Fen ve Teknoloji Öğretmen Adaylarının Teknolojik Pedagojik Alan Bilgisi Özgüven Seviyelerinin Belirlenmesi

Fen ve Teknoloji Öğretmen Adaylarının Teknolojik Pedagojik Alan Bilgisi

Öz Güven Seviyelerinin Belirlenmesi

Yurdagül BOĞAROrta Doğu Teknik Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim

Bölüm, Fen Eğitimi, [email protected]

Selçuk ARIKGaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim

Bölümü, Fen Eğitimi, [email protected]

1

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]

GİRİŞ

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de eğitimin niteliği konusu büyük tartışmalara neden olmuştur. Eğitimin niteliğini etkileyen en önemli unsurlardan bir tanesi de öğretmen niteliğidir. Özellikle son yıllarda bilim ve teknolojide meydana gelen hızlı değişim öğretmen niteliklerinin önemini bir kat daha arttırmıştır. Bu bakımdan son yıllarda yapılan uluslararası ve ulusal birçok çalışmada öğretmen yeterlikleri ve öğretmenlerin sahip olması gereken yeterlikler büyük önem kazanmıştır (Shulman, 1986; Shulman, 1987; Erdem, 2005; Ertmer, 2005; TED, 2009; Demir ve Bozkurt, 2011).

2

GİRİŞ

Uluslararası literatür incelendiğinde öğretmen yeterlikleri Shulman (1986) tarafından “Pedagojik Alan Bilgisi (PAB)” olarak tanımlanmıştır. Shulman (1986), öğretmen yeterliliklerini “kayıp paradigma” olarak tanımlamış ve bunun 3 kategori altında incelenebileceğini belirtmiştir. Bunlar:

Konu alan bilgisi, Pedagojik alan bilgisi,Müfredat bilgisi,

Shulman (1986)’a göre PAB konu alanı uzmanı ile eğitimciyi birbirinden ayıran en önemli bilgidir. Burada Shulman, bir konuyu çok iyi bilmenin o konuyu çok iyi anlatmak için yeterli olmadığını vurgulamak istemiştir.

3

Diğer bir tanıma göre ise pedagojik alan bilgisi, öğretmenin bir konunun öğretiminde neyi, neden ve nasıl yaptığı üzerine odaklanan bir kavramdır (Baxter & Lederman, 1999, akt. Timur ve Taşar, 2011).

Shulman (1987) daha sonraki yıllarda öğretmen bilgisini daha geniş bir kapsamda incelemiş ve aşağıdaki bileşenlerini ortaya koymuştur.

Konu alan bilgisi,Genel pedagojik bilgi,Müfredat bilgisi, Öğrenenler hakkında bilgi,Eğitimsel bağlam bilgisi,Eğitim felsefesi ve tarihsel amaçları hakkında bilgiPedagojik alan bilgisi,

4

GİRİŞ

Günümüzde yaşanan hızlı ekonomik, sosyal, bilimsel ve teknolojik gelişmeler yaşam şeklimizin hızla değişmesine neden olmuştur. Özellikle bilimsel ve teknolojik gelişmeler yaşamımızda büyük değişimlere yol açmaktadır. Bilim ve teknolojide meydana gelen bu değişimin etkilendiği alanlardan bir tanesi de eğitimdir. Bu etkinin sonucunda son yıllarda yapılan çalışmalarda pedagojik alan bilgisine teknoloji bilgisi de eklenmiştir.

Bu birleşim sonucunda oluşan kavram farklı araştırmacılar tarafından farklı şekillerde tanımlanmıştır. Margerum-Lays ve Marx (2003) ‘eğitim teknolojisinin pedagojik bilgisi’, Slough ve Connell (2006) ‘teknolojik alan bilgisi’ ve Koehler ve Mishra (2006) ise ‘Teknolojik Pedagojik Alan Bilgisi (TPAB)’ olarak isimlendirmişlerdir (Akt. Timur, 2011, s. 43)

5

GİRİŞ

Teknolojinin pedagojik alan bilgisine eklenmesi ile oluşan teknolojik pedagojik alan bilgisi (TPAB) ise şu şekilde tanımlanabilir.

“Kavramların teknoloji ile gösterimi; pedagojik tekniklerin alandaki bilgileri öğretmek için teknolojinin olumlu biçimde kullanımı; öğrenmede kavramları neyin zor ya da neyin kolay yaptığını ve nasıl bir teknolojinin öğrencilerin karşılaştığı problemleri çözmeleri için nasıl yardımcı olacağı; öğrencilerin önceki bilgileri ve bilgi teorileri; mevcut bilgilere dayanarak yeni bilgi teorileri geliştirmek ya da eski bilgileri güçlendirmek için teknolojinin nasıl kullanılabileceği hakkındaki bilgiler bütünüdür” (Mishra & Koehler, 2006; Koehler & Mishra, 2009; akt. Timur & Taşar, 2011).

6

GİRİŞ

7

GİRİŞ

Alan Bilgisi

Teknolojik Bilgisi

Pedagojik Bilgisi

Pedagojik Alan Bilgisi

Teknolojik Alan Bilgisi

Pedagojik Alan Bilgisi

Teknolojik Pedagojik Alan Bilgisi

AB PB

TB

Şekil 1. TPAB Yapısı ve Bilgi Alanları (Koehler & Mishra, 2008, s. 12)

Teknolojik pedagojik alan bilgisi ise alan bilgisi, pedagoji bilgisi, teknoloji bilgisi, pedagojik alan bilgisi, teknolojik alan bilgisi ve teknolojik pedagoji bilgisi ve teknolojik pedagojik alan bilgisinden oluşmaktadır. Bu kavramlar ve etkileşimleri Şekil 1’de gösterilmiştir.

Şekil 1’deki, Teknoloji; bilgisayar, internet, video, yazı tahtası, kitap, deney malzemeleri... gibi araçları; pedagoji; öğrenme ve öğretme yöntemleri, stratejileri ve süreçlerini ve alan ise öğrenilecek olan konu alanı bilgisini kapsamaktadır (Koehler ve Mishra, 2005)

Çalışmanın AmacıBu çalışmanın amacı Orta Karadeniz Bölgesinde yer alan bir devlet üniversitesindeki Fen ve Teknoloji öğretmen adaylarının teknolojik pedagojik alan bilgisi öz güven seviyelerini belirlemektir.

Ayrıca bu çalışmanın, şu anda öğrenim görmekte olan öğretmen adaylarının teknolojik pedagojik alan bilgisi hakkındaki öz güven seviyeleri saptaması ile yeni yetiştirilecek öğretmenlerin eğitimlerine ışık tutacağı düşünülmektedir.

8

GİRİŞ

Araştırma Soruları

1. Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının Teknolojik Pedagojik Alan Bilgisini oluşturan öğeler (TPAB, TPB, TAB ve TB) açısından sahip oldukları öz güven seviyeleri nedir?

2. Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının sahip oldukları TPAB öz güven seviyeleri, sınıf seviyeleri açısından anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

9

GİRİŞ

YÖNTEM

Bu araştırmada betimsel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Betimsel çalışmalar, ilişkiyi ya da farkı merak etmeyen, neyin ne olduğunu saptamaya çalışan çalışmalardır. Bu çalışmalar, bilimin betimleme amacına hizmet etmenin yanında sonraki çalışmalar için de denence üretmeye öngörü sağlarlar (Erkuş, 2009).

10

YÖNTEMÇalışma Grubu

Çalışmaya Orta Karadeniz Bölgesinde yer alan bir devlet üniversitesinden İlköğretim Bölümü Fen ve Teknoloji Öğretmenliği Eğitimi 1., 2., 3. ve 4. sınıflarında öğrenim gören toplam 123 öğretmen adayı katılmıştır. Örnekleme yapılırken evrenin tamamına ulaşılmaya çalışılmış ve olasılıksız örnekleme yöntemlerinden rastlantısal örnekleme yöntemi kullanılmıştır.

Tablo 1. Araştırmaya katılan öğrencilerin sınıf seviyelerine göre dağılımı

11

Sınıf Seviyesi Frekans Yüzde (%)1. Sınıf 41 33,32. Sınıf 34 27,63. Sınıf 26 21,14. Sınıf 22 17,9

YÖNTEMVeri Toplama Aracı

Bu çalışmada, veri toplamak amacıyla Graham, Burgoyne, Cantrell, Smith ve Harris (2009) tarafından geliştirilen Timur ve Taşar (2011) tarafından Türkçeye uyarlanan “Teknolojik Pedagojik Alan Bilgisi Öz Güven Ölçeği (TPABÖGÖ)” kullanılmıştır. Ölçek, likert tipinde 31 maddeden ve 4 alt boyuttan oluşmaktadır. Bu alt boyutlar ise şunlardır:

Teknolojik Pedagojik Alan Bilgisi (TPAB),Teknolojik Pedagojik Bilgi (TPB),Teknolojik Alan Bilgisi (TAB),Teknolojik Bilgisi (TB),

Araştırmadan elde edilen sonuçlar betimsel istatistik analizler ve ANOVA testi ile analiz edilmiştir.

12

YÖNTEMVerilerin Analizi

Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının sınıf düzeylerinin ve TPAB’ni oluşturan bileşenler açısından sahip oldukları öz güven seviyesini belirlemek amacıyla, betimsel istatistiki test yöntemlerinden frekans ve yüzde dağılımlarından yararlanılmıştır. Öğretmenlerin sahip oldukları TPAB öz güven seviyelerinin sınıf düzeyine göre değişip değişmediğini belirlemek amacıyla tek yönlü ANOVA analizi yapılmıştır.

13

BULGULAR VE YORUMLAR

Bu bölümde, araştırma sonucunda elde edilen veriler ve bulgular tablo halinde sunulmuş ve yorumlanmıştır.

Tablo 2. Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının sınıf seviyelerine göre dağılımı

Tablo 2 incelendiğinde; araştırmaya katılan fen ve teknoloji eğitimi öğretmen adaylarının %33,3’ünün birinci sınıf, %27,6’sının ikinci sınıf, %21,1’inin üçüncü sınıf ve %17,9’unun dördüncü sınıf öğrencisi olduğu görülmektedir.

14

Sınıf Seviyesi f %1. Sınıf 41 33,32. Sınıf 34 27,63. Sınıf 26 21,14. Sınıf 22 17,9


Tablo 3. Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının teknolojik pedagojik alan bilgisine yönelik görüşleri

15

M. no Öğretmen adaylarının teknolojik pedagojik alan bilgisine yönelik öz güvenlerine ilişkin görüşleri ss

1 Belirli bilimsel ilkeleri etkili biçimde gösteren animasyonları İnternetten bulmak ve kullanmak. 3,46 1,02

2 Bir fen konusuna ilişkin öğrencilerin yaygın kavram yanılgılarını bulmak için İnternet‟i kullanmak. 3,60 1,04

3 Sınıfta bilimsel araştırma-sorgulama yapmayı kolaylaştırmak için dijital teknolojileri kullanmak. 3,80 ,91

4 Sınıfta konuya özgü fen etkinlikleri yapmayı kolaylaştıran dijital teknolojileri kullanmak. 3,89 ,95

5 Bilimsel verileri toplamak için öğrencilerin dijital teknolojileri kullanmalarına yardımcı olmak. 3,70 ,90

6 Bilimsel verileri düzenlemek ve verilerdeki desenleri (anlamları) ortaya çıkarmak için öğrencilerin dijital teknolojileri kullanmalarına yardımcı olmak. 3,70 ,95

7 Bilimsel olayları gözlemleme kabiliyetlerini geliştirmek için öğrencilerin dijital teknolojileri kullanmalarına yardımcı olmak. 3,66 1,02

8Öğrencilerin bilimsel olayların modellerini oluşturmalarına ve/veya etkileşimli olarak modelleri çalıştırmalarına izin veren dijital teknolojileri kullanmalarına yardımcı olmak.

3,61 ,89

X


Tablo 3 incelendiğinde öğretmen adaylarının teknolojik pedagojik alan bilgisine yönelik öz güven seviyelerinin tüm maddelerde iyi düzeyde olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca 4. maddenin diğerlerinden çok daha yüksek olduğu ve çok iyi düzeyine yakın olduğu söylenebilir. Tüm maddeleri değerlendirerek yapılan genel ortalama da ise öğretmen adaylarının (X=3,68) iyi seviyede TPAB öz güvenine sahip oldukları gözlemlenmiştir.

16


Tablo 4. Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının teknolojik pedagojik bilgi öğesine yönelik görüşleri

17

M. no Öğretmen adaylarının teknolojik pedagojik bilgi öz güvenlerine ilişkin görüşleri ss

9 Öğretim verimliliğimi arttırmak için dijital teknolojileri kullanmak. 3,99 ,88

10 Öğrencilerle iletişimi geliştirmek için dijital teknolojileri kullanmak. 3,79 1,03

11 Teknolojiyle zenginleştirilmiş bir sınıfı etkili olarak yönetmek. 3,85 ,99

12 Öğrencileri motive etmek için dijital teknolojileri kullanmak. 3,81 ,98

13 Öğrencilere daha iyi bilgi sunumu yapmak için dijital teknolojileri kullanmak. 4,00 ,88

14 Öğrencileri öğrenmeye aktif olarak katmak için dijital teknolojileri kullanmak. 3,81 ,93

15 Öğrenci değerlendirmesinde yardımcı olarak dijital teknolojileri kullanmak. 3,62 1,03

X


Tablo 4 incelendiğinde öğretmen adaylarının teknolojik pedagojik bilgisine yönelik öz güven seviyelerinin 13. madde hariç tüm maddelerde iyi düzeyde olduğu, 13. madde de ise çok iyi düzeyde olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca diğer maddelerinde çok iyi düzeyine yakın olduğu söylenebilir. Tüm maddeleri değerlendirerek yapılan genel ortalama da ise öğretmen adaylarının (X=3,84) iyi seviyede fakat çok iyi seviyesine çok yakın TPB öz güvenine sahip oldukları gözlemlenmiştir.

18


Tablo 5. Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının teknolojik alan bilgisi öz güvenine yönelik görüşleri

19

M. no Öğretmen adaylarının teknolojik alan bilgisi öz güvenlerine ilişkin görüşleri ss

16 Bilim insanlarına, normal şartlarda gözlemlenmesi zor durumları gözlemleme imkânı veren dijital teknolojileri kullanmak. 3,21 1,49

17 Bilim insanlarına, doğal olayların temsilini(gösterimini) hızlandırma veya yavaşlatma imkânı sağlayan dijital teknolojileri kullanmak. 3,02 1,55

18 Bilim insanlarına, bilimsel olayların modellerini oluşturma ve modeller üzerinde işlem yapma imkânı sağlayan dijital teknolojileri kullanmak. 3,10 1,49

19 Bilim insanlarına, başka türlü toplanması zor olan verileri kayıt etmeye imkân sağlayan dijital teknolojileri kullanmak. 3,23 1,46

20Bilim insanlarına, verilerini düzenleme ve verilerindeki başka türlü görülmesi zor desenleri görme imkânı sağlayan dijital teknolojileri kullanmak.

3,28 1,49

X


Tablo 5 incelendiğinde öğretmen adaylarının teknolojik alan bilgisine yönelik öz güven seviyelerinin tüm maddelerde iyi düzeyde olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca incelenen bu maddelerin genel olarak orta seviyeye yakın olduğu söylenebilir. Tüm maddeleri değerlendirerek yapılan genel ortalama da ise öğretmen adaylarının (X=3,17) iyi seviyede fakat orta seviyesine çok yakın TAB öz güvenine sahip oldukları gözlemlenmiştir.

