METALIOPŠTA FIZIČKA I HEMIJSKA SVOJSTVA, NALAŽENJE U PRIRODI, PRIMENA

Položaj u Periodnom sistemu elemenata

Čine tri četvrtine svih poznatih elemenata, preovlađuju uperiodnom sistemu.

Izraziti metali se nalaze u prvoj i drugoj grupi PSE. To sulitijum, natrijum, kalijum, magnezijum i kalcijum.

Metali prve grupe PSE (Li, Na, K) se nazivaju ALKALNIMETALI.

Metali druge grupe PSE (Mg i Ca) se nazivajuZEMNOALKALNI METALI.

Osim alkalnih i zemnoalkalnih metala, postoji druga grupa metalakoji su izuzetno važni u tehničkom smislu (široka primenazahvaljujući njihovim svojstvima). To su : BAKAR, CINK,ALUMINIJUM, GVOŽĐE, PLATINA, ZLATO, SREBRO, KALAJ, ŽIVA,HROM i mnogi drugi.

Nalaženje u prirodiOblici u kojima se metali nalaze u prirodi određeni su njihovim hemijskim svojstvima.

Bakar, srebro i zlato (11. grupa PSE), su slabo reaktivni, pa se u prirodi mogu naći u elementarnom stanju.

Hemijski reaktivni metali, Na, K, Ca, Mg i dr. u prirodi se nalaze isključivo u obliku svojih jedinjenja.

Minerali i rude

Minerali su nastali kao rezultat geoloških procesa.

To su uglavnom hemijska jedinjenja, čvrstog agregatnog stanja, kristalne strukture, koji u svom

sastavu obično sadrže neki metal.

Minerali iz kojih preradom dobijamo metale su rude tih metala.

MALAHIT – mineral BAKRA

HEMATIT – mineral GVOŽĐA

Elementarno ZLATO

BOKSIT – mineral ALUMINIJUMA

Fizička svojstva metalaZa razliku od nemetala, metali su međusobno slični

po svojim fizičkim svojstvima.

Čvrste supstance, kristalne strukture, osim ŽIVE koja je tečna.

Metalni sjaj

Sivo crne boje, osim ZLATA koje je žuto i BAKRA koji je crven.

Fizička svojstva metalaDobri provodnici toplote i elektriciteta

Mogu se mehanički obrađivati – lako se kuju, liju i izvlače u žice.

Dobro se mešaju jedan s drugim, gradeći legure.

Gustina i tvrdoća metala•U zavisnosti od gustine, metali se dele na :

•LAKE – gustine do 5g/cm3

•TEŠKE – gustine veće od 5g/cm3

•U zavisnosti od tvrdoće, metali se dele na :

•MEKE i TVRDE metaleNajmanju gustinu ima litijum (pluta po vodi), a najveću osmijum (40 puta veća od Li). Najmekšimetal je cezijum, a najtvrđi hrom.

Hemijska svojstva metala

Uslovljena su građom njihovih atoma.

Atomi metala lako otpuštaju valentne elektrone i postaju pozitivni joni – katjoni.

Alkalni i zemnoalkalni metali najlakše otpuštaju valentne elektrone – najizrazitiji metali.

Sa povećanjem broja grupe u kojoj se metali nalaze, opada njihova reaktivnost.

Hemijska svojstva metalaSa kiseonikom grade OKSIDE

Oksidi alkalnih i zemnoalkalnih metala su BAZNI oksidi, jer sa vodom grade BAZE ili HIDROKSIDE.

Grade BAZE ILI HIDROKSIDE – crveni lakmus boje u plavo, fenolftalein u ljubičasto.

Hemijska vezaU jedinjenjima sa nemetalima grade jonsku vezu

u kojoj metali otpuštaju elektrone i postaju pozitivno naelektrisani joni (katjoni), dok

nemetali primaju elektrone i postaju negativno naelektrisani joni (anjoni).

https://www.youtube.com/watch?v=DlhEhD7rOAI

Primena metala

Imaju veoma široku primenu

Koriste se za :

Izradu metalnih konstrukcija, mašina, prevoznih sredstava, novca, alata…

Kao provodnici električne struje

Za izradu predmeta za domaćinstvo.

Neki su biogeni elementi.