KARDİYOVASKÜLER SİSTEM

DOLAŞIM SİSTEMİ

KALBİN YAPISI VE İŞLEVİ

DAMARLARIN YAPISI VE İŞLEVLERİ

DOLAŞIM ÇEŞİTLERİ VE ÖZELLİKLERİ

LENF ORGANLARI

KAYNAKÇA

HAZIRLAYAN

KALBİN YAPISI VE İŞLEVİKALBİN ODACIKLARIKALBİN KAPAKLARIKALBİN DAMARLARIKALBİN TABAKALARIKALBİN ÇALIŞMASIKALBİN UYARI VE İLETİ SİSTEMİ

KALBİN YAPISI VE İŞLEVİ Dolaşım sistemi içinde kanın vücuda

dağıldığı kapalı bir sistemdir. Kısacası vücudun taşıyıcı sistemi de diyebiliriz. Bu sisteme kardiyovasküler sistem de denir.

Kardiyovasküler sistem kalp ve damarlardan oluşur. İçinde lenfatik sistem de yer alır. Bu sistem vücuttaki sıvı dengesini korur ve hastalıklara karşı korur.

Dolaşım sistemi kanın hücrelere ulaşması ve kullanılan kanın tekrar kalbe dönmesini sağlar.

Dolaşım sistemi kanın hücrelere ulaşması ve kullanılan kanın tekrar kalbe dönmesini sağlar.

Kalbin temel işi kanı pompalamaktır. Çizgili kaslara sahiptir ancak isteğimiz dışında çalışır. Sürekli kasılıp gevşer ve kanın damar içindeki hareketini sağlar. Vücudun ihtiyaçlarına bağlı olarak dakikada 5-35 litre kan pompalar. Ortalama bir yaşam sürecinde 300 milyon litre kan pompalar.

Kalp göğüs boşluğunda iki akciğer arasında ve sternumun arkasında diyafram kası üzerinde 4. 5. 6. costae’ların arka yüzünde, üçte ikisi orta çizginin sonunda, üçte biri sağında yer alan kas dokusundan oluşmuş bir organdır. Bir koniye benzer. Büyüklüğü yaşa, cinse ve kişiye göre değişir. Her kişinin kalbi kendi yumruğu büyüklüğündedir. Yetişkin bir kadında ortalama 200-280 gram, erkekte 250-390 gram ağırlığındadır.

KALBİN ODACIKLARI Kalbin sağ ve sol

kısımları bir duvarla –yani septum’la- tamamen ayrılır. Kalp içi boş 4 odacıktan oluşur. Septum interatriale, septum interventrivcuare ve septum atrioventriculare ile kalp bölümlere ayrılmış dört odacıktan oluşur.

ATRİUM DEXTERATRİUM SİNİSTERVENTRİCULUS DEXTERVENTRİCULUS SİNİSTER

Sağ kalpte oksijeni az bulunan venöz kan bulunmaktadır. Sol kalpte oksijeni daha çok olan arterial kan bulunur.

ATRİUM DEXTRUM _SAĞ KULAKÇIK

Kalbin basis bölümünün sağındadır. Sağ atriuma yukarıdan vena cava superior, aşağıdan vena cava inferior açılır. Bu damarlar ile venöz kan kalbe döner.

VENTRİCULUS DEXTER _SAĞ KARINCIK

Piramid şeklinde bir boşluktur. Kalbin ön yüzünün büyük kısmını olşturur. Bu boşluktan venöz kan akciğere pompalanır. Pompalama görevinden dolayı duvarı kalındır. Sağ ve sol ventriküller aynı anda kasılır. Kasılan ventrikülden kan arteria pulmonalis yoluyla akciğere gönderilir.

ATRİUM SİNİSTRUM _SOL KULAKÇIK

Sol atrium kalbin arkasında, sol üst yanında yer alır. Bu boşluğa, akciğerlerden oksijenlenip dönen kanı geri getiren dört adet vena pulmonales açılır. Buradan kan sol ventriküle geçer.

