- 1. JAK ROZBUDZA KREATYWNO DZIECKA? dr Sabina Zalewska
Uniwersytet Kardynaa Stefana Wyszyskiego w Warszawie
2. Tym co inspiruje prac geniusza nie s nowe pomysy, lecz raczej
obsesja, e wyjanienie nie jest wystarczajce 3. DEFINICJA
KREATYWNOCI Kreatywno (postawa twrcza; od ac. creatus czyli twrczy)
- proces umysowy pocigajcy za sob powstawanie nowych idei,
koncepcji, lub nowych skojarze, powiza z istniejcymi ju ideami i
koncepcjami. Mylenie kreatywne, to mylenie prowadzce do uzyskania
oryginalnych i stosownych rozwiza. Alternatywna, bardziej codzienna
definicja kreatywnoci mwi, e jest to po prostu zdolno tworzenia
czego nowego. 4. DEFINICJA KREATYWNOCI (C.D.) Intuicyjnie proste
zjawisko kreatywnoci, w rzeczywistoci jest procesem bardzo zoonym.
Badania objy kreatywno w yciu codziennym, kreatywno wyjtkow, wybitn
a nawet kreatywno sztuczn. W przeciwiestwie do wielu innych
zjawisk, w nauce nie ma jednej uniwersalnej, autorytatywnej
definicji kreatywnoci. Podobnie w psychologii nie istniej adne
standardowe techniki pomiaru kreatywnoci. W literaturze
psychologicznej mona znale ponad 60 rnych definicji kreatywnoci. 5.
KREATYWNO MONA TE PRZEDSTAWI W INNEJ FORMIE: 6. ODKRYWANIE
KREATYWNOCI Istnieje wiele testw badajcych rne aspekty kreatywnoci:
psychologiczne, behawioralne, neuropsychologiczne, filozoficzne,
ekonomiczne, historyczne, prowadzone z perspektywy psychologii
spoecznej i biznesu. Nierzadko jednostki kreatywne na tyle odrniaj
si w tumie, e adne testy nie s nam potrzebne do zauwaenia tych
predyspozycji. Zdarza si jednak, e nie miay one okazji si ujawni.
Pomc w tym moe stymulacja mylenia twrczego. 7. MYLENIE LATERALNE Do
czsto kreatywno utosamiana jest z myleniem lateralnym. Pojcie to
wprowadzi Edward de Bono i definiuje je jako nowe spojrzenie na
sytuacj, dostrzeenie nowych moliwoci, przeformuowanie problemu
dajce szans rozwizania go nowymi metodami. Jest to gotowo do
pozbycia si schematw w postrzeganiu i rozumieniu wiata, zdolno
patrzenia na problem z rnych stron. 8. MYLENIE DYWERGENCYJNE
Mylenie takie dotyczy tworzenia nowych pomysw, czenia ju
istniejcych, postrzegania wiata na nowo. Mylenie to wobec danego
problemu poszukuje wszystkich moliwych rozwiza. Jest ono bardziej
czue na oryginalno, zdolne do ujmowania zwizkw pomidzy faktami
pozornie od siebie oddalonymi, gotowe nawet do wytwarzania nowych
form metod prb i bdw przez eksperymentalne i bdzenie. W duej mierze
rodzaj mylenia zaley od rodzaju sytuacji problemowej. W sytuacjach
niejasnych, wieloznacznych nasze mylenie czciej ma charakter
dywergencyjny. Natomiast problemy dobrze okrelone, jasno postawione
uruchamiaj czciej mylenie konwergencyjne. 9. OTO PRZYKADY
UMIEJTNOCI POWIZANYCH Z MYLENIEM DYWERGENCYJNYM: pynno, gitko,
oryginalno, przeksztacanie, twrcze rozwizywanie problemw,
integrowanie (treningiem moe by stosowanie mnemotechnik oparte s
one na kojarzeniu), tworzenie sieci (mapy problemu, ktre mona
przedstawia w formie map myli), budowanie zalenoci. 10. TWRCZE
MYLENIE Dziki lateralnemu podejciu mona wiadomie poszukiwa nowych,
alternatywnych rozwiza, np. za pomoc mylenia twrczego. Okrelenie to
jest czasem stosowane wymiennie z myleniem dywergencyjnym. Wynik
tego mylenia jest nowy i wzbogaca dotychczasow wiedz. W zakres
twrczego mylenia wchodzi wiele operacji umysowych. Zostay one
sklasyfikowane m. in. przez Edwarda Nck i okrelone mianem zdolnoci.
