Heriotza

Filosofiaren Filosofiaren funtsezko galdera funtsezko galdera

eta auziaketa auziak

Filosofiaren Filosofiaren funtsezko galdera funtsezko galdera

eta auziaketa auziak1. Batxilergoa1. Batxilergoa

Filosofia eta gizabide hezkuntza Filosofia eta gizabide hezkuntza 4. Unitatea (Zubia_Samtillana)4. Unitatea (Zubia_Samtillana)

HeriotzaHeriotza

Biziarekin lotuta Biziarekin lotuta definitzen da definitzen da

heriotzaheriotza

Biziarekin lotuta Biziarekin lotuta definitzen da definitzen da

heriotzaheriotzaHeriotza = biziaren amaieraHeriotza = biziaren amaiera

Bizitzaren definizio negatiboarekin lotzen Bizitzaren definizio negatiboarekin lotzen badugu heriotzaren definizioa, badugu heriotzaren definizioa, biziaz biziaz dugun ikusmoldea argitu behar dugu.dugun ikusmoldea argitu behar dugu.

Bizia: Bizia: kontzeptuakontzeptua


Biologikoa Biologikoa Biologikoa Biologikoa Fenomeno konplexua, Fenomeno konplexua, definizio huts batez azaldu definizio huts batez azaldu ezin daitekeena.ezin daitekeena.Jacques Monod Jacques Monod biologoa biologoa (1910-1976) , izaki bizidunak (1910-1976) , izaki bizidunak definitzen ahalegindu da.definitzen ahalegindu da.Izaki bizidunen ezaugarriak:Izaki bizidunen ezaugarriak:

• TeleonomiaTeleonomia. Itxurazko . Itxurazko helburu eta orientazioa, helburu eta orientazioa, beren historia eta beren historia eta egokitzapen ebolutiboaren egokitzapen ebolutiboaren ondorioa dena.ondorioa dena.

• Morfogenesi autonomoaMorfogenesi autonomoa. . Garapen autonomoa beren Garapen autonomoa beren buruak eraikitzeko.buruak eraikitzeko.

• Inbariantzia erreproduktiboaInbariantzia erreproduktiboa. . Baduten informazioa inolako Baduten informazioa inolako aldaketarik gabe igortzeko aldaketarik gabe igortzeko gaitasuna.gaitasuna.



FILOSOFIKOAFILOSOFIKOAFILOSOFIKOAFILOSOFIKOAGrezianGrezian. Gizakien izateko . Gizakien izateko modua, esanahi praktiko modua, esanahi praktiko eta morala zuena.eta morala zuena.

XIX. XIX. Mendeaz geroztikMendeaz geroztik. . Filosofiaren aztergai Filosofiaren aztergai bihurtu zen. bihurtu zen.

Ortega y GassetOrtega y Gasset. . Ezinbesteko errealitatea. Ezinbesteko errealitatea. Munduan, egoera batean Munduan, egoera batean egotea eta hori jakitea. egotea eta hori jakitea. Bizitza, etengabeko Bizitza, etengabeko jarduera, aukera, jarduera, aukera, proiektuaren arabera proiektuaren arabera burutzen duena. Esanahi burutzen duena. Esanahi historiko eta biografikoa historiko eta biografikoa du.du.

Heriotza: giza Heriotza: giza fenomenoafenomenoa

Heriotzak erabateko esanahia hartzen du Heriotzak erabateko esanahia hartzen du giza biziari erreferenzia egiten dionean: giza biziari erreferenzia egiten dionean:

gizakiak gizakiak baino ez baino ez daki daki bizirik dagoela eta, bizirik dagoela eta, horregatik, horregatik, hil egin behar duelahil egin behar duela..

Heriotzak erabateko esanahia hartzen du Heriotzak erabateko esanahia hartzen du giza biziari erreferenzia egiten dionean: giza biziari erreferenzia egiten dionean:

gizakiak gizakiak baino ez baino ez daki daki bizirik dagoela eta, bizirik dagoela eta, horregatik, horregatik, hil egin behar duelahil egin behar duela..

Heriotza eta Heriotza eta filosofiafilosofia

Zenbat eta bizitza beteagoa Zenbat eta bizitza beteagoa bizi, orduan eta gizatasun bizi, orduan eta gizatasun handiagoz egingo diogu handiagoz egingo diogu

aurre heriotzari.aurre heriotzari.

Filosofiaren egitekoetako Filosofiaren egitekoetako bat gizakioi gure existentzia bat gizakioi gure existentzia erabat bizitzen laguntzea.erabat bizitzen laguntzea.

Filosofia, heriotzarako Filosofia, heriotzarako prestakuntza.prestakuntza.

Platon, Zizeron, Seneka, Platon, Zizeron, Seneka, Schopenhauer.Schopenhauer.