VENTRİCULUS SİNİSTER _SOL KARINCIK

Kalbin diyafragmaya bakan yüzünde yer alır. Apex cordis sol ventrikül tarafından meydana gelir. Sol atriumdan gelen kan, bu boşluktan pompalanır ve aort’la vücudun en ince kapillerine kadar gönderilmektedir. Pompalama görevinden dolayı duvarı diğer boşluklara göre oldukça gelişmiştir.

KALBİN KAPAKLARI Kalpte iki tane atrioventriküler kapak, iki tane

de semilunar kapak olmak üzere 4 kapakçık bulunur. Amaçları kanın kalpte yalnızca tek yönde ilerlemesini ve geri dönmemesini sağlamaktır. Fibröz yapıdadırlar ve kan damarı bulunmaz. Diffüzyon yoluyla beslenirler.

ATRİOVENTRİKÜLER KAPAKLAR

Atriumlardan ventriküllere pompalanan kan, ventriküllerdeki basınç atriumlardan daha fazla olduğu için geri dönme eğilimindedir. Atriumun diastolünde kanın geri dönüşünü engellemek için her bir atrium ile ventrikül arasında atriyoventriküler kapaklar vardır. Bu kapaklar, ventriküllerin diastolünde açılarak atriumlardan gönderilen kanın ventriküllere dolmasını sağlar. Ventriküllerin sistolünde kapaklar kapanır ve kanın atriumlara geri dönmesine engel olur.

Triküspit kapak (Valvula tricuspidalis – Üçüz kapak): Sağ atrium ve sağ ventrikül arasında yer alan septum inter atrioventriculare üzerinde bulunmaktadır.

Mitral kapak (Valvula bicuspidalis, valvula mitralis – İkiz kapak): Sol atrium ve sol ventrikül arasında yer alan septum inter atrioventriculare üzerinde yer alır.

SEMİLUNAR KAPAKLAR

Bu kapaklar ventriküllere bağlanan büyük damarların açılma delikleri ağzında yer alır. Kapandıklarında yarım aya benzerler. Ventriküllerin sistolünde açılarak kanın kalpten arterlere atılmasını; ventriküllerin diastolünde ise kapanarak atılan kanın ventriküllere geri dönüşünü önler.

Valvula trunci pulmonalis: Akciğerlere kanı götüren a. Pulmonalisin ağız kısmında, sağ ventrikülden pompalanan kanın geri dönüşünü önleyen üç tane yarım ay şeklindeki kapaklardır.

Valvula aortae: Aortun sol ventrikülden çıkış kısmında yarım ay şeklinde üç tane semilunar kapak bulunmaktadır. Bu kapaklar sol ventrikülden pompalanan kanın geri dönüşünü önler.

KALBİN DAMARLARI

Kalbi besleyen damarlara koroner arter denir. Başlangıçta iki dal halinde bulunan arterler daa sonra kollara ayrılarak kalbi besler.

Kalbin venöz kanı; vena cordis manga, vena cordis media ve vena cordis parva adı verilen venlerle toplanır. Venler, topladıkları venöz kanla birlikte sinus coronarius’a açılır. Bu ven atrium dexter’e açılır.

KALBİN TABAKALARI

Kalbin üç tabakası vardır. Kalbi saran bu tabakalar; en dışta epicardium, ortada myocardium, en içte de endocardium bulunur.

Pericardium: Kalbi dıştan tıpkı bir torba gibi sarar. Fibro seröz yapıdadır. Bu zar perikardiyum fibrosum ve perikardiyum serosum olmak üzere iki tabakadan oluşur. Perikardiyum fibrosum kalbin ve kalpten çıkan damarın dışını sarar. Perikariyum serosum; lamina parietalis ve lamina vicceralis olmak üzere iki yapraktan oluşur. Bu yaprakların arasında liquor pericardii denilen az miktarda sıvı bulunur.

Myocardium: Kalbin kas tabakasıdır. Kaslar enine çizgilenme göstermektedir. Bu kaslar çizgilidir ancak isteğimiz dışında kullanılır. Kalbin en kalın tabakasıdır. Özellikle sol ventrikülde daha kalındır. Koroner damarlar bu tabakada bulunur.

