Upload
sarinee-achavanuntakul
View
1.510
Download
3
Embed Size (px)
DESCRIPTION
สไลด์ประกอบการบรรยายเรื่อง "ระบบนิเวศใหม่ของสื่อ และบทบาทของวารสารศาสตร์เชิงข้อมูล" ในงานสัมมนา Eisenhower Fellowships Alumni (Thailand) ณ โรงแรม Four Seasons, 8 ม.ค. 2014
Citation preview
ระบบนเวศใหมของสอ และบทบาทของวารสารศาสตรเชงขอมล
สฤณ อาชวานนทกล
Fringer | คนชายขอบ
http://www.fringer.org/
สมมนา Eisenhower Fellowships Alumni (Thailand), 8 ม.ค. 2557
งานนเผยแพรภายใตลขสทธ Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa) โดยผสรางอนญาตใหท าซ า แจกจาย แสดง และสรางงานดดแปลงจากสวนใดสวนหนงของงานนไดโดยเสร แตเฉพาะในกรณทใหเครดตผสราง ไมน าไปใชในทางการคา และเผยแพรงานดดแปลงภายใตลขสทธเดยวกนนเทานน
- ชมชนออนไลนพดคยและ “ขยาย” เรองราวทสอกระแสหลกสราง
- ชมชนเหลานยงผลตสอแบบมสวนรวม รายงานขาวจากฐานราก แลกเปลยนความเหน และตรวจสอบขอเทจจรง
- สอกระแสหลกสามารถใช
เนอหาของชมชนเหลานเปนประโยชน ในฐานะแหลงขาว ไอเดยท าขาว และ cross-check ขอมล
“ระบบนเวศใหม” ของสอ
การหลอมรวมสอ (media convergence)
• “โทรทศน” กบ “คอมพวเตอร” (เรมไปถง
สมารทโฟน) จะไมมความแตกตางอกตอไป
• หลอมรวมทง “สอ” และ “อปกรณ” – ทองเนต
บนทวได ดทวบนคอมพวเตอรได
• ในเมอธรรมชาตของเนต (new media) กบสอ
ดงเดม (old media) แตกตางกน การหลอมรวม
สอจงหลอมรวมตงแตกระบวนการผลตเนอหา
ถงกระบวนการเสพ
นวมเดย = digital + interactive
New Media vs. Old Media
• การเขาถง (access)
• ความคมคา (cost effectiveness)
• อาย (lifespan)
• ความร (knowledge)
• มผสรางเนอหาไมหยดนง (active
content producers) | ผเสพ=ผสราง
• การโตตอบกน (interactive)
คนอานขาวจากหนาจอมากขน กระดาษนอยลง
ประเภทของโซเชยลมเดย
7
พด/เขยน
เลนเกม
สรางเครอขาย
สถานท ซอสนคา/บรการ
สนทนา
แบงปน
โซเชยลมเดยทไดรบความนยมสงสด
เราเสพ “ขาว” ผานโซเชยลมเดย
ความทาทายในระบบนเวศใหมของสอ
• การปกปองขอมลสวนบคคล
• ทกษะใหมๆ ทจ าเปน
• ความเรว vs. ความลก vs. ความ “แท” (authenticity)
• การก าหนดวาระขาว / self-selection bias
• ลขสทธ & การใหเครดต
• พนทสวนตว vs. พนทสาธารณะ
• แหลงรายได
บทบาทสอ “มออาชพ” ในระบบนเวศใหม
1. ตอง “ท าหนาท” ใหดกวาเดม (น าเสนอ
ขอมลขาวสารทเปนประโยชนตอประชาชน
เขาถงและเขาใจงาย)
2. ตอง “อยรอด” เชงธรกจ (เผยแพรเนอหาได
อยางกวางขวาง และสามารถสรางรายได)
ประเดนททาทาย คอ จะท า 1 และ 2 พรอมกน
ไดอยางไร?
