KEMAL REİS’TEN KILIÇ ALİ PAŞA’YA OSMANLI DENİZCİLİĞİ (1481–1587) 14 MAYIS 1481 TARİHİNDE OSMANLI TAHTINA II. BAYEZİD GEÇTİĞİNDE OSMANLI DERYA

BEYLİĞİNDE GELİBOLU SANCAK BEYİ MESİH AHMED PAŞA BULUNUYORDU. BU DÖNEMDE OSMANLI

DENİZCİLİĞİ DEVLETİN KORUMA VE HİMAYESİ OLMADAN GELİŞME GÖSTERMİŞTİR. ÖZELLİKLE

ANTALYA KIYILARINDAN İZMİR’E KADAR OLAN BÖLGELERDE YAŞAYAN OSMANLI DENİZCİLERİ

AKDENİZ’DE (BUGÜNKÜ EGE VE AKDENİZ’İ KAPSAMAKTADIR) KORSANLIK YAPARAK OSMANLI

DENİZCİLİĞİ’NİN OLUŞUMUNA YARDIMCI OLMUŞLAR VE OSMANLILARIN KARA GÜCÜNÜN YANINDA

DENİZ GÜCÜNÜN DE ORTAYA ÇIKMASINDA ETKİN BİR ROL OYNAMIŞLARDIR.

II. BAYEZİD VE YAVUZ SULTAN SELİM DÖNEMLERİNDE VENEDİKLİLER İLE SÜREN UZUN

SAVAŞLAR NEDENİ İLE DONANMAYA ÖNEM VERİLMİŞ VE BU ÖNEMİN BİR SONUCU OLARAK ORTAYA

ÇIKAN OSMANLI DENİZ GÜCÜ, II. BAYEZİD VE YAVUZ SULTAN SELİM DÖNEMLERİNDE DÜZENLENEN

MISIR SEFERLERİNDE KARA GÜCÜNÜN YANINDA ÖNEMLİ BİR DENİZ GÜCÜ OLARAK GÖRÜLMÜŞTÜR.

II. Bayezıd tarafından Yahudilerin karşılanması

II. BAYEZİD DÖNEMİNDE OSMANLI DONANMASI KEMAL VE BURAK REİS’LER GİBİ DENİZ

LEVENTLİĞİ’NDEN YETİŞEN DEĞERLİ DENİZCİLERİN SAYESİNDE VENEDİKLİLER İLE MÜCADELE

EDEBİLME VE ONLARA KARŞI KOYABİLME YETENEĞİNE ULAŞMIŞTIR. 1481–1512 YILLARI ARASINDA

DEVAM EDEN II. BEYAZID DÖNEMİ İÇERİSİNDE OSMANLI DONANMASI BAĞDAT VE MISIR SEFERLERİNE

KATILDI. BUNUN YANINDA OSMANLI DEVLETİ’NDEN YARDIM İSTEYEN ENDÜLÜS MÜSLÜMANLARINA

YARDIMI, MISIR’A SAVAŞ İLAN OSMANLI DEVLETİ YERİNE DÖNEMİN ÜNLÜ KORSANI KEMAL REİS

GERÇEKLEŞTİRDİ.

II. BAYEZİD DÖNEMİNİN ÖNEMLİ BİR ÖZELLİĞİ DE OSMANLI DENİZCİLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

ÜZERE BU ALANDA BAŞARILI GÖRÜLENLERİN DEVLET HİZMETİNE ALINMASI OLMUŞTUR. BU

- 1 -

DÖNEMDE BAŞTA KEMAL REİS OLMAK ÜZERE AKDENİZ’İ KONTROL ETMEK SURETİYLE KORSANLIK

FAALİYETLERİNDE BULUNAN BURAK REİS, KARA HASAN REİS, ARAPOĞLU ALİ REİS, MUSLİHİDDİN

REİS, HEREK REİS, PİRİ REİS GİBİ BİRÇOK TÜRK KORSANI II. BAYEZİD’İN DAVETİ ÜZERİNE DEVLET

HİZMETİNE GİRDİ. TÜRK DENİZCİLİĞİ BU HAREKETTEN SONRA BELİRGİN BİR GELİŞİM GÖSTERDİ. BU

TARİHLERE KADAR ÇOK FAZLA SES GETİRMEYEN OSMANLI DENİZCİLİĞİ ÖZELLİKLE KEMAL REİS

TARAFINDAN ENDÜLÜS EMEVİLERİ’NİN OSMANLI BAYRAĞI ALTINDA KUZEY AFRİKA’YA GETİRİLMESİ

İLE BİRLİKTE OSMANLI DENİZCİLİĞİ AVRUPA’DA ETKİSİNİ GÖSTERMEYE BAŞLADI.

Göke

KEMAL REİS OSMANLI DEVLET HİZMETİNE GİRDİKTEN SONRA OSMANLI DENİZCİLİĞİNDE

BELİRGİN BİR DEĞİŞİM SÖZ KONUSU OLMUŞTUR. ÖZELLİKLE GEMİ İNŞA FAALİYETLERİNDE BÜYÜK

DEĞİŞİKLİKLER SÖZ KONUSU OLMUŞTUR. BU BAĞLAMDA; O DÖNEME GÖRE ÇOK BÜYÜK

SAYILABİLECEK GÖKE VE KALYON SINIFI SAVAŞ GEMİLERİ İNŞA EDİLMİŞTİR. YAPILAN

ARAŞTIRMALARDA 1495 YILINDA DAHA ÖNCE VENEDİK TERSANELERİ’NDE ÇALIŞMIŞ BULUNAN YANİ

İSMİNDEKİ BİR GEMİ MİMARI TARAFINDAN TÜRK TERSANELERİNDE 1000 KİŞİ KAPASİTELİ GÖKE SINIFI

YELKENLİ VE KÜREKLİ ÜÇ GÜVERTELİ İKİ BÜYÜK GEMİ YAPILDIĞI BELİRTİLMEKTEDİR. BU

GEMİLERDEN BİRİNİ KEMAL REİS İDARE EDERKEN DİĞERİNİ DE BURAK REİS İDARE ETMİŞTİR.