Endocardium: Yassı, tek katlı epitelyum hücrelerden yapılmış olan bu zar, kalbin iç yüzeyini örten zardır. İçeriye doğru uzantılar vererek kalpteki dört kapağın esasını oluşturur. Bu tabakada kan damarı bulunmaz.

KALBİN ÇALIŞMASI Kalp kası sinirsel impulsa gereksinimi olmayan, kendi

uyarılarını kendi oluşturabilen bir kastır. Bu çalışma otonom sinir sistemi altındadır. Sempatik sistem kalp atımını hızlandırır, parasempatik sistem yavaşlatır.

  Diastolde kanla dolan kalpte 0,1 saniye içinde sistol dönemi

başlar. Bu dönemde ventriküller diastol halinde olup basıncın etkisiyle sağ atrium ve sağ ventrikül arasındaki triküspit , sol atrium ve sol ventrikül arasındaki mitral kapakçıklar açılır. Atriumlardaki kan atrio-ventriküler deliklerden ventriküllere geçer ve ventriküller kanla dolar.

Ventriküllerin sistolünde triküsbit ve mitral kapaklar kapanır. Böylece kan atriumlara geri dönemez. Sağ ventriküldeki venöz kan a. Pulonalis girişindeki seminular kapakçıkların açılmasıyla akciğerlere , sol ventriküldeki arterial kan ise aort girişindeki valvula aortun açılmasıyla aorta ,oradan da tüm vücut dokularına dağılır.

KALBİN UYARI VE İLETİ SİSTEMİ

Özel hücre kümeleri, demetleri ve liflerden oluşur. Bu sistem, sinoatrial düğüm, atrioventriküler düğüm, his demeti ve purkinje lifleri’den meydana gelir. İlk ikisi uyarı, diğerleri ileti sistemidir.

Sinoatrial Düğüm: Kalp atımlarını başlatan ve ritmini kontrol eden elektriksel uyarıların başladığı bölgedir. Bu uyarı ilk olarak atriumların kasını uyarır. Atrioventriküler düğüme geçer. Diğer yapılar uyarı çıkarmazlar.

Atrioventriküler Düğüm: Sinoatrisl düğümden aldığı uyarıları 0.1 saniyelik bir gecikmeyle his demetine geçirir.

His Demeti: His demetine gelen uyartı, his demetinin sağ ve sol dallarında ilerleyerek sağ ve sol ventrikül kasındaki purkinje sistemine ulaştırır.

Purkinje Lifleri: His demetinin daha küçük dallarına denir. Uyartıyı ventrikül kaslarına iletir.

DAMARLARIN YAPISI VE İŞLEVLERİ

ARTERLERVENLERKAPİLLERTANSİYONNABIZ

ARTERLER

Kalpten pompalanan kanı vücut hücrelerine taşırlar. Pulmoner arter hariç hepsi temiz kan taşır. Duvarları kalın ve elastiktir. Duvarları venlere göre daha kalındır çünkü arterlerdeki kan basıncı venlere göre daha yüksektir.

Kanın akış yönü kalpten çevreye doğrudur. Çapları merkeszden perifere doğru incelir. Çapları küçülen ve kas dokusu kuvvetlenen arterlere arteriol denir.

PULMONER ARTER

Kalbin sağ ventrikülünden çıkarak aortun yükselen parçasının önünden yukarıya doğru döner ve aort kemeri altına gelir. Burada iki dala ayrılır. Venöz kanı akciğere götürür. Venöz kan taşıyan tek arterdir.

AORT İnsan vücudundaki en

büyük arterdir. Sol ventrikülden çıkış yapar. Karın içinde 4. Bel omuru hizasında 2 ana illiak artere ayrılarak sona erer. Aortun uzunluğu 45 cm’dir. Başlangıçta 3 cm olan çapı uç dallarda 1.5 cm’ye kadar iner. Aort içindeki temiz kanı tüm organlara, dokulara, hücrelere arteriol ve kapillere ayrılarak iletir. 3 bölümünde incelenir.

