İnternet Tabanlı Programlama Uygulama Notları

Internet Tabanlı

Programlama Dersi –

Uygulama Notları

2014

EYLÜL,2014 CELAL MURAT KANDEMİR

ESOGÜ | Eğitim Fakültesi – B.Ö.T.E

Internet Tabanlı Programlama Dersi – Uygulama Notları

Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi – B.Ö.T.E Celal Murat KANDEMİR

İçindekiler 1 Web Sunucusu Önemli Yapılandırma Dosyaları .............................................................................. 5

1.1 Önemli Yapılandırma Dosyaları ve Ayarları ............................................................................. 5

1.1.1 httpd.conf ........................................................................................................................ 5

1.1.2 php.ini .............................................................................................................................. 5

1.1.3 Diğer Yapılandırma Ayarları ............................................................................................. 6

1.2 PHP Sürüm Bilgisi (uygulama1‐1.php) ..................................................................................... 8

1.2.1 Ekran Çıktısı ..................................................................................................................... 8

1.3 PHP Sürüm 2 (uygulama1‐2.php) ............................................................................................ 9

1.3.1 Ekran Çıktısı ..................................................................................................................... 9

2 PHP Program Yapısı ve Değişken Tanımlamaları ........................................................................... 10

2.1 HTML Kodundan PHP’yi Ayırmak (uygulama2‐1.php) ........................................................... 10

2.1.1 Ekran Çıktısı: .................................................................................................................. 10

2.2 Açıklama Satırları ................................................................................................................... 11

2.3 Değişkenlerle İlgili Örnekler................................................................................................... 11

2.4 Değişken Türleri (uygulama2‐2.php) ..................................................................................... 13

2.4.1 Ekran Çıktısı ................................................................................................................... 14

2.5 Tür Değiştirme (uygulama2‐3.php) ....................................................................................... 15

2.5.1 Ekran Çıktısı ................................................................................................................... 17

2.6 Değişken Türü Kopyalama (uygulama2‐4.php) ..................................................................... 18

2.6.1 Ekran Çıktısı ................................................................................................................... 20

2.7 Sabit Değişken Tanımlama .................................................................................................... 20

2.7.1 Ekran Çıktısı ................................................................................................................... 21

3 Operatörler .................................................................................................................................... 22

3.1 Aritmetik İşlem Operatörleri ................................................................................................. 22

3.2 Atama Operatörleri ............................................................................................................... 22

3.3 Karşılaştırma Operatörleri ..................................................................................................... 23

3.4 Mantıksal Operatörler ........................................................................................................... 24

4 Dizi Değişkenler ............................................................................................................................. 26

4.1 Dizi Tanımlama ve İndis Kullanımı ......................................................................................... 26

4.2 Çok Boyutlu Diziler ................................................................................................................ 28

4.3 Dizi Değişken Fonksiyonları ................................................................................................... 30

4.3.1 unset() ve print_r() ........................................................................................................ 30

4.3.2 count() fonksiyonu ve for döngüsü ............................................................................... 30



4.3.3 foreach ile döngü kontrolu ............................................................................................ 31

4.3.4 array_unique() ............................................................................................................... 31

4.3.5 array_pop ve array_push .............................................................................................. 31

4.3.6 array_shift ve array_unshift .......................................................................................... 31

4.3.7 array_search ve array_sum ........................................................................................... 32

4.3.8 array_reverse ................................................................................................................ 32

4.3.9 array_merge, array_diff ve array_intersect .................................................................. 32

4.3.10 array_map ..................................................................................................................... 33

4.3.11 array_values, array_keys, each, array_flip, array_rand, array_slice, array_walk ......... 33

4.3.12 array_key_exists ............................................................................................................ 34

4.3.13 array_fill ......................................................................................................................... 34

4.3.14 explode, implode ........................................................................................................... 34

4.3.15 current, next, prev, end ................................................................................................. 35

4.3.16 Dizi Sıralama Fonksiyonları ............................................................................................ 35

5 Program Denetimi ......................................................................................................................... 36

5.1 IF … ELSE Kontrol Yapısı ......................................................................................................... 36

5.2 SWITCH CASE YAPISI .............................................................................................................. 38

5.3 FOR DÖNGÜSÜ ...................................................................................................................... 41

6 Form İşlemleri ................................................................................................................................ 46

6.1 GET Metodu ........................................................................................................................... 46

6.1.1 GET Örnekler ................................................................................................................. 46

6.2 POST Metodu ......................................................................................................................... 49

6.2.1 POST Örnekler ............................................................................................................... 49

6.3 Genel Örnekler ...................................................................................................................... 54

6.3.1 Basit Bir Üyelik Kayıt Ekranı ........................................................................................... 54

6.3.2 Kişisel Bilgi Formu .......................................................................................................... 54

