[email protected] – www.cografyakulubu.com Bu Sunu En İyi Ofis 2010 ve Üstü Yüklü Bilgisayarlarda Görüntülenir Haritalar Mehmet Ali ERCAN – Balıkesir Merkez Bahçelievler Anadolu Lisesi HARİTALAR
Bilgileri haritalara aktarmada kullanılan youmlntem ve teknikleri kullanım amaccedilları accedilısından karşılaştırır
Coğrafi bilgilerin paylaşım
aracı nedir
Haritalar
İnsan sahip olduğu doğal ve beşericirc sistemlere ait bilgileri paylaşmak geliştirmek ve kullanmak amacıyla değişik renk ve semboller kullanarak haritaları oluşturmuştur
Haritalar
grafikler resimler ve diyagramlar gibi coğrafya
araştırmalarının ifade
araccedillarından biri ve en
oumlnemlisidir
Etkinlik
Yanda Avustralyarsquoda etkili olan başlıca iklim tiplerinin dağılış haritası verilmiştir
Bu haritaya goumlre ılıman karasal Akdeniz ccediloumll ve savan iklimlerinin nerelerde etkili olduğunu goumlsterelim
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Haritaların en yaygın kullanım alanı coğrafya olduğundan harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Aşağıdaki harita ile yandaki fotoğraf ve uydu fotoğrafını karşılaştıralım Her uumlccedil goumlrsel aynı yeri mi goumlsteriyor Goumlrsellerin benzer ve farklı youmlnleri nelerdir Bu goumlrseller nasıl elde edilmiş olabilir
Harita
Yeryuumlzuumlnuumln tamamının veya bir boumlluumlmuumlnuumln kuşbakışı goumlruumlnuumlmuumlnuumln oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek duumlzlem uumlzerine aktarılmasıyla elde edilen ccedilizimlerdir
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kuşbakışı goumlruumlnuumlme
sahip olması
Oumllccedileğinin olması
Duumlzleme aktarılmış
olması gerekir
Kroki
Oumllccedileksiz ccedilizimlerdir
Harita sınıfına girmezler
Kuşbakışı goumlruumlnuumlmle
duumlzleme aktarılarak
oluşturulmuşlardır
Oumllccedilekleri olmadığından
harita değillerdir
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilmektedir
Oumlrneğin kolera hastalığının dağılımı Mars gezegeninin haritası veya insan vuumlcudunun gen haritası bile ccedilıkarılabilmektedir
Coğrafyanın Dili
Doğal ve beşericirc sistemlere ait ccedileşitli bilgilerin bilimsel goumlrselleştirme şekli olan haritalar coğrafyanın dili olarak kabul edilir
Kartografya
Haritacılıkla ilgilenen bilim dalıdır
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Yurt savunması ve guumlvenliğin sağlanması
Coğrafi olayların dağılışı
Ulaşım sorunlarının azaltılması
Baraj yerinin seccedilimi ve youmlnetimi
Arazi duumlzenleme ccedilalışmaları
İmar planlarının duumlzenlenmesi
Ccedilevre duumlzenlemesi
Turizm yatırımları
Hastalıkların dağılımı
Haritalar Yapılırken
Matematik
Astronomi
Fizik
Kartografya
Jeodezi
Fotogrametri
Uzay teknolojileri ve
Coğrafi bilgi sistemleri
Ccedileşitli Bilim Dalları Ve Teknolojilerden Yararlanır
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Değişik oumlzellikler dikkate alınarak
hazırlanan haritalar kullanım amaccedilları accedilısından farklı
isimler alır Oumlrneğin iklim boumllgeleri haritası toprak haritası
maden haritası fiziki harita nuumlfus haritası
vb Aşağıda yer alan haritalardan yararlanarak soruları cevaplandırınız
1 2
3 4
5 6
1 Trabzon ili ve ilccedilelerini
detaylı olarak goumlrmek iccedilin
hangi haritayı
kullanırsınız2 Trabzon ilinin akarsu havzaları ve
bunların sınırlarını
hangi haritayı
kullanarak daha kolay
bulabilirsiniz
3 Hangi haritayı
kullanarak ulaşım yolları ve ccedileşitlerini daha kolay
bulabilirsiniz
1 2
3 4
5 6
4 Bitki oumlrtuumlsuuml ve
ccedileşitliliğini hangi
haritaya bakarak daha
kolay bulabilirsiniz
5 Hangi haritaların
zaman iccedilinde yeniden
duumlzenlenmesi gerekebilir6 Haritaları
mevcut kullanım amaccedilları accedilısından
incelediğinizde hangi
harita ya da haritalardan
doğal afetlere
youmlnelik risk haritası
hazırlanabilir
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Basınccedil Haritası
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bilgileri haritalara aktarmada kullanılan youmlntem ve teknikleri kullanım amaccedilları accedilısından karşılaştırır
Coğrafi bilgilerin paylaşım
aracı nedir
Haritalar
İnsan sahip olduğu doğal ve beşericirc sistemlere ait bilgileri paylaşmak geliştirmek ve kullanmak amacıyla değişik renk ve semboller kullanarak haritaları oluşturmuştur
Haritalar
grafikler resimler ve diyagramlar gibi coğrafya
araştırmalarının ifade
araccedillarından biri ve en
oumlnemlisidir
Etkinlik
Yanda Avustralyarsquoda etkili olan başlıca iklim tiplerinin dağılış haritası verilmiştir
Bu haritaya goumlre ılıman karasal Akdeniz ccediloumll ve savan iklimlerinin nerelerde etkili olduğunu goumlsterelim
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Haritaların en yaygın kullanım alanı coğrafya olduğundan harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Aşağıdaki harita ile yandaki fotoğraf ve uydu fotoğrafını karşılaştıralım Her uumlccedil goumlrsel aynı yeri mi goumlsteriyor Goumlrsellerin benzer ve farklı youmlnleri nelerdir Bu goumlrseller nasıl elde edilmiş olabilir
Harita
Yeryuumlzuumlnuumln tamamının veya bir boumlluumlmuumlnuumln kuşbakışı goumlruumlnuumlmuumlnuumln oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek duumlzlem uumlzerine aktarılmasıyla elde edilen ccedilizimlerdir
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kuşbakışı goumlruumlnuumlme
sahip olması
Oumllccedileğinin olması
Duumlzleme aktarılmış
olması gerekir
Kroki
Oumllccedileksiz ccedilizimlerdir
Harita sınıfına girmezler
Kuşbakışı goumlruumlnuumlmle
duumlzleme aktarılarak
oluşturulmuşlardır
Oumllccedilekleri olmadığından
harita değillerdir
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilmektedir
Oumlrneğin kolera hastalığının dağılımı Mars gezegeninin haritası veya insan vuumlcudunun gen haritası bile ccedilıkarılabilmektedir
Coğrafyanın Dili
Doğal ve beşericirc sistemlere ait ccedileşitli bilgilerin bilimsel goumlrselleştirme şekli olan haritalar coğrafyanın dili olarak kabul edilir
Kartografya
Haritacılıkla ilgilenen bilim dalıdır
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Yurt savunması ve guumlvenliğin sağlanması
Coğrafi olayların dağılışı
Ulaşım sorunlarının azaltılması
Baraj yerinin seccedilimi ve youmlnetimi
Arazi duumlzenleme ccedilalışmaları
İmar planlarının duumlzenlenmesi
Ccedilevre duumlzenlemesi
Turizm yatırımları
Hastalıkların dağılımı
Haritalar Yapılırken
Matematik
Astronomi
Fizik
Kartografya
Jeodezi
Fotogrametri
Uzay teknolojileri ve
Coğrafi bilgi sistemleri
Ccedileşitli Bilim Dalları Ve Teknolojilerden Yararlanır
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Değişik oumlzellikler dikkate alınarak
hazırlanan haritalar kullanım amaccedilları accedilısından farklı
isimler alır Oumlrneğin iklim boumllgeleri haritası toprak haritası
maden haritası fiziki harita nuumlfus haritası