Pars ascendes: Aortun sol ventrikülden ilk çıkış yapan yeridir. Perikard ile sarılıdır. 1. Sol sternocosteal eklem hizasına kadar yükselir. Seminular valvulun hemen üstünde kalbi besleyen arteria coroneria cordis sinistra, coroneria cordis dextra çıkar.

Arcus Aorta: Aortun çıkan parçasından sonra perikardı geçince başlayan bölümüdür. 4. Göğüs omuruna kadar uzanır. Burada 3 önemli-büyük arter ayrılır. Bunlar başın ve üst extremitelerin kanlanmasını sağlar.

  Truncus Brachiocephalicus: Aortun çıkan parçasıyla

aort kemerinin yatay olarak birleştiği yerden ayrılır. Sağ sternoclavicular eklemin arka yüzünde ikiye ayrılır. Arteria subclavia dextra, ve Arteria carotis communis dextra.

Arteria carotis communis: Sağda truncus brachiocephalicusdan, solda direk aort kemerinden çıkıp dallarla ayrılır. Beynin, başın saçlı derisinin ve yüzün kanlanmasını sağlar. Bu arterlerin her ikisi de tiroid kıkırdağın üst kenarında arteria carotis externa ve arteria carotis interna olarak iki dala ayrılır.

Arteria carotis externa: Bu arterin 3 kolları arteria temporalis, arteria superfacialis, arteria maxillaristir. Bunların yan dalları tiroide, yüze, yutağa, prevertebral kaslara, art kafaya, kulağa, kulak altı tükrük bezine ve çiğneme kaslarına yayılır.

Arteria carotis interna: Boyunda ve yüzde hiç dal vermez direk kafa boşluğuna girip dallar verir. Bu dallarla beynin bir bölümüyle tüm gözün oluşumlarının ve burun boşluklarının kanlanmasını sağlar.

Arteria subclavia: Sağdaki turuncus brachiocephalicustan soldaki arcus aortadan çıkar. A. Subclavia sırt, göğüs kasları, üst yanlar ve beynin kanlanmasını sağlayan çeşitli dallar verir.

Arteria vertebralis: Subclavia’dan çıktıktan sonra boyun omurları, yatay çıkıntılarının delikleri içinden ilerler ve foramen magnumdan geçip kafa boşluğuna girer. Omurlara, omuriliğe, ponsa ve beyinciğe dallar verir. Her iki yandan yukarı doğru yükselen arteria basillarisi oluşturur. Bu dallarla arteria carotis internanın dalları beynin tabanında ağızlaşarak yedi köşeli poligonal bir arter halkası oluşturur. Bu oluşuma willis poligonu denir. Beynin beslenmesi bakımından önemlidir.

Arteria axillaris: Meme göğüs kasları ve scapula bölgesine dallar verir. Koltukaltı çukurundan sonra aşağı ilerler ve kolda a.brachialis adını alır.

Arteria brachialis: Arteria brachialis kol kaslarına dağılır. Dirsek ön bölgesinde dirsek ekleminin 1 cm aşağısında arteria radialis ve arteria ulnaris olarak iki dala ayrılır. Tansiyon genelde bu arterden alınır.

Pars Descendes: Aortanın inen parçasıdır. Arcus aortadan sonra 4. Göğüs omuru hizasından başlar 4. Bel omuru hizasına kadar uzanır. Omurga sol tarafından aşağı inerken sağa meyil eder. Ardından vertebralara paralel devam eder. Sonra iki kısma ayrılır.

Aorta thoracica: Arcus aortanın bittiği yerden başlayıp hiatus aorticusa kadar devam eder. Oradan göğüs bölümünde bulunan organlara dağılır.

Aorta abdominalis: Diyaframın aort deiğinden 12. Göğüs omuru hizasından başlar. 4. Bel omuru hizasında ana iliak arterlere ayrılarak sonlanır. Aorta abdominalisin dalları karın ve pelvis organlarına iner.

Arteria Phrenica inferior: Diyafragmayı besler. Böbrek üstü bezine de dallar verir.

Arteria lumbales: Dört çift arterdir. Kaslara-omuriliğe dallar verir.

Truncus coeliacus: Aorta abdominalisin 12. Göğüs omuru ile 1. Bel omuru hizasından çıkan 1 cm uzunluğunda kısa kalın koludur. Bu arter 3 önemli dal verir.

Arteria gastrica sinistra Arteria hepatica communis Arteria lienalis

Arteria mesenterica superior: Çöliak arterin 1 cm aşağısından karın aortundan çıkar. İnce ve kalın bağırsakların kanlanmasını sağlar.

Arteria suprarenalis inferior: Sigmoid kolon ve rektumun kanlanmasını sağlar.

Arteria suprarenalis media: Böbrek üstü bezi orta atardamarıdır.  Arteria renalis: Böbrek atardamarı. Karın aortu en büyük çift dalıdır.  Arteria testicularis / Arteria ovarica: Erkeklerde testislerin, kadınlarda

ovariumların kanlanmasını sağlar.  Arteria sacralis media: Sakral orta atardamarı. Sakrumun kanlanmasını

sağlar.  Arteria illiaca communis: Arteria iliaca interna: Pelvis boşluğu içinde bulunan organlara,

mesaneye, rektuma, umblikal bölgeye bölgeye ve pelvis çevresini oluşturan kaslara dallar verir.

Arteria iliaca externa:Alt extremitelerin kanlanmasını sağlar. Ayak parmaklarına değin uzanır. Geçtiği bölgeye göre de ismi değişir.

VENLER Dokularda kirlenmiş kanı toplarlar ve kalbe getirirler.

Pulmoner ven hariç hepsi kirli kan taşır. Venler büyük dolaşımda periferden aldıkları veöz kanı sağ atriuma getirirler. Küçük dolaşımda ise arterial kanı akciğerlerden alıp sol atriuma getirirler.

Genellikle paralelinden geçen arterle aynı adı taşırlar.  Ven duvarları arterlere göre daha incedir. Venler

periferden venüller olarak başlar. Kalbe yaklaştıkça kalınlaşır. Kalp düzleminden aşağıda kalan venlerde kanın kalbe doğru akışını sağlayan valvüller vardır. Çapı 2 mm’den küçük ve kalp seviyesi üzerindeki venlerde valvül yoktur. Vücutta tüm venlervena cava superior ve vena cava inferiora bağlanır. Oradan da kalbe giriş yapar.

VENA CAVA SÜPERİOR Vücudun üst yarısının

venöz kanını toplar ve sağ atriuma açılır. 8 cm uzunluğunda 2 cm çapında kalın kapakçık içermeyen bir vendir. Bu ven V. Brachiocephalica sinistra ve V. Brachiocephalica dextra’nın birleşiminden oluşur.

Vena brachiocephalica: Vücudun orta düzleminin sağ ve solunda bulunur. Vena brachocephalica dextra vena brachiocephalica sinistranın birleşiminden oluşur. Vena brachocephalica dextra ve sinistra bulunduğu taraftaki vena jugularis internayla vena subclavianın birleşiminden oluşur. Vena jugularis internayla Vena subclavia’nın birleştikleri yere angulus venasus veya pirogoff açısı denir. Baş, boyun ve üst kısım venleri bu venle birleşir. Ardından Vena Cava Superior’a katılır.

Vena Jugularis İnterna: Beynin, boyunun ve yüzün yüzeyel venleriyle başlar. Buraların kirli kanını topladıktan sonra boynun sinister ve dexterinden aşağıya iner. Vena bracocephalica’ya katılır.

Vena Jugularis Externa: Kafanın dış kısmının ve yüzün derinindeki kirli kanını toplar ve Vena subclavia’ya açılır.

  Vena Subclavia: Köprücük kemiklerinin

altındaki Vena axillaris’ten başlar. İki tarafta da Vena jugularis internayla birleşir ve Vena Brachocephalica’ya katılır.

Vena axillaris: Ön kolun yüzeyel toplar damarlarından Vena basilica’nın koltuk altı çukurundan itibaren devamıdır.

