Dili Kullanmak

“FAKAT”, “VE”, “OLSA BİLE”

BAĞLAÇLARIN ÖNEMİ

● Ama, ve, olsa bile kalıpları yerine göre farklı anlamlar ifade eder.

Bugün hava çok güzel ama yarın yağmur yağacak

Bugün hava çok güzel ve yarın yağmur yağacak

Yarın yağmur yağacak olsa bile bugün hava çok güzel

“Olsa bile” çerçevesi “Evet ama” kalıbı gibi olumsuz yana odaklatmaz

● Çıkan kaset skandalı, öteden beri eleştirdiğimiz bir zihniyetin tasfiyesine sebep olsa bile çok çirkindir.(Burada ama lı cümlelerin samimiyetsizliği yerine iki taraflı olumsuzluk sağlanmamış oluyor)

● İstediğin her şeyi yapabilirsin eğer yeterince çok çalışmaya istekliysen tabii ki.

Örneklere Devam

● Sorunuma şimdilik çözüm buldum ama ileride bu yine başıma gelecek(olumsuza odaklanma)

● İleride bu yine başıma gelecek olsa bile sorunuma şimdilik bir çözüm buldum.(olumluya odaklanma)

ÇERÇEVELER

● A-“İSTENEN SONUÇ” Çerçevesi

● B-”SORUN” Çerçevesi

● C-”SANKİ” Çerçevesi

İstenen Sonuç ile Sorun Çerçevesinin Mukayesesi

● İSTENEN SONUÇ-Ne istiyorsunuz?-Bunu nasıl elde edebilirsiniz?-Bunu elde etmek için kaynaklarınız?

● SORUN ÇERÇEVESİ-Yanlış olan ne?-Neden bu sorun var?-Buna sebep olan ne?-Bu kimin hatası?

Mukayese Devam

● İstenen sonuç çerçevesi uygulamaları olumsuz olarak ifade edilenleri, olumlu ifade edilecek şekilde yeniden çerçeveleyerek, sorun cümlelerini, istenen sonuç cümlelerine dönüştürecek taktikleri kapsamaktadır.

● Eğer herhangi biri “Benim sorunum başarısızlık korkusu” diyorsa bu sorun, “başarı konusunda emin olma isteği” şeklinde yeniden çerçevelenebilir.

Olumsuz Kalıplardan Kurtulma

● İnsanlar genellikle arzu ettikleri durumları veya hedeflerini farkında olmadan “Sıkıntıdan kurtulmak istiyorum”, “Sigarayı bırakmak istiyorum” “Bu karmaşanın sona ermesini istiyorum” gibi olumsuz kalıplarda ifade ederler.

● Etkin problem çözmenin bir parçası olarak semptomlar ve bunların nedenlerini araştırmak ne kadar önemliyse, bunu istenen sonuca ulaşacak bir bağlam içinde yapmak o kadar önemlidir.

● Diğer türlü semptomları ve nedenleri ortaya çıkarmak bir çözüme yol açmayacaktır.

SANKİ Çerçevesi

● Sanki çerçevesi herhangi bir kişi istenen sonuca sanki başarmış gibi düşünülerek işlevleştirilir.

● Başarısızlıkları başarı yolunda bilgi kaynağı olarak değerlendirme çerçevesi ise(feedback) tüm sorun ve hatların istenen sonuca ulaşma yolunda bir geri besleme olarak yorumlanması şeklinde işlevleştirilir.

● Dikkatler sorundan istenen sonuca odaklanmalıdır.● Bir toplantıda bir şeylerin mükemmel yapılmadığından dem

vuran birisi, toplantı süresince tatminsiz ve huzursuz olacaktır. Böyle olsa bile istenen sonucu “Bir şeyi mükemmel olarak yapmaktan”, “yeni bir şeyler öğrenme ve keşfetmeye” dönüştürdüğümüzde başarı olarak algılanabilecek çok şeyler ortaya çıkacaktır.

İçeriği Yeniden Çerçevelemek

● Herhangi bir davranışın kendisini o davranışı oluşturan inanç, amaç ve niyetten ayrı tutmak gerekmektedir.

● Problemli davranışın yüzeyde görünenlerine verilecek tepkiden ziyade derininde yatan nedenlere gösterilecek tepkinin çok daha uygun ve verimli olacağı kesindir.

● Örneğin genç çocuk, babasının sürekli planlarına karşı çıkmak ve karışmak sorununu, çocuğa “Seni her türlü hayal kırıklığı ve incinmelere karşı koruma çabası içinde olan bir babaya sahip olmak güzel değil mi? Bahse girerim ki çocuğu ile bu kadar ilgili baba fazla tanımıyorsundur?” denilirse olumlu sonuç alınabilir.