11. MYLENIE KREATYWNE Mylenie kreatywne zakada odejcie od
szablonowego sposobu mylenia i wbrew pozorom ma mao wsplnego z
inteligencj. Czowiek mylcy w ten sposb potrafi dostosowa si do
kadej sytuacji. Bez wtpienia przyszo naley do ludzi, ktrzy potrafi
dziaa i myle twrczo. Oto zestaw wicze, ktre pomog ci rozwin
kreatywno. wiczenie 1 - co by byo gdyby? U list pyta i zastanw si,
co bo byo gdyby: - drzewa rosy do gry nogami - nie byo komputerw -
arwki wieciy na czarno wiczenie ma na celu rozwinicie
abstrakcyjnego poziomu mylenia (przydatne np. podczas nauki
fizyki). 12. MYLENIE KREATYWNE (C.D.) wiczenie 2 - nowe potrawy
Zastanw si nad nietypowymi poczeniami potraw, np. lody z czosnkiem,
krem czekoladowy z musztard. wiczenie 3 - co mona zrobi z... Polega
na wymyleniu jak najwikszej liczby zastosowa dla przedmiotw, np.:
gazety, szklanki, mydelniczki, rubokrta. wiczenie 4 - co zrobi z
Wybierz si na spacer do parku lub lasu. Pozbieraj kasztany, licie,
odzie, kwiaty, gazie itd. Zastanw si, jak moesz je wykorzysta. 13.
KRTKI SPIS POSTAW I SPOSOBW DZIAANIA RODZICA, KTRY CHCE WSPIERA
KREATYWNO SWOICH DZIECI: rozwijaj zainteresowania dzieci w
atmosferze zabawy, poszerzaj ich horyzonty w sposb atrakcyjny dla
dzieci, dawaj im rnorodne zadania do realizacji (najlepiej w formie
zabawy), kiedy kupujesz zabawki, postaraj si wybiera te rozwijajce
wyobrani (wymagajce chwili zastanowienia, o rnych moliwociach
zastosowania itp.), daj dzieciom du swobod podczas zabawy, zachcaj
dzieci do wyraania odmiennego zdania, stawiaj pytania i zachcajcie
do stawiania pyta, 14. WSPIERANIE KREATYWNOSCI (C.D) nie zabijaj
pomysw, nie oceniaj pomysw, pozwl aby dziecko samo z czasem
przekonao si o ich trafnoci, oryginalnoci, skutecznoci itp.,
zachcaj do tworzenia nowych pomysw i wdraania ich, nagradzaj
kreatywno i podejmowanie ryzyka, poddaj dziecku pomys zaoenia Ksigi
Pomysw, nie myl za dziecko, bd przykadem dla swojego dziecka. 15.
JAK ROZWIJA KREATYWNO U DZIECKA? Dziecko wydaje si mniej kreatywne
ni inne? Moe nie umiecie odpowiednio na nie spojrze lub jeszcze nie
odkrylicie jego uzdolnie? 16. NIE PODSUWAJCIE GOTOWYCH ROZWIZA.
Jeli dajecie dziecku zabawk, ktrej jeszcze nie widziao, nie
pokazujcie od razu, jak ma si ni bawi. Niech samo wymyli, co mona z
ni zrobi. 17. PYTAJCIE I ODPOWIADAJCIE. Jeli chcecie, by dziecko
rozwijao twrcze mylenie, zadawajcie mu nietypowe pytania, np.: jak
duo smakw ma zupa? Co moe si kry w tym pudeku pod szaf? Jak pachnie
ra? Pamitajcie przy tym, by nie zbywa dziecka byle czym, kiedy ono
pyta was. Przecie robi to, by si dowiedzie. 18. CZYTAJCIE I
SUCHAJCIE. Gotowe obrazy podsuwane przez telewizj nie pobudzaj
wyobrani. Czytane bajeczki - owszem. To niby oczywiste, a wci tak
trudno znale dziecko, ktremu kto czyta 20 minut dziennie. 19.
