Upload
aingura
View
1.827
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
IK* Harremana (hartu eta eman inguruarekin)
eta koordinazioa
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
IK* Harremana eta koordinazioa izaki bizidunetan
•Barnekoak gosea•Kanpokoak
insektua
• Muskuluak
Sistema lokomotora• Guruinak/glandulak
Sistema endokrinoa
4. Efektoreak
• Nerbio-sistema
nerbio zentroak• Sistema endokrinoa edo hormonala
3. Koordinatzaileak
Zentzumen organoak
ikusmena2. Errezeptoreak
• Fisikoak• Kimikoak• Biotikoak
1. Estimuluak
Harremanen elementuak1
2
3
Gosea
Informazioa
Nerbio-zentroak
Efektoreak
GoseaKendu
du
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
IK* 1.- ESTIMULUAK
Zer dira estimuluak?: Ingurune kanpo edo barneko aldaketa bat, eta erantzun bat ekartzen du. Estimulu motak:Fisikoak, kimikoak eta biotikoak
Fisikoak Kimikoak Biotikoak
Tenperatura
Presioa
Argia
Soinua
Gatzak
Kutsatzaileak
Ura
Beste organismo
batzuk
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
IK* 2.- ERREZEPTOREAK
Zer egiten dute errezeptoreak? Estimuluak kontuan hartzen dute. Animalietan zentzumen organoak dira
Ugaztunen hartzaileak eta bost zentzumenak
Ukipenezkoak
Dastamena
Usaimena
Entzumena
ZentzumenaHartzailea
Dastamen-papila
(mihia)Zaporea
Ikusmena
Korpuskuluak
(larruazala)Ukipenezkoak
Pituitarioa
(sudur-hobiak)Usaina
BelarriaSoinua
BegiaArgia
Estimulua
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
IK* 2.-ERREZEPTOREAK
Estimulo mota kontuan hartuta errezeptoreak lau hauek dira:
Mekanikoak
• Ukimena
• Presioa
• Soinua
• Mugimendua
Termikoak
• Tenperatura aldaketak
Kimikoak
• Substantziak ingurumenean
Argizkoak
• Argia
Dastamen-zelulak
Usaimen-zelulak
Begi konposatuak
Albo-lerroa
Hobiak
Azala
Begiak
Ozeloak
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Sistema endokrinoa: honek efektoreei ekintza egiteko agindua ematen du
Nerbio-sistema: gorputz guztira oharra eramaten dute
IK* 3.- KOORDINAZIO-SISTEMAK
Zer egiten du koordinazio sistemak? Erantzuna ematen du
Animalietan LandareetanNeuronak
Guruin endokrinoak
Substantzia kimikoak egin.Animaliak hormonak egiten dituzte
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
3.-KOORDINAZIO-SISTEMA
Erantzun iraunkorrak eskatzen dituztenak, hau da, haztea, garapena eta metabolismoa.
Iraunkorra
Laburra
Hormonak
Sistema endokrinoaNerbio-sistema
LaburraErantzuna denboran
Odola
Erantzun azkarrak eskatzen dituztenak, adibidez, lokomozioa.
Erregula eta koordinatzen dituen funtzioak
AzkarraErantzunaren lastertasuna
Nerbio-bulkadaBideratzeko sistema
NerbioakErabilitako bidea
Ezaugarriak
(4)Nerbio-sistema eta (5)endokrinoaren arteko konparaketa
ITZULI
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
(4)- IK* NERBIO-SISTEMA
a) Ornogabeen nerbio-sistema
Nerbio-sareak
Gongoil-sistema
Sare zehaztugabea
Garuna
Nerbio-kordoia
Marmoka Itsasloreak
Artropodoak
Gongoilak
b) Ornodunen nerbio-sistema
Bizkarrezur-muina
Garuna
Nerbioak
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
-NERBIO-SISTEMA
Nerbio-sistemaren funtzionamendua
1
2
3
Estimulua
Garuna
Informazioa
Erantzuna
Organo efektoreak
Nerbio-bulkadak
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
(5) IK* - SISTEMA ENDOKRINOA
Guruin/glandula endokrinoak
HipofisiaGiltzurrun gaineko guruina
TestikuluakPankrea
Tiroidea eta paratiroidea
Tiroidea eta
paratiroidea Hipofisia
PankreaGiltzurrun gaireko guruinaObulutegiak
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Estimulua
Jariapen-erantzuna
Mugimendu-erantzuna
IK* 4.- EFEKTOREAK
Zer egiten dute efektoreak ? Efektoreak erantzuna ematen dute eta
sistema endokrinoa eta lokomozio aparatua dira
Guruinak
Muskuluak
Lokomozio-aparatua
Sistema endokrinoa
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
Lokomozio azkarreko animaliak
(6) IK* - LOKOMOZIO-APARATUA
IRTEN
Substratuari itsatsita bizi diren animaliak
Muda
Exoeskeleto gogorra
Exoeskeleto arina eta
artikulazio malgua
a)Ornogabeen lokomozio-aparatua b) Ornodunen lokomozio-aparatua
Barrunbe torazikoa
Bizkarrezurra
Buruezurra
Gorputz-adarrak
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
(7) - LANDAREEN estimuluak
Landareek hartzen dituzten estimuluak hauek dira :
Argizkoak Grabitaziozkoak Mekanikoak
Kimikoak Termikoak Hidrikoak
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
IK* 7.- LANDAREEN ERANTZUNAK ESTIMULUEKIKO .-Tropismoak
Fototropismoa-argia Geotropismoa-grabetatea
Tigmotropismoa kontaktoa/trepadorak
Hidrotropismoa-urak
Erantzun iraunkorrak, (erantzuna denbora luzean da)
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
IK* 7.- LANDAREEN ERANTZUNAK ESTIMULUEKIKO
.- Nastiak
Gau-loreak
Landare haragijaleak
Idi-bihotzak
Mimosa minberak
Iluntzean zabaltzean dira eta egunez itxi
Hostoak ixten dituzte intsektu
bat bertan gelditzean
Tenperaturaren arabera
zabaltzen edo ixten dira
Ukitzean hostoak
biltzen dituzte
Erantzun iragankorrak mugimenduak denbora laburrean
NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET
IRTEN AURREKOA
7.- LANDAREEN ERANTZUNAK ESTIMULUEKIKO
Landare-hormonakLandare-hormonen ekoizpena
Loraketa Hazkundearen estimulua
Fruituak umotzea Hostoak erortzea