6.3.3 Yorum Ekleme ............................................................................................................... 55

6.3.4 Dosya Yükleme .............................................................................................................. 56

6.3.5 Yemek Sipariş Formu ..................................................................................................... 57

6.3.6 Hidden (Gizli) Parametre Kullanımı ............................................................................... 58

6.3.7 Program Arama Formu .................................................................................................. 59

7 Fonksiyonlar .................................................................................................................................. 60

7.1 Fonksiyon Örnekleri ............................................................................................................... 60

7.2 Varsayılan Değerli Fonksiyonlar ............................................................................................ 61



7.3 Global Değişkenli Fonksiyonlar .............................................................................................. 63

7.4 Statik Değişkenli Fonksiyonlar ............................................................................................... 64

7.5 String Fonksiyonları ............................................................................................................... 66

7.6 Matematiksel Fonksiyonlar ................................................................................................... 70

7.7 Zaman Fonksiyonları .............................................................................................................. 73

8 Dosya ve Klasör İşlemleri ............................................................................................................... 77

8.1 Dosya İşlemleri ...................................................................................................................... 77

8.1.1 include() Fonksiyonu ..................................................................................................... 77

8.1.2 file_exists() Fonksiyonu ................................................................................................. 77

8.1.3 is_dir() is_file() Fonksiyonları......................................................................................... 78

8.1.4 realpath(), is_readable ve is_writable Fonksiyonları .................................................... 78

8.1.5 is_executable Fonksiyonu ............................................................................................. 78

8.1.6 filesize() ve touch() Fonksiyonları .................................................................................. 79

8.1.7 unlink() Fonksiyonu ....................................................................................................... 79

8.1.8 Dosya Açma/Kapama (fopen() ve fclose() Fonksiyonları) ............................................. 79

8.1.9 Dosyadan Okuma (feof(), fread(), fgets()) ..................................................................... 80

8.1.10 Dosyaya Yazma (fwrite(), fputs()) .................................................................................. 80

8.2 Dizin İşlemleri ........................................................................................................................ 81

8.2.1 Dizin Oluşturma ............................................................................................................ 81

8.2.2 Dizin Silme .................................................................................................................... 81

8.2.3 Dizin İçeriği Listeleme .................................................................................................... 81

8.3 Dosya Yükleme ...................................................................................................................... 82

9 MySQL ve phpMyAdmin ................................................................................................................ 86

9.1 root Parola Belirleme ............................................................................................................ 86

9.2 Yeni Veritabanı Oluşturma .................................................................................................... 88

9.3 Dışa Aktar / İçe Aktar ............................................................................................................. 91

10 PHP ve MySQL – Basit Telefon Rehberi ..................................................................................... 95

10.1 Kayıt Listeleme ...................................................................................................................... 95

10.2 Kayıt Ekleme .......................................................................................................................... 96

10.2.1 Header(“refresh”) yöntemi ile yönlendirme ................................................................. 97

10.2.2 Header(‘Location’) yöntemi ile yönlendirme ................................................................ 97

10.3 Kayıt Düzenleme .................................................................................................................... 98

10.4 Kayıt Silme ............................................................................................................................. 99

11 PHP ve MySQL – Doğum Günü Uygulaması ............................................................................ 100



11.1 PHP ve MySQL Veri Tabanı Bağlantısı (dbbaglanti.php) ...................................................... 100

11.2 Doğum Günü Uygulaması Ana Ekran ................................................................................... 100

11.3 Yeni Kayıt Ekranı .................................................................................................................. 101

11.3.1 Bilgi Girişi ..................................................................................................................... 101

11.3.2 Yeni Kayıt Ekleme ........................................................................................................ 102

11.4 Kayıtların Listelenmesi ......................................................................................................... 103

11.5 Kayıt Güncelleme ................................................................................................................. 104

11.5.1 Kayıt Güncelleme Ekranı – Güncellenecek Kayıt Seçimi ............................................. 104

11.5.2 Kayıt Güncelleme Ekranı – Veri Tabanı Güncelleme ................................................... 105

11.6 Kayıt Silme ........................................................................................................................... 106

11.6.1 Kayıt Silme Ekranı – Silinecek Kayıt Seçimi .................................................................. 106

11.6.2 Kayıt Silme Ekranı – Veri Tabanı Silme ........................................................................ 107

12 PHP ve MySQL – Okul Veritabanı ............................................................................................ 108

13 Çerez Kullanımı ve Oturum Yönetimi ...................................................................................... 109

13.1 Çerezler ................................................................................................................................ 109

13.1.1 Çerez Oluşturma .......................................................................................................... 109

13.1.2 Çerez Kullanımı ............................................................................................................ 109

13.1.3 Çerez Silme .................................................................................................................. 110

13.2 Oturum Yönetimi (Session) ................................................................................................. 110

