KimyaDergisi NOVATF

Kimya DergisiYIL:3 SAYI:20 MART 2015

HaberlerFaydal Linkler Element Tanma

Szlk(ng-Trk)

Bulmaca

Tehlikeli MaddeGvenlik

Danmanl

niversiteEndstrilikisi

Berilyum ikolata

DenizKabuklar

ADR Konvansiyonunun

letmelere Getirileri

Tekstilde Yzey AktifMadde Kullanm

Gaussian ileMolekl

Modelleme

nszHakkmzda

novatif Kimya Dergisi Haziran 2013te alma-larna balayan Austos 2013te ilk saysn karan, internet ortamda faaliyet gsteren, Kimya ve Kimya Sektr hakknda yazlar yazlan, yazarlarn online ortamdan edinen bir e-dergidir.

Dergimiz Kimya ile ilgili yazlarnz online ortamda sizlerden alarak sizi tantmay, sektrden olan ark-adalara kimya dergisi okumann keyfini yaatmay, kimya ile ilgili piyasada ok okunan bir dergi ola-bilmeyi kimyay seven, kimyay takip eden, kimya ile ilgili bildiklerini paylaan bir kesim oluturmay hedef edinmitir.

Dergimizde kimya zerine blm okuyan, mezun herkes bize yazabilir. Kimya ile ilgili bir blm bitirmi olmanz yeterli.

Dergimizde yazarlarmzn yazd yazlar ksm, haber ksm, bulmaca ksm, elementleri tanyalm ksm, kimya szl ksm ve faydal web siteleri ksm adl blmler vardr.

Elenerek ve renerek okumanz, bize yazmanz dileimizle...

NOVATF KMYA Dergisi Ynetimi

Sahibi : Yavuz Selim Kart

Genel Yayn Ynetmeni : Yavuz Selim Kart

Yayn Danman : Yavuz Selim Kart

Dergi Editrleri : Yavuz Selim Kart Ebru etinkaya

Haber Blm : Yavuz Selim Kart Ebru etinkaya Hatile Moumintsa

Facebook Ynetimive Bilgi Aratrma : Yavuz Selim Kart Hatile Moumintsa

Twitter Ynetimi : Yavuz Selim Kart

Instagram Ynetimi : Yavuz Selim Kart

Dergi Tasarm : Yavuz Selim Kart

KURALLARDergimiz Hakknda

1. novatif Kimya Dergisi yazlarn herhangi birmakalenizde veya yaznzda kullanmak iin yazsnaldnz kiiye mail atarak haber vermek durumun-dasnz. Kullanm olduunuz bu yazlarnkaynan bu dergi olarak belirtmek zorundasnz.2. Dergide yazlan yazlarn sorumluluu birinciderece yazara aittir. Bu konu hakknda bir sorunyayorsanz ilk olarak yazara ulamalsnz.3. Dergide yer alan bilgileri kullanarak banza gel-ebilecek felaketlerden ya da ilerden dergi sorumludeildir.4. Dergide yazarlarn kullanm olduu resimlerde kesinlikle kaynak belirtilmek zorundadr. Aksi du-rum olduu zaman bunu yazarn kendisine ulaarak hallediniz. nk bizim yazarlarmzdan ricamz telif haklarna riayet ederek resimlerini dkman-larna eklemeleri. Buradan kacak problemlerden dorudan yazarlar sorumludur. Dergi sorumlu deildir.5. Dergide benim de yazm olsun diyen yazarlarmzvar ise. Yazlarnz iin ltfen Yavuz Selim KART ile konuun. Dergi ile iletiim kurmak iinwww.facebook.com/groups/147842018740235/Grubu aracal iletiim kurabilirsiniz. Bu grup aracl ile bizimle iletiimde kalabilirsiniz. 6. Elimize ok yaz gelmedii takdirde her yazy yaymlamaya gayret edeceiz. Amacmz hem yazan bir kesim salamak, hem bilgilerinizi 3. ahslara yaymak hem de sizleri en iyi ekilde tantmaktr.7. Sayfamzda yaynlanmasn istediiniz yazlarinovatifkimyadergisi@gmail.com mail adresinegndermeniz rica olunur. Bu mail adresine gnder-diiniz yazlarda bir eksiklik var ise editrlerimiztarafndan incelenecektir. Eksik ksmlar var ise sizegeri dn yaplacaktr. Dzeltmeniz iin tavsiyel-erde bulunulacaktr. Ltfen geri dn yaplncabunu kendinizi kmsemek olarak grmeyin.Ama daha gzel bir yaz ve daha gzel bir dergi.8. Dergimize gndereceiniz yazlar en fazla 6 sayfaolabilir. 6 Sayfay gememeye aln. 9. Dergimize yapacanz eletirileri de ark-adalarmza saygsz bir biimde deilde ll birbiimde sayfalarda yapmaya dikkat ediniz. Bu iiherkes gnll yapyor. Ltfen saygda kusur etmey-iniz.10. Dergi ekibi gnll kiilerden olumutur. Bu

dergi ilk kurulduu andan beri byledir. Dergi ekibinde olan herkes bu kural kabul etmi saylr. Gelen herkese en bata bu kural sylenir. Grevini yapmayan, dergide anlamazlk karan, huzur bo-zan, dergi yneticisini dinlemeyen, ben kafama gre hareket ederim diyen herkes ekipten karlr. 11. Dergimizde yazabilecceiniz konularaada listelenmitir.

* Akademik Makaleler* Endstriyel Konular* niversite Hayatndaki Skntlar Sorunlar (Kimya zerine blmler iin)* Hayatndaki Skntlar Sorunlar* Laboratuvar zerine Yazlar* Kimya Sanayi Uygulamalar* Teorik Kimya zerine Makaleler* lkemizdeki Kimya ile ilgili Kanunlar zerine Yazlar* Kimya Sektrnde Gvenlik nlemleri ve Dikkat Edilecek Husular zerine Yazlar* Kimya Sektrnde Bilgisayar Uygulamalar zerine Yazlar

temel konular bunlar. Bu konular ile ilgili bize yazp gnderebilirsiniz. Gndereceiniz eyler Kimya Dnyas ile alakal olmal yoksa yaymlanmaz. 12. Dergide dini ve siyasi ierikli yazlar yayml-anmaz. Herhangi bir dini grubu temsil eden ya da herhangi bir siyasi grubu temsil eden sz ve kelime-ler yaznzda olursa dergi o ksmlar deitirmeniz konusunda sizi uyarr. Deitirmezseniz dergi yaymlamama hakkn elinde tutar. Bu konuda son sz dergi yneticisine aittir.13. Dergi tasarm ve ynetiminden sorumlu arkadaburaya ek maddeler koyup deitirme yetkisinesahiptir.14. Dergiyi okuyanlar ve dergi ekibi bu kurallar kabul etmi saylrlar.

NOVATF KMYA Dergisi Ynetimi

EkibimizBZ KMZ

Yavuz Selim KART

HatileMOUMINTSA

EBRUETINKAYA

https://www.facebook.com/InovatifKimyaDergisi

https://twitter.com/InovatifKimya

http://www.linkedin.com/profile/view?id=299289606

http://www.instagram.com/inovatifkimyadergisiInstagram

KimyaDergisi

Merhaba NOVATF KMYA Dergisi Okuyucular

Editrden

Deerli Okuyucularmz;

Gnlllk esasna gre ileyen dergimizde sizlerin gnderdii yazlarla 20. sayy kar-mann keyfini ve gururunu yayoruz. Bize yaz gnderen ve yazmay dnen herkese ok teekkrl-er.

novatif Kimya Dergisini sosyal ortamlarda ok okunan, ok fazla kiinin takip ettii bir dergi haline getirme almalar tm hzyla sryor. Sizlerin yazlarn dergide ve sosyal ortamlarda yaymlayarak kalcl artrmaya alyoruz. Birok insan yazlarnz sayesinde deiik eyler reni-yor, olumlu ynde gelimeler yaanyor.

Bu ay E-Dergimizde 9 farkl yaz bulunmakta. Bize bu ay gnderilen yazlar. Tehlikeli Mad-de Gvenlik Danmanl yazs, TMGD hakknda ierikli bir yaz. niversite Endstri likisi yazs, Yldz Teknik niversitesi Emekli Uzman Kimyager Hocamzn yazsdr. Berilyum yazs, element hakknda ierikli, aklayc bir yaz. ikolata yazs, ikolatann kimyasal ierii hakknda retici bir yaz. Membran yazs, bu ayn kapak konusu. Deniz Kabuklar yazs, Dzce niversitesi retim yesi Hocamzn yazsdr. ADR Konvasiyonunun letmelere Getirileri yazs, ilginizi ekecek sektrle ilgili bilgilendirici bir yaz. Tekstilde Yzey Aktif Madde Kullanm yazs, tekstil ve kimya ile ilgili bir yaz. Gaussian ile Molekl Modelleme yazsnda ise her ay olduu gibi bu ay da kimya ile ilgili bilgisayar program hakknda bir yaz. Element Tanma ksmnnda bu ay srada Oksijen Elementi var. Yurttan ve Dnyadan Kimya Haberleri ile de gndemi takip edeceksiniz. Her ay web siteleri ksm ile bu ay da birok web sitesi kefedeceksiniz. Szlk ksmnda ngilizce-Trke Kimya kelimelerini reneceksiniz. Bulmaca ksmnda ise hem elenip hem reneceksiniz.

Umarz zevk alarak okursunuz. Bize yaz gnderen emek harcayan meslektalarmza teekkr bir bor biliyoruz. Kimya zerine blm okuyan, alan her kesimden yazlar bekliyoruz. Bir sonraki ay grmek zere. Sevgiyle kaln.

Yavuz Selim KartDergi Editr

IINDEKILER

Tehlikeli Madde GvenlikDanmanlg

niversite Endstri Iliskisi

ikolata

Berilyum

Element Tanyalm

Membran

ADR Konvansiyonunun Iletmelere

Tekstilde Yzey Aktif Madde

Gaussian ile Molekl Modelleme

Getirileri

Kullanm

7

10

15

18

25

27

29

24

34

12

44

36

35

Deniz Kabuklar

Szlk (Ing-Trk)

Haberler

Faydal Siteler

Kimya Bulmaca

Sizde Yazarmz Olun

Kimya Bulmaca zm (nceki Ay)

45

4647

7

Kimyager(Mezun)

Gamze DALBUDAKgamzedalbudak@gmail.com

TEHLKEL MADDE GVENLK DANIMANLIIKarayolu tamacl, Trkiyede en yaygn olarak kullanlan tamaclk trdr. Trkiyede 1950 ylnda, toplam tamacln (ton-kilometre olarak) yaklak %37si karayolu, %55i ise demiryolu ile yaplmaktayken; 2013 yl sonu itibari ile yk tamaclnda; karayolunun oran %88,7ye km; denizyolu %6,9 ve demiryolu %4,4 orannda kalmtr. (Kaynak: Ulatrma Denizcilik ve Haberleme Bakanl) Yk tamaclnda neredeyse % 90a ulaan rakamlar neticesinde pek ok tehlikeli maln karayolu kullanlarak tanmas kanlmazdr. Tehlikeli mal-larn tamaclnn mmkn olan en gvenli ekilde ve uluslararas kural-lara uygun ekilde yaplmas byk nem arz etmektedir.

ADR (L'Accord europen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route) Tehlikeli Mallarn Uluslararas Karayollarnda Tanmasna likin Avrupa Anlamas :

1957 ylnda Birlemi Milletler, Avrupa Ekonomik Komisyonu tarafndan oluturulmu ve 1968 ylnda yrrle girmi uluslararas bir anlamadr. 2 Ek (Ek A ve Ek B) ve Toplam 9 Ksmdan olumaktadr. 2015 itibariyle 48 lkenin* taraf olduu anlama tehlikeli mallarn karayollarnda tanmasna dair dzenle-meler getirir. *(Almanya Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Belarus, Belika, Bulgaristan, Bosna-Hersek, ek Cumhuriyeti, Danimarka, Es-tonya, Fas, Finlandiya, Fransa, Gney Kbrs Rum, Hrvatistan, Hollanda, ngiltere, talya, spanya, sve, svire, rlanda, zlanda, Karada, Kazakistan, Letonya, Lihtentayn, Litvanya, Lksemburg, Macaristan, Malta, Msr, Makedonya, Moldova, Norve, Polon-ya, Portekiz, Romanya, Rusya Federasyonu, Slovakya, Slovenya, Srbistan, Tacikistan, Trkiye, Tunus, Ukrayna, Yunanistan)

Trkiye ADR szlemesine 22 Mart 2010da taraf olmu ve gerekli dzenlemeleri yapmaya balamtr. ADR, tehlikeli maddelerin insan salna ve evreye zarar vermeden, gvenli ve dzenli ekilde kamuya ak karayolu ile tanmasn salayan bir ynergedir.

Tekstilde Yzey Aktif Madde

8

Bu ynerge tama faaliyetinde yer alan gnderen, alan, dolduran, ykleyen, boaltan, ambalajlayan, tamaclar ve tehlikeli madde tayan her trl aracn operatrlerinin sorumluluk, ykmllk ve al-ma koullarn da belirler. Her iletme, tehlikeli mallarn karayollar ile tamas, bununla ilgili olarak ambalajlanmas, yklenmesi ve doldurma ile boaltma ilemlerinde kiilerin, mlklerin ve evrenin korunmas iin riskleri azaltma konusunda yardmdan sorumlu olarak bir ya da daha fazla gvenlik danman atar.