KEMAL REİS, GÖKE VE KALYON SINIFI GEMİLERİ OSMANLI BAHRİYESİ’NE DAHİL ETTİKTEN

SONRADIR Kİ; OSMANLI DONANMASI’NA KATILAN BU GEMİLERDE KULLANILAN UZUN MESAFELİ

TOPLAR SAYESİNDE OSMANLI DONANMASI’NIN SAVAŞ GÜCÜ ARTMIŞTIR. ANCAK KABUL ETMEK

GEREKİR Kİ, OSMANLI DONANMASI’NA SAVAŞ GÜCÜ VE SAVAŞMA RUHUNU VERENLER BURAK REİS,

KARA HASAN REİS, ARAPOĞLU ALİ REİS, MUSLİHİDDİN REİS, HEREK REİS VE PİRİ REİS GİBİ II.

- 2 -

BAYEZİD’İN DAVETİ ÜZERİNE KEMAL REİS İLE BİRLİKTE BATI AKDENİZ’DEN KOPUP GELEREK OSMANLI

HİZMETİNE GİREN ÜNLÜ KORSANLARIMIZ OLMUŞLARDIR.

BU DÖNEMDE OSMANLI DONANMASI’NIN NASIL BÜYÜDÜĞÜNÜ GÖSTERMEK ÜZERE

AŞAĞIDAKİ ÖRNEĞİ VERMEK YETERLİDİR.

OSMANLI DEVLETİ İLE VENEDİKLİLER ARASINDA MEYDANA GELEN DÖRDÜNCÜ SAVAŞTA

OSMANLI DONANMASI, BİR KISMI NAKLİYE GEMİSİ OLMAK ÜZERE 300 GEMİDEN OLUŞUYORDU. BU

GEMİLERİN İÇİNDE SİPAHİLERDEN OLUŞAN 63.000 KİŞİLİK BİR KARA ORDUSU’NUN DA VARLIĞI

BİLİNMEKTEDİR. BU RAKAMLAR OSMANLI DONANMASININ GÜCÜNÜ GÖSTERMESİ BAKIMINDAN

ÖNEMLİDİR.

Burak Adası Savaşı

BURAK REİS’İN KOMUTASI VE KEMAL REİS’İN GEMİ KOMUTANLIĞI YAPTIĞI OSMANLI

DONANMASI 12 AĞUSTOS 1499 TARİHİNDE YUNAN DENİZİ’NDE VENEDİK DONANMASI İLE BÜYÜK BİR

SAVAŞA GİRDİ. BU SAVAŞ ESNASINDA BURAK REİS’İN KULLANDIĞI GEMİ İKİ DÜŞMAN GEMİSİ

ARASINDA SIKIŞIP KALMIŞTIR. BU DURUMDA GEMİSİNİ KURTARAMAYACAĞINI ANLAYAN BURAK REİS,

GEMİSİNİ ATEŞE VERMEK SURETİ İLE KENDİ GEMİSİNİ YAKTIĞI GİBİ, ARALARINDA SIKIŞTIĞI VENEDİK

GEMİLERİNİ DE YAKMIŞTIR. ANCAK KENDİSİ DE BU OLAYDA ŞEHİT DÜŞMÜŞTÜR. BURAK REİS’İN BU

KAHRAMANLIĞINI ÖLÜMSÜZ KILMAK ÜZERE BU SAVAŞIN DEVAM ETTİĞİ BRODANO ADASI’ NA

OSMANLILAR TARAFINDAN “BURAK ADASI” ADI VERİLMİŞTİR. BU SAVAŞIN SONUNDA ÇOK FAZLA

ZARARA UĞRAYARAK MAĞLUP OLAN VENEDİK DONANMASI DA OSMANLI DONANMASININ ÖNÜNDEN

KAÇMIŞTIR. PİRİ REİS BU SAVAŞTA “REİS” UNVANI ALMIŞTIR.

- 3 -

OSMANLI DONANMASI 25 AĞUSTOS 1499 TARİHİNDE LEPANTO’YU ELE GEÇİRDİ. BU TARİHTE

RODOS VE FRANSIZ FİLOLARI İLE GÜÇLENDİRİLMİŞ BULUNAN VENEDİK DONANMASI LEPANTO AĞZINI

TUTMUŞ ANCAK KARŞISINA ÇIKAN OSMANLI DONANMASI BU BİRLEŞİK GÜCÜ YARARAK LEPANTO’YA

ULAŞMIŞ VE BURAYI ELE GEÇİRMİŞTİR.

OSMANLI DONANMASI LEPANTO’YU ELE GEÇİRDİKTEN SONRA 1499–1500 KIŞINI KORNET

KÖRFEZİ’NİN UMUR BEY LİMANINDA GEÇİRDİ VE 12 TEMMUZ 1500 TARİHİNDE İNEBAHTI’DAN DENİZE

AÇILARAK KISA BİR SÜRE İÇİNDE MODON, KORON VE NAVARİN’İ ELE GEÇİRDİ. OSMANLI

DONANMASI’NIN KAZANMIŞ OLDUĞU BU BAŞARILAR ÜZERİNE, HIRİSTİYAN DEVLETLER YENİ BİR

BİRLEŞİM İÇİNE GİREREK OSMANLI DEVLETİNİ MAĞLUP ETMEYİ PLANLADILAR. BU ANLAŞMAYA GÖRE

MACARLAR OSMANLILARI KARADA OYALARKEN FRANSA, İSPANYA VE RODOS GİBİ DENİZ GÜCÜ

BULUNAN BİRLEŞİKLER DE OSMANLI’YA DENİZ CEPHESİNDEN YÜKLENECEKLERDİ. BİRLEŞİK

HIRİSTİYAN GÜÇLERİNİN SAYI OLARAK ÇOK ÜSTÜN OLDUKLARI BU DÖNEMDE KEMAL REİS İSE

ELİNDEKİ 5 KALİTE VE 17 FIRKATEYN İLE MORA SULARINDA BULUNUYORDU. FAKAT BUNA RAĞMEN

KEMAL REİS KOMUTASINDAKİ OSMANLI FİLOSU BÜYÜK BİR BAŞARI GÖSTERDİ VE BİR BASKIN İLE

DAHA ÖNCE NAVARİN’İ ELE GEÇİREN BİRLEŞİK FİLO’YU BURADA PERİŞAN ETTİ.