13.2.1 Session Oluşturma ....................................................................................................... 110

13.2.2 Session Kullanma ......................................................................................................... 111

13.2.3 Session Silme ............................................................................................................... 111

13.2.4 Tüm Sessionları Silme .................................................................................................. 112

13.2.5 Basit Üyelik Sistemi ...................................................................................................... 112



1 Web Sunucusu Önemli Yapılandırma Dosyaları

1.1 Önemli Yapılandırma Dosyaları ve Ayarları

1.1.1 httpd.conf

httpd.conf dosyası Apache sunucusu yapılandırma dosyasıdır. Apachenin yapılandırma dosyaları [Apache Kurulumunun Yapıldığı Klasör]\Apache2\conf dizininde bulunur. Buradaki httpd.conf dosyasında değişiklik yaparak web sunucu yapılandırmasını yapabilirsiniz. Apache, web sitelerine ait sayfaları [Apache Kurulumunun Yapıldığı Klasör]\\Apache2\htdocs klasörü altına koyar, kolaylık olsun diye bunu da değiştirebilirsiniz. Örneğin c:\www şeklinde bir klasör kullanmak isterseniz, httpd.conf dosyasında DocumentRoot “[Apache Kurulumunun Yapıldığı Klasör]\\Apache2\htdocs” değerini DocumentRoot “C:/www” olarak değiştirip, apacheyi tekrar başlatmanız yeterlidir. MoWes taşınabilir sunucusunda web sitelerne ait sayfalar [MoWes Kurulumunun Yapıldığı Klasör]\www klasörü altında bulunur. Kurulum tamamlandığında httpd.conf dosyası içindeki değiştirilmesi gereken değişken değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Değişken adı Eski Değer Yeni Değer

ServerRoot "C:\webSunucu\apache2" "..\..\webSunucu\apache2"

DocumentRoot "C:\webSunucu\www" "..\..\webSunucu\www"

<Directory …> "C:\webSunucu\www" "..\..\webSunucu\www"

Bu ayarları yaptıktan sonra MoWes taşınabilir sunucu klasörü istenilen herhangi bir yere kopyalanabilir ve taşınabilir (başka bir klasör, sabit disk veya taşınabilir sakalama birimi) ve çalıştırılabilir.

1.1.2 php.ini Yapılandırma dosyası (php.ini) PHP başlatıldığında okunur. PHP'nin sunucu modülü sürümlerinde bu işlem bir kereliğine HTTP sunucusu başlatıldığında gerçekleşir. MoWes taşınabilir sunucusunda [MoWes Kurulumunun Yapıldığı Klasör]\php4 ve [MoWes Kurulumunun Yapıldığı Klasör]\php5 klasörleri altında bulunur. Hangi PHP sürümü



kullanılacaksa ilgili klasör altındaki php.ini dosyasında değişiklikler yapılır ve sunucu durdurulup tekrar başlatılır.

php.ini dosyasında yaklaşık olarak 530-540. Satırlar arasında bulunan display_errors = Off değişken değeri display_errors = On olarak değiştirilerek yazılan php sayfalarında hata oluştuğunda tarayıcı ekranında hata mesajının yazdırılması sağlanır.

1.1.3 Diğer Yapılandırma Ayarları

Apache sunucusu için bir diğer önemli yapılandırma dosyası ise .htaccess dosyasıdır. htaccess dosyası (hypertext access file), klasör(ler) düzeyinde Apache‘nin ayarlanmasına izin veren, http sunucusu genel ayar dosyasını (httpd.conf) özelleştirebilen dosyadır. Dosya “.htaccess” olarak geçmektedir. Sitenizin kaynaklarını tüketen, sitenizden veri çeken linkler (hotlinking) engellenebilir, sitenizi ziyaret eden zararlı botlar engellenebilir, site üzerinde gizli



klasörler oluşturulabilir, klasörlere erişim engellenebilir, URL’deki bağlantı adresleri biçimlendirilebilir. Örnek olarak “makale.php” “makale.html” olarak, “makale.php?id=5” “makale-kuresel-isinma-id-5” gibi düzenleme yapılabilir, veri sıkıştırma için kullanılabilir, dosya veya klasörlere şifre eklenebilir, hata sayfalarını özelleştirilebilir, klasörleri listelemede kullanılabilir, yönlendirmelerde kullanılabilir, hangi dilin kullandığı saklanabilir, site için otomatik alt alan adları(subdomainler) oluşturulabilir.

htaccess dosyası site için çok önemli bir dosyadır. Bu dosya ile arama motoru optimizasyonu, bant genişliğinin optimum kullanılması, güvenlik önlemleri, erişim ayarları ve daha birçok ayar yapılabilmektedir. Her dosyanın çağrılışında .htaccess dosyası incelenir. Bu nedenle htaccess dosyasını küçük tutmada fayda vardır. .htaccess dosyasının kuralları, üst dizinlerdeki htaccess kurallarını, o dizin için değiştirebilir. (Ayrıntılar için bkz: http://www.mikropsoft.net/2011/09/htcaccess-dosyasi-kullanimi/)

Varsayılan ayarlara sahip bir .htaccess dosyası içinde aşağıdaki satırlar bulunur.