ADRDE ELE ALINAN KONULAR

Uluslararas tanmacl yasaklanm tehlikeli mallar Uluslararas tanmasna izin verilmi mallar ve bunlara ilikin zellikle aadaki alanlarla ilgili (muafiyetler dhil) koullar:- Snflandrma kriterleri ve gerekli test yntemleri dhil olmak zere maddelerin snflandrlmas; - Ambalajlarn kullanm (kark ambalajlama da dhil); - Tanklarn kullanm (dolumu dhil); - Sevkiyat yntemleri (gerekli dokmantasyon ve bilgilerle birlikte, ambalajlarn iaretlenmesi ve etike-tlenmesi ile tama aralarnn iaretlenmesi ve levha taklmas); - Ambalajlarn ve tanklarn retimine, testine ve onayna ilikin koullar; - Tama aralarnn kullanm (ykleme, kark ykleme ve boaltma dhil). Tanmas onaylanan tehlikeli mallar tayan aralarn yapsna, tehizatna ve alma ekline ilikin koullar Ara ekibine, tehizatna, faaliyetine ve dokmantasyona ilikin zorunluluklar Aralarn retimine ve onayna ilikin zorunluluklar

TEHLKEL MADDE GVENLK DANIMANI (TMGD)

RG 22.05.2014 tarih ve 29007 sayl Tebli;

Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Tanmas Hakknda Ynetmelik, Madde 33.kapsamnda; Tehlikeli madde tamacl srecinde yer alan bir takvim yl ierisinde elli ton ve st miktarlarda ilem yapan ve tayan, gnderen, paketleyen, ykleyen, dolduran ve boaltan iletmelerin yaptklar ilemleri, insan salna, dier canl varlklara ve evreye zarar vermeden, gvenli bir ekilde taraf olduumuz uluslar-aras anlamalar ve ilgili mevzuat hkmleri kapsamnda yapmalar iin iletmelere yardmc olmak amacyla istihdam edilecek veya hizmet alnacak Tehlikeli Madde Gvenlik Danmanlaryla ilgili hususlar ierir.

KMLER TMGDDEN HZMET ALMAK ZORUNDA?

Tehlikeli madde tamacl srecinde yer alan ve bir takvim yl ierisinde elli ton ve st miktarlarda ilem yapan, gnderen, paketleyen, ykleyen, dolduran ve boaltan olarak faaliyette bulunan iletmeler Toplam ara tama kapasitesi elli ton ve zerinde olan tamaclk iletmeleri Miktarna baklmakszn ADR Blm 1.1.3.6.3te yer alan tablodaki tama kategorisi sfr olan tehlikeli maddelerle itigal eden iletmelerlgili faaliyetleri gerekletiren iletmeler, 30.06.2015ten itibaren, Tehlikeli Madde Gvenlik Danman istihdam etmek veya Tehlikeli Madde Gvenlik Danmanndan hizmet almak zorundadr.

TEHLKEL MADDE GVENLK DANIMANI OLMA ARTLARI

niversitelerin lisans blmlerinden mezun olmak, Kaaklk, dolandrclk, dolanl iflas, sahtecilik, inanc ktye kullanma, uyuturucu ve silah kaakl, kaak insan tamacl veya ticareti, hrszlk, rvet sularndan hrriyeti balayc ceza ile hkml bulunmamak, Yetkili yangn sndrme eitim merkezlerinden uygulamal yangn sndrme eitimine katldna dair alnan belgenin asln ibraz etmek veya noter onayl suretini sunmak,

9

TMGD Eitimi Yetki Belgesi sahibi eitim kurulularnda, Tehlikeli Madde Gvenlik Danman eiti-mine katlarak, TMGD Eitimi tamamlama belgesini almak, Tebli kapsamnda Bakanlk tarafndan alacak snavda baarl olmak gerekir

GEC MUAFYETLER

Kamu kurum ve kurulular Liman tesisleri ile hava yolu kargo terminalleri Perakende sat yapan akaryakt, LPG, CNG ve LNG istasyon iletmeleri ile LPG, CNG tp sat yapan iletmeler Karayolu Tama Ynetmeliine gre K1, K2, C1, C2, L1, L2, R1, R2 Yetki belgesi sahipleri TMGD istihdam etme veya TMGD den hizmet alma zorunluluu 1/1/2018 tarihine kadar aranmaz.

DER YKMLLKLER

Tehlikeli Mal ve Kombine Tamaclk Dzenleme Genel Mdrlnn Tehlikeli Maddelerin Karay-oluyla Tanmas Hakknda Ynetmelie dayanarak hazrlayp 18.04.2014 tarihinde yaynlad Tehlike-li Madde Faaliyet Belgesi Dzenlenmesine likin Usul Ve Esaslar Hakknda Ynerge ye gre;

Karayoluyla tehlikeli madde tamacl zinciri ierisinde yer alan; dolduran, paketleyen, ykleyen, gn-deren, alc, boaltan ve tank-konteyner/tanabilir tank iletmecileri, ynetmelik kapsamndaki tehlikeli maddelerden bir takvim yl ierisinde net elli ton ve st miktarlarda ilem yaptklarnda Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi almak zorundadr.

Bu Ynetmelik ve (ADR) hkmlerine uygun olarak ulusal ve uluslararas karayollarnda tehlikeli yk tamacl yapacak ofrlerin, Tehlikeli Mal Tamacl Src Eitim Sertifikas (SRC5)/ADR ofr Eitim Sertifikasna sahip olmalar zorunludur

Kaynaklar :Ulatrma Bakanl Mevzuat

10

Ertan SELIMOGLUeselim43@gmail.com

NVERSTE ENDSTRLKS

1963 den beri renci, renci, ii, imalat mdr yardmcs, imalat mdrl, genel mdr ve ortaklk ve tek bama retim yaptm. niversitelerde eczaclk, ve son olarak YT Fen Faklte-si Analitik Kimya Ana Bilim Dalndan emekli olup, Akredite Laboratuvarnda gen arkadalara danmanlk yaparak yardmc olmaya altm. Halen, danmanlk ve adli teknik problemlerde bil-irkiilik yapmaktaym. inden getiim dallar; tekstil, il, kozmetik, galvanoplasti , (STFA) Temel Aratrmada laboratuvar mdrl, zemin enjeksiyon maddeleri danmanl, deri boyalar, beton katklar, su izolasyon maddeleri ve inaat boyalar (BETEK, ortaklk, Genel Mdrlk-malat) ,teknik mtercim ve Kimya-Endstri Dergisinde her say iin redaktrlk ve 2-3 yaz hazrlardm.

Gelelim konumuza:1963 den beri gzel lkemizde daima dalgal bir endstrileme abalarn grdm. niversiteye baladm zaman polimer dersi verecek hoca olmaynca, o gnlerde Eyp civarnda Vinileks adyla bilinen bir fabrikann imalat mdrn ders versin diye, o gnk Kimya Blm ynetimi davet etmilerdi. Ayn ekilde tekstil boyama iin Hoechstten, bir mdr beyi ayn ekilde davet ettiler. Yani, kendini sra kk olarak sayan niversite o gnlerin mahdut imknlarna ramen gururlarn bir yana brakp iyi renci yetitirme gayreti iindeydi. O gnlerde Hocalar birbirleriyle gurur iinde gerginlik yaratrlard ama her birisi yurt dnda ve hatta nemli Kimya Bilim Adamlarnn yannda asistanlk yapmalarna ramen yeni dallarn eitimini kurumlarna sokma gayreti iindey-diler. lenlere Allah rahmet eylesin, yaayanlara uzun mrler dilerim.

Sanayide de okul kadar nemli kurumlarda altm. Ayvansaray ikvavili Tekstil, Eczacba la, STFA-Temel Aratrma Zemin etd, Apeks Boya, (Besan-Bekatsan),BETEK (dier lakab Filli boya), BETKM. BETEK dnda bugn Endstri piyasasnda hibiri mevcut deil. Ya aile irketi ol-malar veya kurumlaamamalar sonucu satlp kapandlar. O gnk frsatlar iinde ani k yapma-lar lakin aratrma guruplarnn olmamas sonucu yok olmalaryla sonulandlar. Bugn, Kimya endstrisinde -be geleneklemi firma dnda ok sayda ferdi gayretler var lakin bilgi istedikleri insanlarn bilgilerine ve emeklerine sayglar yok ve gelip geici pozisyonunda kal-makta. Akla u soru gelebilir? Para m, Bilgi mi?

Kimyager(Y.T. Emekli Uzman)

11

Ayrca u yanl kullanm dzeltelim. lim ve Bilim birbiriyle ilikilidirler ama ayn deillerdir. Bilim bilinen eylerin, yanl doru uygulamal veya uygulamasz retilmesi demektir. lim bilinmeyenin aratrlmas ve bilinen hale getirilmesi demektir. lim, temel bilimlerin iyice sindirilerek renilip, beynin iletilmeyen lobundaki gri hcreleri faaliyete geirilerek, evrenin alaca karanlnda yeni eyleri, ilikileri, olaylar kefedip insan hayatna kazandrmaktr. lim/Bilim orann iyi ayarlamak lazmdr. renirsiniz ama, kullanc ve evre kirletici olursunuz. lim yolunuzsa, retirsiniz ve kullanma art-larn tespit eder ve gcl olursunuz. Entalpi / Entropi, yapmak m, bozmak m ? Hayat grnr ve grnmeyen kimyasal reaksiyonlarn ve bantlarn, perde arkas toplamdr.

Psikoloji dediiniz zaman, gri hcrelerinizin oksido-redksiyon almalar sonucunda davran biim-lerine dnme bilimidir. Byklerin olumlu olumsuz etkileri ,bu oksido-redksiyon olaylarnn te-tiklenmesi-nlenmesi eklinde ortaya kar. Psikiyatride kullanlan ilalarn etkisi , artlanma sonucunda ortaya kan davranlarmz tetikleyen organik aminoasit ve bileikleri miktarca arttrma veya azalt-ma prensibine dayanmaktadr. Bazen ila bazen de iddet. Bilirseniz korkmazsnz, insan bilmedii ve grmedii eylerden ya korkar ya da umursamaz. Baz dinlerde, bilmezsen sorumlu deilsin, bilirsen sorumlusun denir. iddet unsurlar, Adrenekrom (oksitlenmi Adrenalin ) miktarn yksek tutarak ya ar saldrgan ya da korku iinde sinmesine neden olmaktadr.

Yalnz renileni uygulamak deil, renilenler vasta ile yeni bilgileri renip kullanmaya balarsanz. te, medenilemenin yolunda salam admlarla gelierek ilerlemeye baladnz demektir. Bugne bak-mayn. Kitaplar bat niversitelerinde 1911 ylna kadar takip edilen bn-i Sinann ilk trahom ameli-yatn yaparak hastann byk oranda grmesini temin ettiini biliyor muydunuz. Ama, o gnlerdeki bir din adam onu sulad. Yine bir TRK alimi olan Takiyddin Efendinin icat ettii Usturlabnn yenilenip ve hatta elektronik yntemlerle modernletirilerek USA donanmasnda kullanldn herhalde bilirsiniz. Lagari Hasan elebi, Hazarefan ve biroklar kitap temininin neredeyse olmad alarda nel-er yaptn dnrsek, sadece kl-kalkan ekibi olmadmz anlalr. nl Trkolog Kazm Miran Beyin ntrklerde Astrofizik kitabnda, o gnk Atalarmzn hatrladm kadaryla 56-65 adet elementi bildikleri yazmaktadr. iek as vb.

Bugnn dnyasnda yerli ve yabanc Kimyaclar nemlidir. Bizim gibi lkelerin son kullanc olmak-tan kurtuluun yolu nce KMYA dan geer, ardndan uygulamadan ve keiflerden geer. Malzemeyi retmeden uygulama olmaz. Adliye Bilirkiilii listesinde Kimyagerlik yok ama Bilgisayar Yazlm var. Kimyasal retim Kimyagerin elinde balar, uygulamac Mhendisle devam eder. Her konuda gcenmey-elim. nsanlarda bu konuda anlama bozukluu bulunmaktadr.

Buday ektiniz ve bitiniz. Zamannda toplamazsnz, Ne yapacaksnz? Topladnz nasl koruy-acaksnz? Un da yaptnz diyelim. yle yiyebilir misiniz? Eskiden insan kimyasn bilen Hekimler genel Kimyay da bilirlerdi. Sadece genel konulara deindik. Ksmet olursa s izolasyonuna boyalara ve dier konulara da girerek projelerin nasl seilmesi gerektiinede deineceim.

Sevgi ve Sayglarmla.

12

Ismail BAYRAKTARismbyrktr@gmail.com

BerilyumAd Berilyum

Sembol BeAtom Numaras 4Erime Noktas 1278 o C

Kaynama Noktas 2970 o CSnf Toprak Alkali

Kristal Yaps HegzagonalBuluu Yapan Frendrich Wohler

Yeryz kabuunun yaklak % 0,001i Berilyumdan olumu-tur. Bu hafif element hem metalik, hem de ametalik zellikler gsterir. Periyodik tabloda II A da alkali toprak metallerin ilki ve en hafifidir. Adn iinden tredii beryl cevherinden ( 3BeO.Al2O3.6SiO2 ) alr. Krom bileiklerinin varlnda yeil renkte olduundan cevher, zm-rt adn alr. Mavi-gri olduunda akuamarin (bezadi ta) adn alr.

Magnezyumun stnde olmasna karn artc ekilde yksek bir erime noktasna(1287 oC) sahiptir. ( Lityum 179 oC ve Mag-nezyum 651 oC).

Birka radyoaktif izotopu bilinmektedir. Bileiklerinde +2 deerli olur. Tabiatta az rastlanan ele-mentlerden olup yer kabuunda %0,001 nispetinde bulunur. Berilyum minerallerinin yataklarnn ou Brezilya, Arjantin, Afrika ve Hindistandadr.

Berilyumun elde edilmesi iin beril mineralinden faydalanlr. Beril tlerek ince toz haline geti-rilir. Beril, sodyum hekzaflorosilikat (Na2SiF6) ile kartrlp 850Cye stlr. Meydana gelen sodyum fluoroberilet (Na2BeF4), Mg ile 1000 Cde indirgenerek berilyum elde edilir. Metalik berilyum ok sert ve elik gibi parlak olup oda scaklnda krlgandr. Berilyum kimyasal zellikleri bakmndan alminyuma benzer. Kuru havada dayankl olup, ancak kzl derecede ykseltgenir. Kaynar haldeki suya kar bile olduka dayankl olan berilyum, seyreltik HCl ve H2SO4te znr. Fakat seyreltik HNO3ten etkilenmez.

