ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗΕργασία: Μυρσίνης Λιόλιου

Χρυσούλας Καψάλη-Μοσχοβάκη

Τι επίδραση έχουν τα παραμύθια στα παιδιά;

Η επίδραση του παραμυθιού είναι καθοριστική για τη γνωστική, τη συναισθηματική και την κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών καθώς και στην ανάπτυξη της δημιουργικής και κριτικής τους σκέψης.

2

Έχουν σχέση τα παραμύθια με την ανάπτυξη της κριτικής σκέψη;

Το παιδί προσχολικής ηλικίας δεν μπορεί να αντιληφθεί τα ρεαλιστικά και τα μη ρεαλιστικά στοιχεία ενός παραμυθιού.

Αυτή η ικανότητα κατακτάται όταν, μεγαλώνοντας, ενεργοποιείται ή οξύνεται η κριτική του σκέψη. Τότε αντιλαμβάνεται την έννοια του λογικού, προκειμένου να δει πίσω από τα φανταστικά στοιχεία ενός παραμυθιού.

3

Παράδειγμα.

Όταν ένα παιδί διαβάζει το παραμύθι της Σταχτοπούτας δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι είναι αφύσικο να υπάρχει γυάλινο γοβάκι, ούτε μπορεί να σκεφτεί τι θα γινόταν, αν αυτό έσπαγε.

4

Πώς αναπτύσσεται η κριτική σκέψη στα παιδιά: Η στρατηγική των “3 κύκλων”.

Κύκλος 2: Απαιτούμενα

βήματα για την ενθάρρυνση της

κριτικής σκέψης – προσαρμογή της συμπεριφοράς

της/του εκπαιδευτικού.

Κύκλος 3: Δυνατότητες που προσφέρονται για την καλλιέργεια

της κριτικής σκέψης.

5Οι 3 κύκλοι είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι μεταξύ τους.

Παραμύθια και ανάπτυξη κριτικής σκέψης.

Η κριτική σκέψη αναπτύσσεται όταν το παιδί συσχετίζει καταστάσεις ή πληροφορίες, προβαίνει σε αναλύσεις και αιτιολογήσεις, κάνει γενικεύσεις, αξιολογεί ή τεκμηριώνει την άποψή του.

6

Μοντέλο του Bloom (1/2).

Οι ερωτήσεις των εκπαιδευτικών είναι καθοριστικής σημασίας για την ενεργοποίηση της σκέψης των παιδιών.

Η ταξινόμηση του Bloom χρησιμεύει ιδιαίτερα για την οργάνωση της διδασκαλίας και την ιεράρχηση των διδακτικών ερωτήσεων, προκειμένου να αναπτυχθεί η κριτική σκέψη.

7

Μοντέλο του Bloom (2/2).

Οι ερωτήσεις υψηλού επιπέδου (αξιολόγησης, σύνθεσης, ανάλυσης και εφαρμογής) συμβάλλουν στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης.

8

Έρευνα.

Έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε Νηπιαγωγεία της Κρήτης διερεύνησε το είδος των ερωτήσεων που υποβάλλουν οι νηπιαγωγοί στα παιδιά, όταν διαβάζουν παραμύθια και αν προωθούν την κριτική τους σκέψη.Διαδικασία συλλογής δεδομένων.

Ηχογραφήθηκε η αλληλεπίδραση νηπιαγωγών- παιδιών κατά τη διάρκεια ανάγνωσης δύο παραμυθιών.

Κάθε νηπιαγωγός διάβασε τα ίδια παραμύθια. Έγινε καταγραφή των ερωτήσεων που υπέβαλλαν

οι 30 νηπιαγωγοί στα παιδιά της τάξης τους.9

Είδη ερωτήσεων που τέθηκαν. Ερωτήσεις υψηλού

επιπέδου.Ερωτήσεις χαμηλού

επιπέδου.Οι νηπιαγωγοί εστιάζουν στο εξώφυλλο του βιβλίου και παροτρύνουν τα παιδιά να μαντέψουν το περιεχόμενο της ιστορίας.

Εστιάζουν στις εικόνες του βιβλίου.

Τα παροτρύνουν να προβλέψουν τι θα συμβεί αργότερα.

Ελέγχουν, εάν τα παιδιά κατανόησαν την πλοκή των γεγονότων της ιστορίας.

Τους ζητούν να εξαγάγουν κάποιο συμπέρασμα.

Τους ζητούν να πουν, εάν τους άρεσε ή όχι η ιστορία.

Τους ζητούν να συνδέσουν τα γεγονότα της ιστορίας με τις δικές τους εμπειρίες. Τους ζητούν να ερμηνεύσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματα των πρωταγωνιστών της ιστορίας.

10

Συμπεράσματα.

Οι εκπαιδευτικοί υποβάλλουν κυρίως ερωτήσεις γνώσης και κατανόησης που ελέγχουν την προσοχή και τη μνήμη των παιδιών.

Οι ερωτήσεις υψηλού επιπέδου που βοηθούν στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης είναι περιορισμένες.

26.0373.97

Ερωτήσεις υψηλού επιπέδουΕρωτήσεις χαμηλού επιπέδου

Είναι ανάγκη οι εκπαιδευτικοί να επιμορφωθούν στο είδος των ερωτήσεων που μπορούν να προωθήσουν την κριτική σκέψη των παιδιών προσχολικής ηλικίας.

11

Βιβλιογραφικές Αναφορές - Δικτυογραφία.

Μπιρμπίλη, Μ. (2008). Προς μια παιδαγωγική του διαλόγου. Αθήνα: Gutenberg.

Τάφα, Ε. (2000). Ανάγνωση ιστοριών στο Νηπιαγωγείο: Οι τεχνικές των ερωτήσεων. Στο Π. Παπούλια-Τζελέπη (Επ.), Γραμματισμός στα Βαλκάνια (σ. 99-114). Αθήνα: Ελληνική Εταιρεία Γλώσσας και Γραμματισμού.

Μαλαφάντης, Κ. (χ.χ.). Το παραμύθι και η δημιουργικότητα των παιδιών. Ανακτήθηκε στις 20-12-2016 από http://keimena.ece.uth.gr/main/t18/04-malafantis.pdf

Νάτσα, Σ. (2016). Δεξιότητες κριτικής σκέψης για παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές: Μία στρατηγική για άμεσα αποτελέσματα. Ανακτήθηκε στις 20-12-2016 από http://blogs.sch.gr/2nipstylidfth/2016/01/10/%CE%B4%CE%B5%CE%BE%CE%B9%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B5%CF%82-%CE%BA%CF%81%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82-%CF%83%CE%BA%CE%AD%CF%88%CE%B7%CF%82/

12