DENY FROM ALL

ALLOW FROM 127.0.0.1

Bu ayarlara göre web sunucunuza sadece 127.0.0.1 ip adresinden erişilebilir. Başka ip adreslerinden de web sunucusuna erişim izni verilmek istenirse, MoWes arayüzünde aşağıdaki değişikliklerin yapılması gereklidir.

Yukarıdaki ayarlara sahip bir .htaccess dosyası içinde aşağıdaki satırlar bulunur.

ORDER ALLOW,DENY

Eğer web sunucusuna erişim izni verilecek ve verilmeyecek (yasaklı ip) ip adresleri varsa bu ip adreslerinden izin verilecek olanlar “Allow access from the following IPs” bölümüne, izin verilmeyecek olanlar da “Deny access from the following IPs” bölümüne “New” düğmesi yardımıyşa eklenip, “Delete” düğmesi yardımıyla da çıkarılabilirler.

Yukarıdaki ayarlara sahip bir .htaccess dosyası içinde aşağıdaki satırlar bulunur.

ORDER ALLOW,DENY

DENY FROM 192.168.1.20

ALLOW FROM 192.168.1.10



1.2 PHP Sürüm Bilgisi (uygulama1-1.php)

1.2.1 Ekran Çıktısı



1.3 PHP Sürüm 2 (uygulama1-2.php)




2 PHP Program Yapısı ve Değişken Tanımlamaları Aşağıdaki bölümlerde bulunan PHP kodları yazarak, sunucuda ilgili klasör altına kayıt ediniz ve tarayıcınızda sayfaya istekte bulunarak php kodun ekran çıktılarını elde ediniz.

2.1 HTML Kodundan PHP’yi Ayırmak (uygulama2-1.php)

2.1.1 Ekran Çıktısı:



2.2 Açıklama Satırları

2.3 Değişkenlerle İlgili Örnekler





2.4 Değişken Türleri (uygulama2-2.php)






2.5 Tür Değiştirme (uygulama2-3.php)








2.6 Değişken Türü Kopyalama (uygulama2-4.php)






2.7 Sabit Değişken Tanımlama






3 Operatörler

3.1 Aritmetik İşlem Operatörleri

3.2 Atama Operatörleri



3.3 Karşılaştırma Operatörleri



3.4 Mantıksal Operatörler





4 Dizi Değişkenler

4.1 Dizi Tanımlama ve İndis Kullanımı



Aşağıda tanımlı dizileri, ekran çıktılarını elde edecek şekilde php kod içinde kullanınız.



4.2 Çok Boyutlu Diziler

Yukarıdaki 2 farklı kod aynı çok boyutlu diziyi tanımlar.





4.3 Dizi Değişken Fonksiyonları

4.3.1 unset() ve print_r()

4.3.2 count() fonksiyonu ve for döngüsü



4.3.3 foreach ile döngü kontrolu

4.3.4 array_unique()

4.3.5 array_pop ve array_push

4.3.6 array_shift ve array_unshift



4.3.7 array_search ve array_sum

4.3.8 array_reverse

4.3.9 array_merge, array_diff ve array_intersect



4.3.10 array_map

4.3.11 array_values, array_keys, each, array_flip, array_rand, array_slice, array_walk



4.3.12 array_key_exists

4.3.13 array_fill

4.3.14 explode, implode



4.3.15 current, next, prev, end

4.3.16 Dizi Sıralama Fonksiyonları sort(); ve rsort(); diziyi elemanların değerlerine göre alfabetik sıralarlar, anahtarlarını yeni sıralamaya göre düzenlerler. sort ile düzalfabetik sıralama, rsort ile ters alfabetik sıralama yapılır.

asort(); ve arsort(); fonksiyonları da diziyi eleman değerlerinin alfabetik sıralamasına göre düzenler fakat anahtarlarını değiştirmez. Aynı şekilde düz sıralama için asort, ters sıralama için arsort kullanılır.

ksort(); ve krsort(); diziyi elemanların anahtar değerlerine göre sıralarlar ve anahtarları değiştirmezler. ksort artan sıralama, krsort azalan sıralama yapar.



5 Program Denetimi

5.1 IF … ELSE Kontrol Yapısı





5.2 SWITCH CASE YAPISI







5.3 FOR DÖNGÜSÜ











6 Form İşlemleri

6.1 GET Metodu

Yukarıdaki formda bulunan bilgilerin okunacağı kayit.php dosyasını yazınız.