YksekKimyager(Mezun)

13

Berilyum, teknikte dorudan doruya kullanlmaz; baz alamlarn bileiminde yer alr. Mesela %3 or-annda bakrla kartrldnda, bakrn kopma direncini alt katna kadar arttrr. Atom numaras kk olduundan rntgen nlarn kolayca geirir. Bundan dolay rntgen lambalarnn pencereleri bu met-alden yaplr.

BerilBerilyum aluminosilikat yapsnda Al2 (SiO3)6 en yaygn berilyum mineralidir. Soluk mavi yeil renkli akuamarin, koyu-yeil zmrt, altn sars helyolit ve pembe renkli morganit gibi baz trleri mcevher olarak kullanldndan eski alardan beri kymet tamtr. Beril, gnayslarda mikal istlerde grlen granit kayalarn ve bunlarla ilikili pegmatit setlerin (dayk) tali elemandr. Zmrt, mikal istlerde ve bitml kiretalarnda, teki deerli ta trlerine ounlukla pegmatit iindeki kovuklarda rast-lanr. Deerli ta nitelii tamayan beril ise, ou pegmatit kayata, genellikle dank, kk kristall-er halinde bulunur. Brezilya'da 200 tonluk , ABD'nin Gney Dakota eyaletindeki Black Hills'te 5,8 m uzunluunda ve 1,5 m apnda, Maine eyaletindeki Albany'de en by (18 ton) 5 m uzunluunda ve 1 metre apnda olan byk parlak kristaller de elde edilmitir.

1925'ten nce beril yalnzca mcevher ta olarak kullanlrd. Bu tar-ihten sonra, berilyum iin pek ok nemli kullanm alan ortaya kt ve beril bu nadir elementin cevheri olarak yaygn biimde aranr oldu. Ama geni keller bulunmadndan berilin byk blm feldispat ve mika madenciliinin yan rn halinde retilir. Madenlerden karlan beril miktar yldan yla deimekle birlikte, 1930dan bu yana devaml art gstermitir.

Trkiyede ercekaya Mevkii Stk Ky (Simav-Ktahya) ve Kozlu-ca Ky (Grdes-Manisa) yrelerinde pegmatitler iinde berile rastlan-mtr.

Kullanm AlanNkleer teknolojide berilyum ve radyum karm, proton kayna olarak kullanlr. Radyum, radyoak-tif bozunmalarda devaml bir alfa partikl kaynadr. Bu alfa partiklleri ile berilyum bombardman edildiinde ntron retilir. Hafif bir element olmas sebebiyle ntron reflektr elementlerinde, g kontrol silindirlerinde kullanlr. Keza berilyum, mermi ve uzay aralarnda yap malzemesi olarak kul-lanlr. Yksek elastik modl ve elastik limiti sebebiyle roket ve uaklarda jiroskopla idare sisteminde bu madenden istifade edilir.

Yksek oranda s emebilme zellii nedeniyle hava ve uzay tatlarnda, iletiim uydularnda, nkleer santrallerde ve fze yapmnda kullanlr. Ayrca, hafif metal alamlarnda, X-n tplerinin pencere-lerinde ve saat zembereklerinin yapmnda da kullanlr. Yksek bir erime noktasna sahip olmas, hafi-flii ve elikten ok daha esnek bir metal olmas nedeniyle bilgisayar paralar yapmnda, berilyumun bakr alamnda, kaynak yapmnda, elektrik balantlarnda ve elektrotlarda kullanlr.

zotoplarBerilyumun doada bulunan tek kararl izotopu 9Be dur. Yar mr 2.700.000 yl olan 10Be ve 10-15 saniyeden daha ksa bir srede kendiliinden iki alfa paracna blnen 8Be gibi yapay izotoplar da retilmitir.

BileikleriBerilyum bileikleri, btn bileiklerinde + 2 deerlidir. Bileikleri genellikle renksiz ve olduka tat-ldr; elemente bir zamanlar, Yunanca glukus (tatl) szcnden tretilmi glusinyum adnn verilm-esi de buradan kaynaklanr. zelti, kuru toz ya da buhar halindeki znr bileikleri ise zehirlidir; bu bileikler, dokunma yoluyla deri iltihabna, solunum yoluyla da zehirli fosgen (karbonil klorr) gaznnkine benzeyen iddetli zehirlenme belirtilerine yol aar.

14

Berilyumun oksijenli bileii olan berilyum oksit (BeO) elektrik direnci, dielektrik gc ve s iletkenlii son derece yksek olan tulams bir maddedir ve yksek scaklklarda alan nkleer aygtlarda kul-lanlan seramik malzemelerin yapm gibi eitli uygulama alanlar vardr. Klorlu bileii olan berilyum klorr (BeCI2), Friedel Crafts Tepkimesinde katalizr etkisinde bulunur ve berilyumun elektroliz yoluyla retilmesinde ve artlmasnda, elektroliz banyolarnda kullanlr. Amonyak (NH3) ve karbondioksitten (CO2) zeltilerek hazrlanan bazik berilyum karbonat, Be CO3.xBe(OH)2, berilyum tuzlarnn bilei-minde balatc madde olarak kullanlr. Be4O(C2H3O2)6 formlndeki bazik berilyum asetat da ayn amala kullanlr. Berilyum, organik dzenleim (koordinasyon) bileikleri oluturur ve berilyum alkiller ve ariller gibi baz organometalik bileiklerde karbona dorudan balanr.Berilyum HastalklarBerilyum tozlarnn solunmasyla eit hastalk grlmektedir. Youn beril tozu solunmasna bal, fatal akcier demi, ikinci tr deri belirtileri ile ortaya kan bir hastalk. Deride kzarklk, papl, vezikl ve granloma oluumu ve sonuncusu da Kronik Berilyosis tr. Youn olmayan berilyum tozu solunmasndan, aylar veya 10-15 yl sonunda ortaya kan ksrk, balgam karma ve nefes darl ile ortaya kan tablo. Bu tablo radyolojik ve laboratuar sonular ynnden sarkoidosis denilen hastala ok benzer. Aralarnda nemli farklar, sarkoidosiste sk grlen veitis, parotitis, kemik lezyonlarnn berilyosiste olmamas ve tan deeri yksek olan Kveim testinin berilyosiste negatif olmas ve akcier biyopsisinde granlomalarnn grlmemesi. Literatrde sarkoidosis tans alm hastalarn nemli bir ksmnn kronik berilyosis olduu anlalmtr.TeekkrlerBu almada bana desteini hibir zaman esirgemeyen ncelikle aileme,Tekirdada bulunan Seta Kimya Color Center Tekstil Teknolojisinde alan mesai arkadalarma,Yazda emei olan ok sayg deer hocalarma,Berilyum hastalklar hakknda beni bilgilendiren Gs hastalklar Uzman Dr. Y.zzet BARIa,Teekkr ederim.

Kaynaklar :1. Beryllium diseaser/Bar, Y.; 2008.2. Wikipedia/Compounds of Beryllium3. Beryllium and Beryllium Compounds/NY, 2001.4. T Metalurji ve Malzeme Blm Notlar/2006.5. Fundamentals, Beryllium/2007.

15

Ebru ETINKAYAebr_ctnky_81@hotmail.com

ikolataMerhaba novatif Kimya Dergisi okur-lar, Tadna doyamadmz, herkes tarafndan sevilen ve mutsuz anlarn vazgeilmezi zellikle biz bayanlarn ba tac bir besindir ikolata.

Peki vazgeilmezimiz olan ikolatann tarihinin yaklak 4000 yl ncesine dayandn biliyor muy-dunuz?

lk kez M.. 2000 ylnda Latin Amerikada Honderasn Ulua vadisinde yapld dnlmektedir. Ama, ou kay- nak-ta da ikolatann ilk defa Mayalar ve Aztekler tarafndan yapld yer almaktadr. ikolata Azteklerin ve Mayalarn sosyal ve din yaamnda nemli bir yere sahip olmu, yaam ve verimlilii sembolize etmitir. ikolata ayn zamanda ila olarak, kakao tane-leri de ok deerli olmas nedeniyle para olarak kullanlmtr. Kaynaklarda, ilk ikolatann ngilterede yapld, ilk stl ikolatann ise svireliler tarafndan yapld belirtilmektedir. 1600lerin ortalarnda ikolata iecei talya, Hollanda ve Fransaya yaylmtr. 1780de ikolata ilk defa makine ile spanyada yaplmtr. 1875de ilk kez stl ikolata yaplmtr.

Herkes iin ok farkl anlamlar stlenen, tarif ve tanmlarla anlatlan ikolatann Trk Gda Kodeksi Ynetmelii'ndeki tanm ise,Kakao rnleri ile eker ve/veya tatlandrc; gerektiinde st ya dndaki hayvansal yalar hari olmak zere dier gda bileenleri ile st ve/veya st rnleri ve Trk Gda Kodeksi Ynetmeliinde izin verilen katk ve/veya aroma maddelerinin ilavesi ile tekniine uygun ekilde hazrlanan rn eklindedir.

ikolatann ham maddesi dendiinde ilk aklmza gelen tabi ki kakaoKakao, Theobroma Kakao ad verilen kakao aacndan elde edilir ve sonrasnda ya, st ve eker ile kartrlarak enfes tat ikolata oluur. Ham maddeler arasnda nemli bir yere sahip olan dier bileen ise lesitindir.Lesitin vizkoziteyi azaltmak iin kullanlr ve bylelikle daha az kakao ya da kullanlm olur.ikolatann bileiminde yalar, proteinler, karbonhidratlar, mineraller ve vitaminler bulunmaktadr. ikolatadaki yan %95-98ini kakao ya ve st ya oluturmaktadr. Kakaoda ok farkl eitlilikte aminoasitler bulunmasna ramen, yasz kakao kitlesinin sadece %25ini proteinler oluturmaktadr.

ikolatadaki karbonhidratlar ile ayn kalori deerine sahip dier ekerlemeler arasndaki fark; ekerin kana karma hzdr. ikolatadaki ekerler, daha hzl bir ekilde kan ekerini ykseltmektedir. ikolata-da kalsiyum, fosfor, sodyum, potasyum, magnezyum, klor ve slfr mineralleri de bulunmaktadr.

Kimyager(grenci)

16

ikolata yapmnda bir ok yardmc malzeme kullanlmaktadr.Bunlar; zcler,organik asitler (sitrik asit,fumarik asit), emlgatrler(gliseril monostearat, tpoligliserin esterler,lesitin),yapay tat-landrclar(sakkarin,sodyum siklomat,sorbital),antioksidanlar ve aroma maddeleri(badem ya,anason ya,defne ya,kimyon ya,in tarn ya)dir. ikolata retimi srasnda aroma maddelerinin ztlen-mesi ve dispersiyonu amacyla deiik zcler kullanlmaktadr. zcnn seiminde saflk, kimyasal nitelik ve lkelerin gda mevzuatlar dikkate alnmaktadr. Sanayide kullanlan zclerin en yaygn-lar; etil alkol, propilen glikol, gliserol ve izopropil alkoldr. Antioksidanlar ise yalarn oksidasyonunu nlemede yararlanlan bir ksm doal, bir ksm yapay maddeler olup oksidatif aclamay nlemektedir. Bunlarn sitrik asit, fosforik asit ve EDTA gibi maddelerle birlikte kullanlmalar oksidan etkinlii arttr-maktadr.

ikolatada 300den fazla kimyasal madde bulunmakta ve bu maddelerden bazlar ikolata yediimizde kendimizi neden daha mutlu hissettiimizi aka ortaya koymaktadr. ikolata yediimizde mutlu ol-mamz salayan anandamit (C22H37NO2 ) gibi. Beynimiz tarafndan da retilen anandamit molekl ac ve depresyon duygularnn nne geer. ikolatann iindeki baz kimyasal maddelerin, yine ikolatadaki anandamitin beyinde retilen anandamitten ok daha yava paralanmasna neden olduu ve bylece mutluluk hissinin bir sre daha devam etmesini salad dnlyor.ikolatada bulunan baka bir kimyasal madde ise teobromin (C7H8N4O2). Ac bir tad olan teobromin bir alkoloiddir. Alkoloidler nitrojen ieren, bazik zellikte organik maddelerdir. Teobromin uykulu olma halini, astm belirtilerini azaltan ve ksr basklayan bir kimyasal maddedir. Fakat,Teobromin kpekler iin toksik bir maddedir. Hatta biroumuz ikolatann kpekleri kr et-tiini biliriz. Kpeklerin kr olma nedenidir teobromin. Sadece kr etmekle kalmayp kakao oran yksek, 50 gram ikolata bir kpei canndan edebilir.Teobromin kpekler kadar olmasa da insanlar iin de kilogramda 3te bir orannda zehirli etki gsteriyor, ancak lmcl dozda teobromin almak iin ksa srede yaklak 5 kilo-gram stl ikolata tketmek gerekiyor. ikolatada bulunan kimyasal maddelerden olan feniletilamin (C8H11N) kan basnc ve glikoz seviyesini artrr. Bunun sonucunda ken-dimizi daha canl ve mutlu hissederiz. Ak ilac olarak bilinen feniletil- amin k bir insann beyin kimyasn taklit ediyor, yani k olduumuzda salgla- nan baz kimyasallarn salglanmasn salyor. Aratrmalara gre vcutta feniletilamin miktar arttka depre-syonun belirtileri azalmaktadr. Sizlerle paylaacam son kimyasal tr ise polifenollerdir. Antioksidan zellii olan polifenollerin damar sertlii gibi kalp rahatszlklar iin faydal olduu ve iyi kolesterol seviyesini artrd belirtiliyor. Polif-enollerin en ok aratrlan gruplarndan biri flavonoidlerdir. Flavonoidler eitli meyvelerde, sebzelerde ve ikolatada bulunur. Kakaoda bir tr flavonoid olan flavanoller bulunur. Flavanoller beyinde kan akn artrr, bylece damar hastalklarn nler. Flavonollerin kalp sal iin de faydal olduu belirtiliyor.Her birimiz farkl damak zevklerine sahip bireyleriz. Bu nedenle her zaman ikolata seimlerimizde de damamza en ok uyan bizi en mutlu eden olur. Bir ikolata sever olarak her birinin tad bir baka tabi ki ama onlar birbirinden ayran farkllklar neler, neden bitter yediimizde acms tat alrken stl ikolata bize daha tatl gelir? Cevab iindeki rnlerde ve rnlerin yzdelerinde sakl.Bitter ikolata: Bileiminde en az %18 kakao ya ve en az % 14 yasz kakao kuru maddesi olacak ekil-de en az % 35 toplam kakao kuru maddesi ieren ikolatadr.Stl ikolata: Bileiminde en az %2,5 yasz kakao kuru maddesi olacak ekilde en az %25 toplam kakao kuru maddesi ieren, ayrca en az %14 st kuru maddesi ve en az % 3.5 st yandan oluan, kakao ya ve st ya toplam miktar ise en az %25 olan ikolatadr. ikolataya daha ak kahverengi rengini, krema dokusunu ve tadn veren st tozu katlr.Beyaz ikolata: Bileiminde en az %20 kakao ya ve en az %14 st kuru maddesi ieren ve en az %3,5i st ya olan ikolatadr.

