04/13/23 1Ben Baarda 1

College 3 M&S1Pedagogiek

Observatie

04/13/23 2Ben Baarda 2

Voor- en nadelen observatieWanneer het om gedrag gaat, zoals opvoeding,

geniet observatie de voorkeur.•VoordeelVoordeel; je ziet daadwerkelijk en direct dat wat je wilt weten, gunstig voor validiteit en betrouwbaarheid van de meting. In vragenlijst/interview is informatie indirect en vaak gekleurd.•NadeelNadeel; kost veel tijd, soms ook moeilijk uitvoerbaar, en observatie kan van invloed zijn op getoonde gedrag. Het observeren van opvoedingsgedrag is moeilijk, waar moet je observeren en in hoeverre zullen ouders zich in hun gedrag laten beïnvloeden door de observatie? Ze zullen hun kinderen vast niet slaan als ze geobserveerd worden.

04/13/23 3Ben Baarda 3

Verschillende vormen van observatie

Observaties verschillen naar de mate van:•GestructureerdheidGestructureerdheid; vrije ongedwongen observatie versus observatie met een schema•Rol observatorRol observator: participerende observatie versus observerende objectieve onderzoeker

Eerste vormen komen vooral voor bij kwalitatief (flexible) onderzoek en de tweede bij kwantitatief (fixed) onderzoek.

04/13/23 4Ben Baarda 4

Vastleggen data

• Bij participerende observatiesparticiperende observaties wordt meestal met losse aantekeningen gewerkt (notes) de onderzoeker schrijft op wat hem opvalt. Afhankelijk van rol doe je dat of tijdens of na de observatie. Bij vrije observatievrije observatie uiteraard wel meer kans op vertekening (bias).

• