İTHALATLA TEDARİKLEME VE GÜMRÜK MEVZUATI

İthalat kavramına işletmeler açısından bakıldığında, ithalat aslında bir

uluslararası tedarikleme faaliyeti veöğrenme sürecidir. İthalat ile gümrük

işlemlerinin ilişkisini kavramak için, öncelikle ithalat sürecinin nasıl

işlediğini görelim;

İhracat sürecini öğrenirken kullandığımız

“aktif – pasif adımlar” terimlerini burada da kullanacağız.

İthalat sürecinde yurtdışındaki tedarikçiyi doğrudan ilgilendirmeyen

adımlar, pasif adımlar olarak adlandırılabilir. Aksine işletmenin

yurtdışındaki tedarikçisini doğrudan ilgilendiren adımların da aktif adımlar

olarak adlandırılması mümkündür.

PASİF ADIMLAR• İthalatçı Sıfatının Kazanılması

• İthalatla İlgili Ön Araştırmanın Yapılması• İthalatla İlgili Belgelerin Gelmesi ve Teslim Alınması• İthalatla İlgili Malların Gelmesi ve Teslim Alınması

• İthalata Yönelik Gümrüklemenin Yapılması• İthalattan Kaynaklanan Kambiyo Taahhütlerinin Kapatılması

AKTİF ADIMLAR• Tedarikçi Niteliğindeki Potansiyel İhracatçıların Bulunması

• Potansiyel İhracatçılarla Detayların Görüşülmesi ve Pazarlıkların Yapılması

• İhracatçı ile Anlaşmanın Sağlanması• Tarafımızca Akreditifin Açılması ve İhracatçıya Bildirilmesi

(Eğer ödeme yöntemiakreditifliyse)

1. İthalatçı Sıfatının Kazanılması

İhracatçı sıfatının kazanılmasında olduğu gibi, ithalatçı sıfatının

kazanılmasında da öncelikli şart, ilgili işletmenin tacir sıfatına sahip olması

koşuludur.

• Gerçek kişi tacirin noter onaylı nüfus cüzdanı fotokopisi

• Gerçek kişi tacirin Oda Sicil Kayıt Belgesinin orijinali veya noter onaylı

fotokopisi

• Gerçek kişi tacirin noter tasdikli imza beyannamesinin kendisi veya yine

noter tasdikli fotokopisi

• Eğer ithalat işlemlerini gerçek kişi tacir adına, dolaylı temsil vasıtasıyla bir gümrük müşaviri yapacaksa, ilgili gümrük müşavirine vermiş olduğu

vekaletin aslı veya noter tasdikli örneği

• Eğer ithalat işlemlerini gerçek kişi tacir adına doğrudan temsil vasıtasıyla

işletmede çalışan bir personel yapacaksa, ilgili temsil belgesinin aslı

veya noter tasdikli örneği.

Eğer ithalatı yapan işletme tüzel kişiye aitse şu evraklar gereklidir;

• Şirket vergi levhasının noter onaylı örneği,• İlgili vergi dairesinden alınan vergi mükellefiyet yazısının aslı

ya da noter onaylı örneği,• Şirket Kuruluş Ticaret Sicil Gazetesinin aslı ya da noter onaylı

fotokopisi,• Şirket imza sirküleri aslı veya noter onaylı fotokopisi,

• Eğer ithalat işlemlerini tüzel kişi tacir adına, dolaylı temsil vasıtasıyla bir gümrük müşaviri

yapacaksa, ilgili gümrük müşavirine verilmiş olan vekaletin aslı veya noter tasdikli örneği,

• Eğer ithalat işlemlerini tüzel kişi tacir adına doğrudan temsil vasıtasıyla işletmede

Yukarıdaki belgeleri ilgili gümrük idarelerine vererek, işletme kaydının sisteme yapılmasını sağlamalıdırlar.

Yukarıda sözü edilen ve gerçek kişi veya tüzel kişi tacirin gümrük idaresine teslim

etmek zorunda olduğu bu belgeler gümrüklerde hem ithalat işlemleri hem de

ihracat işlemleri için gereklidir.