Piri Reis Rasat Yaparken

26 EKİM 1501 TARİHİNDE MİDİLLİ’Yİ KUŞATMA ALTINA ALAN FRANSIZ FİLOSU OSMANLI

DONANMASI’NIN GELMEKTE OLDUĞU HABERİNİ ALINCA KUŞATMAYI KALDIRARAK ADADAN AYRILDI.

FAKAT ADADAN AYRILDIKTAN BİR MÜDDET SONRA KUVVETLİ BİR FIRTINAYA YAKALANARAK BÜYÜK

KAYIPLAR VERDİ. GEMİLERİNİN BİRÇOĞU BATTI. 14 ARALIK 1502 TARİHİNDE İMZALANAN BARIŞ

ANLAŞMASI İLE OSMANLI –VENEDİK SAVAŞI SONA ERDİ. OSMANLI-VENEDİK SAVAŞLARINDA ZAMAN

ZAMAN RAMPAJ SAVAŞI UYGULANMAKLA BERABER HER İKİ TARAF TA İLK DEFA TOP SİLAHLARINA

DAYANAN BİR SAVAŞ STRATEJİSİ UYGULAMIŞLARDIR. 14 EYLÜL 1509 TARİHİNDE MEYDANA GELEN

İSTANBUL VE İZMİT CİVARINDAKİ BÜYÜK DEPREM DALGASI 45 GÜN BOYUNCA DEVAM ETMİŞTİR. BU

- 4 -

DEPREMDE İSTANBUL VE İZMİT BÜYÜK ZARARA UĞRAMIŞ VE BÜYÜK KAYIPLAR VERMİŞTİR. BU

DEPREM DALGASININ OSMANLI DENİZCİLİĞİ ÜZERİNE YIKICI BİR ETKİSİ OLMUŞTUR. BU SARSINTILAR

NEDENİ İLE İZMİT TERSANESİ KISMEN YIKILIP SULAR ALTINDA KALMIŞTIR.

II. BAYEZİD DÖNEMİNİN BAŞLANGICINDA OSMANLI DONANMASI’NA SAVAŞ GÜCÜ VE SAVAŞMA

RUHUNU VEREN BURAK REİS, KARA HASAN REİS, ARAPOĞLU ALİ REİS, MUSLİHİDDİN REİS, HEREK

REİS VE PİRİ REİS’LER GİBİ II. BAYEZİD’İN DAVETİ ÜZERİNE KEMAL REİS İLE BİRLİKTE BATI

AKDENİZ’DEN KOPUP GELEREK OSMANLI HİZMETİNE GİREN KORSANLAR SAYESİNDE HIZLI BİR

YÜKSELME GÖSTEREN OSMANLI DENİZCİLİĞİ; DÖNEMİNİN EN GÜÇLÜ DONANMASI SAYILAN VENEDİK

DONANMASI’NA KARŞI DURABİLİYORKEN, II. BAYEZİD DÖNEMİNİN SONLARINA DOĞRU BİR

DURAKLAMA SÜRECİNE GİRMİŞTİR. ANCAK BU DURAKLAMA SÜRECİNDEN RAHATSIZ OLAN KORSAN

KÖKENLİ OSMANLI DENİZCİLERİ YENİDEN DENİZLERE AÇILARAK OSMANLI DENİZCİLİĞİNİ BU YOLDA

HAREKETLİ KILMIŞLARDIR.

BU DÖNEMDE OSMANLI KIYILARINI VURUP YAĞMA EDEN RODOS ŞÖVALYELERİ VE HAYDUT

FİLOLARINA KARŞI KEMAL REİS VE YANDAŞLARI TARAFINDAN GEREKLİ CEVAP VERİLMEYE

ÇALIŞILMIŞTIR. 1511 YILINDA RODOS ŞÖVALYELERİ VE HAYDUT FİLOLARINA KARŞI GELİBOLU’DAN

DENİZE AÇILAN KEMAL REİS, EGE DENİZİ’NDE FIRTINAYA YAKALANMIŞ VE İÇİNDE BULUNDUĞU GEMİ

EGE DENİZİ SULARINA GÖMÜLMÜŞTÜR.

OSMANLI DENİZCİLİĞİ ÜZERİNDEKİ BU DURAKLAMA SÜRECİ YAVUZ SULTAN SELİM (1512–

1520) DÖNEMİNE KADAR DEVAM ETMİŞTİR. BU DÖNEMDE DENİZCİLİĞİN ÖNEMİNİ KAVRAYAN YAVUZ

SULTAN SELİM, KUVVETLİ BİR DONANMA KURULMASI YÖNÜNDE HAREKETE GEÇMİŞ VE PİRİ PAŞA’NIN

GAYRETLERİ İLE HALİÇ TERSANESİ 500 GEMİ İNŞA EDEBİLECEK ÖLÇÜDE GENİŞLETİLMİŞTİR. BUNUN

YANINDA GALATA’DAN HASKÖY’E KADAR 160 BÜYÜK BİNA İLE BUGÜN KUZEY DENİZ SAHA

KOMUTANLIK BİNASI OLARAK KULLANILAN DİVANHANE İNŞA EDİLMİŞTİR. ANCAK YAVUZ SULTAN

SELİM DÖNEMİNDEKİ BU FAALİYETLER, YAVUZ’UN BİR TARAFTAN KARDEŞLERİ ŞEHZADE AHMED VE

KORKUT İLE MÜCADELESİ DİĞER TARAFTAN DA İRAN VE MISIR SEFERLERİ DOLAYISIYLA DENİZLERDE

FAZLA BİR ETKİNLİK GÖSTERİLMEMİŞ, HATTA OSMANLI KORSANLARININ DENİZLERE AÇILMALARI BİLE

YASAKLANMIŞTIR. ANCAK YAVUZ SULTAN SELİM DÖNEMİNDEKİ BU YASAKLAMA DENİZLERDEN

KORKUDAN DEĞİL KARDEŞLERİNİN DENİZ YOLUYLA KAÇMALARINA ENGEL OLMAKTAN İBARETTİ.