6.1.1 GET Örnekler







6.2 POST Metodu

Yukarıdaki formda bulunan bilgilerin okunacağı anket.php dosyasını yazınız.

6.2.1 POST Örnekler











6.3 Genel Örnekler

6.3.1 Basit Bir Üyelik Kayıt Ekranı

6.3.2 Kişisel Bilgi Formu



6.3.3 Yorum Ekleme



6.3.4 Dosya Yükleme



6.3.5 Yemek Sipariş Formu



6.3.6 Hidden (Gizli) Parametre Kullanımı



6.3.7 Program Arama Formu



7 Fonksiyonlar

7.1 Fonksiyon Örnekleri



7.2 Varsayılan Değerli Fonksiyonlar





7.3 Global Değişkenli Fonksiyonlar



7.4 Statik Değişkenli Fonksiyonlar





7.5 String Fonksiyonları









7.6 Matematiksel Fonksiyonlar







7.7 Zaman Fonksiyonları









8 Dosya ve Klasör İşlemleri

8.1 Dosya İşlemleri

8.1.1 include() Fonksiyonu

8.1.2 file_exists() Fonksiyonu



8.1.3 is_dir() is_file() Fonksiyonları

8.1.4 realpath(), is_readable ve is_writable Fonksiyonları

8.1.5 is_executable Fonksiyonu



8.1.6 filesize() ve touch() Fonksiyonları

8.1.7 unlink() Fonksiyonu

8.1.8 Dosya Açma/Kapama (fopen() ve fclose() Fonksiyonları)



8.1.9 Dosyadan Okuma (feof(), fread(), fgets())

8.1.10 Dosyaya Yazma (fwrite(), fputs())



8.2 Dizin İşlemleri

8.2.1 Dizin Oluşturma

8.2.2 Dizin Silme

8.2.3 Dizin İçeriği Listeleme



8.3 Dosya Yükleme









9 MySQL ve phpMyAdmin PHP’de veritabanı işlemlerine girdiğimiz için MySQL kullanımından bahsedeceğiz. MySQL e

erişebilmek için tarayıcınızın adres satırına http://localhost/phpmyadmin/ yazınız.

MoWes Kurulumunda root kullanıcısına ait parola boştur. Bu yüzden eğer bir parola belirtilmemişse

phpmyadmin’e bağlanırken yukarıdaki gibi bir ekranla karşılaşılmayabilir. Kimlik doğrulamasından

sonra phpMyAdmin uygulamasının ana sayfasına aşağıdaki ekranda görüldüğü gibi erişilebilir.

9.1 root Parola Belirleme MySQL veritabanı sunucusu ilk kurulduğunda varsayılan olarak root kullanıcısı ile beraber

gelmektedir. Bu kullanıcıya şifresiz giriş izni verilmektedir. Ancak bunu yukarıdaki resmin alt kısmında

bulunan uyarı mesajında da görebileceğiniz gibi düzeltmeniz istenmektedir. Bunu düzeltmek için root

kullanıcısına bir şifre vermelisiniz. root kullanıcısına şifre vermek için yukarıdaki pencerede bulunan

Yetkiler linkine tıklayınız.

Açılan aşağıdaki pencerede root kullanıcının yanındaki Yetkileri Düzenle linkine tıklayınız.



Açılan aşağıdaki pencerede parolanızı belirleyip Git demelisiniz. Bunu yaptıktan sonra phpMyAdmin'i

kullanmaya çalıştığınızda şifre hatası verecektir.



phpMyAdmin şifre hatasını düzeltmek için [mowes kurulumunun yapıldığı

dizin]\www\phpmyadmin\config.inc.php dosyasına belirlediğiniz şifreyi aşağıdaki gibi girmelisiniz.

9.2 Yeni Veritabanı Oluşturma Veritabanları bölümündeki açılır menüde üzerinde işlem yapacağımız veritabanlarını seçebiliyoruz. Bir

sonraki örneğimizde kullanacak olduğumuz veritabanını gelin şimdi oluşturalım.



Bunun için phpMyAdmin ana ekranında yer alan “Yeni veritabanı oluştur” bölümünden oluşturacak

olduğumuz veritabanının adını giriyoruz. Biz “deneme” olarak belirledik. Ve “Oluştur” butonuna

tıkladık.

Veritabanımız başarıyla oluşturulduktan sonra sol kısımda bulunan “Veritabanları” bölümünde de

oluşturduğumuz veritabanının adını görebiliriz. Bu bölümden veritabanımızı seçelim. Şu an

veritabanımızda herhangi bir tablo bulunmamaktadır. Yeni bir tablo oluşturalım. İsim kısmına

oluşturacak olduğumuz tablonun adını, Alan sayısı kısmına da tablomuzda olacak olan alan sayısını

belirleyelim ve “Git” butonuna tıklayalım. Unutmadan hatırlatayım. Veritabanı isimlerinde, tablo yada

alan isimlerinde Türkçe karakter kullanmamaya dikkat edelim.