İthalatla İlgili Ön Araştırmanın Yapılması

Uygulamada ticari işletme gerçekleştirmeyi planladığı ithalata yönelik

ön bir araştırma yapmak zorundadır. Bu araştırma iki temel boyutta yapılır. Bunlar

ithalatla ilgili ulusal alanda yapılan ön araştırma ve uluslararası alanda yapılan

ön araştırmalardan oluşmaktadırlar.

İthalata Yönelik Ulusal Alanda Yapılan Ön Araştırma

Bu araştırma aslında tamamen Gümrük Mevzuatıyla ilgilidir ve üç temel amacı vardır. Bunlar:

• Gümrük Mevzuatına göre ithalatı planlanan eşyanın ithalatının mümkün olup olmadığını belirlemek,

• İthalata konu olan eşyanın ithalatta gümrüklenmesi sürecinde gerekli olan belgeler ve süreçler hakkında

önceden bilgi sahibi olmak ve ona göre ithalatı planlamak,

• İthalatı planlanan eşyanın ithalatında bir sorun yoksa, olası maliyetleri hesaplamak.

İthalata Yönelik Uluslararası Alanda Yapılan Ön Araştırma

Uluslararası tedarikleme çalışmalarıyla ilişkilidir. İthalata yönelik uluslararası alanda yapılacak hazırlık çalışmasının

temel amacı, ithalata konu olan eşyanın en uygun koşullarda hangi

ülke veya ülkelerden tedarik edilebileceğiyle ilgilidir.

Yukarıdaki sorunun yanıtının bulunabilmesi için, özellikle uluslararası akredite ve

güvenilirliği olan veri tabanlarında yapılacak araştırmalar, doğru yanıtın bulunmasında yararlı olacaktır. Söz konusu veri tabanları

sayesinde ithalata yönelik aşağıdaki bilgilere rahatlıkla ulaşılabilir:

• İthalata konu olan malı ihraç eden ülkeler,

• İthalata konu olan malın uluslar arası alandaki fiyat eğilimleri.

İthalata yönelik uluslararası alanda yapılacak araştırmalar için en güvenilir

veri tabanlarından biri de Birleşmiş Milletlere ait “Comtrade” veri tabanıdır.

http://comtrade.un.org/db/dqBasicQuery.aspx

İthalata Yönelik Potansiyel İhracatçıların Bulunması

Bu aşamada söz konusu ihracatçı ülkeler içerisinde potansiyel ihracatçı işletmelere ve bu işletmelerin iletişim

bilgilerine ulaşılmaya çalışılır. Peki hangi yollarla bu işletmelere ulaşırlar?

• Firmanın sahip olduğu işletme içi kaynaklar,

• İnternet ortamındaki rekabet bilgi sistemleri ve veri tabanları,

• Kütüphaneler ve ilgili yayınlar,

• Ticari fuarlar,

• Mesleki örgütler ve kuruluşlar,

• Devlet kurum ve kuruluşları

• İlgili sivil toplum örgütleri,

• Kişisel ilişkiler.

Potansiyel İhracatçılarla Detayların Görüşülmesi ve Pazarlıkların

Yapılması

İhracatçı pozisyonundaki potansiyel tedarikçilerle detayların görüşülmesive pazarlıkların yapılması noktasında

genellikle ürüne, fiyata, ödeme yöntemine ve lojistik koşullara

yönelik detaylar görüşülerek, müzakereler

gerçekleştirilir.

İthalata Yönelik Anlaşmanın Sağlanması

Bu aşamada ithalatçı ve ihracatçıüzerinde anlaştıkları konuları ve detayları

mutlaka yazılı bir anlaşma metni formatında somutlaştırmalıdırlar. Söz

konusu yazılı belge ya bir ithalat sözleşmesi ve/veya proforma faturadır.

İhracatta olduğu gibi ithalatta da proforma fatura kesinlikle ticari fatura

olmayıp, sadece ihracatçı ve ithalatçı arasında bir çeşit sözleşme metnidir.

Akreditifin açılması

İthalatçı ve ihracatçı ödeme yöntemi olarak akreditifli bir ödeme yaklaşımını

benimsemişse, bu aşamada ithalatçı ihracatçının lehine ilgili akreditifin açılması için

bankasına akreditif açtırma talimatını vermelidir. Ancak daha önce söz edildiği gibi dış

ticarette kullanılabilecek tek ödeme yöntemi akreditifli ödemeler değildir. Akreditifli

ödemelerin yanında, dış ticarette kullanılabilecek başka ödeme yöntemleri

de vardır.