YAVUZ SULTAN SELİM, BU DÖNEMDE OSMANLI DONANMASI’NI İSKENDER PAŞA

KOMUTASINDA AKDENİZ’DEKİ OSMANLI SAHİLLERİNE GÖNDERMİŞ, KENDİSİ DE ETRAFINDA BULDUĞU

BÜTÜN OSMANLI TİCARET GEMİLERİNİ YAKMIŞTIR. ANCAK BU YAPTIRIMLAR KORSANLARIN OSMANLI

SAHİLLERİNİ ÜS OLARAK KULLANMALARINA ENGEL OLURKEN DENİZE AÇILMALARINA ENGEL

OLAMAMIŞTIR.

- 5 -

BUNUN ÜZERİNE OSMANLI KORSANLARI OSMANLI SINIRLARI DIŞINA ÇIKARAK KUZEY AFRİKA

SAHİLLERİNDE ÜS ELDE ETMİŞLERDİR. BU BÖLGEDE ÜS ELDE EDEREK ÇOK BÜYÜK ÜN KAZANAN

BARBAROS KARDEŞLER OLMUŞLARDIR.

OSMANLI DEVLETİ’NİN İRAN SEFERİ SIRASINDA OSMANLI DONANMASI TRABZON’A ERZAK

TAŞIMIŞ, MISIR SEFERİ SIRASINDA İSE DONANMA ÖNCE İSKENDERUN KÖRFEZİNE GİTMİŞ, BURADA

KORSAN KURDOĞLU MUSLİHİDDİN REİS’İN KATILIMI İLE BİRAZ DAHA GÜÇLENMİŞ OLARAK SURİYE

LİMANLARINI ELE GEÇİREREK OSMANLI KARA ORDUSU’NUN SAĞ KANADINI DENİZDEN KURMUŞTUR.

BU SEFERDE OSMANLI KARA ORDUSU GAZZE, ARİŞ, YUNUSHAN, SALİHİYE VE BİLBİS ŞEHİRLERİ

YOLUYLA RİDANİYE’YE GİDERKEN DONANMA DA İSKENDERİYE ÖNÜNDE MEMLUKLU MISIR

SULTANI’NA DENİZ YOLU İLE YAPILACAK HER TÜRLÜ YARDIM VE İKMALE ENGEL OLMAK İÇİN MEVKİİ

TUTARAK DEVRİYE GEZEN TEKNELER İLE SAVAŞ HAREKATINI TAMAMLAMIŞTIR.

MISIR SEFERİ’NİN BAŞARIYA ULAŞMASINDAN SONRA OSMANLI DONANMASI 300 GEMİDEN

OLUŞAN BİR GÜÇ İLE İSKENDERİYE LİMANI’NA GİRMİŞ, LİMAN İLE BİRLİKTE MISIR DONANMASI DA

TESLİM ALINMIŞTIR.

BU GELİŞMEDEN SONRA YAVUZ SULTAN SELİM, KAHİRE’DEN BİR KADIRGA İLE NİL

ÜZERİNDEN İSKENDERİYE’YE GELMİŞ VE DONMAYI TEFTİŞ ETTİKTEN SONRA YİNE KAHİRE’YE GERİ

DÖNMÜŞTÜR. YAVUZ SULTAN SELİM MISIR SEFERİ DÖNÜŞÜNDE ELDEKİ MEVCUT DONANMAYI

YETERLİ GÖRMEDİĞİNDEN 150 GEMİNİN DAHA İNŞA EDİLMESİNİ İSTEMİŞTİR. YAVUZ SULTAN SELİM’İN

BU EMRİYLE KARAMÜRSEL’DEKİ ESKİ TERSANE İLE İZMİT TERSANESİ KISA BİR SÜRE İÇİNDE YENİDEN

ÇALIŞIR DURUMA GETİRİLİRKEN GELİBOLU TERSANESİ GENİŞLETİLMİŞ AYRICA GEMLİK VE KEFKEN

ADASINDA BİRER YENİ TERSANE KURULMUŞTUR.

YAVUZ SULTAN SELİM’İN BÜTÜN BU ÇALIŞMALARININ ALTINDA RODOS ADASI’NIN ELE

GEÇİRİLMESİ FİKRİ BULUNUYORDU. ANCAK BU FİKRİN GERÇEKLEŞMESİ MÜMKÜN OLMADI.

RODOS’UN FETHİ KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN’A NASİP OLDU.

YAVUZ SULTAN SELİM’İN ÖLÜMÜ İLE YENİRE GEÇEN KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DÖNEMİ

(1520–1566) OSMANLI DENİZ TARİHİNİN EN PARLAK DÖNEMİ OLDU. BU DÖNEMDE OSMANLI

DENİZCİLİĞİ HER ALANDA AVRUPA DENİZCİ DEVLETLERİ’NDEN ÜSTÜN BİR DURUMA ULAŞTI. BU

DÖNEMDE BARBAROS HAYRETTİN PAŞA VE TURGUT REİS GİBİ DENİZCİLERİN TECRÜBELERİNDEN

GENİŞ ÖLÇÜDE İSTİFADE EDİLMİŞ VE SONUÇTA KARADENİZ’İN TAM BİR HAKİMİYETİ SAĞLANIRKEN

KIZILDENİZ VE AKDENİZ’DE DE ÜSTÜNLÜK OSMANLI BAHRİYESİ’NE GEÇMİŞTİR.

BU DÖNEMDE OSMANLI KORSANLARI AKDENİZ’DEN ÇIKARAK İZLANDA ADASI’NA KADAR

GİTMİŞLERDİ. BARBAROS HAYRETTİN PAŞA’NIN OSMANLI DEVLET HİZMETİNE GİRMESİNDEN SONRA

- 6 -

KAPTANLARA BEYLERBEYİLİK RÜTBESİ VERİLMEYE BAŞLANINCA BARBAROS HAYRETTİN PAŞA,

CEZAYİR BEYLERBEYLİĞİNE ATANDIRILMIŞTIR.