vb Aşağıda yer alan haritalardan yararlanarak soruları cevaplandırınız
1 2
3 4
5 6
1 Trabzon ili ve ilccedilelerini
detaylı olarak goumlrmek iccedilin
hangi haritayı
kullanırsınız2 Trabzon ilinin akarsu havzaları ve
bunların sınırlarını
hangi haritayı
kullanarak daha kolay
bulabilirsiniz
3 Hangi haritayı
kullanarak ulaşım yolları ve ccedileşitlerini daha kolay
bulabilirsiniz
1 2
3 4
5 6
4 Bitki oumlrtuumlsuuml ve
ccedileşitliliğini hangi
haritaya bakarak daha
kolay bulabilirsiniz
5 Hangi haritaların
zaman iccedilinde yeniden
duumlzenlenmesi gerekebilir6 Haritaları
mevcut kullanım amaccedilları accedilısından
incelediğinizde hangi
harita ya da haritalardan
doğal afetlere
youmlnelik risk haritası
hazırlanabilir
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Basınccedil Haritası
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
İnsan sahip olduğu doğal ve beşericirc sistemlere ait bilgileri paylaşmak geliştirmek ve kullanmak amacıyla değişik renk ve semboller kullanarak haritaları oluşturmuştur
Haritalar
grafikler resimler ve diyagramlar gibi coğrafya
araştırmalarının ifade
araccedillarından biri ve en
oumlnemlisidir
Etkinlik
Yanda Avustralyarsquoda etkili olan başlıca iklim tiplerinin dağılış haritası verilmiştir
Bu haritaya goumlre ılıman karasal Akdeniz ccediloumll ve savan iklimlerinin nerelerde etkili olduğunu goumlsterelim
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Haritaların en yaygın kullanım alanı coğrafya olduğundan harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Aşağıdaki harita ile yandaki fotoğraf ve uydu fotoğrafını karşılaştıralım Her uumlccedil goumlrsel aynı yeri mi goumlsteriyor Goumlrsellerin benzer ve farklı youmlnleri nelerdir Bu goumlrseller nasıl elde edilmiş olabilir
Harita
Yeryuumlzuumlnuumln tamamının veya bir boumlluumlmuumlnuumln kuşbakışı goumlruumlnuumlmuumlnuumln oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek duumlzlem uumlzerine aktarılmasıyla elde edilen ccedilizimlerdir
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kuşbakışı goumlruumlnuumlme
sahip olması
Oumllccedileğinin olması
Duumlzleme aktarılmış
olması gerekir
Kroki
Oumllccedileksiz ccedilizimlerdir
Harita sınıfına girmezler
Kuşbakışı goumlruumlnuumlmle
duumlzleme aktarılarak
oluşturulmuşlardır
Oumllccedilekleri olmadığından
harita değillerdir
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilmektedir
Oumlrneğin kolera hastalığının dağılımı Mars gezegeninin haritası veya insan vuumlcudunun gen haritası bile ccedilıkarılabilmektedir
Coğrafyanın Dili
Doğal ve beşericirc sistemlere ait ccedileşitli bilgilerin bilimsel goumlrselleştirme şekli olan haritalar coğrafyanın dili olarak kabul edilir
Kartografya
Haritacılıkla ilgilenen bilim dalıdır
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Yurt savunması ve guumlvenliğin sağlanması
Coğrafi olayların dağılışı
Ulaşım sorunlarının azaltılması
Baraj yerinin seccedilimi ve youmlnetimi
Arazi duumlzenleme ccedilalışmaları
İmar planlarının duumlzenlenmesi
Ccedilevre duumlzenlemesi
Turizm yatırımları
Hastalıkların dağılımı
Haritalar Yapılırken
Matematik
Astronomi
Fizik
Kartografya
Jeodezi
Fotogrametri
Uzay teknolojileri ve
Coğrafi bilgi sistemleri
Ccedileşitli Bilim Dalları Ve Teknolojilerden Yararlanır
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Değişik oumlzellikler dikkate alınarak
hazırlanan haritalar kullanım amaccedilları accedilısından farklı
isimler alır Oumlrneğin iklim boumllgeleri haritası toprak haritası
maden haritası fiziki harita nuumlfus haritası
vb Aşağıda yer alan haritalardan yararlanarak soruları cevaplandırınız
1 2
3 4
5 6
1 Trabzon ili ve ilccedilelerini
detaylı olarak goumlrmek iccedilin
hangi haritayı
kullanırsınız2 Trabzon ilinin akarsu havzaları ve
bunların sınırlarını
hangi haritayı
kullanarak daha kolay
bulabilirsiniz
3 Hangi haritayı
kullanarak ulaşım yolları ve ccedileşitlerini daha kolay
bulabilirsiniz
1 2
3 4
5 6
4 Bitki oumlrtuumlsuuml ve
ccedileşitliliğini hangi
haritaya bakarak daha
kolay bulabilirsiniz
5 Hangi haritaların
zaman iccedilinde yeniden
duumlzenlenmesi gerekebilir6 Haritaları
mevcut kullanım amaccedilları accedilısından
incelediğinizde hangi
harita ya da haritalardan
doğal afetlere
youmlnelik risk haritası
hazırlanabilir
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Basınccedil Haritası
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
İnsan sahip olduğu doğal ve beşericirc sistemlere ait bilgileri paylaşmak geliştirmek ve kullanmak amacıyla değişik renk ve semboller kullanarak haritaları oluşturmuştur
Haritalar
grafikler resimler ve diyagramlar gibi coğrafya
araştırmalarının ifade
araccedillarından biri ve en
oumlnemlisidir
Etkinlik
Yanda Avustralyarsquoda etkili olan başlıca iklim tiplerinin dağılış haritası verilmiştir
Bu haritaya goumlre ılıman karasal Akdeniz ccediloumll ve savan iklimlerinin nerelerde etkili olduğunu goumlsterelim
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Haritaların en yaygın kullanım alanı coğrafya olduğundan harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Aşağıdaki harita ile yandaki fotoğraf ve uydu fotoğrafını karşılaştıralım Her uumlccedil goumlrsel aynı yeri mi goumlsteriyor Goumlrsellerin benzer ve farklı youmlnleri nelerdir Bu goumlrseller nasıl elde edilmiş olabilir
Harita
Yeryuumlzuumlnuumln tamamının veya bir boumlluumlmuumlnuumln kuşbakışı goumlruumlnuumlmuumlnuumln oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek duumlzlem uumlzerine aktarılmasıyla elde edilen ccedilizimlerdir
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kuşbakışı goumlruumlnuumlme
sahip olması
Oumllccedileğinin olması
Duumlzleme aktarılmış
olması gerekir
Kroki
Oumllccedileksiz ccedilizimlerdir
Harita sınıfına girmezler
Kuşbakışı goumlruumlnuumlmle
duumlzleme aktarılarak
oluşturulmuşlardır
Oumllccedilekleri olmadığından
harita değillerdir
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilmektedir
Oumlrneğin kolera hastalığının dağılımı Mars gezegeninin haritası veya insan vuumlcudunun gen haritası bile ccedilıkarılabilmektedir
Coğrafyanın Dili
Doğal ve beşericirc sistemlere ait ccedileşitli bilgilerin bilimsel goumlrselleştirme şekli olan haritalar coğrafyanın dili olarak kabul edilir
Kartografya
Haritacılıkla ilgilenen bilim dalıdır
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Yurt savunması ve guumlvenliğin sağlanması
Coğrafi olayların dağılışı
Ulaşım sorunlarının azaltılması
Baraj yerinin seccedilimi ve youmlnetimi
Arazi duumlzenleme ccedilalışmaları
İmar planlarının duumlzenlenmesi
Ccedilevre duumlzenlemesi
Turizm yatırımları
Hastalıkların dağılımı
Haritalar Yapılırken
Matematik
Astronomi
Fizik
Kartografya
Jeodezi
Fotogrametri
Uzay teknolojileri ve
Coğrafi bilgi sistemleri
Ccedileşitli Bilim Dalları Ve Teknolojilerden Yararlanır