17

Dolgulu ikolata: D ksm toplam rn arlnn en az % 25ini ieren, bitter ikolata, stl ikolata, bol stl ikolata ve beyaz ikolatalardan birinden oluan dolgulu ikolatadr.

Pralin: Toplam rn arlnn en az % 25 i bitter ikolata, stl ikola-ta, bol stl ikolata, beyaz ikolatalarn kombinasyonundan, karmndan veya herhangi birinden ya da dolgulu ikolat-adan oluan bir lokma byklndeki ikolatadr.

Yazmn genelinde ikolatann iindeki maddelerden ve etkilerinden bahsettim. imdi ksaca ikolatann insan sal zerindeki etkisinden de bahsedeyim.

Baklk ve reme sistemi iin faydal demir ve inkoyu yksek oranda iermektedir. ikolata dier tatllara oranla di sal asndan daha zararszdr; nk stl ikolata yksek miktarda protein, kalsiyum ve fosfat ierii nedeni ile di minesini korumaktadr.

ikolata ve nsan Sal

ikolatann iinde bulunan antioksidanlar kansere kar koruyucudur. Gl dileri salayan florid asndan da zengin olan ikolata, stresle mcadelede faydal olan pota-syumu da iermektedir. ikolata byk miktarda bakr da iermesi nedeni ile, vcudun demiri absorbe etmesine yardmc olmaktadr. Her gn az miktarlarda ikolata tketimi kanda phtlamay nler ve bylelikle ani kalp krizlerinin nne geer. ikolata ayn zamanda yiyen kiiye enerji verir ve dier tatllara oranla kan ekerini hzl ykseltmez

Tabi ki anlatlanlara bakarak ikolata tmyle yararl diyemeyiz. ikolatann ham maddesi olan kaka-onun %55i yalardan oluuyor ve bu yalarn bazlarnn doymu ya olmasndan dolay kalbe zararl olduunu unutmayn. ikolataya gn ierisinde mutlaka yer ayrmalyz ki her yatan bireyin sal asndan faydal olacaktr. Fakat ikolatann enerji deeri dnldnde, tketiminin gnlk 1-2 para ile snrl tutulmas unutulmamaldr. Her eyin az karar, ou zarar.

Salcakla kaln.

Kaynaklar :

1- https://muhammadsubchi.files.wordpress.com/2010/04/beckett-the_science-of-chocolate.pdf 2-http://www.elit-chocolate.com/tips-from-the-master/3-http://vizyon21yy.com/documan/Genel_Konular/Guncel/Gida_Dosyasi/Cikolatanin_Kimyasi.pdf

18

Gamze ALGINmilkyway-44@hotmail.com

MEMBRANHzla artan nfus ve beraberinde insanolunun lks yaam istei ve bu istek dorultusunda rekabetin artmas ,devletler aras kimyasal/biyolo-jik glerin kiisel menfaatler dorultusunda kullanlmas dnyann dengesini ve kimyasn bozmu durumdadr.

Dengenin bozulmasyla fiziksel, kimyasal ve biyolojik kirlilik gibi doa ve doann bize sunduu kaynak-larn youn tahribi birok problemi de beraberinde getirmitir. Bu problemlerin banda besin kayna sknts ve beslenme problemleri gelmitir. Bu sebeple yeni besin kaynaklar aratrmaya ve en nemlisi mevcut besinlerden maksimum dzeyde yararlanmaya ynelik almalar, gnmzde byk nem ahzetmi ve bu balamda okta iyi davranmadmz doa ve hatta evren bizlere ou kez model tekil etmitir.

te bu var olan muazzam modeli fark edip bunu gnmz boyutlara(makro veya mikro) indirgemek, be-lirli prosesler(sreler) iin uygun hale getirmek Fen Bilimlerini en ok da Kimya Bilimini ve Mhendis-lik Bilimlerini ilgilendirmektedir.

Bilim dnyas bozulan dengenin iyiletirilmesine ynelik son yllarda en ok bilinsizce kirlettiimiz sularn zerinde yeni almalar yapmaktadr. Kirlettiimiz sular ime ve kullanma uygun hale getirmek iin Membran Prosesleri uygulanmaktadr.

Ayn zamanda membran sadece su artma tesislerinde kullanmla snrl kalmayp ksa zaman ierisinde kimya ,tbbi ila ve zellikle gda endstrisinde svlarn szlmesinden konsantre edilmesine kadar birok sorunun zmlenmesinde kullanlmaktadr.

imdi gelin hayatmzda byk bir neme sahip olan son yllarn en gzde, belki de zerinde en ok durulan konusu Membran tanyalm.

Membran Nedir ?Membran; molekler karmlarn ayrlmas iin kullanlan ayrma prosesidir.[5]ki faz arasnda seicilik yapan bir ayra olarak ta tanmlanabilir.

Ayrca membran bilim dnyasn da hcre zar olarak da tanmlanmaktadr. Byle tanmlanmasnn ve uzun yllar adndan bu ekilde bahsedilmesinin nedeni hcre zarnn membran prosesleri iin model tekil etmesinden kaynaklanmaktadr. Tm canllarda bulunan hcre zar, madde giri klarn, ozmo-tik dengeyi salamas gibi bir ok greviyle membran iin muazzam bir model olup gnmz boyutlara getirilip bir ok gelimeye urayp hayatmzn hemen hemen her noktasnda kullanmna rastlaya-camz hale getirilmitir.

Her bir membran prosesi zel bir ayrma ilemini gerekletirecek bir membrann kullanlmasyla belirle-nir.

Membran ayrma yntemleri gaz, buhar ve svlar ieren bir ok alanda kullanlmak zere ortaya karlmtr. Dk enerji ihtiyalarndan dolay nemli bir avantaja sahiptirler.

Membran ayrma teknolojisindeki ciddi aratrmalar son 25 yl ierisinde olmutur. Teknik olarak uygun membran ayrma yntemleri; ters ozmos ,gaz ayrm,dializ,elektrodiyaliz,membran elektrotlar,mikrofil-trasyon,ultrafiltrasyon,apraz akl filtrasyon olarak sralanabilir.

KimyaMhendisi(grenci)

19

Bu tekniklerden en ok karmza kan membran denince ilk akla gelen teknik ayrma yntemi Ters Oz-mosdur.

Ters Ozmos Hidrostatik basn fark altnda yar geirgen bir membran zerinde bulunan deriik zeltinin ,ozmotik akn tersi ynnde bir ak salanarak zeltinin saflatrld bir ayrma yntemidir.[1] Aadaki emalar-da gsterilmitir.

Bu yntemde bir ok iyon ve molekl %100 e yakn ayrlabilmektedir. Fakat uygulanan basn biraz yksek olup 20-25 atm kadardr. Deniz suyundan saf su elde etmede , meyve sularnn deritirilmesinde ve su sertliinin giderilmesinde kullanlr.[1]

Dier ayrma yntemleri de Ters Ozmos kadar gnlk hayatmz kolaylatran uygulamalar iermekte ve byk birer nem tekil etmektedir.

Membran Tipleri Nelerdir ?

Membranlar ok farkl kimyasal doaya sahip olabilmelerine ramen Mikro-gzenekli ,homojen,iyon dei-tirici ve asimetrik membran olmak zere 4 gruba ayrlr.[2] Ayrca seramik ,metal ve sv membranlar ve na-noteknolojiyle retilmi membranlar da vardr. Bu gruplardaki her bir membran tr farkl ekillerde ayrma ilemlerini yerine getirir. Bundan dolay membranlar tanmlarken ne olduklarndan ziyade, ne i yaptklar dikkate alnmaldr.

20

1.Mikro-gzenekli Membranlar Mikro-gzenekli membranlar yapsal ve fonksiyonel olarak geleneksel filtrelere benzerler. Ktle aktarm ilemlerinde kullanlan en basit membranlardr. 0.01-10 m ap aralndaki kk gzenek boyutlaryla filtrelerden ayrlrlar.[2] Mikro-gzenekli bir membrandan znen maddelerin ayrlmas molekler boyut ve gzenek boyut dalmnn bir fonksiyonudur.En byk gzenekten daha kk ve en kk gzenekten daha byk paracklar membrandan ksmen geerler.En kk gzenekten daha kk olanlar ise membrandan tamamen geerler.[2] Mikro ve ultra gzenekli membran hazrlamak iin deiik trden maddeler kullanlr.Bu tr membranlar ticari alanda olduka nemlidir.

Membran ayrma teknolojisi uygulamalarnda , mikro membran gda testleri kimyasal, nanoteknoloji, enerji ve evre koruma gibi olanlarda zellikle bilimsel aratrmalarda yaygn ve en hzlca gelien bir trdr.

2.Homojen MembranlarBu tr membranlar youn membranlar olarak da tanmlanmaktadr. Bu tip membranlarda tanm sa-dece difzyon ile deil ayn zamanda kimyasal trlerin membran iindeki znrlkleriyle de ilgilidir.[2]Yani zeltideki bileenlerin membran fazndan ayrlmas aktarm hzyla dorudan ilgilidir.Aktarm hz trlerin difzlenebilirliine ve membran fazndaki deriimlerine baldr.[1] rnein herhangi bir karm oluturan bileenlerin ayrlmas membran iindeki difzivite ve znrlkleriyle belirle-nen greceli gei hzlaryla ilikilidir.Bir ok gaz ayrma pervaporasyon (bir tr membran kullanarak karmlar ayrma biimine pervaporasyon denir) ve ters ozmoz membran homojen (youn) mem-brandr.[2] Bu tr membranlarn geirgenlikleri olduka kktr ve olabildiince ince hazrlanr.[1]Hazrlanrken daha ok film hazrlamak iin kullanlan yntemler kullanlr.Bunlar;basnla kalplama zelti dkm vb.

21

Bu tr membranlar daha ok su artma cihazlarnda, pvc yapmlarnda ve kimyasal atk/p depolarnda vb. alanlarda kullanlmaktadr.3.yon Deitirici Membranlar (Elektrike Ykl Membranlar )Bu tip membranlar youn veya mikro-gzenekli olabilir ,ancak ounlukla ok ince mikrogzeneklere sahiptir ve gzenek duvarlar pozitif veya negatif ykl iyonlar tar. Sabit ykn iaretine bal olarak anyonik, ya da katyonik olarak adlandrlrlar. Katyon deitirici membranlar, katyonlarn geiine izin verip, SO3

- , COO- , PO3 2-, PO3H

- , C6H4O gibi anyonlar geri iten sabit negatif ykl gruplar ierir.

Anyon deitirici membranlar ise, anyonlar geirip, NH3 + , NRH2

+ , NR3 + , PR3

+ , SR2 + gibi

katyonlar geri iten sabit pozitif ykl gruplar ierir.[2]

Ayrma ilemi zeltideki iyonlarn yk ve deriiminden etkilenir. Ykl membranlarla ayrma ilemi, membran yapsndaki sabit iyonlarla ayn yke sahip iyonlarn darda tutulmasyla gerekletirilir.[2]Elektrik ykl membranlar elektrolitik zeltilerin ilenmesinde kullanlr.

4.Asimetrik MembranlarBugn ayrma ilemlerinde kullanlan en nemli membranlar yksek ktle aktarm hzna ve yksek mekanik dayanklla sahiptirler. Asimetrik membranlar integral asimetrik ve kompozit asimetrik membran olmak zere ikiye ayrlr.[1] Bir membranda tanm hz membran kalnlyla ters orantldr. Ekonomik nedenlerden dolay yksek tanm hz istendii iin membran mmkn olduunca ince olmaldr.[2] Yine bu tr membranlar hazrlarken film imalat teknolojisinden yararlanlr.ok daha ince bir film tabakas elde etmek istersek kompozit asimetrik membranlar kullanlmaldr.nk kompozit asimetrik membranlar ok daha fazla kaln gzenekli bir yapyla desteklenmi son derece ince bir yzey tabakasndan oluur.Bu tr membranlar hemen hemen btn proseslerde kullanlr.5.Metalik,Seramik ve Sv Membranlar Ticari olarak kullanlan membranlarn ok byk bir ksm polimerlerden imal edilir. Bununla beraber son yllarda dier malzemelerin kullanmnda art grlmektedir.

norganik membranlar mikro-gzenekli veya gzeneksiz (youn) olabilirler. Mikro-gzenekli inorganik membranlar amorf ve kristalin seramik membranlar iermektedir. Youn inorganik membranlar po-likristalin seramik veya metalden imal edilirler.[2]Metalik Membranlar Gzenekli bir inorganik destek zerine desteklenmi ince bir film olarak hazrlanabilir.[2]Metalik mem-branlardan en ok popler olan membran tipi paladyum membranlardr.Bu membran tipi daha ok gaz karmndan hidrojenin ayrlmasnda tercih edilmektedir.[2]

22

Seramik Membranlar Yksek scaklk altnda sinterlenmi Alumina ,Titanyum veya Zirkonyumdan mamul poroz bir filtredir.Poroz;kimya terminolojisinde gzenekli yapda olan maddeleri ifade etmektedir.Poroz yani gzenekli aktif membran yzeyi asimetrik yapdadr.Bu makrogzenekli yap src gc basn olan mikrofiltra-syon (MF),ultrafiltrasyon (UF), hatta nanofiltrasyon (NF) proseslerinde seperasyon yaplrken gl bir mekanik dayanm salar.Seramik membranlar daima Cross Flow Filtration (apraz Ak Filtrasyonu) modunda alrlar.