İthalata Yönelik Belgelerin Gelmesi ve Teslim Alınması

İthalata Yönelik Belgelerin Gelmesi ve Teslim Alınması aşaması söz konusu

ithalatın ödemeyöntemiyle ilişkilidir.

Ödeme yönteminin peşin veya mal mukabili olması halinde, ithalata konu olan belgeler direkt ihracatçı

tarafından ithalatçının adresine gönderilir. Buna karşılık ödeme yönteminin vesaik mukabili, kabul

kredili (poliçeli) veya akreditifli olması halinde, ilgili belgeler öncelikle ihracatçı tarafından kendi

bankasına teslim edilir. Daha sonra bu belgeler ihracatçının bankası tarafından, ithalatçının bankasına

gönderilir. İthalatçı da ilgili koşulları yerine getirerek, belgeleri bankasından teslim alır.

İthalata Yönelik Malların Gelmesi ve Teslim Alınması

Bu adım ithalat sürecinde uluslararası lojistik ve kısmen Gümrük

Mevzuatıyla ilişkili bir aşamadır.

Denizyoluyla varış limanına gelen eşyanın öncelikle gemiden tahliyesi beklenir. İthalata konu olan eşya limanda ilgili lojistik firmanın

sahasına indirildikten sonra, bu eşyanın hukuki sahibi veya vekili orijinal konşimentoyla birlikte malı lojistik firmadan lojistikle ilgili ödemeleri

yaptıktan sonra teslim alır. Bu teslimle ilgili lojistik firma ithalatçıya veya vekiline Ordino Belgesi düzenler. Ordino ithalata konu olan

eşyanın ithalatçıya veya vekiline teslim edildiğine dair bir belgedir.

Ordino Nedir?Ordino, Konşimentoda yazılı malların kısım kısım

çekilebilmesini temin etmek üzere hazırlanan emir veya talimattır. Bir malı yükleme veya boşaltmadan önce vapur ve nakliye acentelerinden kaptana ya da nakliyeciye hitaben bir ordino (emir mektubu) verilir.

Buna "teslim emri" de denir. Malı yükletecek veya boşaltacak olan mal sahibi bu ordino ile vapurun kaptanına ya da nakliyeciye başvurarak işlemini tamamlattırır. Mal noksansız yüklendikten sonra

kaptan ordino yerine mal sahibine konşimento adlı bir belge verir. Ordino aynı zamanda konşimentoya karşılık

eşyanın çekilmesi için talimattır.

İthalata konu olan eşyanın karayolu ile gelmesi halinde malın nakliye

firmasından ithalatçı veyavekili tarafından teslim alınması CMR

belgesiyle mümkündür.

Demiryoluyla gelen eşyanın nakliyefirmasından teslimi CIM belgesiyle

yapılırken, havayoluyla gelen eşyanın teslim alınması Havayolu

Konşimentosu ile sağlanır.

İthalata Yönelik Gümrüklemenin Yapılması

İthalata yönelik gümrüklemeninyapılmasında ithalatçı doğrudan temsil ile kendi gümrüklemesini yapabilir. Buna ek

olarak, ithalatçının dolaylı temsil ile gümrüklemesini Gümrük Müşavirlerine

yaptırması da mümkündür. İlerleyen haftalarda bunu detaylı inceleyeceğiz.

İthalattan Kaynaklanan Kambiyo Taahhütlerinin Kapatılması

İthalatçı işletme döviz cinsinden yapmış olduğu ithalatının bedelini belirli süreler

içerisinde ihracatçı ülkeye transfer etmelidir. Bu noktada Türkiye’den transfer edilen dövizin Döviz Satım Belgesi (DSB)

ile Türk Lirasına çevrilmesi gerekmektedir. Türkiye’de DSB’ni düzenlemekle yetkili olan kuruluşlar ticari bankalar ile özel

finans kurumlarıdır.

Yusuf Bahadır KESKİN

AMASYA ÜNİVERSİTESİ