Çıkan sayfada alan isimlerini, tiplerini ve boyutlarını belirliyoruz. Biz birincil anahtar (Primary Key)

olarak ID isimli alanı belirttik. Bu alan otomatik sayı özelliğine sahip olmalı. Bu özelliğe sahip

olabilmesi için ilgili alanın “Ekstra” isimli sütunundaki açılır menüden “auto_increment” özelliğini

seçiyoruz. Son olarak da bu alanın birincil anahtar özelliğine sahip olabilmesi için “Ekstra” sütununun

hemen yanında bulunan anahtar simgesinin altında, ilgili alanda bulunan radyo butonunu seçili hale

getiriyoruz.

Tablomuza alan eklemek istersek “Kaydet” butonunun yanında bulunan text kutusuna ekleyecek

olduğumuz alan sayısını giriyoruz ve “Git” butonuna basıyoruz. Başka bir alan eklemeyeceğimiz için ve

tanımlama işlemimiz bittiği için “Kaydet” butonuna tıklıyoruz. Tablomuz ve içindeki alanlar böylece

oluşturuldu. MySQL’deki veri tipleri genel olarak aşağıdaki gibidir.



phpMyAdmin ana ekranındaki sol tarafta bulunan açılır menüden veritabanımızı seçtikten sonra

karşımıza çıkan sayfanın sol tarafında o veritabanının içindeki tablolar sıralanır. Çıkan sayfada çeşitli

sekmeler bulunur. Burada bilmeniz gereken önemli sekmelerden bahsedeyim. Yapı sekmesinden

veritabanında bulunan tablolarla ilgili işlemleri yapabiliriz. SQL sekmesinde tablolarla ilgili kendi SQL

sorgumuzu yazabiliriz. Dışarı Aktar sekmesinden veritabanımızı başka bir yere aktarırken gerekli olan

SQL sorgusunu üretir. SQL sorgusunun içinde veritabanı içinde bulunan tabloların yapıları ve

tabloların içinde bulunan kayıtlar bulunur. İçeri Aktar sekmesinden veritabanımıza dışarıdan bir SQL

sorgusu içeren dosyayı alabiliriz. İşlemler sekmesinden veritabanı ile ilgili işlemleri gerçekleştirebiliriz.

Yetkiler sekmesinden kullanıcıların veritabanı üzerindeki yetkilerini görebiliriz. Kaldır sekmesinden

veritabanını silebiliriz.

Sol taraftan herhangi bir tablo seçelim. Çıkan sayfada o tablo ile ilgili işlemleri yapabileceğimiz

sekmeler bulunur. Gözat sekmesinde veritabanı içinde bulunan verilere bakabiliriz. Yapı sekmesinde

seçili tablo içindeki alanlarda değişiklik yapabiliriz. SQL sekmesinde veritabanı ile ilgili SQL sorgumuzu



yazabiliriz. Ara sekmesinde seçili tablo içindeki kayıtlarda arama yapabiliriz. Ekle sekmesinden tabloya

yeni kayıt ekleyebiliriz. Dışarı Aktar sekmesinden tablonun yapısını ve içerisindeki kayıtları başka bir

veritabanında kullanabileceğimiz SQL sorgusu üretir. İçeri Aktar sekmesinden tabloya dışarıdan SQL

sorgusu içeren bir dosya ile kayıt eklememizi sağlar. Boşalt sekmesinde seçili olan tablo içerisindeki

kayıtları silmemizi sağlar. Kaldır sekmesinde seçili tabloyu silmemizi sağlar.

9.3 Dışa Aktar / İçe Aktar Temel SQL komutlarını denemek için öncelikle örnek bir veritabanı oluşturup, verdiğimiz veritabanı

yedeğini geri yükleyerek işe başlayalım. Bunun için sırasıyla aşağıdaki işlemleri yapınız.

1. okul adında utf8_general_ci karşılaştırma seti ile yeni bir veritabanı oluşturunuz. Buradaki

utf8_general_ci kullanılacak olan karakter setini belirtmektedir. Veritabanı işlemlerinde en

çok yaşanan sorunlardan biri türkçe karakter sorunudur. Bu sorunu yaşamamak için türkçe

karaketerleri destekleyen utf8_general_ci yada utf8_turkish_ci karşılaştırma setlerinden

birini seçmelisiniz.



2. Veritabanını oluşturduktan sonra yukarıdaki İçeri Aktar linkini kulllanarak açılan aşağıdaki

pencereden Gözat diyerek okul.sql isimli veritabanı yedeğini seçip aşağıdaki Git düğmesine

tıklayınız. Bunu yaparak alınmış bir veritabanı yedeğini geri yüklemiş oldunuz.