Seramik membranlarn avantajlar ;asitlere ,bazlara ve oksidanlara kar yksek dayanm salarlar. Sol-vent dayanm ,anmalara kar yksek dayanm , kolay ykanma ve renerasyon dayanm salarlar. Ayn zamanda yksek scaklklara dayanm ve buharla dezenfekte edilebilme zelliklerine sahiptir.

Su ve atks artma ,gda ve iecek sanayi ,ila ve fermantasyon ,kimya endstrisinde kullanm alanlar mevcuttur.[3]

Sv Membranlarn tanmn u ekilde yapacak olursak eer bir membran ,iki faz arasnda yar geirgen bir bariyer olarak grlyorsa,karmaz nitelikteki bir sv da iki sv veya gaz faz arasnda bir membran olarak grev yapabilir.Dolaysyla Sv Membran iki faz arasnda yer alan ve bu fazlarla karmaz nitelikte olan svdr.

Sv membran sistemlerinin balca 4 eidinden sz etmek mmkndr. Bunlar;Yn Sv Membran (BLM), Destekli Sv Membran (SLM), Elektrostatik Yalanc Sv Membran (ESPLIM) ve Emlsiyon Sv Membran (ELM)dr.

Sv membranlar eitlerine gre yzey aktif,organik zc ve tayc maddelerin her n iere-bildikleri gibi bunlarn farkl kombinasyonlarna da sahip olabilmektedir.

Sv membranlarn avantajlar;yksek ayrma faktrleri,kat membranlara gre daha yksek ktle alan-lar,leklendirme kolayl,dk yatrm ve iletme maliyeti saylabilir.

Sv membranlar ,kimya mhendisliinde ,su artmada,hidrometalurijide ,biyoteknolojik ve biyomedikal uygulamalarda kullanm alan bulunmaktadr.[4]

6.Nanoteknolojiyle retilmi MembranlarNanoteknolojiler genel olarak ekil ve boyutlar nanometre leinde oluturarak gerekletirilen uygu-lamalardr ve ortaya kan zellikler byk lektekinden nemli lde farkllk gsterirler.

Nanometre leinde 1mm uzunluundaki apa sahip karbon nano tpler (CNT) ok iyi derecede yapsal ve iletkenlik zelliklerine sahiptir. CNTlerle takviye edilmi iletken lifler yksek yzey alanna sahip membranlarda kullanlabilmekte ve kimyasal ,biyolojik maddelerin tanmlanmas ve filtrasyonu iin sensr sistemleri olarak deerlendirilmektedir.

Nanoteknolojiyle ,biyolojik moleklleri ieren karmlarn ayrlmasnda kullanlabilecek filtreler gelitirilmitir.[2]Bu gelimelerle beraber kullanm alanlar geniletilmektedir.

23

Membrann Kullanm Alanlar Membranlar pahal malzemeler olmasna ramen yllardr su artma tesislerinde ve ticari olarak gazlarn ay-rlmasnda yaygn olarak kullanlmaktadr. Bununla snrl kalmayp bir ok kimyasal reaksiyonda katalizr olarak kullanlmas ,gda endstrisinde meyve suyunun berraklatrlmasnda, proteinlerin deriiklendi-rilmesinde kullanlmakta olup ayrca PVC yapmnda ,izolasyonda ,kimyasal atk/p depolarnda , tekstil sanayisinde vb daha bir ok alanda yaygn olarak kullanlmaya balanmtr.

Membrann kullanm alanlarnn gnmzde ki yeri ok olduundan bu konu daha sonraki sayda derinle-mesine ilenecektir.

Kaynaklar :

1.Demir Sema(1995,Temmuz),araplarn,Poli Membranlarla apraz Akl Filtrasyon Yntemi le Artl-mas ,Kimya Yksek Lisans Tezi ,Gazi niversitesi Fen bilimleri Enstits 2. http://www.ytusigmadergisi.com/scientific/2006-4-1-tam.pdf3. http://www.ceyka.com.tr/tr/seramikmembran.html4. http://www.ytusigmadergisi.com/pdfs/243.pdf 5. http://www.journalagent.com/pajes/pdfs/PAJES_8_2_255_263.pdf

24

Haydar GKSUadar_gok@hotmail.com

DENZ KABUKLARIKimyada baz katyon ve anyonlarn yan yana gelmesi ile iyonik yapl tuzlar olumaktadr. rnein Ca+2 ve HCO3- iyonlar bir araya gelerek kalsiyum karbonat (CaCO3) yaps olumaktadr ve bu iyonik yapl bileik kalsit adyla da bilinmekte-dir. Kalsit, karbondioksit (CO2) ieren suda znerek Ca(HCO3)2 yapsn oluturmaktadr.

Kalsit, doada bol miktarda bulunmaktadr. zellikle volkanik kayalarn ve mermerin yapsnda kalsit yaps mevcuttur. Deniz kabuklarnn yaps da kalsit tabakasndan olumaktadr. Deniz kabuklar; salyangoz, midye ve istiridye gibi yumuakalarn kabuklardr. Fakat burada yukarda bahsedildii gibi kabuklar kimyasal bir kelme ilemi ile deil, lk deniz sularndaki Ca+2 ve HCO3

- iyonlarnn ilgili canllarn zel hcrelerinde biriktirilmesi ve bu iyonlarn bir araya getirilmesi ile korunmalar amal oluturulan yaplardr. Deniz kabuklar sadece kalsiyum karbonat (CaCO3) deil, ktikl denilen bir yap ve deiik mineralleri barndran organik a rgl bir yapdr.[1,2]

Deniz kabuklar genellikle ss eyalarnda veya koleksiyon amal kullanlmaktadr. Ayrca plastik, kat gibi birok sektrde dolgu maddesi olarak, demir ve eker retiminde kirlilikleri uzaklatrmada, cam yapmnda, hayvan yemlerinde, patlamalar nlemek amac ile kmr ocaklarnda, su artma sistemler-inde ve kozmetik endstrisinde sklkla kullanlmaktadr.[3]

Kaynaklar :

1. http://www.delinetciler.org/soru-cevap-bolumu/157837-deniz-kabugu-nasil-olusur.html2. http://tr.wikipedia.org/wiki/Denizkabu%C4%9Fu3. http://www.haddemetal.com/tr/Download/Madenlerin%20Kullanim%20Alanlari.pdf

Kimyagretmeni

(Dzce niYard. Do.

Dr.)

25

Metalurji ve MalzemeMhendisi

Yigit Osman DENIZtmgdhizmetleri@gmail.com

ADR Konvansiyonunun letmelere GetirileriADR Konvansiyonuna lkemizin Taraf Olmas le Ne Gibi Deiiklikler irketlerimizi Bekliyor?

ncelikle yazma ADR alm yapmakla balamak istemekteyim. ADR; Tehlikeli Mallarn Karayolu le Uluslararas Tamaclna ilikin Avrupa anlamasdr. lkemiz bu anlamaya 22 Mart 2010 tarihinde taraf olmas nedeni ile TC.Ulatrma,Denizcilik ve Haberleme Bakanl tarafndan karay-ollarnda tehlikeli madde tamacl hakknda ynetmelikler ,genelgeler ve tebliler yrrle girmitir. Tehlikeli Maddelerin tanmasna ynelik ynetmeliin amac; Tehlikeli maddelerin; insan sal ve dier canl varlklar ile evreye zarar vermeden gvenli ve dzenli bir ekilde kamuya ak karayoluyla tanmasn salamak;

Bu faaliyetlerde yer alan gnderenlerin, alclarn, dolduranlarn, ykleyenlerin, boaltanlarn, ambalajlayanlarn, tamaclarn ve tehlikeli maddeleri tayan her trl aracn operatr veya srclerinin sorumluluk, ykmllk ve alma koullarn belirlemektir.

ayet irket bnyenizde yllk elli ton ve zeri ADR de belirtilmi toplam 13 snftaki tehlikeli maddeleri retip ,eleliyorsanz ; retiminizde kullanyor-sanz ya da depolayp sevk ediyorsanz ,Tehlikeli Maddeler le lgili Mevzuat-lar hakknda gereini yapmak ve irketinizi belirli alanlarda 31.12.2014 ve 30.06.2015 tarihinde uygulamaya girecek ykmllklere uydurmanz gerekmektedir. Getiimiz Aralk aynda belirli muafiyetlerin dnda tehlikeli madde tama zinciri ierisinde yer alan; dolduranlar, paketleyenleri, gnder-enleri, alclar, boaltanlar ve tank konteyner /tanabilir tank iletmecilerini kapsayan Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi alma zorunluluu hayata gemitir. Temmuz ay itibari ile de ilgili irketlerden ,Teh-likeli Madde Gvenlik Danmanl Hakknda Teblide belirlitilen artlar yerine getirmi, bakanlka yetkilendirilen Tehlikeli Madde Gvenlik Danman bulundurmak ya da hizmet almak zorunluluu gelecektir. Tm bu sre ,oluturulan takip mekanizmas ile denetlenecektir . Denetimler ile irketlerin puan karneleri olacak ve belirli puanlarn almas ile parasal idari cezalarn yan sra irketlerde faaliyet durdurmalarna kadar gidebilecek cezalar sz konusu olacaktr . Ancak bu yazmda bahsettiim ve bah-sedecek olduum deiiklikler irket yetkililerinin gzn korkutmamaldr. Bu srete erken yol almak ve verilen sreleri doru kullanmak irketlerinize maddi klfet deil , aksine irketler arasnda pirestij kazandrp rekabet ortamnda bir adm sizi ne geirecek bir frsat olacaktr.

Sektrde ne gibi deiiklikler doacak?- Taraflarn ykmllkleri net bir ekilde belirlenecek- Tehlikeli Maddeler UN Numaralarna gre net bir ekilde belirlenecek ve snflan-drlacak- Tehlikeli Maddelerin ADR Hkmlerine Uygun Ambalajlanmas Gerekecek- ADR hkmlerine uygun iaretlenmeler ve etiketlenmeler denetlenecek

26

- Tehlikeli Madde ambalajlarnn uygun istiflenmesi , kodlanmas, yklenmesi sala-nacak- Kullanlan tama nitelerinin periyodik muayeneleri ve onay sreleri takip edi-lecek

- Dkmantasyon srecinde ;Tama Evreki ,Ara Onay Sertifikes , Tank Konteyner Onay Sertifikas, TP Onay , ara ii bulunmas gerekli Yazl Talimatlar , Ara fo-ru Eitim Sertifikas( SRC 5 kimlii )ve Resimli Kimlik (Src Belgesi) Bulundurma zorunluluu , Baz Tehlikeli Maddeler iin gerekli bakanlklardan alnm Tama zin Belgesi ,Uygun Sevk rsaliyesi vb. Evraklar aranacak

- Ara tehizatlar ADR hkmlerine uygun ekilde ara iinde bulunacak- Kullanlan aralarn tm ADR Onayl Aralar olacak ,onayl olmayan elin-izdeki aralar yalarna bal olarak belirli srelerde modifikasyonlar salan-acak

- Aralar belirli periyotlarda muayene olacak ve ADR Uygunluk Belgesi verilecek

- Aktif yol kenar denetlemeleri salanacak ve taraflar denetlenecek

- 31 Aralk 2015 tarihine kadar Tnel kategori belirlenecek ve Tama evraknda belirtilen Tnel Kstlamalarna baklarak tama iin grzergahlar belirlenecek

- Tehlikeli Maddelerin Tanmasnda ADR hkmlerince aklanan ilave bilgi ve evraklarn irket bnyesinde saklanmas salanacak.Tm bu dzenlemeler ile ;- Tehlikeli Maddelerin dourabilecei tehlikeleri en aza indirip, evreye ,insanlara ve tm canllara sebep olabilecei zararl etkilerini minimize edeceiz.- Olabilecek kazalara kar proaktif yaklamlar sergileyerek nlemler alnmasn salayacaz.- Uluslararas ticarette karayolu erevesinde ADR hkmlerinin eksikliini yaamadan ihracat ithalat gerekletireceiz.- ADR hkmlerinin yerine getirilmemesinden kaynakl yabanc lkelerin gmrklerinde yaanan skntlar ortadan kaldrp, gerek maddi, gerek zaman baznda nemli kazanlar salayacaz. - ADR erevesinde retim yapp, amlajlanm ve paketlenmi rnlerimizi i ve d piyasaya arz etmemizi kolaylatracaz. - En nemlisi multi disiplinli bir alma a oluturmu olacaz. - Son olarak unu da sylemek isterim . Tehlikeli Madde Gvenlik Danmannzdan edineceiniz bilgi alverii ile Snrl ve isnisnai miktar muafiyeti gibi baz muafiyetlerden yararlanarak retim-lerinize yn verdiiniz taktirde , ADR hkmlerinin bir ok ksmndan feragat etmi olacanz da gz nnde bulundurmanz gerektiini hatrlatmak isterim.

Saygyla selamlyor , hepimiz iin bu srecin hayrl olmasn diliyorum .