Heriotzaren Heriotzaren esperientziaesperientzia

Ezin dugu gure heriotza bizi.Ezin dugu gure heriotza bizi.

Besteen heriotzaren bidez Besteen heriotzaren bidez ezagutzen dugu heriotza, eta ezagutzen dugu heriotza, eta hori ez da ezagutza nahikoa.hori ez da ezagutza nahikoa.

EPIKUROEPIKURO: “bizirik gaudenean : “bizirik gaudenean ez dago heriotzarik, eta ez dago heriotzarik, eta

heriotza dagoenean gu jada heriotza dagoenean gu jada ez gaude”.ez gaude”.

KANTKANT: gure heriotzaz : gure heriotzaz pentsatzea kontraesankorra pentsatzea kontraesankorra

da.da.

Heriotza Heriotza gizakiaren gizakiaren

definizio gisa?definizio gisa?ExistentzialismoaExistentzialismoa

XIX. Mendeko korronte XIX. Mendeko korronte filosofikoa. Gizakion esentzia filosofikoa. Gizakion esentzia

existitzea da. Gure bizimoduen existitzea da. Gure bizimoduen araberakoak gara, ez dago araberakoak gara, ez dago

aurretiko esentziarik.aurretiko esentziarik.

HEIDEGGERHEIDEGGER (1889-1976). (1889-1976). Heriotzak erabateko eragina Heriotzak erabateko eragina

du gizakien bizimoduan. du gizakien bizimoduan. Heriotzarako izaki historikoak Heriotzarako izaki historikoak

gara gizakiok.gara gizakiok.

Jean Paul Sartre Jean Paul Sartre (1905-1980). (1905-1980). Gizakiok finituak gara, eta Gizakiok finituak gara, eta horrek erlazionaturik dago horrek erlazionaturik dago

gure erabateko gure erabateko askatasunarekin: aukeraren askatasunarekin: aukeraren bat egin hebarrean baikaude bat egin hebarrean baikaude beti. “Izatea nork bere burua beti. “Izatea nork bere burua

aukeratzea da”, “gizakia aukeratzea da”, “gizakia askatasuna askatasuna baita”.baita”.

Heriotzaren Heriotzaren zentzua eta zentzua eta

transzendentziatranszendentzia

Heriotzaren Heriotzaren zentzua eta zentzua eta

transzendentziatranszendentzia

Gizazia nola ulertuGizazia nola ulertu, ,

heriotzaren zentzua hala interpretatuheriotzaren zentzua hala interpretatu..Jarrera nagusiak:Jarrera nagusiak:

MonismoaMonismoaDualismoa.Dualismoa.

Gizazia nola ulertuGizazia nola ulertu, ,

heriotzaren zentzua hala interpretatuheriotzaren zentzua hala interpretatu..Jarrera nagusiak:Jarrera nagusiak:

MonismoaMonismoaDualismoa.Dualismoa.

Monismoak Monismoak Giza errealitateak ez du Giza errealitateak ez du inolako konposiziorik. inolako konposiziorik. Bi mota:Bi mota:

• Panteismoa:Panteismoa: heriotza=indibidualtasuheriotza=indibidualtasuna kosmosaren na kosmosaren unibertsaltasuna unibertsaltasuna desegitea. desegitea. Hegel Hegel eta eta EspinozaEspinoza..

• Monismo materialistaMonismo materialista. . Materiala baino ez Materiala baino ez dago, beraz, heriotza dago, beraz, heriotza erabateko muga erabateko muga litzateke. litzateke.

Dualismoak Dualismoak Gizakia bi errealitate motaz Gizakia bi errealitate motaz osatuta dago: gorputza osatuta dago: gorputza (materiala) eta arima (materiala) eta arima (ezmateriala).(ezmateriala).Defendatzaileak: filosofo batzuk Defendatzaileak: filosofo batzuk (Platon, Aristoteles, Descartes) (Platon, Aristoteles, Descartes) eta zenbait erlijio handi eta zenbait erlijio handi (judaismo, kristautasuna, (judaismo, kristautasuna, islama).islama).Desberdintasunak:Desberdintasunak:

• Gorputza eta arima banandu Gorputza eta arima banandu ezina direla defendatzen ezina direla defendatzen dutenak (Aristoteles)dutenak (Aristoteles)

• Gorputzetik bananduta ere Gorputzetik bananduta ere arimak izaten jarraitzen duela arimak izaten jarraitzen duela defendatzen dutenak (Platon). defendatzen dutenak (Platon). Heriotza=iragitea, bizitzeko Heriotza=iragitea, bizitzeko modu batetik bestera. Zenbait modu batetik bestera. Zenbait kasutan: kasutan: heriotza=trasnzendentziarako heriotza=trasnzendentziarako bidea.bidea.

Transmigrazioa .Transmigrazioa .

Education

Heriotza