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Değişik oumlzellikler dikkate alınarak
hazırlanan haritalar kullanım amaccedilları accedilısından farklı
isimler alır Oumlrneğin iklim boumllgeleri haritası toprak haritası
maden haritası fiziki harita nuumlfus haritası
vb Aşağıda yer alan haritalardan yararlanarak soruları cevaplandırınız
1 2
3 4
5 6
1 Trabzon ili ve ilccedilelerini
detaylı olarak goumlrmek iccedilin
hangi haritayı
kullanırsınız2 Trabzon ilinin akarsu havzaları ve
bunların sınırlarını
hangi haritayı
kullanarak daha kolay
bulabilirsiniz
3 Hangi haritayı
kullanarak ulaşım yolları ve ccedileşitlerini daha kolay
bulabilirsiniz
1 2
3 4
5 6
4 Bitki oumlrtuumlsuuml ve
ccedileşitliliğini hangi
haritaya bakarak daha
kolay bulabilirsiniz
5 Hangi haritaların
zaman iccedilinde yeniden
duumlzenlenmesi gerekebilir6 Haritaları
mevcut kullanım amaccedilları accedilısından
incelediğinizde hangi
harita ya da haritalardan
doğal afetlere
youmlnelik risk haritası
hazırlanabilir
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Basınccedil Haritası
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yanda Avustralyarsquoda etkili olan başlıca iklim tiplerinin dağılış haritası verilmiştir
Bu haritaya goumlre ılıman karasal Akdeniz ccediloumll ve savan iklimlerinin nerelerde etkili olduğunu goumlsterelim
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Haritaların en yaygın kullanım alanı coğrafya olduğundan harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Aşağıdaki harita ile yandaki fotoğraf ve uydu fotoğrafını karşılaştıralım Her uumlccedil goumlrsel aynı yeri mi goumlsteriyor Goumlrsellerin benzer ve farklı youmlnleri nelerdir Bu goumlrseller nasıl elde edilmiş olabilir
Harita
Yeryuumlzuumlnuumln tamamının veya bir boumlluumlmuumlnuumln kuşbakışı goumlruumlnuumlmuumlnuumln oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek duumlzlem uumlzerine aktarılmasıyla elde edilen ccedilizimlerdir
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kuşbakışı goumlruumlnuumlme
sahip olması
Oumllccedileğinin olması
Duumlzleme aktarılmış
olması gerekir
Kroki
Oumllccedileksiz ccedilizimlerdir
Harita sınıfına girmezler
Kuşbakışı goumlruumlnuumlmle
duumlzleme aktarılarak
oluşturulmuşlardır
Oumllccedilekleri olmadığından
harita değillerdir
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilmektedir
Oumlrneğin kolera hastalığının dağılımı Mars gezegeninin haritası veya insan vuumlcudunun gen haritası bile ccedilıkarılabilmektedir
Coğrafyanın Dili
Doğal ve beşericirc sistemlere ait ccedileşitli bilgilerin bilimsel goumlrselleştirme şekli olan haritalar coğrafyanın dili olarak kabul edilir
Kartografya
Haritacılıkla ilgilenen bilim dalıdır
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Yurt savunması ve guumlvenliğin sağlanması
Coğrafi olayların dağılışı
Ulaşım sorunlarının azaltılması
Baraj yerinin seccedilimi ve youmlnetimi
Arazi duumlzenleme ccedilalışmaları
İmar planlarının duumlzenlenmesi
Ccedilevre duumlzenlemesi
Turizm yatırımları
Hastalıkların dağılımı
Haritalar Yapılırken
Matematik
Astronomi
Fizik
Kartografya
Jeodezi
Fotogrametri
Uzay teknolojileri ve
Coğrafi bilgi sistemleri
Ccedileşitli Bilim Dalları Ve Teknolojilerden Yararlanır
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Değişik oumlzellikler dikkate alınarak
hazırlanan haritalar kullanım amaccedilları accedilısından farklı
isimler alır Oumlrneğin iklim boumllgeleri haritası toprak haritası
maden haritası fiziki harita nuumlfus haritası
vb Aşağıda yer alan haritalardan yararlanarak soruları cevaplandırınız
1 2
3 4
5 6
1 Trabzon ili ve ilccedilelerini
detaylı olarak goumlrmek iccedilin
hangi haritayı
kullanırsınız2 Trabzon ilinin akarsu havzaları ve
bunların sınırlarını
hangi haritayı
kullanarak daha kolay
bulabilirsiniz
3 Hangi haritayı
kullanarak ulaşım yolları ve ccedileşitlerini daha kolay
bulabilirsiniz
1 2
3 4
5 6
4 Bitki oumlrtuumlsuuml ve
ccedileşitliliğini hangi
haritaya bakarak daha
kolay bulabilirsiniz
5 Hangi haritaların
zaman iccedilinde yeniden
duumlzenlenmesi gerekebilir6 Haritaları
mevcut kullanım amaccedilları accedilısından
incelediğinizde hangi
harita ya da haritalardan
doğal afetlere
youmlnelik risk haritası
hazırlanabilir
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Basınccedil Haritası
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yanda Avustralyarsquoda etkili olan başlıca iklim tiplerinin dağılış haritası verilmiştir
Bu haritaya goumlre ılıman karasal Akdeniz ccediloumll ve savan iklimlerinin nerelerde etkili olduğunu goumlsterelim
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Haritaların en yaygın kullanım alanı coğrafya olduğundan harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Aşağıdaki harita ile yandaki fotoğraf ve uydu fotoğrafını karşılaştıralım Her uumlccedil goumlrsel aynı yeri mi goumlsteriyor Goumlrsellerin benzer ve farklı youmlnleri nelerdir Bu goumlrseller nasıl elde edilmiş olabilir
Harita
Yeryuumlzuumlnuumln tamamının veya bir boumlluumlmuumlnuumln kuşbakışı goumlruumlnuumlmuumlnuumln oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek duumlzlem uumlzerine aktarılmasıyla elde edilen ccedilizimlerdir
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kuşbakışı goumlruumlnuumlme
sahip olması
Oumllccedileğinin olması
Duumlzleme aktarılmış
olması gerekir
Kroki
Oumllccedileksiz ccedilizimlerdir
Harita sınıfına girmezler
Kuşbakışı goumlruumlnuumlmle
duumlzleme aktarılarak
oluşturulmuşlardır
Oumllccedilekleri olmadığından
harita değillerdir
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilmektedir
Oumlrneğin kolera hastalığının dağılımı Mars gezegeninin haritası veya insan vuumlcudunun gen haritası bile ccedilıkarılabilmektedir
Coğrafyanın Dili
Doğal ve beşericirc sistemlere ait ccedileşitli bilgilerin bilimsel goumlrselleştirme şekli olan haritalar coğrafyanın dili olarak kabul edilir
Kartografya
Haritacılıkla ilgilenen bilim dalıdır
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Yurt savunması ve guumlvenliğin sağlanması
Coğrafi olayların dağılışı
Ulaşım sorunlarının azaltılması
Baraj yerinin seccedilimi ve youmlnetimi
Arazi duumlzenleme ccedilalışmaları
İmar planlarının duumlzenlenmesi
Ccedilevre duumlzenlemesi
Turizm yatırımları
Hastalıkların dağılımı
Haritalar Yapılırken
Matematik
Astronomi
Fizik
Kartografya
Jeodezi
Fotogrametri
Uzay teknolojileri ve
Coğrafi bilgi sistemleri
Ccedileşitli Bilim Dalları Ve Teknolojilerden Yararlanır
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Değişik oumlzellikler dikkate alınarak
hazırlanan haritalar kullanım amaccedilları accedilısından farklı
isimler alır Oumlrneğin iklim boumllgeleri haritası toprak haritası
maden haritası fiziki harita nuumlfus haritası