27

Anl Yasin AKDOGANanil_yasin_akdogan@hotmail.com

TEKSTLDE YZEY AKTF MADDE KULLANIMIBata tekstil ve temizlik sektr olmak zere bir ok yerde yzey aktif maddeler kullanlmaktadr. Ben bu ay ki yazmda tekstil sektrnde kullanlan yzey aktif maddelerin iletmeye yararn ve kullanm skntlarn siz deerli okuyucular ve meslektalarma aktarmak istiyorum. Nedir bu maddeler , bu maddeleri neden kullanyoruz , kullanmnda ki yaralar ve zararlar nelerdir ? Biz biliyoruz ki yzey aktif maddeler bir sv iinde znebilen veya disperslenebilen ve zndkleri ya da disperslendikleri svnn yzey gerilim-lerini dren maddelerdir. Sulu tekstil ilemlerinde kullanlan su veya sulu zelti yzey aktif madde ieriyorsa bu su veya sulu zeltinin yzey gerilimi der. Bylece tekstil malzemesinin bu sulu sistemle slanmas ve ilem grmesi kolaylar.

Yzey aktif maddelerin etkileri unlardr:

* Islanmay kolaylatrr.* Birbiri iinde znmeyen veya ok g znen iki svnn dalmasn salar.* Kat ve svdan oluan dispers sistemlerin koagle olmadan kolloid hlde kalmasn salar.* Tekstil yzeyi zerindeki kir ve yabanc maddeleri uzaklatrlmasn salar.* Boyarmaddelerin zlmesini salar.* Tekstil malzemesini sararak boyarmaddelerin life ani nfuzunu nler.* Tekstil malzemesine yumuaklk, kayganlk verme gibi fiziksel ve kimyasal etkileri vardr.

Yzey aktif maddeler anyonik , katyonik ve noniyonik olamk zere 3 ksma ayrlr. Bunlarn ortak zellii ounlukla sv/sv veya sv/kat ara fazlarndaki yzey gerilimi drmeleridir. Bir yzey aktif maddenin anyonik, katyonik ya da iyonik olmayan (noniyonik) olduu kimyasal yap analizi ile belir-lenebilir.Kimyasal Yap Analizi17 g NH4SCN (amonyum rodanr) ve 2,8 g Co(NO3)2 (kobalt nitrat) 100 ml saf suda znr. Tann-mas gereken madde zerine damlatlr. Sonu aadaki deerlere gre deerlendirilir.

Ak pembe renk: AnyonikYeil renk: KatyonikMavi renk: Non-iyonik

KimyaTeknikeri(Mezun)

28

Bir yzey aktif madde genellikle tek etkiye sahip deildir. Yani temizleme, slatma, kprme, emlsi-ye etme, dispersleme gibi etkileri beraberce meydana getirirler. Ancak yzey aktif maddenin kimyasal yapsna bal olarak bu zelliklerinden biri dierlerine gre daha stn durumda olur. stn olduklar zellik esas alnarak o yzey aktif madde slatc, ykama maddesi (deterjan), iyon tutucu, kpk kesici, emlgatr, dispergatr, koruyucu gibi isimler alr.

Yzey aktif maddelerin yukarda saylan faydalar gibi zararlar da vardr.

Bunlar ;

* Bulanma noktas* Anyonik yzey aktif maddelerin suya sertlik veren kalsiyum ve magnezyum ( Ca++ , Mg++ ) iyonlar ile istenmeyen etkileimleri.* Non-iyonik yzey aktif maddelerin dispersiyon zelliinin olmamas.* Anyonik yzey aktif maddelerin kpk oluturmas.* Katyonik yzey aktif maddelerin non-iyonik maddelerle kme riski.

letmede yaanan en byk sknt reaktif boyarmaddelerle boyama yaplrken turkuaz boyarmaddenin mamul zerine kmesidir. Bilindii gibi turkuaz reaktif boyarmaddelerin dier boyarmaddelere kyasla makromolekl yaps daha byktr. Bu sebepten dolay znmesinde skntlar yaanr. Eer boyama-da non-iyonik bir dispergatr kullanlrsa sknt daha da artar. nk non-iyonik yzey aktif maddeler-in dispersiyon zellii yoktur ve fazla kullanm sonucunda bulanma noktas alm olur. Bu durumda boyarmadde tanecikleri bir biri ile etkileime girer ve tanecikler byr (aglomerasyon) ve tanecikler mamul zerine ker.

letmede yanlan bir dier skntda katyonik boyarmaddeler ile non-iyonik dispergatrlerin yada ykama maddelerinin bir arada kullanlmas srasnda kme riskidir. Aada ki grsellerde bu durum aka grlmektedir.

ekil 1 ekil 2Katyonik boyarmaddeye non-iyonik dispergatr eklenmesi sonucu boyarmadde de kmeler , yalanma ve kabn eperine boyarmaddelerin yapmas.Bu skntlar gz nne alnarak ;

* Yzey aktif maddelerin gelii gzel kullanlmamasna* Kullanlacak dier maddelerle uyumluluuna* Bulanma noktasna

dikkat edilmelidir.

Kaynaklar :Tekstilsayfas.blogspot.comGrseller tarafma aittir.

29

Yavuz Selim KARTkim_muhselim@hotmail.com

Gaussian ile Molekl ModellemeMerhaba novatif Kimya Dergisi okurlar, Bu ay sizlere Gaussian Programndan bahsetmek istiyorum. Programmz molekler sistemleri modellemek iin tasarlanm olup kimyaclar, fizikiler ve mhendisler tarafndan kullanlan geni ierikli bir yazlm programdr. Pro-gramn kimya alannda kullanmna gelince, kimya ile ilgili yerlemi ve yeni gelimekte olan ilgi alan-larnda aratrma yapmak, molekller zerinde ve deneysel olarak incelenmesi imkansz veya ok zor olan duraan trleri ve bileikleri de ieren (mesela ksa mrl ara birimler, gei yaplar ve benzerl-eri gibi) kesin veya potansiyel reaksiyonlar zerinde almak iin kullanlmaktadr.

Program anca karmza gelen ekran bu ekilde olacaktr. (Resim 1)

Resim 1 : Gaussian Program Al Ekran

Program ok geni bir biimde anlatmam mmkn deil. erii ve uygulama alan ok geni olan bu programda basit bir rnek zerinden giderek sizlere aklamaya alacam. Program benzen ve toluen yaps zerinden anlatacam. Benzen halkasn izdiimiz zaman Resim 2deki gibi bir ekil greceksiniz.

KimyaMhendisi(Mezun)

30 imdi bu yapy nasl izdik? Daha nceki yaz dizilerimi takip edenler bilirler ki bu tarz program-larn temel ierikleri olur. Yani elementler iin zel bir panel ve ayrca ok kullanlan benzen halkas gibi yaplar iin temel paneller vardr. Bu ekilde bizim daha kolay bir ekilde programa hkmet-memiz kolaylar. Resim 3te bunu grmektesiniz.

Resim 2 : Gaussian Program ile Benzen Halkas Yapmzn Grnts

Resim 3 : Gaussian Program izim Paneli Grnts

31

Resim 3te her element iin bir simge var. Tkladnz zaman o yapy ekranda greceksiniz. Ayrca karbon yaplar izmek iin eitli yaplar da grmektesiniz. izeceiniz yapya ve kullanm alanna gre seip ekleyeceksiniz.

Bu yap grnmlerini nasl deitireceiz? Yani, bu boyutlu halden wireframe (tel kafes modu) moduna gemek istersek bu ilemi nasl yapacaz? Bu ilemi de View mens altndan Display For-mat ksmna tklayarak elde edeceiz.( Resim 4)

Resim 4 : Gaussian Program Grnm Modlar

Resim 4te bir nceki izilen yap ile u anki izilmi yap arasndaki grnm farklarna dik-kat ediniz. Birisi kre ya da top modunda grnme sahipken dieri silindir tip biiminde bir grnme sahip oldu. Bu sizin tercih ve kullanm alannza gre deiir.

Bu program sadece bir izim program deildir. izim ve hesaplama yapmak iin gelimi birok zellie sahiptir. Bilim adamlarnn, aratrmaclarn, akademisyenlerin ve bu konu ile ilgisi olan birok sektrn kulland bir programdr. imdi izdiimiz yap iin hesaplama ilemlerini in-celeyeceiz. Bu ilemi temel olarak nasl yapacaz? lk olarak programmzda Calculate ksmna tklyoruz ve sonrasnda ise Gaussian Calculate Setup ksmna tklyoruz. Karmza Resim 5teki gibi bir ekran kacak.

32Resim 5 : Gaussian Program Hesaplama Modu

Burada izmi olduumuz yap yani toluen iin bir hesap yapacaz. Burada Job Type altnda birok seenek mevcut. Bu seeneklerin hepsini anlatmak mmkn deil. Seenekler iinde geometri optimizasyonu ve titreim gibi seeneklerde var. Bu tamamen kullanm amacnza ve program ne kadar iyi bildiiniz ile alakal. Biz burada seeneklerimizi kullanm amacmza gre seip Submit tuuna bastmz zaman karmza Resim 6daki gibi bir ekil kacak.

Resim 6 : Gaussian Program Hesaplama leminin Bitii

33

Hesaplama ilemleri bitince Resim 6daki gibi bir ekran greceksiniz. Yes deyip ilemi sonlandracaz. Sonucu grmek iin View ksmna tklayp bitmi olan ilemimize ait dosyay seiyoruz ve sonucumuza ait verileri grntlyoruz.

Program cretli bir programdr. Kullanmasn renmek ciddi bir emek ve aba gerektiriyor. Olduka fonksiyonel ve birok zellii vardr. Program nasl daha iyi renirim diyorsanz ngilizce ders notlar ve videolar zerinden almalsnz. Trke ok fazla kaynak yok, olanlar varsa da cretlidir. Program niversitelerden ya da nette gelimi arama yntemleri kullanarak arayp bulabilirsiniz.

Bu ay ki sayda sizi kimyann farkl bir program ile aydnlattk.

Bir sonraki sayda grmek zere.

Kaynaklar :https://bidb.metu.edu.tr/380-gaussian-yazilimihttp://users.df.uba.ar/rboc/em3/GAUSSIAN_TRAIN.pdf

34

ELEMENTTANIYALIM Oksijen

Simgesi: OGrubu: 6A (Ametal)

Atom numaras: 8Bal atom ktlesi: 15,9994Oda scaklnda: Gaz

Erime noktas: -222,65 CKaynama noktas: -182,82 C

Younluu: 1,429 g/ccKefi: 1774 - Joseph Priestley,

Carl Wilhelm Scheele 1,17 Atom ap: 0,65

Elektronegatiflii: 3,44Elektron dizilimi: 1s22s2p4

Ykseltgenme basama (says): -2, -1

Oksijen atom numaras 8 olan ve O harfi ile simgelenen kimyasal elementtir. Oksijen ismi Yunanca (oksis - asit, tam anlamyla keskin, asitlerin ac tad kastedilir) ve - (-jens) (retici, tam anlamyla sebep olan ey) kklerinden gelmektedir, nk isimlendirildii zamanlarda tm asitlerin oksijen ierikli olduu sanlrd. Standart artlar altnda, elementin iki atomu balanarak ok soluk mavi renkte, kokusuz, tatsz, diatomik yapdaki, O2 formlne sahip dioksijen gazn oluturur.

Oksijenin Elde Edilmesi

Oksijen, svlatrlm havann ayrmsal damtlmasyla, zeolitlerin basn salnm adsorpsiyonu ile kullanlarak oksijenin havadan ayrlarak younlatrlmasyla, suyun elektroliziyle ve dier yollarla endstriyel olarak retilir. Oksijenin kullanm alanlar arasnda elik, plastik ve tekstil retimi; roket yakt; oksijen terapisi; ve hava tatlarnda, denizaltlarda, insanl uzay uu programlarnda ve dalglk-ta yaam destek niteleridir.

Laboratuvarda cva oksitin (HgO) stlmasyla ya da potasyum kloratn (KClO3), mangan (4) oksit (MnO2) katalizrlnde stlmasyla elde edilir. Sanayide ise sv havadan ayrmsal damtma yoluyla retilir ve elik tplerde saklanr.

Kullanm Alanlar

Oksijen metalurjide, zellikle demir ve elik sanayiinde (Ereli Demir elik Fabrikalarnda, ham demirden elik elde edilirken hava yerine oksijen kullanlr) bol miktarda kullanlr. Oksijen ve asetilen, metal kesme ve kaynatma ilerinde, sv oksijen de roket yaktlarnn yakcs olarak nem tar. Tp alannda da nemli kullanmlar (oksijen adr) vardr. Dalglar ve daclar, solunumu salamak ya da kolaylatrmak amacyla oksijen tpleri tarlar. Oksijen, birok kimyasal sentezde de yaygn olarak yararlanlan bir elementtir.

Bitkilerin ve hayvanlarn yaamlarn devam ettirebilmeleri, solunum gaz olan oksijenin (O2) varlna baldr. Atmosferin %21i, oksijen gazndan olumaktadr. Hastanelerde, solunum rahatszlklar gster-en hastalarn tedavisi iin de oksijen gaz ska kullanlr. Ayrca elik retiminde, kaynak yapmnda, suyun saflatrlmasnda ve beton eldesinde de oksijen kullanlr. Paslanma da, oksijenin varlnda gerekleir.

35

SZLKIngilizce-Trke

Ara Deer Bulma

zomer

yon ifti

G, Gei

Deirmen, Fabrika

Mikrokimya

Oksit

Frn

ok Yzl

Polibaz

Polar Ba

Kum Banyosu

Tuzluluk

Tatmak, Tat

Musluk Suyu

Seyreltilmemi

Astar

Vana Seimi

Ak ler

Akrilik

Aktarc

Ak Enerjisi

Yaltmak

Interpolation

Isolate

Isomer

Ion Pair

Migration

Mill

Microchemistry

Polyhedron

Sand Bath

Tap Water

Valve Selection

Oxide

Polybase

Salinity

Undiluted

Fluxmeter

Decanter

Oven

Polar Bond

Taste

Undercoat

Acrylic

Flow Energy

36

HABERLER

Yurttan Kimya HaberleriKMYA HRACATI OCAK AYINDA YZDE 14 AZALDI

stanbul Kimyevi Maddeler ve Mamlleri hracatlar Birlii (KMB), ocak aynda kimya sektr ihra-catnn geen yln ayn ayna gre yzde 14 azalarak 1,2 milyon dolar olarak gerekletiini bildirdi.