Osmanlı Bahriyesi’nde Kullanılan Kürekli ve Yelkenli Gemiler, Hüsnü Tengüz; Osmanlı Bahriyesi’nin Mazisi Albümü

KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN’IN İLK SEFERİ 1521 TARİHİNDEKİ MACARİSTAN SEFERİ’DİR. BU

SEFERDE BELGRAD’IN ELE GEÇİRİLMESİNDEN HEMEN SONRA RODOS ADASI’NA DA BİR SEFER

DÜZENLENMİŞTİR. RODOS SEFERİ ESNASINDA OSMANLI DONANMASI KURDOĞLU MUSLİHİDDİN

EMRİNDE GÖREV YAPMIŞTIR. KURDOĞLU MUSLİHİDDİN’İN UYGULADIĞI BAŞARILI TAKTİK İLE RODOS

ADASI 20 ARALIK 1522 TARİHİNDE OSMANLILARA TESLİM OLMAK ZORUNDA KALMIŞTIR. İKİ TARAF

ARASINDA YAPILAN ANLAŞMA HÜKÜMLERİNE GÖRE; SAİNT JEAN DEVLETİ’NİN ELİNDE BULUNAN

BÖLGEDEKİ HERKE, İLYAKİ, İNCİRLİ, İSTANKÖY, LEROS, SÖMBEKİ, KALİMNOS, ALİMNİA ADALARI İLE

ANADOLU KIYILARINDAKİ BODRUM, TAHTALI VE AYDOS KALELERİ DE RODOS ADASI İLE BİRLİKTE

OSMANLILARA GEÇMİŞTİR. OSMANLI DONANMASI’NIN BU GALİBİYETİ İLE SAİNT JEAN

ŞÖVALYELERİ’NİN 216 YILDIR TARİKAT ÜZERİNE KURULU KORSAN DEVLETİ DE SON BULMUŞTUR.

TÜRK DENİZCİLİĞİNE ALTIN ÇAĞINI YAŞATAN BARBAROS HAYRETTİN PAŞA, KARDEŞLERİ İLE

BİRLİKTE; KURDOĞLU MUSLİHİDDİN, KEMAL, SİNAN, AYDIN, SALİH, MUHİDDİN ALİ VE KARAMAN

REİS’LERİ DE ETRAFINDA TOPLAMAK SURETİ İLE KUZEY AFRİKA’YA YERLEŞME GAYRETİ İÇİNDEKİ

PORTEKİZ VE İSPANYOLLARA KARŞI KAZANDIKLARI BAŞARILAR İLE 1515 YILINDA CEZAYİR’İ ELE

GEÇİREREK CEZAYİR KRALLIĞI’NI KURDULAR. YENİ KURULAN CEZAYİR KRALLIĞI’NIN BAŞINA KRAL

- 7 -

OLARAK ÖNCE ORUÇ BARBAROS (ORUÇ REİS) GETİRİLDİ. ANCAK 1518 YILINDA İSPANYOLLAR İLE

YAPILAN BİR SAVAŞTA ORUÇ REİS ŞEHİT OLUNCA YERİNE HAYRETTİN HIZIR BARBAROS GETİRİLDİ.

CEZAYİR KRALI OLDUKTAN SONRA İSPANYOLLAR İLE MÜCADELEYE DEVAM EDEN HAYRETTİN HIZIR

BARBAROS GİTTİKÇE ARTAN BAŞARI VE ŞÖHRETİ ÜZERİNE 1532 YILINDA KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN

TARAFINDAN OSMANLI DEVLET HİZMETİNE ÇAĞRILDI.

Hızır Reis (Barbaros Hayrettin Paşa)

OSMANLI DEVLET HİZMETİNE KATILDIKTAN SONRA OSMANLI DENİZCİLİĞİNE ALTIN ÇAĞINI

YAŞATAN BARBAROS HAYRETTİN PAŞA 1534 YILINDA BAŞLADIĞI YENİ GÖREVİNİ 12 YIL SÜRE İLE

BAŞARILARLA DOLU OLARAK SÜRDÜRDÜ. BU SÜRE İÇERİSİNDE TUNUS, MAYORKA, PULYA, KORFU,

VENEDİK SEFERLERİ, ADALAR DENİZİ VE AKDENİZ SEFERLERİ VE ÖZELLİKLE 27 EYLÜL 1538

TARİHİNDE ANDREA DORIA KOMUTASINDAKİ 600 GEMİLİK HAÇLI DONANMASI’NA KARŞI 302 GEMİSİ

VE TURGUT VE DİĞER REİSLER İLE BİRLİKTE KAZANMIŞ OLDUĞU PREVEZE ZAFERİ İLE FRANSA

KRALINI HİMAYE İÇİN ÇIKTIĞI NİCE SEFERİ ÖNEMLİDİR.

27 EYLÜL 1538 TARİHLİ PREVEZE ZAFERİ İLE AKDENİZ HAKİMİYETİ OSMANLILARIN ELİNE

GEÇMİŞTİR. GÖRÜLÜYOR Kİ; AKDENİZ’DE BAĞIMSIZ BİR ŞEKİLDE KORSANLIK FAALİYETLERİ

SÜRDÜREN KORSANLAR ZAMANLA GÜÇ VE İKTİDAR KAZANMIŞLAR DA SONRA DA OSMANLI DEVLETİ

TARAFINDAN DAVET ALIP OSMANLI’YA KATILDIKTAN SONRA OSMANLI DEVLETİ ADINA BÜYÜK

- 8 -

BAŞARILAR GÖSTERMİŞLERDİR. OSMANLI DEVLETİ TÜRK KÖKENLİ BU KORSANLARI İSTEDİĞİ ZAMAN

RESMEN DEVLET HİZMETİNE ÇAĞIRDIĞINDA BU TECRÜBELİ TÜRK KORSANLARIN KATILIMI İLE

OSMANLI DONANMASI GÜÇ KAZANMIŞTIR. BU DÖNEMDE OSMANLI DONANMASI KISA BİR SÜRE İÇİN

HİNT DENİZİ İLE ATLAS OKYANUSU’NA AÇILMIŞ VE BURADA PORTEKİZLİLER İLE MÜCADELE ETMİŞTİR.