20

BULGULAR VE YORUMLARTablo 6. Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının teknolojik bilgi öz güvenlerine yönelik görüşleri

21

M. no Öğretmen adaylarının teknolojik bilgi öz güvenlerine ilişkin görüşleri ss

21 Bir İnternet sitesinden bilgisayarınızın sabit diskine resim kaydetmek. 3,84 1,11

22 İhtiyaç duyduğunuz bir konu hakkında güncel bilgiler bulmak için İnternette arama yapmak. 4,17 ,96

23 Dosya eklentisi olan bir e-posta göndermek. 3,80 1,13

24 PowerPoint ya da benzeri bir program kullanarak basit bir sunum oluşturmak. 3,96 1,07

25 Bir kelime işlem programında (MS Word® gibi) içinde metin ve grafik olan bir belge oluşturmak. 3,85 1,06

26 Yeni bir programı kendi kendinize öğrenmek. 3,46 1,17

27 Kullanacağınız yeni bir programı bilgisayarınıza kurmak. 3,39 1,26

28 Dijital bir fotoğraf çekmek ve düzenlemek. 3,93 1,08

29 Bir video klip oluşturmak ve düzenlemek. 3,70 1,12

30 Kendi İnternet sitenizi oluşturmak. 3,01 1,42

31 Web 2.0 teknolojilerini (bloglar, sosyal iletişim platformları, podcastlar, vb.) kullanmak. 3,04 1,40

X


Tablo 6 incelendiğinde öğretmen adaylarının teknoloji bilgisine yönelik öz güven seviyelerinin 22. madde hariç tüm maddelerde iyi düzeyde olduğu, 22. madde de ise çok iyi düzeyde olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca 21, 23, 24, 25, 28 ve 29. maddelerde çok iyi düzeyine yakınken, 30 ve 31. maddelerde orta seviyeye yakın oldukları söylenebilir. Tüm maddeleri değerlendirerek yapılan genel ortalama da ise öğretmen adaylarının (X=3,65) iyi seviyede TB öz güvenine sahip oldukları gözlemlenmiştir.

22

BULGULAR VE YORUMLARTablo 7. Fen ve Teknoloji öğretmen adaylarının sahip oldukları TPAB öz güven seviyelerinin sınıf

düzeyine göre ANOVA sonuçları

23

XVaryansın Kaynağı

Kareler Toplamı sd Kareler Ortalaması

F p

TPAB Gruplararası 1,461 3 ,487 1,101 ,352

Gruplariçi 52,666 119 ,443Toplam 54,128 122

TPB Gruplararası 1,002 3 ,334 ,646 ,587Gruplariçi 61,511 119 ,517Toplam 62,514 122

TAB Gruplararası 28,116 3 9,372 7,598 ,000Gruplariçi 146,794 119 1,234Toplam 174,910 122

TB Gruplararası 2,390 3 ,797 1,292 ,280Gruplariçi 73,357 119 ,616Toplam 75,747 122


Tablo 7 incelendiğinde, öğretmen adaylarının TAB öz güven düzeyleri arasında öğrenim görülen sınıf bakımından anlamlı bir fark olduğu görülmektedir, F (3, 119)=7,60, p<.01. Başka bir deyişle, öğretmen adaylarının TAB öz güven seviyeleri, öğrenim görülen sınıf düzeyine göre anlamlı bir şekilde değişmektedir. TPAB, TPB ve TB öz güvenleri ile öğrenim görülen sınıf düzeyi arasında ise anlamlı bir fark bulunmamaktadır. Birimler arasındaki farkların hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek amacıyla yapılan Scheffe testinin sonuçlarına göre, 3. sınıflarda (X=3,81, S=0,92), 4. sınıflarda (X=3,42, S=1,16) ve 2. sınıflarda (X=3,25, S=0,93) öğrenim görenlerin TAB öz güvenlerinin 1. sınıflarda (X=2,55, S=1,31) öğrenim görenlerden daha olumlu olduğu belirlenmiştir.