vb Aşağıda yer alan haritalardan yararlanarak soruları cevaplandırınız
1 2
3 4
5 6
1 Trabzon ili ve ilccedilelerini
detaylı olarak goumlrmek iccedilin
hangi haritayı
kullanırsınız2 Trabzon ilinin akarsu havzaları ve
bunların sınırlarını
hangi haritayı
kullanarak daha kolay
bulabilirsiniz
3 Hangi haritayı
kullanarak ulaşım yolları ve ccedileşitlerini daha kolay
bulabilirsiniz
1 2
3 4
5 6
4 Bitki oumlrtuumlsuuml ve
ccedileşitliliğini hangi
haritaya bakarak daha
kolay bulabilirsiniz
5 Hangi haritaların
zaman iccedilinde yeniden
duumlzenlenmesi gerekebilir6 Haritaları
mevcut kullanım amaccedilları accedilısından
incelediğinizde hangi
harita ya da haritalardan
doğal afetlere
youmlnelik risk haritası
hazırlanabilir
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Basınccedil Haritası
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Haritaların en yaygın kullanım alanı coğrafya olduğundan harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Aşağıdaki harita ile yandaki fotoğraf ve uydu fotoğrafını karşılaştıralım Her uumlccedil goumlrsel aynı yeri mi goumlsteriyor Goumlrsellerin benzer ve farklı youmlnleri nelerdir Bu goumlrseller nasıl elde edilmiş olabilir
Harita
Yeryuumlzuumlnuumln tamamının veya bir boumlluumlmuumlnuumln kuşbakışı goumlruumlnuumlmuumlnuumln oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek duumlzlem uumlzerine aktarılmasıyla elde edilen ccedilizimlerdir
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kuşbakışı goumlruumlnuumlme
sahip olması
Oumllccedileğinin olması
Duumlzleme aktarılmış
olması gerekir
Kroki
Oumllccedileksiz ccedilizimlerdir
Harita sınıfına girmezler
Kuşbakışı goumlruumlnuumlmle
duumlzleme aktarılarak
oluşturulmuşlardır
Oumllccedilekleri olmadığından
harita değillerdir
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilmektedir
Oumlrneğin kolera hastalığının dağılımı Mars gezegeninin haritası veya insan vuumlcudunun gen haritası bile ccedilıkarılabilmektedir
Coğrafyanın Dili
Doğal ve beşericirc sistemlere ait ccedileşitli bilgilerin bilimsel goumlrselleştirme şekli olan haritalar coğrafyanın dili olarak kabul edilir
Kartografya
Haritacılıkla ilgilenen bilim dalıdır
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Yurt savunması ve guumlvenliğin sağlanması
Coğrafi olayların dağılışı
Ulaşım sorunlarının azaltılması
Baraj yerinin seccedilimi ve youmlnetimi
Arazi duumlzenleme ccedilalışmaları
İmar planlarının duumlzenlenmesi
Ccedilevre duumlzenlemesi
Turizm yatırımları
Hastalıkların dağılımı
Haritalar Yapılırken
Matematik
Astronomi
Fizik
Kartografya
Jeodezi
Fotogrametri
Uzay teknolojileri ve
Coğrafi bilgi sistemleri
Ccedileşitli Bilim Dalları Ve Teknolojilerden Yararlanır
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Değişik oumlzellikler dikkate alınarak
hazırlanan haritalar kullanım amaccedilları accedilısından farklı
isimler alır Oumlrneğin iklim boumllgeleri haritası toprak haritası
maden haritası fiziki harita nuumlfus haritası
vb Aşağıda yer alan haritalardan yararlanarak soruları cevaplandırınız
1 2
3 4
5 6
1 Trabzon ili ve ilccedilelerini
detaylı olarak goumlrmek iccedilin
hangi haritayı
kullanırsınız2 Trabzon ilinin akarsu havzaları ve
bunların sınırlarını
hangi haritayı
kullanarak daha kolay
bulabilirsiniz
3 Hangi haritayı
kullanarak ulaşım yolları ve ccedileşitlerini daha kolay
bulabilirsiniz
1 2
3 4
5 6
4 Bitki oumlrtuumlsuuml ve
ccedileşitliliğini hangi
haritaya bakarak daha
kolay bulabilirsiniz
5 Hangi haritaların
zaman iccedilinde yeniden
duumlzenlenmesi gerekebilir6 Haritaları
mevcut kullanım amaccedilları accedilısından
incelediğinizde hangi
harita ya da haritalardan
doğal afetlere
youmlnelik risk haritası
hazırlanabilir
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Basınccedil Haritası
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Aşağıdaki harita ile yandaki fotoğraf ve uydu fotoğrafını karşılaştıralım Her uumlccedil goumlrsel aynı yeri mi goumlsteriyor Goumlrsellerin benzer ve farklı youmlnleri nelerdir Bu goumlrseller nasıl elde edilmiş olabilir
Harita
Yeryuumlzuumlnuumln tamamının veya bir boumlluumlmuumlnuumln kuşbakışı goumlruumlnuumlmuumlnuumln oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek duumlzlem uumlzerine aktarılmasıyla elde edilen ccedilizimlerdir
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kuşbakışı goumlruumlnuumlme
sahip olması
Oumllccedileğinin olması
Duumlzleme aktarılmış
olması gerekir
Kroki
Oumllccedileksiz ccedilizimlerdir
Harita sınıfına girmezler
Kuşbakışı goumlruumlnuumlmle
duumlzleme aktarılarak
oluşturulmuşlardır
Oumllccedilekleri olmadığından
harita değillerdir
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilmektedir
Oumlrneğin kolera hastalığının dağılımı Mars gezegeninin haritası veya insan vuumlcudunun gen haritası bile ccedilıkarılabilmektedir
Coğrafyanın Dili
Doğal ve beşericirc sistemlere ait ccedileşitli bilgilerin bilimsel goumlrselleştirme şekli olan haritalar coğrafyanın dili olarak kabul edilir
Kartografya
Haritacılıkla ilgilenen bilim dalıdır
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Yurt savunması ve guumlvenliğin sağlanması
Coğrafi olayların dağılışı
Ulaşım sorunlarının azaltılması
Baraj yerinin seccedilimi ve youmlnetimi
Arazi duumlzenleme ccedilalışmaları
İmar planlarının duumlzenlenmesi
Ccedilevre duumlzenlemesi
Turizm yatırımları
Hastalıkların dağılımı
Haritalar Yapılırken
Matematik
Astronomi
Fizik
Kartografya
Jeodezi
Fotogrametri
Uzay teknolojileri ve
Coğrafi bilgi sistemleri
Ccedileşitli Bilim Dalları Ve Teknolojilerden Yararlanır
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Değişik oumlzellikler dikkate alınarak
hazırlanan haritalar kullanım amaccedilları accedilısından farklı
isimler alır Oumlrneğin iklim boumllgeleri haritası toprak haritası
maden haritası fiziki harita nuumlfus haritası
vb Aşağıda yer alan haritalardan yararlanarak soruları cevaplandırınız
1 2
3 4
5 6
1 Trabzon ili ve ilccedilelerini
detaylı olarak goumlrmek iccedilin
hangi haritayı
kullanırsınız2 Trabzon ilinin akarsu havzaları ve
bunların sınırlarını
hangi haritayı
kullanarak daha kolay
bulabilirsiniz
3 Hangi haritayı
kullanarak ulaşım yolları ve ccedileşitlerini daha kolay
bulabilirsiniz
1 2
3 4
5 6
4 Bitki oumlrtuumlsuuml ve
ccedileşitliliğini hangi
haritaya bakarak daha
kolay bulabilirsiniz
5 Hangi haritaların
zaman iccedilinde yeniden
duumlzenlenmesi gerekebilir6 Haritaları
mevcut kullanım amaccedilları accedilısından
incelediğinizde hangi
harita ya da haritalardan
doğal afetlere
youmlnelik risk haritası
hazırlanabilir
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Basınccedil Haritası
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yeryuumlzuumlnuumln tamamının veya bir boumlluumlmuumlnuumln kuşbakışı goumlruumlnuumlmuumlnuumln oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek duumlzlem uumlzerine aktarılmasıyla elde edilen ccedilizimlerdir
