1/2/2012

1

1

Phần 2THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH

ĐỘC QUYỀN

2

Khái niệm và đặc điểm

� Một ngành cạnh tranh mang tính độc quyền cónhiều người bán sản xuất ra những sản phẩm cóthể dễ thay thế cho nhau. Mỗi hãng chỉ có khảnăng hạn chế ảnh hưởng tới giá cả sản phẩm củamình.

� Đặc điểm:� Có sự tự do nhập và xuất ngành.

� Các hãng cạnh tranh với nhau bằng việc bán ra các sảnphẩm riêng biệt. Các sản phẩm này có thể thay thế chonhau ở mức độ cao nhưng không phải là hoàn hảo.

3

THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH ĐỘC QUYỀN

� Trong cạnh tranh độc quyền, sự thay thế có thểxảy ra. Tuy nhiên, người tiêu dùng sẽ khôngbàng quan khi thay thế các loại hàng hóa này.

� Hãng chỉ có khả năng chi phối giá sản phẩm củamình ở một mức độ giới hạn.

� Nó gần giống với thị trường cạnh tranh hoàn hảovì số lượng người bán tương đối nhiều.

� Nó gần giống với thị trường độc quyền vì mỗihãng sở hữu một đường cầu xuống cho sảnphẩm riêng biệt của nó.

1/2/2012

2

4

CÂN BẰNG TRONG NGẮN HẠN VÀ DÀI HẠN

� Đường cầu đối với hãng trong cạnh tranh độcquyền dốc xuống. Chúng ta cũng lưu ý rằng đâylà đường cầu của phần thị trường mà hãngphục vụ (thị phần), chứ không phải đường cầucủa thị trường tổng thể.

� Thị phần của mỗi hãng phụ thuộc vào số lượnghãng trong ngành.

� Sự gia tăng số lượng hãng trong ngành sẽ làmđường cầu của hãng dịch chuyển sang trái vìcầu của hãng giảm.

5

Hình 6.11. Điểm cân bằng của hãng cạnh tranh độc quyền

MC

AC

DD

DD’MRMR’

C0

P1 = AC1

P0E

F

�

�

�

q1 q0

G

�

�

6

CÂN BẰNG TRONG NGẮN HẠN VÀ DÀI HẠN

� Điểm cân bằng dài hạn xuất hiện khi đường cầu của mỗihãng là tiếp tuyến của đường cong AC của nó ở mức sảnlượng mà tại đó MC = MR. Mỗi hãng đều tối đa hóa lợinhuận nhưng chỉ hòa vốn. Sẽ không có thêm sự nhậpngành hoặc xuất ngành nào nữa.

� 2 đặc điểm về điểm cân bằng:� Thứ nhất, hãng không sản xuất tại mức có chi phí trung bình cực

tiểu. Hãng có thừa công suất. Hãng có thể giảm chi phí trung bìnhkhi mở rộng sản lượng. Tuy nhiên, doanh thu biên sẽ rất thấp và sẽkhông sinh lợi.

� Thứ hai, hãng có thể duy trì một ít sức mạnh thị trường do đặc điểmđặc biệt của sản phẩm hay địa điểm kinh doanh của mình. Giá caohơn chi phí biên.

1/2/2012

3

7

CẠNH TRANH ĐỘC QUYỀN VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ

� Trong cạnh tranh độc quyền, hãng địnhgiá cao hơn chi phí biên để sản xuất rasản phẩm nên xã hội sẽ bị tổn thất so vớithị trường cạnh tranh hoàn hảo.

� Tuy nhiên, phần tổn thất này sẽ được bùđắp do hai lý do.

8

Hiệu quả kinh tê của thị trường cạnh tranh độc quyền

�Khi số lượng hãng trong ngành đủ lớn, số lượngnhãn hiệu hàng hóa sẽ nhiều hơn và sự thay thếgiữa các hàng hóa sẽ dễ dàng hơn. Do vậy, cầucủa từng hãng sẽ co giản mạnh và sức mạnh độcquyền của hãng sẽ nhỏ. Chênh lệch giữa giá vàchi phí biên, vì thế, sẽ nhỏ và phần mất không sẽkhông đáng kể.

�Cạnh tranh độc quyền cung cấp sự đa dạng hóasản phẩm. Người tiêu dùng sẽ có nhiều lựa chọnhơn khi mua hàng hóa. Điều này sẽ làm tăng sựthỏa mãn của người tiêu dùng.