24

SONUÇLAR VE ÖNERİLER

Araştırmanın sonuçlarına bakıldığı zaman öğretmen adaylarının genel olarak iyi seviyede teknolojik pedagojik alan bilgisi (TPAB) öz güven seviyesine sahip oldukları gözlemlenmiştir. Bununla beraber öğretmen adaylarının teknolojik alan bilgilerinin (TAB) diğer alt boyutlara nazaran daha düşük olduğu görülmüştür. Araştırma sonuçları dikkate alındığında sınıf düzeyi değişkeni ile TPAB bileşenlerinden TAB bileşeni arasında anlamlı bir farklılık olduğu gözlemlenirken diğer bileşenler arasında anlamlı bir farklılık olmadığı gözlemlenmiştir.

25

SONUÇLAR VE ÖNERİLER

Öğretmenlerin teknolojik pedagojik alan bilgisi öz güven seviyelerini daha iyi ve derinlemesine araştırmak için araştırma örneklemi arttırılarak nitel sorulardan yararlanılarak araştırmanın yapılmasının öğretmen adaylarının TPAB düzeylerini saptamada daha güvenilir sonuçlara ulaşılmasını sağlayacağı düşünülmektedir. Ayrıca öğretmen adaylarının TPAB öz güven seviyelerini arttırmak için eğitimde kullanılacak teknolojiler, pedagojik yaklaşımlar ile desteklenmelidir (Hughes, 2005). Öğretilecek konu, eğitim teknolojileri ile ilişkilendirilerek verilmelidir. Ayrıca, Kaya vd. (2011)’ne göre öğretmen adaylarının sınıf içi uygulamaları dikkate alınarak TPAB öz güvenlerinin ölçülmesi konunun daha somutlaştırılmasına katkı sağlayacaktır.

26

KAYNAKÇABaxter, J. A. & Lederman, N. G. (1999). Assessment and Measurement of

Pedagogical Content Knowledge. In J. Gess-Newsome & N. G. Lederman (Eds.), Examining pedagogical content knowledge (pp. 147-161). Dordrecht: Kluwer.

Demir, S. & Bozkurt, A. (2010). Capabilities of Teachers of Mathematics Teachers' Opinions on Technology Integration, 4th International Symposium of Computer and Technologies Instructional.

Erdem, M. (2005). Öğretmenlik Mesleğine Giriş. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.

Erkuş, A. (2009). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci. Ankara: Seçkin Yayıncılık

KAYNAKÇAErtmer, P.A. (2005). Teacher pedagogical beliefs: The final frontier in our quest for

technology integration? Educational Technology Research and Development, 53(4), 25-39.

Hughes, J. (2005). The Role of Teacher Knowledge and Learning Experiences in Forming Technology- Integrated Pedagogy. Journal of Technology and Teacher Education, 13(2): 277-302.

Koehler, M. J. & Mishra, P. (2005). What happens when teachers design educational technology? the development of technological pedagogical content knowledge. Journal of Educational Computing Research, 32(2), 131-152.

Koehler, M., & Mishra, P. (2008). Introducing TPCK. In AACTE Committee on Innovation and Technology (Eds.), The handbook of technological pedagogical content knowledge for teaching and teacher educators (pp. 3-29). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.

KAYNAKÇA

Koehler, M. J., & Mishra, P. (2009). What is technological pedagogical content knowledge?. Contemporary Issues in Technology and Teacher Education, 9(1), 60-70.

Mishra, P. & Koehler, M. J. (2006). Technological pedagogical content knowledge: A framework for integrating technology in teacher knowledge. Teachers College Record, 108(6), 1017-1054.

Shulman, L. S. (1986). Those Who Understand: Knowledge Growth in Teaching. Educational Researcher, 15, 4–14.

Shulman, L. S. (1987). Knowledge and teaching: Foundations of the new reform. Harvard Educational Review, 57, 122.

KAYNAKÇA Timur, B. ve Taşar, M.F. (2011). Teknolojik Pedagojik Alan Bilgisi Öz Güven

Ölçeğinin (TPABÖGÖ) Türkçe’ye Uyarlanması. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (http://sbe.gantep.edu.tr ), 10 (2), 839-856.

Türk Eğitim Derneği (TED) (2009). Öğretmen yeterlikleri. Ankara: Adım Okan Matbaacılık Basım.

http://sbe.gantep.edu.tr/