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kuşbakışı goumlruumlnuumlme
sahip olması
Oumllccedileğinin olması
Duumlzleme aktarılmış
olması gerekir
Kroki
Oumllccedileksiz ccedilizimlerdir
Harita sınıfına girmezler
Kuşbakışı goumlruumlnuumlmle
duumlzleme aktarılarak
oluşturulmuşlardır
Oumllccedilekleri olmadığından
harita değillerdir
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilmektedir
Oumlrneğin kolera hastalığının dağılımı Mars gezegeninin haritası veya insan vuumlcudunun gen haritası bile ccedilıkarılabilmektedir
Coğrafyanın Dili
Doğal ve beşericirc sistemlere ait ccedileşitli bilgilerin bilimsel goumlrselleştirme şekli olan haritalar coğrafyanın dili olarak kabul edilir
Kartografya
Haritacılıkla ilgilenen bilim dalıdır
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Yurt savunması ve guumlvenliğin sağlanması
Coğrafi olayların dağılışı
Ulaşım sorunlarının azaltılması
Baraj yerinin seccedilimi ve youmlnetimi
Arazi duumlzenleme ccedilalışmaları
İmar planlarının duumlzenlenmesi
Ccedilevre duumlzenlemesi
Turizm yatırımları
Hastalıkların dağılımı
Haritalar Yapılırken
Matematik
Astronomi
Fizik
Kartografya
Jeodezi
Fotogrametri
Uzay teknolojileri ve
Coğrafi bilgi sistemleri
Ccedileşitli Bilim Dalları Ve Teknolojilerden Yararlanır
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Değişik oumlzellikler dikkate alınarak
hazırlanan haritalar kullanım amaccedilları accedilısından farklı
isimler alır Oumlrneğin iklim boumllgeleri haritası toprak haritası
maden haritası fiziki harita nuumlfus haritası
vb Aşağıda yer alan haritalardan yararlanarak soruları cevaplandırınız
1 2
3 4
5 6
1 Trabzon ili ve ilccedilelerini
detaylı olarak goumlrmek iccedilin
hangi haritayı
kullanırsınız2 Trabzon ilinin akarsu havzaları ve
bunların sınırlarını
hangi haritayı
kullanarak daha kolay
bulabilirsiniz
3 Hangi haritayı
kullanarak ulaşım yolları ve ccedileşitlerini daha kolay
bulabilirsiniz
1 2
3 4
5 6
4 Bitki oumlrtuumlsuuml ve
ccedileşitliliğini hangi
haritaya bakarak daha
kolay bulabilirsiniz
5 Hangi haritaların
zaman iccedilinde yeniden
duumlzenlenmesi gerekebilir6 Haritaları
mevcut kullanım amaccedilları accedilısından
incelediğinizde hangi
harita ya da haritalardan
doğal afetlere
youmlnelik risk haritası
hazırlanabilir
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Basınccedil Haritası
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası Hidrografya Haritası
Arazi Kullanım Haritası
Listelediğiniz bu harita ccedileşitlerini
ilgili bilim ve mesleklerle
eşleştirmeye ccedilalışınız
Listenizdeki haritalardan bazılarının
herkes tarafından
kullanılabilecek (genel amaccedillı)
Bazılarının ise ccedilok oumlzel bilgiler
iccedilerdiği iccedilin ancak belirli
meslek sahiplerince
kullanılabilecek nitelikte (oumlzel
amaccedillı) olduğunu fark
etmiş olmalısınız
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Genel HaritalarKonuları gereği geniş bir
kesim tarafından kullanılan haritalardır
Fiziki Haritalar
İdari Haritalar
Siyasi HaritalarTopografya Haritaları
Atlas HaritalarıBeşeri ve
Ekonomik Har
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumlzel HaritalarBir konunun uzmanları tarafından hazırlanıp kullanılan haritalardır
Jeoloji Haritaları
Toprak Haritaları
İklim HaritalarıMeteoroloji Haritaları
Deprem HaritalarıBitki Oumlrtuumlsuuml
Haritaları
1 Fiziki Haritalar
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yeryuumlzuuml şekillerinin fiziki yapısını dağılış ve yuumlkseltilerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
2 Siyasi Haritalar
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Uumllkelerin başka uumllkelerle olan sınırlarının goumlsterildiği haritalara Siyasi Harita adı verilir
Genel
Haritalar
3İdari Haritalar
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Uumllkelerin kendi iccedilerisindeki illeri eyaletleri boumllgeleri goumlsteren haritalara İdari Harita denilmektedir
Genel
Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Nuumlfus goumlccedil yerleşme tarım hayvancılık sanayi turizm vb dağılışını goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
5Topografya Haritaları
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bir yerin yer şekillerini goumlsteren haritalardır
Genel
Haritalar
Tuumlrkiye Jeomorfoloji HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Toprak HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Tektonik HaritasıOumlzel
Haritalar
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri HaritasıOumlze
l
Haritalar
Oumlzel
Haritalar
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Guumlnuumlmuumlze kadar ulaşabilen en eski harita Babillere (MOuml 3800 yıllarına) aittir Kil Tablet UumlzerindeŞematik Halde
Heredot-Duumlnya Haritası
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
MOuml 484-424 yıllarında yaşayan Heredot yerin şeklini oval duumlzlem kabul ederek bir Duumlnya haritası ccedilizmiştir Bu haritada Duumlnya uumlccedil buumlyuumlk kara parccedilasından oluşmaktadır
Strabon Haritası
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Amasyalı yer bilimci Strabon (Sıtrabon)rsquoun haritasında ise Duumlnya kutuplarla Ekvator arasında bulunan beş kuşaktan oluşmaktadır
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Tuumlrkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita KAŞGARLI MAHMUTrsquoun DİVANUuml LUGATİrsquoT-TUumlRK adlı kitabında bulunmaktadır
Bu harita Tuumlrkccedilenin
konuşulduğu uumllkeleri
goumlstermek amacıyla
yapılmıştır
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
1100-1150 yılları arası
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
İslam duumlnyasının haritacılıkta parlak bir doumlnemidir
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında haritacılık oumlnemli
gelişmeler goumlstermiştir
İbrahim Katibicirc
Muumlrsiyeli İbrahim
Piri Reis
Hacı Ebul Hasan ve
Ali Macar Reis
tarafından ccedileşitli harita ve atlaslar yapılmıştır
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Piri Reisrsquoin guumlnuumlmuumlze ulaşan uumlccedil haritası vardır Bunlardan birinde Akdenizrsquodeki limanlar koylar koumlrfezler kaleler sığ kıyılar kıyı akıntıları ve tehlikeli kayalıklar goumlsterilmiştir
Piri Reisin Kitab-ı Bahriye eserindeki Avrupa Haritası
Piri Reisin Kıtab-ı Bahriyesinde Rodos
Adası
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yeryuumlzuumlndeki fiziki ve beşeri unsurlara ait verilerin toplanması depolanması ve analiz edilmesidir
Beşeri Unsur
Fiziki Unsur
veri Topla Depola
Analiz
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
CBS
YAZILIM
VERİLER
UZMAN
DONANIM
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