Vena brachialis: Aynı addaki artere eşlik eder. Vena radialis: Ön kolun ve elin dış yanının kirli kanını

toplar. Vena ulnaris: Ön kol ve elin iç yanının venöz kanını

toplar.

Vena cephalica: El sırtı dış yan ucundan başlar. Ön kol ön yüzüne gelir. Ve ön kolun dış yanı boyunca dirsek önüne ilerler. Kol dış yan boyunca devam ederek Vena axillaris’e açılır.

Vena basilica: El sırtı iç yan ucundan başlar kol iç ya boyunca yukarı doğru ilerler ve Vena axillaris’e açılır.

Vena mediana cubiti: Dirsek ön kısmında aşağıdan yukarı doğru uzanan sefalik ve basilik venleri birleştiren vendir.

Vena mediana antebrachi: Ön kolun iç yana yakın taraftan yukarı doğru uzanarak Vena mediana cubiti Vena basilica ile birleşir.

İntra venöz enjeksiyon ve kan almak için en çok ön kolun yüzeyel venleri kullanılır.

VENA CAVA İNFERİOR Diyafragma altında

kalan venleri, kirli kanı toplarlar ve ardından vena cava inferior’a getirirler. Sağ atriuma açılır. 25 cm uzunluğunda, vücudun en büyük venidir.

Vena lumbales: Aynı addaki artere eşlik eder. Sağda ve solda birer tanedir.

Vena renalis: Böbrek venidir. Vena suprarenalis dextra: Sağ

böbrek üstü bezi venidir. Vena phrenicae inferior: Diafragma

venidir. Vena hepatica: Karaciğer venidir. Vena portae: Kapı venidir.

Vena iliaca communis: Her iki tarafta Vena iliaca externa ve Vena iliaca internanın birleşiminden oluşur. İnterna pelvis ve dış genital bölgenin kanını toplar. Externa ise alt extremitelerin kanını toplar.

Vena saphena manga: Ayak baş parmağı dorsal yüzünden başlar ve bacağın ve uyluğun ön iç tarafından yukarı doğru ilerleyerek Vena femoralise açılır. Vücudun en uzun venidir.80 cm’dir.

  Vena saphena parva: Ayak küçük parmağından

başlar. Bacağın ortasından ilerler ve diz ardında Vena poplitea’ye açılır.

KAPİLLER İnce çaplı ve ince duvarlı

damarlardır. Yarı geçirgendir. Arterlerin dokulara ulaştığı en ince uçlarına arter kapilleri, venlerin başlangıç yaptığı en ince uçlara ven kapilleri denir. Yer yer anastomaz yaparlar. Madde geçişler burada yapılır.

TANSİYON _KAN BASINCI Kalbin her sistolünde,

arterlere pompalanan kan, damar yüzeyine bir basınç uygular. Bu basınca sistolik kan basıncı denir. Ventriküllerin diastolü sırasında arter duvarında oluşan direnç basıncınaysa diastolik kan basıncı denir.

Normal bir yetişkinde sistolik basınç ortalama 120 mmHg, diastolik basınç 80 mmHg olarak bilinir. İhtiyaca göre akış hızı değişebilir. Otonom sinir sistemi bunu düzenler.

NABIZ

Sistol sırasında sol ventrikülden aortta atılan kanın oluşturduğu basınç arter duvarında dalgalanmaya yol aça. Bu dalgalanmaya nabız denir. Bu sayıya nabız sayısı denir. Normal insanda 60-80/dk. arasındadır. Genellikle arteria radialisten alınır.

DOLAŞIM ÇEŞİTLERİ VE ÖZELLİKLERİ

KAN DOLAŞIMIPORTAL DOLAŞIMPLASENTAL DOLAŞIMLENF DOLAŞIMI

KAN DOLAŞIMI Sistemik ve pulmoner

dolaşım olarak ikiye ayrılır.

BÜYÜK KAN DOLAŞIMI Sol ventrikülden başlar, sağ

atriumda sona erer. Ventriküllerin kasılmasıyla sol ventriküldeki temiz kan aorta pompalanır. Aort kalpten çıktıktan sonra sola doğru bir yay çizer ve ikiye ayrılır. Yukarı giden arterler baş ve kollara, alta ayrılan arterler bütün iç organlara ve alt extremitelere yayılır. Ardından kapiller damarlara ayrılır. Dokularda kirlenen kan anastomaz yoluyla venlere gelir ve kalbin sağ atriumuna vena cava superior/inferior yoluyla geçer.