BAZI KAYNAKLARDA İSE 1585 TARİHİNDE MURAT REİS’İN KANARYA ADALARI’NA KADAR GİTTİĞİ

BİLGİSİ BULUNMAKTADIR.

Ünlü Türk Denizcisi ve Bilim Adamı Piri Reis’in Büstü, İstanbul Deniz Müzesi

BARBAROS HAYRETTİN PAŞA’NIN PREVEZE ZAFERİ’Nİ KAZANDIĞI DÖNEME RASTLAYAN

TARİHLERDE BİR BAŞKA OSMANLI FİLOSU DA HADIM SÜLEYMAN PAŞA KOMUTASINDA HİNDİSTAN’DA

DİU KALESİ’Nİ KUŞATMA ALTINA ALMIŞTI. BİRBİRİNDEN ÇOK UZAK İKİ AYRI BÖLGEDE İKİ AYRI

FAALİYET GÖSTEREBİLİYOR OLMASI 16. YÜZYILDAKİ OSMANLI DENİZCİLİĞİNİN GÜCÜNÜ GÖSTERMESİ

BAKIMINDAN DİKKAT ÇEKİCİDİR.

HADIM SÜLEYMAN PAŞA KOMUTASINDA GİRİŞİLEN HİNT OKYANUSU FAALİYETLERİ DAHA

SONRA PİRİ REİS (1547), MURAD REİS (1552), VE SEYDİ ALİ REİS (1553) İLE HIZIR REİS (1557)

TARAFINDAN DEVAM ETTİRİLMEYE ÇALIŞILMIŞSA DA OSMANLI DONANMASI’NIN AKDENİZ İÇİN

KURULMUŞ OLMASI VE HİNT OKYANUSU’NUN TABİAT ŞARTLARINA UYGUN OLMAYIŞI DOLAYISIYLA

ÇOK FAZLA BİR BAŞARI GÖSTEREMEMİŞTİR. ANCAK YİNE DE BU FAALİYETLERİN SONUCUNDA

- 9 -

BÖLGEDE BULUNAN OSMANLILAR, PORTEKİZ GÜÇLERİNİ ZAYIFLATMIŞLAR, AKDENİZ BAHARAT

TİCARETİ YOLUNU AÇMIŞLAR VE KUTSAL YERLERE OLABİLECEK BİR TECAVÜZÜ ENGELLEMİŞLERDİR.

BU DÖNEMDE DÖNEMİN EN BÜYÜK TERSANELERİ OLAN GELİBOLU VE İSTANBUL

TERSANELERİNDEN BAŞKA KARADENİZ, AKDENİZ VE MARMARA DENİZİ SAHİLLERİNDE BİRÇOK

MEVKİDE OSMANLI GEMİLERİ İMAL EDİLMEKTEYDİ. KARA GÜCÜNÜN YANINDA DENİZ GÜCÜNÜN DE

OLMASI GEREKTİĞİNE İNANAN OSMANLI HÜKÜMETİ BU İHTİYACI KARŞILAYABİLMEK İÇİN İYİ BİR

ORGANİZASYON KURMUŞ VE İHTİYACI OLAN GEMİLERİN İNŞASINI PLANLI BİR FAALİYET İÇERİSİNDE

KARŞILAMIŞTIR. BU DÖNEMDE İSTANBUL’DAKİ HALİÇ TERSANESİ DAHA DA GENİŞLETİLEREK

KAPASİTESİ ARTTIRILMIŞ VE TERSANENİN ADI, KURUCUSU OLAN GÜZELCE KASIM PAŞA’NIN ANISINA

BİR ŞÜKRAN BORCU OLARAK KASIMPAŞA TERSANESİ OLARAK ANILMAYA BAŞLAMIŞTIR.

Kitab-ı Bahriye’den Alaiyye görüntüsü, İstanbul Deniz Müzesi 988 numaralı yazma

BU DÖNEMİN EN ÖNEMLİ OLAYLARINDAN BİRİSİ DE PİRİ REİS TARAFINDAN OLUŞTURULAN

KİTAB-I BAHRİYE’NİN KALEME ALINMASIDIR. BU ESERİN ORTAYA ÇIKIŞI OSMANLI HARİTACILIĞI VE

COĞRAFYACILIĞININ BÜYÜK BİR ATILIMI OLARAK DEĞERLENDİRİLMELİDİR. BU ESER İLE BİRLİKTE BU

- 10 -

TARİHE KADAR BİLİNMEYEN BİRÇOK BİLGİ GÜN IŞIĞINA ÇIKMIŞTIR. BU DÖNEMDE HİNT KAPTANI

SEYDİ ALİ REİS İSE KALEME ALDIĞI MİR’AT-ÜL MEMALİK ADLI ESERİNDE SEYAHAT VE SEFERLERİNİ

ANLATMIŞ VE BUNUN YANINDA COĞRAFYA, MATEMATİK VE DENİZ BİLİMLERİ’NE AİT ÇEŞİTLİ

KİTAPLARLA HİNT DENİZİ’Nİ ANLATAN EL-MUHİT ADLI ESERİ KALEME ALMIŞTIR.

BU DÖNEMİN EN ÖNEMLİ ŞAHSİYETLERİNDEN BİRİSİ DE TURGUT REİS’DİR. TURGUT REİS

1550 Y

1551 YILINDA TRABLUSGARP MÜSLÜMANLARI, OSMANLI DEVLETİ’NE BAŞVURARAK

ANCAK TRABLUSGARP’IN TURGUT REİS’İN ELİNE GEÇMESİNİ KABULLENEMEYEN SAİNT JEAN

AN SÜLEYMAN’IN ÖLÜMÜ İLE ONUN YERİNE GEÇEN II. SELİM (1566-1574)

ILINDA OSMANLI DEVLETİ HİZMETİNE GİRMİŞ VE BATI AKDENİZ’DE GÖSTERMİŞ OLDUĞU

FAALİYETLERLE AVRUPALILARIN KORKULU RÜYASI HALİNE GELMİŞTİR.

