Open Access en visibility

Online Visibility voor religiewetenschappers en filosofen, 18 maart 2013

Saskia Franken

This presentation is licensed under a Creative Commons Licence Attribution-NonCommercial 3.0 Unported (CC BY-NC 3.0)

Saskia Franken

projectleider en consultant Open Access

Inhoudsopgave

1. Trends in wetenschappelijk publiceren

2. Open Access

3. OA diensten Universiteitsbibliotheek

4. Uitgelicht: het Igitur Archief

5. Vragen

1. Trends in wetenschappelijk publiceren

Trends in wetenschappelijk publiceren

• Online publiceren, steeds meer digitaal beschikbaar

• Alternatieve publicatiemethoden (preprint-archieven, repositories, blogs, social media etc) naast de bestaande (boeken, bundels, tijdschriften etc.)

• Wens om zo snel mogelijk een steeds bredere lezersgroep te bereiken

• Wens (soms eis) om in tijdschriften met een hoge status te publiceren

• Toenemende druk (maatschappelijk, vanuit subsidiegevers) om ook onderzoeksdata (al of niet gekoppeld aan artikelen) beschikbaar te stellen

2. Open Access, vrije toegang tot wetenschappelijke informatie

Een publicatie is Open Access wanneer…

• een publicatie online wordt gepubliceerd en in minimaal een online repository wordt opgenomen;

• de publicatie voor iedereen met een internetverbinding kosteloos toegankelijk is en blijft;

• de auteur de gebruiker toestemming geeft om de content te mogen (her)gebruiken voor onderzoek en onderwijs;

• die toestemming voor (her)gebruik twee voorwaarden heeft: een correcte bronvermelding en geen plagiaat;

• de auteur deze toestemming vooraf geeft voor het vrije, wereldwijde en onherroepelijke gebruik.

(uit Berlin Declaration on Open Access, 2003)

Open Access: misverstanden en vragen

• OA kost de maatschappij meer geld• OA kost de auteur geld• OA publicaties hebben minder/geen kwaliteit• Als ik OA publiceer, kan iedereen mijn publicatie ge(mis)bruiken.• Er zijn te weinig OA publicatiemogelijkheden in mijn vakgebied /

de uitgevers werken niet mee• Open Access gaat niet op voor boeken• Wat levert OA mij persoonlijk op?

Waarom Open Access?

• Om de toegang tot publiek gefinancierde wetenschap te vergroten (idealisme)

• Omdat OA de ontwikkeling en innovatie van de wetenschap bevordert

• Omdat OA (uiteindelijk) landen en instellingen geld zal besparen• Omdat OA een signaal geeft aan uitgevers die momenteel grote

winsten maken• Omdat sommige onderzoeksfinanciers OA verplicht stellen (EU,

NWO)• Omdat een OA publicatie voor de wetenschapper meer visibility

en meer impact (citaties) betekent

Beleid van de UU

• “De Universiteit Utrecht is van mening dat de resultaten van met publieke middelen gefinancierd onderzoek in principe voor iedereen vrij toegankelijk moeten zijn” en “de UU (zal de) aanlevering van de uitgeversversie van publicaties via Metis aan het Igitur Archief bevorderen”. (2009)

• “De universiteit zal de Open Access experimenten met het online delen en toegankelijk maken van kennis en wetenschappelijke informatie (vanuit onder meer de Universiteitsbibliotheek en Studium Generale) krachtig voortzetten” (Strategisch plan UU 2012-2016)

Open Access wint terrein

• Ronald Plasterk (2009): met publieke middelen gefinancierd onderzoek moet in het publieke domein terechtkomen

• Jos Engelen (NWO, 2009): “wetenschappelijke publicaties horen vrij toegankelijk op internet te staan”

> beleid NWO

• Neelie Kroes (2010): “The question is no longer “if” we schould have open access. The question is about “how” we should develop it further and promote it.”

> beleid EU, Horizon2020

2012: onderzoekers in actie!

Twee wegen naar Open Access

1. The green road (repositories): de wetenschappelijke output van een instelling (of discipline) voor iedereen beschikbaar op internet

2. The golden road: het publiceren in Open Access tijdschriften, tijdschriften met een ander businessmodel, d.w.z. waar niet de lezer betaalt maar de kosten op een andere wijze worden gedekt

De groei van repositories

03/19/13

Groei van Open Access journals

03/19/13

3. Open Access diensten Universiteitsbibliotheek

Universiteitsbibliotheek is aanjager OA

Waarom?- Toegankelijk maken van wetenschappelijke informatie is

missie bibliotheek

Hoe?- Open Access bevorderen in UU- Samen met partnerinstellingen: OA landelijk stimuleren,

bijv. in onderhandelingen met uitgevers over licenties- Aanbieden Open Access diensten

Open Access diensten van de UBU

• Het digitaal wetenschappelijk archief UU (repository): het Igitur Archief en het Scriptie Archief (the green road)

• Open Access tijdschriften (the golden road)

• Het Open Access fonds

• Nieuwe dienst: bewaren en beschikbaarstellen van onderzoeksdata (Dataverse Network)

• Daarnaast: advies Open Access algemeen

Open Access tijdschriften

field open access e-only started with Igitur Integrated Care STM OA yes 2000 new Ars Disputandi Humanities OA yes 2001 new VetScite STM OA yes 2001 new Neerlandistiek.nl Humanities OA yes 2001 new Pedagogiek Social sciences Delayed OA no 2003 transition LIBER Quarterly Library sciences OA yes 2003 transition Neth. J. of Geosciences STM Delayed OA no 2004 transition Utrecht Law Review Law OA yes 2005 new RELIEF Humanities OA yes 2007 new Commons Interdisciplinary OA yes 2007 new J. Humanities and Soc.Sciences of SE Asia and Oceania