KMB aklamasna gre, ocak aynda kimya sektr ihracat geen yln ayn ayna gre yzde 14,2 azalla 1 milyar 199 milyon dolar oldu. Sektr, otomotiv ile hazr giyim ve konfeksiyonun ardndan nc srada yer ald. Kimya ihracat miktar baznda deerlendirildiinde ise geen yln ayn aynda gerekleen 1,1 milyon tona karlk bu yl 1,4 milyon tonluk ihracat yapld grld.

Aklamaya gre, sektr ihracatnn yla dle balamasnda komu lke sorunlarnn yan sra av-ro-dolar paritesinden kaynaklanan AB pazarndaki kayplar etkili oldu. Ocak aynda en fazla ihracat Birleik Arap Emirliklerine yapld. lkeye olan ihracat yzde 18lik artla 93 milyon dolara ulat. En ok ihracat yaplan dier lkeler ise Irak, Msr, Almanya, spanya, ran, talya, Azerbaycan-Nahcivan, Malta ve Yunanistan olarak sraland. Azerbaycan-Nahcivana olan ihracat yzde 11 artla 41 milyon dolar, spanyaya olan ihracat ise yzde 45 artarak 48 milyon dolara ykseldi.

Aklamada grlerine yer verilen KMB Ynetim Kurulu Bakan Murat Akyz, u deerlendirmel-erde bulundu:

Kimya sektrmz, maalesef 2015 ylna dle balad. hracat pazarlarmzdaki daralmalar, euro-dolar paritesi ve den petrol fiyatlar nedeniyle bu d bekliyorduk. Plastik, kauuk, koz-metik gibi kimya ihracatnda nemli bir yere sahip olan sektrlerimizin ihracatnda kayplar var. Ancak yurt d pazarlarmz geniletmeye devam ediyoruz. nmzdeki aylarda toparlanmann etkilerini hissedeceiz.

Akyz, yaanan tm olumsuzluklara ve ihracat kaybna karn kimya sektrnn yln ilk aynda miktar baznda yzde 20 art gsterdiini vurgulad.

37

TERMAL SU BLEENLERNDEN KOZMETK RNLER RETT

Bozok niversitesi Fen Edebiyat Fakltesi retim yesi Yrd. Do. Dr. Orhan Hazer, kaplca suyu bileenleriyle am ya ve terebentin kullanarak ampuan, du jeli ve sv el sabunu imal etti Hazer: Yozgat, jeotermal enerjinin yannda amlyla da mehur bir yer. Bunu deerlendirelim istedik. Termal suyla hem am ya hem de terebentin kullanarak farkl rnler retmeye altkBozok niversitesi Fen Edebiyat Fakltesi Kimya Blm retim yesi Yrd. Do. Dr. Orhan Hazer, kaplca suyu bileenleriyle am ya ve terebentin kullanarak ampuan, du jeli ve sv el sabunu retti.Hazer, AA muhabirine yapt aklamada, Yozgatn jeotermal kaynaklar bakmndan zengin bir yre olduunu belirterek, kaplca sularn kozmetik rnlerle deerlendirmek iin alma balattklarn syledi.

Yozgata zg bir rn gelitirmek istediklerini anlatan Hazer, limizin ok nemli yer alt kaynak-lar var. Bu kaynaklardan birisi kaplcalar. Kaplca sularn kozmetik rnlerinde deerlendirebi-leceimizi dndk ve buradan hareketle baz kozmetik rnler gelitirmeye altk dedi.Yozgatn termal su potansiyelini sadece termal turizm amal deil, baka ekilde de kullanmay dndklerinin altn izen Hazer, Kozmetik rnlerin temel bileenlerinden en nemlisi sudur. Dolaysyla biz normal kullandmz suyu termal suyla yer deitirdik. Termal sularn ierdii hem kkrt hem de minarelin ve bu sulardan gelen bu ifal bileenlerin kozmetik rnlerimize art ka-zandracan dnyoruz. lk etapta sv el sabunu, du jeli ve ampuan zerinde aratrmalarda bulunup retimini gerekletirdik diye konutu

Yrd. Do. Dr. Hazer, ampuan retiminde sadece termal suyla kalmadklarn, am ya ve terebentin de kullandklarn ifade ederek, unlar syledi:

Yozgat, jeotermal enerjinin yannda amlyla da mehur bir yer. Bunu deerlendirelim iste-dik. Termal suyla hem am ya hem de terebentin kullanarak farkl rnler retmeye altk. Bu almalarn Yozgat iin nemli bir potansiyel olduunu dnyoruz. Yatrmclar da bu ynde tevik etmek istiyoruz. Jeotermali sadece bir kaplca eklinde kullanmann haricinde farkl alanlar-da kullananlar var, biz de kozmetik alanda kullanmak istedik. Bu rnn Yozgatn hem gelimesin-den veya katma deer rn retilmesi noktasnda farkl bir bileen olacan dnyoruz. Umarm Yozgat iin hayrl olur.rettikleri sabun, jel ve ampuann Yozgatn bir markas olmasn istediklerini vurgulayan Hazer, Yaptmz bu alma, ayn zamanda Teknopark projesidir. Biz burada pilot almalar yapyoruz, Ar-Ge almalar yapyoruz, seri retimden ziyade biz buraya yatrmclar davet ediyoruz. Bu rn retmek isteyen yatrmclara zellikle seslenmek istiyorum; marka tescili bavurusunda bulunduk, Bozok Terme olarak markamz aldk ve bu anlamda retmek isteyenlere yardmc olmak istiyoruz dedi.Termal suyun yrede kmas ve rnlerinin en byk bileeninin su olmasnn maliyeti drdn anlatan Hazer, Yaplan bu almalarn yatrmclarn dikkatini ekeceini dnyoruz. Elde ettiimiz bu rn ilgi de grd. Halihazrda stanbul da birka firmayla ortak alma balatm bulunmaktayz. Sorgundan aldmz kaplca sularn deerlendirmek istiyoruz eklinde konutu,Hazer, prototip (ilk rnek) olarak hazrlad rnlerin zerinde denemelerinin devam ettiini, alma-larnn baarl ekilde srdn ve rnlerinin bir sre sonra raflarda yerini alacan szlerine ekledi.

38

KMYA RENCLER ATIK YALARI EKONOMYE KAZANDIRACAK

Manisa Celal Bayar niversitesi Kimya Kulb rencileri ev ve okullardan atk ya toplayarak, bunlarn geri dnmn salayp ekonomiye katk salayacaklar.

Prof. Dr. Yksel Abal ve Yrd. Do. Dr. Avni Aslan ile CB Kimya Kulb rencileri, Manisa Giriim-ciler Dernei (MAGD)ni ziyaret etti. Toplantda; Biyodizel retimi hakknda bilgi alan MAGD, CB Kimya Kulb rencilerinin, Prof. Dr. Yksel Abal nderliindeki deneylerini Kampste yeni yaplacak olan Kimya Deney ve retim Merkezinden takip edecek.

MAGDin byk nem verip destek olduu proje kapsamnda ev ve okullardan atk ya toplanarak bunlarn geri dnmn salayarak ekonomiye katk salamay hedefleyen renciler, ev ve iyerler-inde kullanlan bitkisel yalarn kontrolsz ekilde doaya atlmasnn byk evre felaketlerine neden olduunu, MAGDin ibirliiyle CB Kimya Kulb olarak ev ve iyerlerinden atk yalar toplayarak bunlar biyodizel olarak tekrar ekonomiye geri kazandrmay planladklarn dile getirdiler.

1 litre atk yan 1 milyon metrekp temiz suyu kirlettiini hatrlatan renciler, atk yalarn lavab-olardan dklmemesi gerektiini anlatp bunlarn kapal kaplardan biriktirilmesi gerektiini, ev ve iyer-lerinde biriktirilen kullanlm atk yalar toplayarak evre kirliliinin de nne gemeyi hedefledikler-ini dile getirdiler. Kzartmalk yalarn 3 defadan fazla kullanldnda kanserojen etki yaptna dikkat eken renciler, ev ve iyerlerinde bu yalarn 3 defadan fazla kullanlmamas konusunda Manisallar bilinlendireceklerini sylediler.

nmzdeki gnlerde MAGD Ynetim Kurulu Bakan Alolu ve Ynetim Kurulu yeleri ile Prof. Dr. Yksel Abal, Yrd. Do. Dr. Avni Aslan ve CB Kimya Kulb rencileri, MAGD yelerinin de kendi i yerlerinde kullanacaklar deterjan retimi hakknda tekrar bir araya gelecekleri renildi.

39

BORUN ATIKLARINDA ALTINDAN DEERL ELEMENT

DPden bir grup bilim adam, bor zerine yaptklar alma sonucunda, dnyann en pahal ele-mentlerinden olan rubidyum elementinin, bu madeninin atklarnn ierisindeki varln tespit etti.

Dumlupnar niversitesi Fen Edebiyat Fakltesi Kimya Blm Bakan ve Rektr Yardmcs Prof. Dr. Yunus Erdoan bakanlndaki bir grup bilim insan, Borun fabrikada ilendikten sonra ortaya kan endstriyel atklarnda, dnya piyasalarnda altndan daha deerli olan gece gr, tbbi grntleme cihazlar, fiber optik telekomnikasyon ve tp alann kullanlan rubidyum elementinin varln belirledi.

Erdoan, AA muhabirine yapt aklamada, yllardr bor madeni zerine almalar yaparken bu mad-enin atklarnn da ilgilerini ektiini syledi.

Bor atklarnda bulunan baz elementlerin gnmzde byk nem kazandn belirten Erdoan, Bor atklar zerinde rubidyum elementinin varlnn almalarn da gerekletirdik. Bor atklarnda-ki rubidyumla ilgili almalarn, dnyada bir rnei bulunmamaktadr. Bu konudaki almann dnyada bir ilk olduunu syleyebilirim. Bor atklarndan rubidyum retilmesi ok nemli. Bir gram rubidyum 72, 1000 gram ise 72 bin dolar. Uluslararas veriler bunu gstermektedir diye konutu.

Sezyum elementi zerine de almalar mevcut

Erdoan, rubidyum elementinin gece gr, tbbi grntleme cihazlar ile fiber optik tele-komnikasyon, radyasyon alglama sistemleri ve tp alannda kullanldn dile getirdi.

Bu elementin dnyada byk neme sahip olduunu vurgulayan Erdoan, yle konutu:Bor madeninin trevlerinden olan bir ton borik asitin uluslararas fiyat, 500 ile 700 dolar arasn-dadr. Yani bir kilogram borik Asit, 0,5 ile 0,7 dolar arasnda deiiyor. Bir kilogram rubidyum ise uluslararas piyasalarda 72 bin dolar. Dolaysyla bizim bor atklarnda, lityum, rubidyum ve rubidyumun zelliklerini tayan sezyum konusunda almalarmz vardr. Lityum ve rubidyum konusu uygulamaya gelmi, sezyum ile ilgili almalarmz ise devam etmektedir. Bunlar, karde Element olduklarndan bor atklarnda ortalama bin ppme yakn rubidyum bulunmaktadr. Yani bir ton atkta, 1000 gram rubidyum vardr. Bu az gibi grnmekle beraber, bu oran Altn yataklarn-da ise 20 ppm bulunuyor. Dolaysyla rubidyumun, bu atklarda ne kadar zengin olduunu tasav-vur edebiliriz. Erdoan, Emet ve Hisarck ilelerindeki bor iletmelerinde ise bir ylda 3,5 milyon ton endstriyel atk ktn szlerine ekledi.

40

Dnyadan Kimya Haberleri ELEKTRON MKROSKOBU NANO-TERMOMETREYE DNTRLD

Amerikadaki bilim adamlar nano-leklerde s deiikliklerini alglama yeteneine sahip termometre gelitirdi. Enerji kayb spektroskopisi ile sradan elektron mikroskobunu birletiren teknik aratr-maclara bir bilgisayar ilemcisinde bireysel transistrlerin performansn kapsaml olarak deer-lendirmek iin olanak salayabilir.

1950lerde entegre devrelerin douundan beri, ilem gc artc bir ekilde bymtr. Gney Kali-forniya niversitesinden Matthew Mecklenburg, Bir CPU byk bir silikon blouyla transistrler dizisidir.Bu aklnza gelebilecek en basit s emici ve olas byk bir problem ve biz bu sdan nasl kurtulabiliriz diye aklad.

Mecklenburg bu sdan nasl kurtulacan anlamak iin, ncelikle cihazn genelinde scaklk deiim-lerini karakterize etmek gerektiini savunuyor. Ancak, temas termometresi kullanm gibi allagelmi teknikler uzaysal znrl salamakta zayf ya da cihazda sya neden olduundan yetersizdir.

Klasik civa termometresinden esinlenerek, Mecklenburg ve arkadalar cihaz iinde termal genilemenin buna cevap olabileceini fark etti. Mecklenburg, Biraz termal genilemeye sahipsen, malzeme daha az youn hale gelir. dedi. zellikle, bu younluk deiimi metalde titreimlerin yklenmesinden kay-naklanmaktadr ve prob ve rnek arasndaki temasa gerek kalmadan nanometre znrlkte bir trans-misyon elektron mikroskobu (TEM) ile tespit edilebilir.

Ekip , TEM iinde bir alminyum tel stt ve prob karya tarandnda numunedeki elektronlar atelen-di.Elektronlar karya geer ve metalde yk salnmna neden olduundan enerji kaybeder. Younluk sya bal olarak, oda scakl referans ile stlan tel karlatrarak 4K znrln scakln hesap-lamay baardlar.Tekniklerine plasmon enerji geniletme termometresi(PEET) diyorlar.