KÜÇÜK KAN DOLAŞIMI Sağ ventrikülden başlar, sol

atriumda sonlanır. Ventriküllerin kasılmasıyla venöz kan, sağ ventrikülden akciğere gitmek pulmoner artere pompalanır. Kalpten çıktıktan sonra ikiye ayrılarak sağ ve sol akciğere dallar gönderir.Bu arterler, alveollerin çeperinde alveollerin çeperinde kılcallara ayrılır. Burada oksijen ve karbondioksit yer değiştirir. Akciğerlerde temizlenen kan pulmoner ven yoluyla sol atriuma döner.

PORTAL DOLAŞIM Abdominal bölgede tek olan organların

kanlarını toplayan venler birleşir ve vena portayı oluşturur. 9 cm kadar ilerledikten sonra porta hepatitsen karaciğerin içine girer. Burada daha küçük birimleri olan lobulluslar arasına kapiller ağlar oluşturarak hücreler arası bölmeciklere açılırlar. Burada işlenmiş duruma gelen kan, tekrar karaciğerde küçük venler halinde toplanır. Bu venler birleşerek vena hepatica’yı oluşturur. Karaciğer çıkışında vena cava inferior’a açılır.

PLASENTAL DOLAŞIM

Fetüs, oksijen ve besinlerini plasenta aracılığıyla sağlamaktadır. Plasenta, anneden kan yoluyla aldığı besin maddeleri ile oksijeni villuslardan süzerek göbek kordonuna verir. Göbek kordonu aracılığıyla kan fetüse iletilir. Fetüs içinde dolaşım sağlandıktan sonra tekrar fetus kanı göbek kordonu aracılığıyla plasentaya geri döner. Göbek kordonunda iki arter bir ven bulunur. Arterlere arteria umbilicalis, vene vena umbilicalis denir. Vena umblicalis, oksijen yönünden zengin arter kanı, arterler de venöz kan taşır.

Sağ ve sol atrium arasındaki septumda foramen ovale denen açıklık vardır.

Plasentadan umblikal ven aracılığıyla gelen kanı vena cava inferiora aktaran kanal vardır. Bu kanala ductus venosus denir.

Pulmoner arter ile sağ ventrikülden atılan kanı aorta aktaran kanal vardır. Buna ductus arteriosus-bottal kanalı denir.

Fetüste akciğer inaktiv durumdadır.

Fetüs akciğeri kandan oksijeni alır. Kana karbondioksit verir.

Fetüste sağ ventrikül hacminin ancak bir kısmı akciğerlere gider.

Fetüste kirli ve temiz kan karışık vaziyettedir.

LENF DOLAŞIMI Lenf sistemi, kılcal

damarlardan doku aralığına geçen ve hücreler arası sıvıyı tekrar toplayarak genel dolaşıma katılmasını sağlayan; vücutta bezler, kanallar, organlar oluşturan sistemdir. Lenf damarları içinde dolaşan, kan plazması ve lenf proteinlerinden oluşan dolaşım sıvısına da lenfa denir. Lenf sıvısı beyin hariç vücudun her yerinde sürekli dolaşır.

GÖREVLERİ; Doku sıvısı içindeki yabancı-

zararlı maddeleri lenf düğümleri içinde süzmek ve temizlemek.

Vücudu mikroorganizmalara karşı koruyan lenfositleri lenf nodüllerinde üretmek ve bu maddelerin kan dolaşımına katılımını sağlamak.

İnce bağırsaklardan yağ asitlerinin emilimini sağlamak.

Hücreler arasında ve boşluklardaki su, protein ve elektrolit içeren sıvıyı toplamak ve kan dolaşımına katmak.