โซเชยลมเดยชวยงานสอได แตมขอจ ากด
1. สบคน จดระเบยบ จดการขอมลไมได
(Facebook, Twitter, Instagram ฯลฯ
“ขาย” ขอมลเราใหสปอนเซอร และไมไดถก
ออกแบบมาเปนฐานขอมลสาธารณะ)
2. ความเสยงทจะ “ฟงความขางเดยว” แตฝงท
ตวเองชอบ (echo chamber effect)
3. ความเสยงทจะกระจายขอมลเทจ ปลอมแปลง
บดเบอน พดความจรงครงเดยว ฯลฯ
บางอยางทส อ+ภาคประชาชน ควรรวมกนท า
1. วารสารศาสตรเชงขอมล (data journalism)
สองแบบ
• ใหประชาชนมสวนรวมสรางเนอหา วเคราะห
และตความ
• สอท าเอง
2. ผลกดนมาตรฐาน “ขอมลเปด” (Open Data)
3. ผลกดนมาตรฐาน “รฐเปด” (Open
Government)
“วารสารศาสตรเชงขอมล” คออะไร?
• Data + Journalism ท าขาวดวยขอมล
สอมวลชน ผเชยวชาญดานไอท & อนๆ
ประชาชน
ประโยชนของวารสารศาสตรเชงขอมล
• สามารถเขยนและใชโปรแกรมคอมพวเตอร ชวย
สะสมรวบรวมและวเคราะหขอมลมหาศาล
• ท าใหขาวม “หางยาว” (long tail) กวาปกต
• เปลยนรปแบบการน าเสนอประเดนซบซอนทม
ขอมลมหาศาล โดยเฉพาะตวเลข ใหเปน
Infographic เขาใจงาย
• ปลอยขอมล = เปดเวทใหผอานชวยวเคราะห
• สรางความแตกตางจากคแขง
• สรางแหลงรายไดใหมใหกบสอ
ProPublica: Message Machine
• ป 2012 Message Machine เรมตนจากผใชทวตเตอรบางคน
สงสยวา ท าไมอเมลหาเสยงทตนไดรบจากแคมเปญของโอบา
มาถงไดมเนอหาทแตกตางกน ไมใชทกคนไดรบอเมลเดยวกน
• ทมขาว ProPublica ประกาศใหผอานชวยสงอเมลแบบนให
สดทายไดอเมลกวา 30,000 ฉบบจากคนอาน
• โคดโมเดลคอมพวเตอร เทคนค Decision Tree (AI) มาวเคราะห
• พบวาประเดนทแตกตางทสดคอ จ านวนเงนทขอบรจาคขนอยกบ
วาผรบอเมลเคยบรจาคเงนใหพรรคเทาไร ถาเคยบรจาคจะขอ
$500 ถาไมเคยจะขอ $3 ตงตน
• แสดงผลการวเคราะหและอเมลทกฉบบบนเวบ ท าใหคนมองเหน
บางสวนของ “กลยทธการก าหนดกลมเปาหมาย”
(microtargeting) ในแคมเปญหาเสยงของพรรคการเมอง
วธท างาน ผลลพธ และผลกระทบ
ซรสขาว “Do No Harm” โดย Las Vegas Sun
• ป 2010 Las Vegas Sun วเคราะหขอมลบลโรงพยาบาลในกรง
ลาสเวกสกวา 2.9 ลานชน จากการใชกฏหมายขอมลขาวสาร
ราชการขอขอมลมา
• ผลการวเคราะหคนพบกรณทปองกนได เชน การตดเชอ การรบตว
ผปวยมาใหม (readmit) และขอผดพลาดในการผาตด รวมกน
3,600 กรณ ในจ านวนนม 300 กรณทผปวยตายจากความ
ผดพลาดทปองกนได
• ขาวในซรสนมทงขอเขยน แผนท เสนเวลา (timeline) แสดงให
เหนการตดเชอทกระจายไปทละโรงพยาบาล และกราฟฟกเลนได
(interactive graphics) ใหคนอานเรยงขอมลตามประเภทท
ตองการ (ชอโรงพยาบาล ประเภทของอาการทปองกนได ฯลฯ)
• หลงจากซรสตพมพ สภามลรฐเนวาดาออกกฏหมาย 5 ฉบบ เพม
ความโปรงใสในโรงพยาบาล ป 2011
วธท างาน ผลลพธ และผลกระทบ
Texas Tribune : ฐานขอมลเงนเดอนขาราชการ
• ตงแตป 2010 Texas Tribune จดท าฐานขอมลเงนเดอน
ขาราชการในมลรฐเทกซสและอพโหลดขนเวบใหคนเขาไปคน
