenlerin sayısı 40 gibi komik bir sayı. Bunun nedeni ülkemizde deprem bilincinin ve halkın depremi hissetme refleksinin veri olarak kullanılması çalışmalarının yetersiz olmaması.

Amerika'nın Virginia eyaletinde olan depremi rapor edenlerin sayısı 150 binlere yaklaştı. Depreme karşı zayıf olan zemin ve binaların dağılımları bu şekilde resimleşti. Deprem bilincinin bu raporlama oranları ile oldukça yüksek olduğu anlaşılıyor.


Avrupa Yapı Koduna (Eurocode 8) girmiş çağdaş yöntemlerin kullanılması gerekir.

Avrupa ve Dünya Yapı Kodlarında sakıncalı yer ve yapı incelemeleriyle ilgili olarak incelemelerde kullanılan aletsel teknoloji ve ölçülen fiziksel parametreler yapı ve yapılaşma jeofiziği yöntemleriyle belirlenebilir. Yer ve yapıya uygulanan jeofizik yöntemlerin

kullanılmasında eğitim ve donanım sahibi Jeofizik Mühendislerinin, deprem güvenli konutlaşma çalışmalarında kullanılması gerekir.


Kayıt dışı mühendislik uygulamalarına engel olunmasında mühendislik odalarından mutlaka, uygulamacı mühendisler için sicil durum belgesi istenmesi gerekir.

Meslek Odalarından denetim istenmeden yapılacak mühendislik hizmetlerine bağlı meydana gelecek mühendislik uygulamalarında ki kayıt dışılık ve kalitesizlik teşvik edilecektir.

Education

Deprem Riskinin Azaltılmasında Jeofizik Mühendislerinin Rolü