Eleştiri ve Eleştirmeni Yeniden Çerçevelemek

● Eleştirede en temel yanılgı, bunların genellenmiş yargılamalar şeklinde sunulmuş olmalarıdır.”Bu teklif çok maliyetli”, “Bu fikir işe yaramaz”, “Bu gerçekçi bir plan değil” gibi ifadelere iki tür cevap verilir; katılıyorum veya katılmıyorum. Böyle bir eleştiri çatışmaya yol açacaktır.

● Bazen eleştiri bu boyutu ile kimliklere de yönlendirilir ki daha tehlikeli olur.”Bu fikir çok aptalca” gibi.

Niyeti Olumlu Cümle İle İfade

● “Stresten kaçınmak” ve “Daha rahat olmak” benzer içerikte olsa bile birincisi istenmeyeni, diğeri isteneni ortaya koymaktadır.

● Bir çok eleştiride istenenden çok istenmeyene odaklanır.Örneğin “Bu boşuna zaman kaybı” eleştirisinin ardındaki olumlu niyet muhtemelen “Mevcut kaynakları akıllıca ve etkin olarak kullanma” isteğidir.

● Eleştiri sakınılması gerekeni ifade edip yüzeyin arkasındaki niyeti keşfedemediği için yıkıcı olur.

Eleştirinin Ardındaki Niyet

● “Bu teklifiniz çok pahalı” ardındaki olumlu niyet belki “Artan maliyetlerden kaçınmak” tır. Bunun için bu eleştiri “Bütçemizi aşmayacağından emin olmak” şeklinde yeniden çerçevelenebilir.

● Olumsuz --->Karşılanabilir● Zaman Kaybı → Kaynak kullanımı● Başarısızlık korkusu--> Başarılı olma isteği

gibi olumsuzun, olumlu olarak ifade edilmesi iletişimi daha sağlıklı kılar.

Eleştiriyi Soruya Dönüştürmek

● Eleştirinin ardındaki olumlu niyet keşfedilip, olumlu terimlerle ifade edildikten sonra eleştiri soruya dönüştürülebilir.

● “Bu çok pahalı” yerine “Bunu nasıl karşılayacağız” şeklindeki eleştiriyi geçiştirmek pek mümkün olmayacaktır.

● “Bu fikir işe yaramaz” eleştirisi, “Bu fikri tam olarak nasıl hayata geçireceksiniz?” sorusu ile daha anlamlı olur.

Neden mi? Nasıl mı?

● Eleştiriyi “Nasıl” ile ifade etmek olumlu etki açısından diğer soru türlerinden daha önemlidir.

● “Neden” sorusu tekrardan bir uyuşmazlığa yol açabilir.Örneğin “Neden bu teklif bu kadar pahalı”, “Neden daha gerçekçi olmuyorsun”

● Genelde “nasıl” sorusu kişiyi istenen sonuç çerçevesine odaklayacak en etkin soru biçimidir.

3 Adım

● 1-Eleştiriniz veya itirazınız nedir?Örneğin; “Öneriniz çok yüzeysel”

● 2-Bu eleştirinin ardındaki olumlu niyet ne?Bu eleştiriyi sürdürmenize neden olan şey ne?Örneğin; “Derin ve devam eden değişim”

● 3-Bu niyet karşısında sorulması gereken “nasıl” sorusu ne olmalıdır?Örneğin; “Bu önerinin sürekli ve derinlemesine bir değişimi kılacak temel noktaları ortaya çıkaracağından nasıl emin olabilirsiniz?

Kriter Hiyerarşisi Tekniği

1-Alan1 de yapmak isteyipte yapılamayan davranışÖrneğin “Düzenli Spor yapmak”2-Alan 2 ye geçip bu davranış konusunda bizi motive eden kriter tanımlanır.Örneğin; “Düzenli spor yapmayı sağlıklı olmak ve iyi görünmek için istiyorum”

Alan4 Alan3 Alan2 Alan1

KH Tekniği

3-Alan 3 e geçip bu davranışımızı gerçekleştirmekten alıkoyan kriter/kriterleri belirleyelim

Örneğin; Düzenli olarak spor yapmıyorum çünkü zamanım yok ve çok yorucu.

KH Tekniği

● 4-Alan 4 e geçip, üçüncü alandaki kısıtlayıcı kriterin üstüne çıkacak üst bir kriter bulunur.Bunun için “Çok yorucu olsa bile bu işe sürekli zaman ayırmamı gerekli kılacak kadar öenmli olan şey ne olabilir?” gibi sorular sorulabilir.Örneğin; Aileye karşı sorumluluk.