NAMAWIAJCIE I NAGRADZAJCIE. Dziecko potrzebuje wsparcia, eby zaczo
twrczo si bawi. Chwalony maluch bdzie chcia wymyli co jeszcze. Nie
krytykujcie, jeli nie podoba si wam to, co dziecko robi. 20. TO SI
CHWALI CZYLI ZACHOWANIA, KTRE WARTO WSPIERA Jeli dziecko zbiera
jakie drobiazgi, np. kamienie, papierki, kapsle - pozwalaj na to.
Nie przeszkadzaj mu. Jeeli maluch chce robi w domu zupenie co
innego ni pozostae dzieci, to bardzo dobrze. Gdy pociecha wykazuj
inicjatyw, np. w organizowaniu zabaw lub w dziecicych konkursach,
zawsze zasuguje na pochwa. Pozwalaj dziecku rozmawia ze starszymi,
jeli ma na to ochot. Na szczegln pochwa zasuguje malec, ktry robi
co, co sprawia mu trudno. 21. WYBIERAMY ROZWIJAJCE ZAJCIA Zajcia
dodatkowe: Ile? Kiedy? Jakie? Za ile? Czy warto? 22. ZABAWY, KTRE S
POLECANE Plastyka: zestawy farb (akwarele, plakatwki), zestawy dla
maych rzebiarzy, plastelina, modelina, ciastolina, papier kolorowy,
w tym samoprzylepny, bezpieczne, plastikowe noyczki, kredki: zwyke,
pastelowe, wiecowe, mazaki. 23. ZABAWY, KTRE S POLECANE (C.D.)
Muzyka: instrumenty muzyczne, zabawkowe: mae pianina, gitary,
bbenki, cymbaki. Pyty z rytmiczn muzyk dla dzieci i nagranymi
dwikami przyrody. Cz dzieci rwnie chtnie sucha muzyki powanej. 24.
ZABAWY, KTRE S POLECANE (C.D.) Matematyka (w tym wyobrania
przestrzenna, pami): gry planszowe: okrty, warcaby, puzzle, klocki,
memo, scrabble dla dzieci, rummikub. 25. ZABAWY, KTRE S POLECANE
(C.D.) Oglna edukacja: encyklopedie i atlasy dla dzieci, serie
zawierajce odpowiedzi na trudne pytania z rnych dziedzin (przyroda,
czowiek, kosmos), np. "Ciekawe dlaczego", "Odpowiedzi na kopotliwe
pytania zadawane przez dzieci". 26. CO PRZESZKADZA W TWRCZYM
MYLENIU? Nigdy tego jeszcze nie robilimy, to nie moe dziaa. Moe to
adnie wyglda na papierze, ale w rzeczywistoci... Co pomyl inni
nauczyciele? To jest zbyt nowatorskie. Moe wrcimy do tego przy
innej okazji. Nie mamy do siy przebicia. Nie sta nas na to. Mamy w
tej chwili zbyt duo innej pracy. Przepijmy si z tym, co nagle, to
po diable. 27. CO PRZESZKADZA W TWRCZYM MYLENIU? (C.D.) Jako to do
tej pory funkcjonowao, prawda? A w ogle kto to wymyli? Bdmy
realistami, to si u nas nie sprawdzi. To nie nasza sprawa, nie
odpowiadamy za to. To nie naley do naszych obowizkw. To oznacza
wicej pracy. To na pewno wymyli jaki mdrala z uniwersytetu, a tu
jest samo ycie. Zawsze sobie radzilimy i bez tych nowoci. Nikt mnie
nie bdzie uczy, co mam robi (jak mam pracowa). 28. Niektrzy widz
rzeczy takie jakim s i pytaj - dlaczego. Ja ni o rzeczach, ktrych
nigdy nie byo i pytam - dlaczego nie? George Bernard Shaw 29. Anna
Geddes - fotograf 30. Dzikuj za uwag!