Humanities OA no 2008 transition

New West Indian Guide Humanities OA no 2008 transition J. Indonesian Soc.Sciences and Humanities

Social sciences OA yes 2009 new

J. Social Intervention J. Chain-Computerisation Merkourios Tijdschrift voor tijdschriftstudies Incontri Religion & Gender De Zeventiende Eeuw BMGN-LCHR Studium ERLACS Court Law

Social sciences Information sciences Law Humanities Humanities Humanities Humanities Humanities Humanities Social Sciences Law

OA OA OA OA OA OA OA OA OA OA OA

yes yes no no no yes no no no no yes

2009 transition 2010 new 2010 transition 2010 transition 2011 transition 2011 transition 2012 transition 2012 transition 2012 transition 2013 launch 2013 launch

Het Open Access publicatie fonds

• Gelanceerd op 1 juni 2012• Voor 2 jaar, 50.000 euro per jaar• 50% vergoeding, betaling achteraf• Alleen voor publicaties in echte OA tijdschriften

(DOAJ)• Ook voor boeken /boekdelen

September 2011: start Dataverse Network

In het Dutch Dataverse Network (DVN)

•Kunnen onderzoekers hun onderzoeksdata op een veilige manier online opslaan en beheren en •zelf beslissen over of, hoe en met wie wie zij de onderzoeksdata willen delen

Informatie over Open Access op UU: waar?

•www.uu.nl/bibliotheekGa op homepage naar Igitur, Open Access Services

•www.uu.nl/bibliotheek- Ga op homepage naar Libguides (rechtsonder)- klik op ikoontje en ga direct naar de Libguides- ga naar de Libguide Open Access

Promotie Open Access

4. Het Igitur Archief

Een kijkje in het Igitur Archief

• www.uu.nl/bibliotheekGa op homepage naar Igitur, Open Access Services en klik op het schatkistje (plaatje rechtsboven)

• Of (simpeler) typ in Google “igiturarchief ” inenklik op de eerste treffer

• Zoek een publicatie vanjezelf of een collega

Veelgestelde vraag

• Hoe krijg ik mijn publicatie in Igitur (het Igitur Archief)?

Aanleveren fulltext Opslag Presentatie

secretariaten

Auteurs m.b.v. Personal Metis

promovendi

Igitur Archief

Scriptie Archief

Metis

UBU/ DSpace

UBU

studenten Scrol

Harvesters en externe databases Bijv. Google, Narcis, SSRN etc

Auteurs via Profielpagina’s

Ni eu w

Bericht na uploaden (via Profielpagina’s én Personal Metis)

Dus: de procedure

• Auteur beschikt over de fulltext• Auteur uploadt de fulltext, via Personal Metis of via

uploadknop Profielpagina (NB dan moet de publicatie wel al in Metis staan)

• Fulltext gaat automatisch naar UBU• UBU checkt copyright: mag de publicatie Open Access?• De auteur krijgt email indien OA niet mag.• Als de publicatie OA mag, plaatst UBU publicatie in Igitur

Archief en krijgt auteur een email met de link van de publicatie.

• De link verschijnt daarna automatisch op de profielpagina.

03/19/13

Via het Igitur Archief komt je publicatie dus (o.a.) in Narcis en in Google.

Opdracht: zoek een (eigen) publicatie in het Igitur Archief, in Narcis www.narcis.nl en in Google

03/19/13

03/19/13

03/19/13

03/19/13

Gebruik Igitur Archief (1)

Gebruik Igitur Archief (2)

Gebruik Igitur Archief (3)

Opdracht: kijk eens naar de statistieken van je eigen publicaties in het Igitur Archief

UBU kengetallen 2011 Dekkingsgraad Igitur Archief

 

Totaal Igitur Archief

Totaal Metis

% dekking IA/Metis  

Biologie 35 693 10%  

Scheikunde 261 521 52%  

Farmacie 44 852 6%  

Wiskunde en Informatica 104 624 20%  

Natuur- en Sterrenkunde 383 599 74%  

Geneeskunde 242 3357 8%  

Diergeneeskunde 253 1128 43%  

Rechtsgeleerdheid 53 964 6%  

USE 24 151 20%  

USBO 57 485 34%

Sociale Wetenschappen 100 1527 9%  

Geowetenschappen 319 1021 40%  

Letteren 165 2228 11%  

Wijsbegeerte 24 399 10%  

Godgeleerdheid 22 304 11%  

Totaal 2086 14.853 20%  

Veel genoemde nadelen van de green road /Igitur Archief

• De status van een publicatie in de repository is laag vergeleken met high impact tijdschriften / monografiëen

• Workflow vaak omslachtig• Mag het wel van mijn uitgever? Onzekerheid over

copyright• (humaniora) onderzoekers beschikken niet over een

digitale versie, laat staan over de uitgeversversie

Voordelen green road / Igitur Archief

• Publicaties snel beschikbaar• Uploaden toch niet echt tijdrovend én gratis• Publicaties wereldwijd vrij toegankelijk• Publicaties worden duurzaam bewaard

Maar vooral: visibility publicaties neemt toe• want publicaties worden veel gedownload • want inhoud Igitur Archief goed zichtbaar • want inhoud Igitur Archief ook zichtbaar elders: in

nationale en internationale databases/ websites en bijv. op profielpagina’s

Conclusie

Gisteren las ik:

“The real barrier to green OA is author behavior.”

Bo-Christer Björk, Mikael Laakso, Patrik Welling, Patrik Paetau (2013) in Anatomy of Green Open Access

Is dat na deze presentatie nog zo?

Dank voor jullie aandacht!