Yerleşim biriminin ayrıntılı jeolojik bilgileri elde edilerek veriler sayısal olarak bilgisayara kaydedilir Yerleşim alanındaki zeminin heyelana karşı hassasiyetiyle ilgili bilgiler kaydedilir Yerleşim alanındaki binalar yapı malzemelerinin cinsine goumlre sınıflandırılarak bilgisayara kaydedilirBinalardaki kat sayısı ve bina yuumlkseklikleri bilgisayara kaydedilir
Yerleşim biriminde yaşayan insan sayısı kaydedilir
JEOLOJİK
HEYELAN
BİNA YAPI MALZEMESİ
BİNA KAT SAYISI VE YUumlK
İNSAN SAYISI
OumlRNE
K
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının tahmin edilebilmesi iccedilin şoumlyle bir yol izlenir
JEOLOJİKHEYELAN RİSKİBİNA YAPI MALZEMESİBİNA KAT SAYISI VE
YUumlKİNSAN SAYISIDEPREM RİSK
HARİTASI
Bilgisayara girilen her veri ayrı bir karta işlenir Daha sonra bu veriler bilgisayar ortamında birleştirilerek tek bir harita elde edilir
Boumlylece olası bir
depremde kentin hangi
semtinde ne kadar can
kaybının ve maddi kaybın
olabileceği yaklaşık
olarak tespit edilir
OumlRNE
K
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
Haritalar ccedilizimler
Yerrsquoin havadan ccedilekilmiş fotoğrafları
Uzaktan algılama goumlruumlntuumlleri
İstatistik bilgiler
Yazılı (metinsel) bilgiler
Arazi ccedilalışmalarından elde edilen bilgiler
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Yerel youmlnetim hizmetleri
Haritacılık
Ccedilevre sorunları
Eğitim
Araziden yararlanma
Savunma
Muumlhendislik hizmetleri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yeryuumlzuumlnuumln ve yer kaynaklarının incelenmesinde onlarla fiziksel bağlantı kurmadan kaydetme ve inceleme tekniğidir
Uzaktan Algılama
Uzaktan algılama araccedilları
yeryuumlzuumlnde bulunan objelerin
yaydığı elektromanyetik
dalgaları algılayarak
objeyi tanırlar
Uzaktan Algılama
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yeryuumlzuumlndeki madenleri bitki ccedileşitlerini sulak alanları kirli olan yerleri hastalıklı bitkileri vb tespit ederek insan yaşamına oumlnemli katkılar sağlar
Uzaktan Algılama İle
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Ekili alanlarda hangi tarım bitkilerinin ne kadar alana yayıldığını ve buradan ne kadar uumlruumln elde edileceğini hesaplamak muumlmkuumlnduumlr
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Coğrafya Harita yapımında
Meteorolojide
Şehir planlamasında
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Askericirc ccedilalışmalarda vb Yeryuumlzuuml şekilleri Bitki oumlrtuumlsuuml
Arazi kullanımı Tarım
Madencilik jeoloji
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Otoyol devlet yolu demiryolu ve boru hattı koridor seccedilimleri sulama baraj madencilik ve ormancılık oumln etuumltlerinde Deniz ve kıyı kirliliği etuumltlerinde uydu goumlruumlntuumllerinden işlenip uygun filtrelemeler yapılarak kirlilik haritalarının yapımında
Tarımsal amaccedillı arazi kullanım ve toprak haritalarının etuumlduumlnde
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Orman kaynaklarının oumln envanterlerinin yapımı ve haritalanmasında
Ayrıca orman yangınlarının yaptığı hasarların tespitinde ve goumlruumlntuumllerin işlenmesi-haritalandırılmasında
Maden aramalarında jeolojik etuumltlerin yapımında yer ccedilalışmalarını suumlre ve maliyet accedilısından en aza indirmek amacıyla
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaccedillar iccedilindi
GPS alıcıları youmln bulma askeri ccedilıkartma ve roket atışlarında kullanılmak uumlzere tasarlanmıştır
Ancak 1980lerde GPS sistemi sivil kullanıma da accedilılmıştır
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Mekacircnsal Verileri Haritalara Aktarırken Kullanılan Youmlntemler
Mekacircnsal Veri
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Nehirler goumlller yollar jeolojik oluşumlar orman tuumlruuml yerleşmeler meteorolojik oluşumlar gibi coğrafi bilgiler ve oumlzelliklerden oluşan verilerdir
Mekacircnsal Veri
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Ccedilevremizdeki doğal ve beşeri unsurlar harita uumlzerine
Noktasal
Ccedilizgisel
Alansal
Değerler olarak aktarılır
Noktasal Veri
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Binalar elektrik direkleri volkan konileri ve kuyu gibi sınırları kuumlccediluumlk olan veriler nokta olarak goumlsterilir
Ccedilizgisel Veri
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yol nehir sınır fay hattı ve kıvrım ekseni gibi verilerin goumlsterimi ccedilizgi olarak gerccedilekleştirilir
Alansal Veri
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Alan olarak goumlsterilen verilerin başlıcaları ormanlar goumlller jeolojik alanlar ve arazi parselleridir
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Okulumuz ve ccedilevresindeki yerleri bir haritaya aktarırken veriler NOKTASAL CcedilİZGİSEL ve ALANSAL olarak aktarılır
Binalar= Yollar=
Bahccedilemiz=
NOKTASAL CcedilİZGİSEL
ALANSAL
SİZ DE BUNA BENZER DİĞER
OumlRNEKLER VERİNİZ
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Verilen haritalara hangi tuumlr veri aktarılmıştır
(Noktasal Ccedilizgisel Alansal)
Projeksiyonlar
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Kuumlresel şekildeki taralı alan aynı koordinatlardaki duumlzlem uumlzerine aktarılmıştır Buna goumlre
1 İkinci şekil ile birinci şekil birbirine benziyor mu Karşılaştırınız
2 İkinci ile birinci şeklin kapladığı alan neden aynı değildir
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bir portakalın uumlzerine kıtaların sınırlarını ccedilizip
iccedilini ccedilıkardıktan sonra kabuğunu
A4 kağıdına bastırarak
duumlzleştirmeye ccedilalışalım
Kıtaların seklinde ne gibi
değişimler goumlruumlrsuumlnuumlz
Haritalar oluşturulurken hatalar meydana gelir
Bu durumun temel nedeni nedir
Haritalardaki Bozulmaların (Hataların) Nedenleri
Kuumlresel yuumlzeyin duumlzleme
aktarılması
Gerccedilek boyutun kuumlccediluumlltuumllmek
zorunda kalınması
Yeryuumlzuuml şekillerinin
engebeli olması
Projeksiyon
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Duumlnyanın kuumlreselliği nedeniyle haritalarda ortaya ccedilıkan hataları en aza indirmek iccedilin kullanılan youmlntemlerdir
Projeksiyonlar Oluşturulurken
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Model kuumlrenin merkezinde bir ışık bulunduğu kabul edilir
Boumlylece kuumlre uumlzerindeki paralel ve meridyenlerin duumlzleme yansıyan iz duumlşuumlmleri elde edilerek haritanın koordinat sistemi oluşturulur
Haritalanacak bilgiler de koordinat sistemine goumlre yuumlzey uumlzerine aktarılır
Projeksiyon
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Buumltuumln projeksiyonlarda temas yuumlzeyinden uzaklaşıldıkccedila haritadaki bozulma oranı artar
Projeksiyon Tuumlrleri
Projeksiyonlar
Silindirik Konik Duumlzlem
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
video
>