3. ogrenciler tablosunda SQL komutlarını denemek için soldaki ogrenciler tablosuna tıklayıp

Düzenle linkine tıklayınız.



4. Açılan SQL penceresinde istediğiniz SQL komutlarını yazıp sonuçları gözlemleyebilirsiniz.



10 PHP ve MySQL – Basit Telefon Rehberi Aşağıdaki ekranda görülen isim ve özelliklere sahip personel veritabanı ve bu veritabanı içinde kişiler

tablosu oluşturunuz.

10.1 Kayıt Listeleme



10.2 Kayıt Ekleme “Yeni Kayıt Ekle +” yazısına link vererek yeni bir sayfa “yeni_kayit_form.php” adında bir sayfa

görüntületiyoruz. Bu sayfa için bir HTML form oluşturalım. Formun action bölümünü

“yeni_kayit_ekle.php” yapalım.

“Yeni Kayıt Ekle +” yazısına link vererek bu sayfaya erişimi sağlayalım. Formdaki verileri

“yeni_kayit_ekle.php” ye göndereceğimizi belirtmiştik. “yeni_kayit_ekle.php” adında bir PHP dosyası

açalım.



SQL komutumuzdan dönecek değeri (True yada False) $Komut değişkenine atadık. Kaydımızın

sorunsuz bir şekilde gerçekleşmesi halinde $Komut değişkenimizin değeri “True” olacağından if()

kullanarak ekrana “Kaydınız başarıyla gerçekleşmiştir.” yazdırıyoruz.

Ardından mevut sayfamızı (yeni_kayit_ekle.php), 1. bölümde hazırlamış olduğumuz “Listele.php”

sayfasına yönlendiriyoruz. PHP’de sayfa yönlendirmeyi 2 şekilde yapabiliriz.

10.2.1 Header(“refresh”) yöntemi ile yönlendirme Bu yöntem ile yönlendirilecek olan sayfaya belirlenen süre sonunda yönlendirebiliriz. Kullanımı

aşağıdaki gibidir.

Buradaki “2” değeri, kodun işlenmeye başladıktan 2 saniye sonra belirtilen sayfaya yönlendirileceği

anlamındadır.

10.2.2 Header(‘Location’) yöntemi ile yönlendirme Bu yöntemde yönlendirilecek olan sayfaya zaman belirtmeksizin direkt olarak yönlendirme işlemi

yapılır. Bu yöntemin kullanımı da aşağıdaki gibidir.

Header fonksiyonunu kullandığınız sayfada “Warning: Cannot modify header information – headers

already sent by…” şeklinde bir hata mesajı alabilirsiniz. Hatayı gidermek istediğiniz sayfanın başına,

sonuna da eklenmelidir.



10.3 Kayıt Düzenleme Oluşturulan “Listele.php” sayfasında kayıtların yanındaki “Düzenle” yazısına link verelim.

(düzenle_form.php) Veritabanımızda birincil anahtar olarak “Personel_No” alanı seçilmişti.

“Personel_NO” alanından dönen değerleri “Düzenle” linkinin sonuna “?” operatörü kullanarak

eklenmelidir.

duzenle_kayit.php dosyasındaki php kodlar aşağıda görülmektedir.



10.4 Kayıt Silme Kayıt düzenleme bölümünde yapıldığı gibi “Listele.php” de “Sil” yazısına “Sil.php” ye gidilecek şekilde

link verilmelidir. Linkin sonuna, “?” operatörünü kullanarak kişinin Personel_No bilgisi de

eklenmelidir.



11 PHP ve MySQL – Doğum Günü Uygulaması Kişilerin ad, soyad ve doğum günü bilgilerinin tutulduğu bir tabloya veri girişi yapılması, verilerin düzenlenmesi, verilerin güncellenmesi ve verilerin listelenmesi işlemlerini gerçekleştirmek amacıyla (temel CRUD işlemleri: Create Retrieve Update Delete) PHP tabanlı bir uygulama hazırlanacaktır.

11.1 PHP ve MySQL Veri Tabanı Bağlantısı (dbbaglanti.php)

11.2 Doğum Günü Uygulaması Ana Ekran



11.3 Yeni Kayıt Ekranı

11.3.1 Bilgi Girişi



11.3.2 Yeni Kayıt Ekleme



11.4 Kayıtların Listelenmesi



11.5 Kayıt Güncelleme

11.5.1 Kayıt Güncelleme Ekranı – Güncellenecek Kayıt Seçimi



11.5.2 Kayıt Güncelleme Ekranı – Veri Tabanı Güncelleme



11.6 Kayıt Silme

11.6.1 Kayıt Silme Ekranı – Silinecek Kayıt Seçimi



11.6.2 Kayıt Silme Ekranı – Veri Tabanı Silme



12 PHP ve MySQL – Okul Veritabanı

http://www.phpdefteri.com/tumdersler/5/veritabani.html



13 Çerez Kullanımı ve Oturum Yönetimi

13.1 Çerezler Çerezler (cookies) sunucuda gerektiğinde kullanılmak üzere içerisinde istediğimiz değerleri

barındırabilen istemci tarafında oluşturabildiğimiz dosyalardır. Çerezleri genellikle kullanıcı tanımlama

işlemlerinde kullanırız. En yaygın örneği login işlemlerinde beni hatırla seçeneğinin yapımıdır. Burada

yapılan işlem beni hatırla seçildiğinde istemci tarafında(siteye giren kullanıcının bilgisayarında) bir