9

ĐỘC QUYỀN NHÓM

KHÁI NIỆM

Độc quyền nhóm là một ngành chỉ có một số ítngười sản xuất, mỗi người đều nhận thức đượcrằng giá cả của mình không chỉ phụ thuộc vào sảnlượng của mình mà còn phụ thuộc vào hoạt độngcủa những đối thủ cạnh tranh quan trọng trongngành đó.

Một thị trường chỉ có hai người bán được gọi làđộc quyền quyền đôi; một thị trường có một số íthãng (lớn hơn hai) được gọi là độc quyền nhóm.

1/2/2012

4

10

Độc quyền nhóm

Mỗi hãng chiếm một thị phần đáng kểtrong thị trường tổng thể nên sản lượngcủa mỗi đủ lớn để có thể ảnh hưởng đếngiá cả của các hãng khác. Do vậy, mỗihãng rất cần phải nghiên cứu hoạt độngcủa mình sẽ ảnh hưởng đến quyết địnhcủa các đối thủ như thế nào. Quyết địnhcung của mỗi hãng sẽ phụ thuộc vào dựđoán của nó về phản ứng của đối thủ.

11

Sự cấu kết của các hãng trong độc quyền nhóm

� Hoạt động của các hãng thường vào hai trườnghợp phổ biến: cạnh tranh và cấu kết.

� Cấu kết là một sự thỏa thuận công khai hay ngấmngầm giữa các hãng hiện hành để tránh sự cạnhtranh giữa các hãng. Các hãng cấu kết với nhaulại thành một tổ chức được gọi là cartel.

� Nếu một vài nhà sản xuất trong ngành cấu kết vớinhau để hành động giống như một nhà độcquyền, lợi nhuận chung của họ sẽ được tối đa.

12

MC

Sản lượng

Giá

PC

MR

QCQm

Pm

C

A

Hình 6.13 Định giá trong tập quyền có sự cấu kết

DD

1/2/2012

5

13

Ví dụ

� Một ngành tập quyền có hai hãng sản xuất sảnphẩm đồng nhất, có hàm chi phí lần lượt nhưsau:

TC1 = 5q1 TC2 = 0,5q22 (1)

� Hàm cầu thị trường ngược:

p = 100 - 0,5(q1 + q2) (2)

� Sự cạnh tranh giữa những người mua sẽ dẫnđến quy luật một giá đối với tất cả người bán vàchúng ta gọi mức giá chung này là giá của hànghóa.

14

BA VẤN ĐỀ KHÓ KHĂN ĐỐI VỚI MÔ HÌNH CARTEL.

� Thông thường sự cấu kết hay thỏa thuận giữa các hãngnhư trên là bất hợp pháp.

� Sự cấu kết của cartel đòi hỏi người điều hành phải nắmđược thông tin về hàm cầu và hàm chi phí biên của mỗihãng. Những thông tin này rất khó thu thập và tốn kém.Hơn nữa, các hãng sẽ không sẵn lòng cung cấp.

� Mô hình cartel, về cơ bản, không bền vững. Bởi vì mỗithành viên cartel sẽ sản xuất một mức sản lượng mà ởđó P>MCi, mỗi hãng sẽ có động lực để sản xuất thêm vìtăng sản lượng sẽ tăng được lợi nhuận cho hãng riênglẻ. Nếu những nhà điều hành không thể kiểm soát việc"xé rào" này, mô hình sẽ sụp đổ.

15

ĐƯỜNG CẦU TẬP QUYỀN GẤP KHÚC

MC�

B

C

MR

D

Q0 Sản lượng

Giá

MR

P0

Hình 6.14 Đường cầu của hãng tập quyền gấp khúc

A

1/2/2012

6

16

Bảng 6.2. Cơ cấu thị trường

CẠNH TRANH KHÔNG HOÀN HẢO

Đặc điểm Cạnh tranh hoàn hảo

Cạnh tranh độc quyền

Độc quyền nhóm

Độc quyền

Số lượng doanh nghiệp

Nhiều Nhiều Ít Một

Khả năng ảnh hưởng tới giá cả

Không Hạn chế Khá Đáng kể

Khó khăn trong việc gia nhập

Không Không Khá Hoàn toàn

Thí dụ Quầy bán gạo

Cửa hàng ăn uống

Xe ô tô Điện lực

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������