Silindirik Projeksiyon (Accedilı Koruyan)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bu sistem Ekvatorrsquoa yakın yerlerin haritası iccedilin uygundur
Kutuplara doğru gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar
Duumlnyarsquonın tamamı haritada goumlsterilebilir
Daha ccedilok deniz ve hava ulaşımı haritaları ccedilizilirken kullanılır
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
video
>
Konik Projeksiyon (Alan Koruyan)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Bu sistem orta enlemlerin goumlsterimi accedilısından daha uygundur Kutuplara ve Ekvatorrsquoa gidildikccedile şekillerde bozulmalar artar Uumllke haritaları ile teknik ayrıntı isteyen haritalar bu projeksiyonla ccedilizilmektedir
Şekiller bozulur ancak alanlar korunur
Duumlzlem Projeksiyon
video
>
Duumlzlem Projeksiyon
Genellikle kutup boumllgelerinin haritası iccedilin kullanılır
Ekvatorrsquoa doğru gidildikccedile haritalardaki gerccedileklik azalır
Dar alanların ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritaların ccediliziminde kullanılır
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Deniz seviyesinden aynı yuumlkseklikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş yuumlkselti eğrisi (izohips) denir
Yer şekillerini goumlsterme
youmlntemlerinden en yaygın
olanıdır
İzobat (Eş Derinlik Eğrisi) Youmlntemi
Deniz seviyesinden aynı derinlikteki noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan iccedil iccedile kapalı eğrilere eş derinlik eğrisi (izobat) denir
2 Kabartma Youmlntemi
Yeryuumlzuuml şekillerinin belirli oumllccedilek dahilinde kuumlccediluumlltuumllerek oluşturulan maketleridir
Ancak kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır
Bu youmlntem yer şekillerinin gerccedileğe en
uygun olarak goumlsterilmesini
sağlar
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda yeryuumlzuuml şekillerini daha belirgin goumlsterebilmek
iccedilin yuumlkselti basamakları renklerle
ifade edilir
3 Renklendirme Youmlntemi
Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları goumlsterirler
Goumll deniz ve okyanuslar ise mavi renkle goumlsterilmektedir
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yeşil renk orman ova veya tarla değildir Kahve renk de dağ değil
4 Tarama Youmlntemi
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan ccedilizgilerle yer şekilleri goumlsterilir
KALIN KISA SIK EĞİM FAZLA
İNCEUZUNSEYREK EĞİM AZ
TARANMAYAN ALAN DUumlZ ALANLAR
4 Tarama Youmlntemi
Harita yapımının zor olması
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yuumlkselti eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması
Nedeniyle kullanımı azdır
5 Goumllgelendirme Youmlntemi
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Yer şekillerinin bir youmlnden 450 accedilı ile aydınlatıldığı duumlşuumlnuumlluumlr
Işık alan yerler accedilık
goumllgede kalan yerler koyu
renkte boyanır Daha ccedilok
yardımcı bir youmlntem olarak
kullanılır
Harita Unsurları
Harita UnsurlarıBAŞLIK
KOORDİNATLAR
KOORDİNATLAR
OumlLCcedilEK
LEJANT
YOumlN OKU
Harita Unsurları
Başlık
Koordinatlar(Paralel Meridyen)
Lejant(Harita İşaretleri)
Oumllccedilek
Youmln Oku
Başlık (Haritanın Adı)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Haritanın kullanım amacını belirtmeli haritayı tanıtmaya yeterli accedilık ve kısa olmalıdır
TUumlRKİYE FİZİKİ HARİTASI
Lejant (Harita İşaretleri)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Haritada kullanılan oumlzel işaretlerin ne anlama geldiğini goumlsteren boumlluumlmduumlr Her haritanın kullanım amacına goumlre farklı işaretler kullanılır
Topoğrafya haritalarında bulunan başlıca işaretler
Youmln Oku
Daha ccedilok buumlyuumlk oumllccedilekli haritalarda kullanılır
Youmln Oku
Atlaslarda duvar haritalarında genel olarak haritanın uumlst kesimi kuzeyi alt kesimi guumlneyi sağ tarafı doğuyu sol tarafı batıyı goumlsterir
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileğin bir ccedilizgi uumlzerinde goumlsterilmesidir
10 20 3010 0km
1 cm
Gerccedilek Uzunluk
Harita Uzunluğu
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Ccedilizgi oumllccedilekte sıfırın solundaki kısım daha kuumlccediluumlk uzunlukları
oumllccedilmek iccedilin kullanılır
10 20 3010 0km
1 cm
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Haritanın altına bir doğru ccedilizilir Bu doğrunun uumlzerine ccedilentikler konularak eşit aralıkların gerccedilekte(arazide) ne kadar uzunluğa sahip olduğu goumlsterilir
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Ccedilizgi oumllccedilek kesir oumllccedileğe goumlre ccedilok daha pratik ve kullanışlıdır
Harita uumlzerinde iki nokta arası
kuş uccediluşu mesafenin
kolayca bulunmasını
sağlar
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Verilen haritada İstanbul ile Balıkesir arası uzunluğu ccedilizgi oumllccedileği kullanarak bulalım
2010 ndash YGS SOS
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Aşağıdaki topoğrafya haritasında X noktasıyla goumlsterilen yerde bulunan bir kişi kurumuş akarsu yatağını izleyerek Y koumlyuumlne ulaşmak istemektedir
Bu kişinin izlemesi gereken youmln ve kat etmesi gereken yaklaşık mesafe aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir
A) Guumlneybatıya 3 km kuzeydoğuya 5 km
B) Kuzeydoğuya 5 km guumlneye 8 km kuzeybatıya 5 km
C) Kuzeybatıya 5 km guumlneydoğuya 5 km
D) Guumlneybatıya 3 km kuzeye 8 km guumlneybatıya 5 km
E) Guumlneybatıya 3 km kuzeybatıya 5 km
b Ccedilizgi Oumllccedilek
Haritaların fotokopi ve
fotoğraflarla buumlyuumltuumllmesi ya da
kuumlccediluumlltuumllmesi ile hesaplamalarda
meydana gelebilecek
hataları oumlnlerFotokopiyle
kuumlccediluumlltme ya da buumlyuumltmede hatalı olur
Buumlyuumlltme Ve Kuumlccediluumlltme Yapacağınız Haritalarda Hangi Oumllccedilek Tuumlruumlnuuml Tercih
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 8 cm x 1500000 cm
GU= 12000000 cm
GU= 120 km
Harita Uzunluğu = 8 cm
Oumllccedilek 11500000
Oumlrnek 2 - Gerccedilek Uzunluk Hesaplama
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir- Karacabey arası 5 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre gerccedilek uzunluk kaccedil km dir
Gerccedilek Uzunluk= HU x OumlPGU= 5 cm x 1500000 cm
GU= 7500000 cm
GU= 75 km
Har
ita U
zunl
uğu
= 5
cmOuml
lccedilek
11
500
000
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumlrnek 3 ndash Harita Uzunluğu HesaplamaGerccedilekte kuşuccediluşu olarak 180 km olan Balıkesir- Kuumltahya arası oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
Harita Uzunluğu= GU OumlPHU=180km 1500000 cm
HU=18000000 cm1500000cm
HU= 12 cm
Gerccedilek Uzunluğu = 180 kmOumllccedilek 11500000
Oumlrnek 4 - Oumllccedilek Hesaplama
Oumllccedilek = HU GU
Gerccedilek Uzunluk=
120 kmOuml= 8 cm 120 km
Ouml= 8 cm 12000000 cm
Ouml= 11500000
