MGA PONEMANG SUPRASEGMENTAL

May mga ponema namang nagtataglay ng mga likas na katangiang tinatawag na prosodic o suprasegmental. Tinatawag itong mga ponemang suprasegmental tulad ng tono o intonasyon, haba at/o diin, at hinto o antala.

Tono o Intonasyon

Ang tono o intonasyon ay ang taas-baba na iniuukol sa pantig ng isang salita o pangungusap upang higit na maging malinaw ang pakikipag-usap.Bawat tao’y may kani-kaniyang paraan ng pagbigkas ngunit may kinakailangan ding norm sa pagsasalita upang higit na maiparating ang mensahe (Gonzales , 1992).

Intonasyon at makabuluhang pattern sa pagsasalita (Gonzales, 1992)

Mababa

Normal

Mataas

Karaniwang nagsisimula sa lebel 2 ang intonasyon ng mga pangungusap, aabot ito sa lebel 3 kapag ang pahayag ay nagtatanong at lebel 1 kapag karaniwang pagpapahayag lamang.

Halimbawa

gu

ro

ni

ka Nagpapaliwanag ang

na

Patanong

21

3

2 3

4

Mga halimbawa

Ka

ni

na?

kayo?

palaTitser

Nagpapaliwanag ang

gu

ro?

Nasaanka

ba?

Pakiusap

2

3

1

Mga halimbawa

Tulungan ninyo

sa pamamagitan

ng panalangin

Kumainka

yo.

Padamdam

2

3

4

Mga halimbawa

Ma sa

rap!

Sariwa ang mga

isda!

Haba at Diin

Tumutukoy ang haba sa haba ng bigkas na iniuukol ng nagsasalita sa patinig ng pantig ng salita.

Tumutukoy naman ang diin sa lakas ng bigkas sa pantig ng salita.

Sinasabing syllable-timed ang Filipino ( batay sa Tagalog na buhat sa angkang Malayo)

Sinasabi namang stress-timed ang Ingles (buhatsa angkang Indo-Europero)

Sa Filipino, hindi dami ng diin ng taludtod ang binibilang kundi pantig.

Halimbawa: (Tulang kundiman ni Dr. Jose Rizal)

Tunay ngayon umid yaring dila’t puso Sinta’y umiibig, tuwa’y lumalaya

Tula ni Santiago (2003)

Break, break, breakOn thy coldd, gray stones, Oh Sea!

(Sapagkat stress-timed ang wikang Ingles, ang tagal ng pagbigkas sa unang taludtod ay kasintagal din ng pagbigkas sa ikalawang taludtod na binubuo ng pitong pantig. )

Magkaugnay ang haba at diin sa pagbigkas ng mga salita dahil may mga salita na kasama ng diin ng patinig ng salitang binibigkas.Nagkakaroon ng paghahaba kung saan matatagpuan ang diin ng salitang binibigkas.

Halimbawa

/sa.mah/ to come along with/kasa.mah/ companion/kasama h/ tenant/bu.kas/ tomorrow/bukas/ open

Notasyong Ponemiko

- Ito ang simbolo sa pagsulat na kakikitaan ng paraan ng pagbigkas. Kung hindi sa katinig nagsisimula ang pagsulat ng salita, nagsisimula ito sa /?/ at kung hindi naman nagtatapos sa katinig, nagtatapos ito sa /?/ o /h/ batay sa paraan ng pagbigkas. Ang /./ ay nangangahulugang paghahaba ng patinig.

Halimbawa

/pa.ko?/ nail/pako?/ fern/tu.boh/ pipe/tubo h/ sugar cane/paso?/ flower pot/paso h/ overdue

Halimbawa

/?a.soh / dog/?aso h/ smoke/ga.bih/ rootcrops/gabi h/ night/buhay/ alive/bu.hay/ life

Sa loob ng salitang magkasunod ang patinig ay nagkakaroon ng /? sa pagitan ng mga ito.

Halimbawa:

/ka?ibi.gan/ friend/ka?ibigan/ sweetheart/kalaya.?an/ freedom/pagtiti?is/ suffering

Antala/Hinto

- Ito ay ang saglit na pagtigil sa ating pagsasalita upang higit na maging malinaw ang mensaheng nais ipahiwatig o ipabatid sa kausap. Upang maipakita sa puntong, ito ang hinto o antala, ginamit ang simbolong #. Subalit sa pagsulat, ang mga bantas na kumakatawan dito ay maaaring kuwit,tutuldok, tuldok-tuldok atbp.

Halimbawa

1. Hindi pula#2. Hindi # pula #3. Hindi sya si G. Carlos #4. Hindi # siya si G. Carlos#5. Hindi siya # si G. Carlos #

Maraming Salamat sa Pakikinig