çerez dosyası oluşturarak içerisine o kullanıcıya ait eşsiz bir değişken yazılır. [...] Bu değişken kullanıcının

bilgisayarında tutulur. Bu işlemi yapabilmemiz için, kullanıcının tarayıcısını çerez kabul edilebilir şekilde

ayarlaması gerekmektedir. bu nedenle çok güvenli bir yöntem değildir. Değerli bilgilerin saklanması için

tercih edilmez. İstemci tarafına yazdığımız çerez belirli bir ömür ile yaratılır. Örneğin bir haftalık

yaratılan çerez bir haftanın sonunda istemci pc den kendiliğinden silinir. Peki bu yarattığımız çerez ne

işe yarayacak. Eğer çerezin ömrü bitmedi ise, istemci (kullanıcı) siteye tekrar girdiğinde daha önce

istemciye yazdığımız çerez içerisindeki değişkeni kullanarak login işlemi gerçekleştirilebilir.

setcookie() fonksiyonu tarayıcıya herhangi bir header (başlık) bilgisi gönderilmeden önce

kullanılmalıdır.

Sözdizimi:

setcookie(değişken ismi, değer, ömür(timestamp cinsinden), yol, domain);

13.1.1 Çerez Oluşturma

13.1.2 Çerez Kullanımı



13.1.3 Çerez Silme

13.2 Oturum Yönetimi (Session) Session aynı çerezlerde olduğu gibi $_SESSION global dizisi ile okunur, fakat yazılması için çerezlerdeki

gibi bir fonksiyona ihtiyaç duymaz. Çerezlerin son kullanma tarihini biz belirlerken sessionlar tarayıcının

kapatılmasıyla silinir. Yani siteye girildiğinde oluşturacağımız sessionlar, girenin sayfayı kapatmasıyla

silinecektir. Kullanım, oluşturma ve silme dışındaki asıl teknik farkı da sessionların tarayıcıya direkt

olarak tanımlanmıyor olması.

Bir çerez tanımladığımızda bu çerezin adı ve değeri tarayıcıya açıkca gönderilir ve bu değer istenilen

süre boyunca tarayıcıda açık bir şekilde saklanır. Sessionda ise kaydedilen değer ve değerin adı

tarayıcıya gönderilmez. Onun yerine PHPSESSID adında içinde uzun bir session id değeri bulunan bir

çerez tanımlanır. Ve bizim oluşturduğumuz sessionlar sunucuda saklanır ve girenlerin gönderdiği

PHPSESSID kimliğine göre kime ait oldukları bulunur ve yeniden düzenlenir.

Bu olayı daha iyi anlamanız için kredi kartı örneğini vereyim: Session olayı aynı kredi kartı kullanımı

gibidir. Banka size bir kart verir bu kartın içinde size özel bir anahtar kod yer alır. Ama para ve bilgiler

bankada saklanır. Siz bilgilerinize ve paralarınıza ulaşmak için kartı kullanırsınız. Sessionda size direkt

olarak bilgileri vermek yerine bir PHPSESSID adında değer verir ve o değer üzerinden size ait olan

verileri okur ve düzenler.

13.2.1 Session Oluşturma Başta da dediğim gibi sessionları tek bir $_SESSION global dizisi üzerinden okuyup, oluşturup,

silebiliyoruz. Tek önemli mevzu session kullanımına ya da oluşturulmasına başlamadan önce bir kere

her sayfanın en başında session_start() fonksiyonunu yazmalıyız, bu fonksiyon session olayını kullanıma

hazırlar ve olmazsa olmazdır. Bazı sunucularda session kullanımı otomatik olarak hep açıktır, açık olan

sunucularda session_start() yazmaya çalışırsanız hata verir. Bu durumda bu fonksiyonu kullanmaya

gerek yoktur.



13.2.2 Session Kullanma

13.2.3 Session Silme



13.2.4 Tüm Sessionları Silme

13.2.5 Basit Üyelik Sistemi



Üyemizin adı “deneme” şifresi ise “12345” tir.



admin.php sayfası:



uyecikis.php

Education

İnternet Tabanlı Programlama Uygulama Notları