KORUNMA TALEBİNDE BULUNUNCA; KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN BU İSTEĞİ KARŞILIKSIZ BIRAKMADI.

TURGUT REİS KOMUTASINDAKİ OSMANLI DONANMASI HEMEN HAREKETE GEÇEREK 15 AĞUSTOS

1551 TARİHİNDE TRABLUSGARP’I SAİNT JEAN ŞÖVALYELERİNDEN ALDI. HEMEN HAREKETLE MALTA

ADASI’NA GEÇEN OSMANLI DONANMASI BURAYI DA YAĞMA VE TAHRİP ETTİ. TURGUT REİS’E BU

BAŞARILARININ BİR ÖDÜLÜ OLMAK ÜZERE KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN TARAFINDAN TRABLUSGAP

BEYLERBEYLİĞİ VERİLDİ.

ŞÖVALYELERİ’NİN PAPA’YA BAŞVURULARI ÜZERİNE PAPANIN HİMAYESİNDE İSPANYA, MALTA,

PAPALIK, NAPOLİ, CENOVA, FLORANSA, SİCİLYA VE MİNORKA HÜKÜMET VE PRENSLİKLERİ

DONANMALARI’NIN KATILIMI İLE YENİ BİR HAÇLI DONANMASI OLUŞTURULDU. BİRLEŞİK KUVVET

30.000 ASKER VE 200 PARÇA GEMİDEN OLUŞTURULMUŞTU. BU BİRLEŞİK GÜCÜN HEDEFİ BELLİ İDİ;

TRABLUSGARB’I GERİ ALMAK, TURGUT REİS’İ ELE GEÇİRMEK VE OSMANLI DONANMASI’NI ORTADAN

KALDIRMAKTI. CERBE DENİZ SAVAŞI SIRASINDA KAPTAN-I DERYA PİYALE PAŞA KOMUTASINDAKİ

OSMANLI DONANMASI, BİRLEŞİK HAÇLI DONANMASI İLE ÖNCE DENİZDE VE DAHA SONRA DA CERBE

KALESİ’NDE SAVAŞA DEVAM ETTİ. 14 MAYIS 1560 TARİHLİ BU SAVAŞTA OSMANLI DONANMASI GALİP

GELDİ. BU ZAFER İLE AKDENİZ’DE OSMANLI ÜSTÜNLÜĞÜ BİR KEZ DAHA ORTAYA ÇIKTI.

KANUNİ SULT

DÖNEMİNDE OSMANLI DONANMASI AKDENİZ’DE HALA EN GÜÇLÜ DONANMA KONUMUNDA İDİ. BU

GÜÇLÜ DONANMA KARŞISINDA AVRUPA DEVLETLERİNİN OSMANLI DONANMASI’NA KARŞI DİRENCİ

BULUNMAMAKTADIR. ANCAK 1568 YILINDA II. SELİM TARAFINDAN YENİÇERİ AĞASI OLDUĞU HALDE

KAPTAN-I DERYALIĞA GETİRİLEN MÜEZZİNZADE ALİ PAŞA İLE BİRLİKTE OSMANLI DENİZ TARİHİNDE

BİR KIRILMA NOKTASI ORTAYA ÇIKMIŞTIR. ÇÜNKÜ BU DEĞİŞİM İLE BİRLİKTE KAPTAN-I DERYALIK

ARTIK DENİZCİLERİN ELİNDEN ALINIP SARAY ADAMLARININ ELİNE GEÇMEYE BAŞLAMIŞ VE BU DURUM

BUNDAN SONRA GELENEKSEL BİR HAL ALMIŞTIR. DURUMUN HASSASİYETİNİ ANLAYAMAYAN OSMANLI

YÖNETİCİLERİNİN BU KARARI OSMANLI DEVLETİ’NİN YIKILMASINA ZEMİN HAZIRLAMANIN YANINDA

- 11 -

DÜŞMAN DEVLETLERE DE ÇOK KOLAY ZAFERLER KAZANDIRMA YOLUNU AÇMIŞ VE OSMANLILARIN

BATI KARŞISINDAKİ GÜÇ DENGESİNİN OSMANLI ALEYHİNE DÖNMESİ SONUCUNU DOĞURMUŞTUR.

KIBRIS’IN FETHİNE GİRİŞEN OSMANLI DONANMASI 2 TEMMUZ 1570 TARİHİNDE KIBRIS’A

ILINDA SADRAZAM SOKULLU MEHMET PAŞA, VENEDİK İDARESİNDEKİ ADALAR,

ARNAVU

ÜEZZİNZADE ALİ PAŞA İDARESİNDEKİ OSMANLI DONANMASI 7 EKİM 1571 TARİHİNDE

PATRAS

ULAŞARAK LİMASOL KIYILARINDAN ADAYA ÇIKARMA YAPMIŞ VE KUŞATMAYA GİRMİŞTİR. 3 AY SÜREN

KUŞATMANIN SONUNDA MAGOSA HARİÇ KIBRIS’IN TAMAMI OSMANLILARIN ELİNE GEÇMİŞTİR. KIŞ

MEVSİMİNİN GELMESİ ÜZERİNE OSMANLI DONANMASI MAGOSA’DA BİR KUŞATMA KUVVETİ BIRAKARAK

6 EKİM 1570 TARİHİNDE İSTANBUL’A GERİ DÖNMÜŞTÜR. MAGOSA’DA BIRAKILAN KUŞATMA

KUVVETLERİ DE 2 AĞUSTOS 1571 TARİHİNDE MAGOSA’YI ELE GEÇİRİNCE BU TARİHTEN İTİBAREN

KIBRIS’IN FETHİ TAMAMLANMIŞTIR. KIBRIS ADASI’NIN OSMANLILARIN ELİNE GEÇMESİ İLE BİRLİKTE

VENEDİKLİLERİN PAPALIĞA BAŞVURUSU ÜZERİNE VENEDİK, PAPALIK VE İSPANYA HÜKÜMETLERİ

ARASINDA OSMANLILAR ALEYHİNDE YENİ BİR “KUTSAL İTTİFAK ANLAŞMASI” SAĞLANDI. BU İTTİFAKI

DESTEKLEYENLER ARASINDA İSE BAŞTA MALTA ŞÖVALYELERİ OLMAK ÜZERE ÇEŞİTLİ İTALYAN

HÜKÜMETLERİ OLMUŞTUR.