LENF DAMARLARI Dokularda yaygın olarak

bulunan lenf kapilleri, dokulardaki sıvı fazlasını toplar. Bu ağa lenfa kolektörleri denir. Lenf damarları bazen yüzeyel olarak derinin hemen altındaki yağ tabakasında, bazen de iç organların ve dokuların derininde yer alır. Tek katlı yassı epitel hücreden oluşan lenf damarlarının duvarları incedir. İçinde merkeze akışı sağlayan valvüller vardır.

LENF KANALLARI Ductus throracicus: 40 cm

uzunluğunda 4,10 mm çapındadır. Ve valvülleri bulunur. Abdomende 1. Lumbal vertebralar hizasından başlar. Aort arkasından diyaframayı geçerek pirogoff açısına açılır.

Ductus iymphaticus dexter: 1 cm uzunluğunda 3-4 mm çapında olan bu kanal başın, boynun, göğüs sağ tarafının ve sağ üst extremitenin lenfasını toplar ve sağ pirogoff açısına açılır.

LENF ORGANLARI

LENF NODÜLLERİMUKOZA İÇİ NODÜLLERTONSİLLALARTİMUS BEZİDALAK

LENF NODÜLLERİ:

Basık fasulye ya da mercimek büyüklüğünde lenf dokusu kütleleridir. Çapları 1-25mm’dir. Lenf düğümlerinin yapısında yer alan foliküller, makrofajlar, monısitler ve plazma hücrelerinden oluşur.

Lenfa bu nodüllerde süzüldükten sonra lenf damarlarına akar. Bu süzme işlemiyle lenf sıvısı yabancı cisimler ve mikroorganizmalardan arınmış olur.

MUKOZA İÇİ NODÜLLER:

Boru şeklinde olan organların genelinde, mukoza tabakasına ait bağ dokusu içinde küçük lenf dokusu kümecikleri vardır. Bu kümecikler lenf folliküllerinden oluşur. Bağırsak, soluk borusu, bronşları mukozasında sıralar halinde ya da tek tek bulunurlar. En çok bağırsak mukozasında dizeler halinde bulunurlar.

TONSİLLALAR: Orophareynx içine yerleşmiş

lenf dokusu kümeleridir. Lenf folliküllerinden oluşmuştur. Sağ ve sol olarak iki adettir. İnce bir kapsülle sarılıdır. Tonsillalar, çocuklarda yetişkinlere göre daha büyüktür. Tonsillalarda lenf akışı, boyun ve çene altı lenf nodüllerine doğrudur. Tonsillalar solunum yollarının bariyerleridir. Bu nedenle sık sık iltihaplanabilirler.

TİMUS BEZİ: Toraks boşluğunda, sternum

arkasında, ön mediastinuma yerleşmiştir. Simetrik olmayan iki lobdan meydana gelir. Lenfoid dokudan oluşmuştur. Ergenliğe kadar gelişim gösterir ve ağırlığı 30-40 grama kadar ulaşır. Ergenlik dönemi ardından yavaş yavaş küçülür ve yerini yağ-bağ dokusuna bırakır. Çocuklukta lenfosit üretir ve vücudun savınma mekanizmasında görev alır.

DALAK: Lenfoid dokudan oluşur. Lenf sisteminin

en büyük organıdır. Karın boşuğu, sol üst tarafında, diyaframanın altında bulunan dalak, tunica fibrosa denilen kapsülle örtülüdür. Loblardan oluşmuştur. Siyaha çalan kırmızı renktedir ve 13 cm uzunluğunda 8 cm genişliğinde, 200 gr. Ağırlığında içi kanla dolu bir organdır. Sempatik sinirin uyarılmasıyla dalak kapsülü güçlü bir şekilde kasılır ve depo edilen kanı dolaşıma gönderir.

GÖREVLERİ: Kan depolamak Lenfosit Üretmek Yaşlanmış eritrositleri süzüp

parçalamak.

KAYNAKÇA; ANATOMİ VE FİZYOLOJİ MODÜL EĞİTİM

SETİ ANATOMİ VE FİZYOLOJİ NOTLARIM

BERKAN SEZEN ÇAN SEVİM BODUR ANADOLU SAĞLIK MESLEK LİSESİ