Mecklenburg, yerel termometre olarak davranan alminyumun modifiye edildii takdirde elektron mikroskobunda kk alanda scaklk tespit etmek iin kullanlabileceini aklyor. Ayrca Mecklenburg PEET bir mikro-ilemciden izole tek transistrlerin performansn aratrmak iin kullanlacan umuy-or. Ekip PEET kullanarak 1Kden daha az scakln tahminin gelecekte mmkn olacan dnyor.

41

KANSER HCRELERNE SALDIRAN NANO-HDROJELLER

Hidrojeller genellikle kon-takt lens ya da bez gibi gn-lk nesnelerde nem miktarn kontrol etmek iin kullanlan malzemelerdir.Bununla bir-likte, Meksikadaki Guadala-jara niversitesinden kimya mhendisleri antikanser il-alarn kontroll salnmn salamak iin bir alternatif olarak biyomedikal alannda bu malzemelerin kullanm iin sya duyarl nano-hidrojellere dayal yeni bir teknoloji gelitir-di. Guadalajara niversitesi Kimya Blmnde Profesr Eduardo Mendizbal Mijares, Nano-hi-drojel ykl ilalar kullandk ve

onlar hastalara enjekte ettik.Kana geerken,ila vcutla uyumlu hale gelen kimyasal ve fiziksel zel-likleri nedeniyle baklk sistemi tarafndan ne tespit edildi ne saldrya geti. la iinde nano-hidrojellerin kullanm fikri, vcudun dier blgelerine zarar vermeden kanser hcreler-ine dorudan tanr olmasdr,nk hidrojeller istenen blgede birden fazla aktif maddenin dozaj im-kann sunar.lalar kuru ya da imi hidrojel halinde eitli yollardan (az, burun, bukkal, rektal, transdermal, vajinal, okler ve parental) tatbik edilebilir.la salnm hacim art, scaklk veya pH deiiklikleri ile ortaya kabilir.

Isya duyarl nano-hidrojeller oluturmak iin polimeri-zasyon teknii, polimer olarak adlandrlan kk krel-erden oluan ve kimyasal reaksiyon meydana getiren farkl fiziksel ve kimyasal zellikli maddeleri kartrr. Nano-hi-drojeller zellikle yksek su ierii, yumuak ve elastik kvam ve dk arayzey gerilimi ile yaayan dokulara benzerlii nedeniyle insan biyolojisiyle biyo-uyumluluk gstermitir.

ekil kaybetmeden byk miktarda su emerler ve 37-42 oC arasnda bir scaklkta s tutma yeteneine sahiptirler.

Emlsiyon polimerizasyonu ve mikroemlsiyonu birletir-erek aratrmaclar, ime dereceleri olan ve allagelmi hidrojellerden daha iyi mekanik zelliklere sahip yaplandrlm hidrojeller sentezlemeyi baardlar.

Bu maddeler, uzun ya da ksa sreli uygulamalar ve kontroll ila salnm sistemi iin membranlar, kaplamalar, mikro kapsller, implantlar gibi tehis aralar olarak biyomedikal alannda esas olarak kul-lanlmaktadr.

Molekler hedef ilalar kansere kar kullanlrken, bu iin yenilii nano-hidrojel gibi maddelerin salkl vcut blmlerine zarar vermeden kanserli hcrelere veya dokulara saldrabilir olmasdr.

42

DNYANIN EN BYK URANYUM RETCIS KAZAKSTAN

Dnya uranyum retiminde lider olan Kazakistan, 2014 senesinde da en ok uranyum reten memleket oldu. Kazakistan Atom Enerjisi Kurumu Kazatomprom tarafndan gercekleen duyuruda , irketin 2014 senesinde retimde planlanan hedeflere ulat acklad.

2014 senesinde Kazakistanda retimi yaplan uranyum miktarnn 22,829 ton olduu ifade edilirken bu rakamn dnyada retimi yaplan en yksek say olduu ifade edildi. Ulusal Atom irketi Kazatom-promun memleket topraklarnda uranyum kaynak tabann artrmaya ynelik aratrma almalarna devam ettii ifade edilirken; sene boyunca, yekn bykl 452 bin 946 metrelik 986 jeolojik aratr-malar iin kuyu ald vurguland. Halihazrda 25 bin kiiye istihdam mmkn klan Kazatomprom, dnyann bilinen uranyum irketlerinden biri olarak nem arz ediyor.

Kazakistan 2012 senesinde 20 bin ton uranyum retirken, 2013 senesinde ise retimini 22 bin 550 tona karmt. Nazarbayevin imzalad kararname ile 1997de kurulan Kazatomprom, dnya uranyum ih-tiyacnn % 30unu karlyor. Kazatompromun Rusya, in, Japonya ile yrtt stratejik ibirliklerinin yannda Federal Amerikan Elektrik irketi Westinghouseda hissesi bulunuyor.

Kazakistan, dnya uranyum retiminin te aniden fazlasn yanlz bana gerekletiriyor. Toplam uranyum retiminin % 38ini karlayan Kazakistan, % 15,5lik retimle Kanada ve % 10,5lik retimle de Avustralya takip ediyor. Bunun zerine , memleket dnya yekn uranyum retiminin yaklak olarak % 64n karlyor.

Uranyum rezervleri bakmndan Avustralya 1 milyon 143 bin ton rezervle ilk srada yer alrken, Ka-zakistan 860 bin ton rezervle ikinci, Kanada 444 bin ton rezervle nc srada bulunuyor . Sralama-da ilk 10 memleket , Avustralya, Kazakistan, Kanada, ABD, Gney Afrika Cumhuriyeti, Nijer, Rusya, zbekistan, Ukrayna ve in olarak geiyor. 10 lkenin yekn uranyum rezervi ise 4 milyon 743 bin ton olarak biliniyor.

43

SU TUTMAYAN METAL RETLD

Suyun nesneler zerinde uzun sre kalmas baz durumlarda sorunlara neden olabiliyor. rnein uak-larn kanatlarnda kalan su, donarak uu iin tehlike arz edebiliyor. Gelitirilen yeni bir hidrofobik met-al ise suyu hibir ekilde tutmuyor ve zerine damlatldnda suyun zerinden zplayarak uzaklamasn salyor.

Amerikada bulunan Rochester niversitesindeki aratrmaclarn lazer yardmyla gelitirdii yzey, tamamen metal ile tmleik bir yapda bulunuyor. Dolaysyla ayr bir madde olmad iin uzun sre gese de zelliini yitirmiyor ve metalin yzeyini kaplamaya devam ediyor. Bu metalin yalnzca uak kanatlarnda deil; televizyon, telefon ve kamera da dahil olmak zere metal olan her nesnede kullanla-bilecei dile getiriliyor. Ayrca sistemin yzde yz verimli su toplama projelerinde de kullanlabilecei syleniyor.

Kaynaklar :http://www.rsc.org/chemistryworld/2015/02/electron-microscope-turned-makeshift-nano-thermometer http://phys.org/news/2015-02-nano-hydrogels-cancer-cells.htmlhttp://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/termal-su-bilesenlerinden-kozmetik-urunleri-uretti.htmlhttp://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/kimya-ihracati-ocak-ayinda-yuzde-14-azaldi.htmlhttp://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/dunyanin-en-buyuk-uranyum-ureticisi-kazakistan.htmlhttp://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/su-tutmayan-metal-uretildi.htmlhttp://www.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/kimya-ogrencileri-atik-yaglari-ekonomiye-kazandiri-lacak.htmlwww.inovatifkimyadergisi.com/kimyahaberleri/borun-atiklarinda-altindan-degerli-element.html

44

FAYDALI LINKLER

http://www.chemistrylecturenotes.com

https://ch301.cm.utexas.edu/

http://www.chemjobs.net/en-gb/

Kimya ile ilgili bilgi ieren bir site. Sitede kimya ile ilgili birok bilgi mevcut. ngilizce olmasna karn sitedeki bilgileri incelemenizi neriyoruz.

Teksas niversitesi tarafndan hazrlanm kimya eitimi ile ilgili web sitesi. Olduka ho hazrlanm sitede kimya ile ilgili eitli videolar ve notlar ile birok eyi etkileimli reneceksiniz. ncelemenizi neriyoruz.

Yurt dndaki kimya i ilanlarn incelemek isteyenlerin, bavuru yapmay dnenlerin incelemek isteyecei bir site. Sitedeki i ilan-larn ve siteyi incelemenizi neriyoruz.

45

BULMACA

Kimya Bulmacasi1 2

3

4

5

6 7

8

9

Soldan Saga1. Kk alken molekllerindeki pi (p) baglarinin ailmasi ile

serbest kalan molekllerin binlercesinin bir araya gelerekuzun zincirler olusturmasi olayina ne denir?

3. Elementlerin oksijenle olusturmus olduklari bilesikleredenir.

5. Kati+sivi heterojen karisimlarinin zel adidir.6. Iki farkli maddenin birleserek kendi zelliklerini kaybedip

yeni zellikte bir madde meydana getirmesi olayina denir.

8. Ykseltgenmenin oldugu elektrottur9. Ortalama kinetik enerjisi fazla olan molekllerin, sivi

fazdan gaz fazina gemeleri.

Yukaridan Asagiya2. Bir molekln degisik sekillerde gsterimine ne ad verilir.4. Bilesik iskeletinin herhangi bir yerinde tek bir tane OH

bulunduran alkollerdir.7. Sicakligi lmeye yarayan cihazlara denir.8. Karisimi olusturan maddeleri fiziksel yntemlerle

ayristirma.

46

BULMACAGeen Ayn zm

Kimya BulmacasiK1

AP2 A S C A LI OL H3 I D R O K A R B O N

I4 M D5 I F Z Y O N E AK T E6 M L S I Y O NE R i

A7 L D E H I TM ME F8 A H R E N H E I T

Soldan Saga2. 1m2 lik yzeye dik olarak etki eden kuvvet 1 N ise bu

yzeydeki basinca ne denir? [PASCAL] 3. Alkenlere ierdikleri pi (p ) bagindan dolayi doymamis

hidrokarbon denir. [HIDROKARBON] 5. Bir gazin havada veya baska bir gaz iinde yayilmasi.

[DIFZYON]6. Sivi + sivi heterojen karisimlarinin zel adidir

[EMLSIYON]7. Karbonil grubu baglarindan en az birine H baglanan

bilesikler aldehit, her iki baga da alkil grubu baglananbilesikler ketondur. [ALDEHIT]

8. Suyun donma noktasini 32 ve kaynama noktasini 212olarak kabul eden sicaklik birimidir. [FAHRENHEIT]

Yukaridan Asagiya1. Isi miktarini lmek iin kullanilan aralara denir

[KALORIMETRE]2. Kendiliginden gereklesen bir kimyasal tepkime

sonucunda aiga ikan enerjiyi elektrik enerjisine evirenaralardir. [PIL]

4. Bir zeltide iki tuzun etkilesimi veya sicaklik degisimininznrlge etkisi sonucu znmeyen kati bir bilesiginolusmasi. [KELME]

5. Bir siviyi buharlastirip, olusan buharini yogunlastirarakayristirma islemi. [DAMiTMA]

47

E-DergideYazarlk

SZDE YAZARIMIZ OLUN

-- Yazacanz konuyu belirleyin. (Kimya ierii olan herhangi bir konu olabilir) rnek: Polimerdenya da organikten bir konu ya da sanayide grdnz bir ey ile ilgili bir konu. Kendi cmlelerinizile olmas art. Alnt alyorsanz kesinlikle kaynak belirtmelisiniz ki aksi durumda yaznz kopya yaz sfat grr yaymlanmaz.

-- Konuda kullanlan resimlerin kaynaklar belirtilmeli. Aksi durumda sorumluluk yazardadr.

-- Yazlar Facebook zerinden bizlere gnderilmemeli. Bu bizim iimizi zorlatryor.Yazlar inovatifkimyadergisi@gmail.com adresine gnderilmeli.

-- Yazmay dnen arkadalarmzYavuz Selim Kart adl arkadamza ulamas gerekmektedir.

-- Yazlar gnderdikten sonra kendiniz ile ilgili bilgileri de mail ile bize gndermelisiniz. Yoksa yaznz yaymlanmayacaktr.

--Ad Soyad Ulalabilecek Mail Adresi(Hzl ulalabilecek sk kullanlan bir mail olmal) Bitirdiiniz ya da okumakta olduunuz niversite ismi Dergiye koyabileceimiz trden bir profil resminiz.

-- 2015 Nisan ay says iin yazlarnzn son teslim tarihi. 20 Mart 2015tir.Her ayn son yazm tarihi 20. de bitecektir. 20. den sonra gndereceiniz yazlar bir sonraki ay yaymlanacak-tr.

-- Kopyala-Yaptr ile yazy ben yazdm gnderiyorum derseniz yaznz kesinlikle yaynlanmaz. Bu ekilde yaz olmaz. Byle uyanklk yapp kolaya kamak fark edilmeyecek bir ey deil. Sonuta yazlarnz okunuy-or ve aratrlyor.

-- Yazlarnz word dosyas halinde maile atacaksnz. Yazdnz yaz en az bir ka grsel iersin.Fikir dnce yazlarnda olmayabilir ama dier konularda en az bir ka tane olmal nk grsellik yazya ok ey katyor.

-- Herhangi bir sorun olursa yaz gnderen meslektamza ularz. Gerekli dzeltmeleri yapmas iin bildirimler yaparz. Gerekli grld takdirde yaznzn gzel grnmesi adna kk deiiklikler yaparz ve sizi bu durumdan haberdar ederiz.

-- novatif Kimya Dergisi gnderdiiniz yazlarn yaynlanp yaynlanmamas hakkn elinde tutar.

NOVATF KMYA Dergisi Ynetimi

Dergimizi OKUYUN

TAVSYE EDN