● “Bir yandan ailemin son derece mutlu ve güvende olduğunu görürken diğer yandan kendime bunun ne kadar önemli bir şey olduğunu anlatıyorum.

KH Tekniği

5-Tüm bu dört aşamayı gerçekleştirdikten sonra Alan5 den Alan1 e gelinir.

● “Davranışım ailem için bir model teşkil edeceğinden, sağlıklı ve iyi görünme yolunda zaman bulup onlara sorumluluk anlayışımı daha fazla sergilemem iyi olur.

Kısıtlayıcı kriteri ikinci plana iten en üst kriterDurduran Şey Motive eden kriter

Yapmak isteyip yapmadığımı dav.

1-NİYET

● Dikkati inancın arkasındaki amaç ve niyete yönlendirmekÖrneğin “O kadar uzun süredir bu inanca sahibim ki, bunu değiştirmek oldukça zor olacak?”Bu cümledeki niyeti “dürüstlük” ve “gerçekçi olmak” açısından değerlendirirsek;“Kendinize karşı dürüst olma isteğinize çok takdir ediyor ve destekliyorum.”

2-YENİDEN TANIMLAMA

● İnanç cümlesi içinde yer alan biri yerine aynı anlamda, farklı etki yapan bir kelime kullanmak.“Tabii ki bu kadar azimle sahip çıktığınız bir şeyden kurtulmak sıkı bir mücadeleyi gerektirebilir”uzun süredir=azimle sahip çıkmakdeğiştirme zorluğu=kurtulma mücadelesi

3-SONUÇ

● Dikkati, inanç ve inançla ortaya çıkan genellemenin bu inancı değiştirecek olumlu etkilerine yönlendirmek.“Bir şeyin önceden zor olduğunu düşünmek, sonunda o şeyi gerçekleştirdiğinizde, aslında düşündüğünüzden çok daha kolay olduğunu görmenizi sağlar.

4-BENZERLİK BULMA

● Bir benzerlik ilişkisi düşünülebilir.

“Herhangi bir inanç tipi bir kanun gibidir. Oysa en eski kanunlar yenisine yeterli sayıda oy verecek insan olduğunda değiştirilebilir.”

5-ÇERÇEVE BOYUTUNU DEĞİŞTİRMEK

● Daha çok sayıda insan, daha büyük bir perspektifle yeniden değerlendirmek.“Muhtemelen böyle bir inanca sahip tek kişi siz değilsiniz. Böyle bir inancı, başarı ile değiştirebilen ne kadar çok insan varsa, o inancı değiştirmek de diğerleri için mümkündür.”“Bu inancı onlara aşılamayıp, değiştirmek için gösterdiğiniz çaba nedeniyle, çocuklarınızın sizinle gurur duyacağından eminim”

6-FARKLI BİR İSTENEN SONUÇ

● Dikkati farklı bir amaca yönlendirmek.

“Bu inancı değiştirmek değil, sadece güncelleştirmek gerekiyor.”

“Mesele bu inancı değiştirmek değil, dünya haritanızı, şu andaki kimliğinizle uyumlu hale getirmektir.”

7-DÜNYA MODELİ

● İnancı farklı bir dünya modeli ile yeniden değerlendirmek.

“Siz oldukça şanslısınız. Aslında birçok insan, kısıtlarının, değiştirebilecekleri bir inanç fonksiyonu olduğunun farkında değildir. Siz şu anda onlardan çok farklı bir noktadasınız.”

8-GERÇEKLİK STRATEJİSİ

● İnancın oluşmasına neden olan nicel algılar

“Bu inanca uzun bir süredir sahip olduğunuzu tam olarak nasıl biliyorsunuz?”

“Bu inancın değiştirilmesinin zor olduğunu düşündüğünüzde, gördükleriniz ve duyuklarınızın niteliği nedir?”

9-KARŞIT ÖRNEK

● İnançla ortaya çıkan, genellemeyle değiştirilebilecek karşıt örnek ve istisna bulmak

“İnsanlara yeterli destek ve yeni deneyimler için zaman verildiğinde çok kolaylıkla değişen bir çok inanç gördüm”

10-KRİTER HİYERARŞİSİ

● İnançla ifade edilenden daha öenmli bir kritere göre yeniden değerlendirmek.

“Başarılması her ne çabayı gerektirirse gerektirsin, kişisel bütünlük ve iç ahenk buna değer bir şeydir”

11-META ÇERÇEVE

● İnanç hakkında bir inanç oluşturmak.

“Belkide bu inancı değiştirmek zordur inancına, bunları rahatlıkla değiştirecek gerekli araç ve kavrayışlara ulaşamadığınız için sahip oldunuz.”