1571 Y

TLUK VE DALMAÇYA KIYILARINI HEDEF OLARAK GÖSTERDİĞİNDE, 200 PARÇALIK OSMANLI

DONANMASI NİSAN 1571 TARİHİNDE İSTANBUL’DAN DENİZE AÇILMIŞTI. BU DONANMA, YENİÇERİ

AĞALIĞI’NDAN KAPTAN-I DERYA’LIĞA GETİRİLEN MÜEZZİNZADE ALİ PAŞA İLE ENDERUNDAN YETİŞEN

VE DONANMA’NIN BAŞKOMUTANLIĞINI YAPAN II. VEZİR PERTEV PAŞA’NIN KOMUTASI ALTINDA İDİ.

DONANMA ÖNCE GİRİT ADASI’NIN SUDA VE HANYA LİMANLARI’NA ÇIKARMA YAPARAK BURALARI

TAHRİP ETTİ VE ADADAN AYRILDI. ADRİYATİK DENİZİ’NE GİRİLDİĞİNDE İSE ARNAVUTLUK VE

DALMAÇYA KIYILARININ VURULMASI İÇİN DONANMA FİLOLARA BÖLÜNDÜ. BU ARADA EMRİNDEKİ

FİLOSU İLE BİRLİKTE OSMANLI DONANMASI’NA KATILAN CEZAYİR BEYLERBEYİ ULUÇ ALİ REİS,

MESİNA’YA TOPLANMIŞ BULUNAN HAÇLI DONANMASI’NIN HAREKETE GEÇMEK ÜZERE OLDUĞUNU,

BÖYLE BİR DURUMDA OSMANLI DONANMASI’NI FİLOLARA BÖLMENİN DOĞRU OLMAYACAĞINI VE

OLABİLECEK TEHLİKELER KONUSUNDA DONANMANIN BAŞINDAKİ İKİ KARA ADAMINI UYARDI. ANCAK

ULUÇ ALİ PAŞA TARAFINDAN BU FİKİRLERE İTİBAR EDİLMEMİŞTİR.

M

KÖRFEZİ ÇIKIŞINDAKİ PAPAZ BURNU’NA GELDİĞİ ZAMAN HAÇLI DONANMASI’NIN GELDİĞİNİ

GÖRÜP SAVAŞ DÜZENİ ALMAYA BAŞLADI. ÖNCELERİ ŞARTLAR OSMANLI DONANMASI’NIN LEHİNE

GİBİ GÖRÜLDÜ İSE DE DAHA SONRA GEREK RÜZGARIN KESİLMESİ VE GEREKSE YANLIŞ MANEVRALAR

YÜZÜNDEN MÜEZZİNZADE ALİ PAŞA’NIN İÇİNDE BULUNDUĞU KADIRGA, HAÇLI DONANMASININ ELİNE

GEÇMİŞ VE MÜEZZİNZADE ALİ PAŞA BAŞI KESİLMEK SURETİ İLE ŞEHİT EDİLMİŞTİR. BU SAVAŞTA

OSMANLILAR 30.000 ŞEHİT VERMİŞLER, SOL KANATTA BULUNAN ALİ REİS’İN KULLANDIĞI GEMİLER

- 12 -

- 13 -

HARİÇ TÜM OSMANLI DONANMASI YOK OLMUŞTUR. SOL KANATTA BULUNAN ULUÇ ALİ REİS İSE HAÇLI

DONANMASI’NI YARMAK SURETİ İLE KURTULMAYI BAŞARMIŞTIR.

TARİHE İNEBAHTI (LEPANTO) HEZİMETİ OLARAK GEÇEN BU SAVAŞTA ULUÇ ALİ REİS,

KURTARMIŞ OLDUĞU 41 PARÇA İLE MODON’A GELMİŞ VE BURADAN PADİŞAHA DURUMU ANLATIR BİR

RAPOR ULAŞTIRMAYI BAŞARMIŞTIR. BU OLAYDAN SONRA CEZAYİR BEYLERBEYLİĞİ DE KENDİSİNDE

KALMAK ÜZERE ULUÇ ALİ REİS, 28 EKİM 1571 TARİHİNDE DERYA KAPTANLIĞI’NA ATANDIRILDI. ULUÇ

ALİ REİS İSTANBUL’A ULAŞTIĞINDA “ULUÇ” OLAN LAKABI, II. SELİM TARAFINDAN “KILIÇ “ OLARAK

DEĞİŞTİRİLDİ.

OSMANLI DONANMASI’NIN İNEBAHTI (LEPANTO) ‘DA YOK OLMASINDAN SONRA ÇOK KISA BİR

SÜRE İÇİNDE İSTANBUL VE GELİBOLU TERSANELERİ BAŞTA OLMAK ÜZERE BÜTÜN OSMANLI

TERSANELERİNDE HIZLI BİR FAALİYET BAŞLATILDI. 2 HAZİRAN 1572 TARİHİNDE 200 PARÇADAN

OLUŞAN YENİ BİR DONANMA ORTAYA ÇIKTI. BU YENİ DONANMANIN YAPTIĞI BİR SEFER İLE 1574

YILINDA TUNUS YENİDEN OSMANLILARIN ELİNE GEÇTİ.

KILIÇ ALİ PAŞA’NIN 16 YILLIK KAPTAN-I DERYALIK DÖNEMİNDE OSMANLI DEVLETİ DONANMASI, DÜNYANIN EN GÜÇLÜ DONANMASI OLARAK VARLIĞINI KORUDU. 1

1 (E) Tümg. Cevat ÜLKEKUL tarafından hazırlanmıştır.