ฟร ปจจบนมขอมลของขาราชการกวา 660,000 คน
• สามารถคนตามชอคน ชอต าแหนง ชอหนวยงาน และจ านวน
เงนเดอนได
• ขาราชการบางคนตดตอขอใหลบขอมลออก บางคนมองวาความ
เปนสวนตวถกละเมด หลงจากพบวาเงนเดอนตวเองเปนลงกแรก
ทกเกลแสดงผล เวลาไปคนชอตวเองในกเกล บรรณาธการ
หนงสอพมพโพสอธบายยนยนเหตผล
• หนาโครงการ data journalism ท านองน (ปจจบนมกวา 50
โครงการ) รวมกนดงดดคนอานมากกวาหนาขาวอนๆ ของ Texas
Tribune ทงหมด
วธท างาน ผลลพธ และผลกระทบ
ตวอยางหวขอทนาท า data journalism ในไทย
• ตดตามรางกฏหมายทเขาสภา
– รางกฎหมายเปนประโยชนกบคนกลมไหน ใครเสยประโยชน
– แสดงความคบหนาของกฏหมาย
– สส. สว. คนไหนยกมอผาน ไมผาน
• การใชจายเงนประชาสมพนธของรฐ
• ปายโฆษณาทมหนานกการเมอง
– ขนาด ต าแหนง ประเภท (ผลงาน พอาร ฯลฯ) และจ านวน
• การจดซอจดจางในโครงการของรฐ
– ราคาทรฐจาย เปรยบเทยบกบราคาตลาด
Data journalism ชวยคมจรรยาบรรณสอดวย
“ขอมลเปด” : Open Data
“ขอมลเปด (open data) คอขอมลททกคนสามารถน าไปใช ใชซ า และเผยแพรไดฟร ภายใตเงอนไขอยางมากคอ ใหเครดตทมา และใหเผยแพรแบบเดยวกนเทานน” - http://opendefinition.org/
ลกษณะของ open data:
• เขาถงงาย : เชน เผยแพรผานเนต ท าซ าไดโดยมตนทนต ามาก
หรอไมมเลย อยในรปแบบทใชสะดวกและดดแปลงได
• ใชซ าและเผยแพรได : เผยแพรโดยอนญาตใหคนอนน าไปใชฟร
เผยแพรฟร และน าไปผสมรวมกบชดขอมลอนได
• ทกคนมสวนรวมได : ทกคนมสทธน าไปใช ใชซ า และเผยแพร ไม
เลอกปฏบตใดๆ เชน ไมมเงอนไขวาจะตองใชในการศกษาเทานน
หามน าไปใชเพอการคา ฯลฯ
ขอมลเปด = มาตรฐาน data journalism
Open Government คออะไร?
รฐบาลทประกาศเปน “รฐบาลเปด” (Open Government) จะทมเทในสามเรองใหญๆ
1. ความโปรงใส (Transparency) • องคกรสาธารณะ (หนวยงานราชการและองคกรอสระ) จะ “โปรงใสเปนคาตงตน” (ไมตองรอใหใครใชกฏหมายขอมลขาวสารขอขอมล)
• เปดเผยขอมลตางๆ เกยวกบกระบวนการทงหลายอยางชดเจนและสม าเสมอ
• ใชรปแบบ (format) ขอมลทเปนขอมลเปด ไดมาตรฐาน และใชซ าได
2. การมสวนรวม (Participation) • รบฟงความคดเหนจากประชาชนส าหรบกจกรรมทงหมด
• ท างานรวมกบประชานชนในหนาทส าคญๆ
3. การเพมพลง (Empowerment) • เปดขอมลและบรการตางๆ ในทางทคนอนน าไปตอยอดได ใหทรพยากรกบพลเมองในการแกปญหา
• เคารพในสทธความเปนสวนตว ประชาชนเปนเจาของขอมลสวนบคคลของตวเอง มสทธตรวจสอบและควบคมวาจะใหรฐใชขอมลนนๆ ดวยวธใดบาง
Guardian แสดงขอมลคาใชจาย สส. องกฤษได..
..เพราะสภาเปดเผยขอมลตามกฏหมายป 2009
Sunlight Foundation โคด+ความร+นโยบาย
Open Government Partnership
“You never change things by fighting the
existing reality.
To change something, build a new model
that makes the existing model obsolete.”
--R. Buckminster Fuller