Harita Uzunluğu = 8
cm
Gerccedilekte kuşuccediluşu olarak 120 km olan Sındırgı ndash Tavşanlı arasının 8 cm ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Eğirdir Goumlluuml 2 cm2 oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre goumlluumln gerccedilek alanı kaccedil km2 dir
Gerccedilek Alan= HA x OumlP2
GA= 2 cm2 x (1500000 cm)2
GA= 2 cm2 x 225 km2
GA= 450 km2
GA= 2 cm2 x 2250000000000 cm2
Oumlrnek 2 - Harita Alanı Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ili oumllccedileği 11500000 olan haritada kaccedil cm2 goumlsterilir
Harita Alanı= GA OumlP2
HA= 14400 km2 (15 km)2
HA= 14400 km2 225 km2
HA= 64 cm2
HA= 14400 km2 (15kmx15km)
Ouml= 11500000
GA= 14400 km2
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Hesaplama
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Gerccedilek alanı yaklaşık 14400 km2 olan Balıkesir ilinin 64cm2 ile goumlsterildiği haritanın oumllccedileğini bulunuz
Ouml= 1 cm 15 km
Ouml= 1 1500000
Ouml= 8 cm 120 km
HA= 64 cm2
GA= 14400 km2
Oumllccedilek= HA GA
Ouml= 64 cm2 14400 km2
Oumllccedilek Karşılaştırma
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumlrnek 1 ndash Oumllccedilek KarşılaştırmaOumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
1 150000
08 cm
1 300000
0 cm
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
4 cm
Harita Uzunluğu
2 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedilek 11500000
Harita Uzu
nluğu = 8 cm
Oumllccedilek 13000000
Harita Uzu
nluğu = cm
Oumlrnek 2 - Oumllccedilek Karşılaştırma1
1500000
8 cm
1 750000 cm
Oumllccedilek 2 kat
buumlyuumlmuumlş
16 cm
Harita Uzunluğu 2 kat buumlyuumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası 8 cm oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre
oumllccedileği 1750000 olan haritada Balıkesir - Bursa arası kaccedil cm ile goumlsterilir
Har
ita
Uzu
nluğ
u = 5
cm
Oumllccedil
ek 1
15
000
00
Oumlrnek 3 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
HA= 64 cm2
Ouml= 11500000
1 150000
064cm2
1 300000
0 cm2
Oumllccedilek 2 kat
kuumlccediluumllmuumlş
16 cm2
Harita Alanı 22 kat
kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 11500000 olan haritada Balıkesir ili 64cm2oumllccediluumllduumlğuumlne goumlre oumllccedileği 13000000 olan haritada Balıkesir ili kaccedil cm2 ile goumlsterilir
Oumlrnek 4 ndash Oumllccedilek Karşılaştırma
1 300000 9 cm
1 900000 cm
Oumllccedilek 3 kat
kuumlccediluumllmuumlş
3 cm
Harita Uzunluğu
3 kat kuumlccediluumlluumlr
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Oumllccedileği 1300000 olan haritada 9 cm goumlsterilen bir yol oumllccedileği 1900000 olan haritada kaccedil cm ile goumlsterilir
2012 - YGS SOS
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Arazide youmln ve hedef bulma sporlarında pusula ve buumlyuumlk oumllccedilekli haritalar sporcuların en oumlnemli yardımcılarıdır
Sporcular bu haritalar ile yer şekillerini belirleyerek en kısa zamanda youmlnlerini ve hedeflerini bulmaya ccedilalışırlarBuna goumlre Uludağrsquoda yapılacak bir yarışmada sporcuların yarışma alanına ait aşağıda birer parccedilası verilen haritalardan hangisini kullanması daha uygundur
2011 - YGS SOS
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
I Ankara ile İstanbul arasındaki kuş uccediluşu uzaklık
II Tuz Goumlluumlrsquonuumln alanı
III Bolu il merkezinin coğrafi koordinatları
IV Erciyes Dağırsquonın yuumlksekliği
Tuumlrkiyersquonin fiziki haritasında yukarıdakilerden hangilerinin belirlenmesi iccedilin oumllccedilek gereklidir
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) III ve IV
2011 - LYS3 COĞ-1
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
Aşağıda I şekilde ccedilizgi oumllccedileği bulunmayan ve yalnızca kesir oumllccedileği verilen bir topografya haritası II şekilde ise bu haritanın fotokopiyle belli bir oranda kuumlccediluumlltuumllmuumlş hacircli goumlsterilmiştirII şekildeki haritaya sahip olan ve bu haritanın fotokopiyle kuumlccediluumlltuumllduumlğuumlnuuml bilmeyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini hesapladığında doğru sonuca ulaşabilirA) K goumlluumlnuumln kapladığı alanı
B) X ve Y noktaları arasındaki yuumlkselti farkınıC) L akarsuyunun aktığı vadinin ortalama eğiminiD) X ve Y noktaları arasındaki kuş uccedilumu uzaklığı
E) L akarsuyunun gerccedilek uzunluğunu
Yararlanılan Başlıca Basılı Kaynaklar
KOMİSYON Coğrafya 9 MEB Yayınevi İstanbul 2010
ŞAHİN Cemalettin Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2011
BARANAYDIN Mehmet Coğrafya 9 Lider Yayıncılık Ankara 2012
KOMİSYON Coğrafya 9 Coşku Yayınları İzmir 2011
ZOR Mehmet İLKAY Kemal KIZIL Tuumllay 9 Sınıf Coğrafya Ekip Yayınları Ankara 2011
ABAY Cumhur 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
KOumlROĞLU S KOumlROĞLU M 9 Sınıf Coğrafya Esen Yayınları Ankara 2010
ATEŞ Doğu Coğrafya 9 Ateş Yayıncılık Ankara 2012
Slide 1
Kazanım A94
Slide 3
Haritalar
Haritalar
Etkinlik
Harita denildiği zaman akla ilk olarak coğrafya gelir
Slide 8
Harita
Bir Ccedilizimin Harita Olabilmesi İccedilin
Kroki
Guumlnuumlmuumlzde harita yapımı ccedilok değişik yerlerde karşımıza ccedilıkabilm
Coğrafyanın Dili
Kartografya
Haritaların Kullanım Alanlarından Bazıları
Haritalar Yapılırken
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar
Her Haritanın Hazırlanış Amacı Farklıdır
Slide 19
Slide 20
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (2)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (3)
Kullanım Amaccedillarına Goumlre Haritalar (4)
1 Fiziki Haritalar
2 Siyasi Haritalar
3İdari Haritalar
4Beşeri ve Ekonomik Haritalar
5Topografya Haritaları
Tuumlrkiye Jeomorfoloji Haritası
Tuumlrkiye Bitki Oumlrtuumlsuuml Haritası
Tuumlrkiye Toprak Haritası
Tuumlrkiye Tektonik Haritası
Tuumlrkiye Deprem Boumllgeleri Haritası
Slide 34
Kısaca Harita Tarihccedilesi
En Eski Harita
Heredot-Duumlnya Haritası
Strabon Haritası
Tuumlrklerin Yaptığı En Eski Harita
İdrisirsquonin Arap Duumlnyası Haritası
15 ve 16 yuumlzyıllarda Tuumlrklerde oumlzellikle denizciler arasında h
Bunlar arasında Piri Reisrsquoin haritaları ayrı bir oumlneme sahiptir
Muumlrsiyeli İbrahim-Akdeniz haritası(1461)
Ali Macar Reis-Duumlnya Haritası
Hacı Ebul Hasan-Avrupa-Afrika Haritası
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) (2)
CBS Uygulaması iccedilin Şunlara Gerek Vardır
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının
7 buumlyuumlkluumlğuumlndeki depremin sebep olacağı can ve mal kayıplarının (2)
CBSrsquode kullanılan veriler başlıca şu kaynaklardan sağlanır
CBS Hangi Alanlarda Kullanılır
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama (2)
Uzaktan Algılama (3)
Uzaktan Algılama (4)
Uzaktan Algılama İle
Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler
Uzaktan Algılama İle Elde Edilebilecek Bilgiler (2)
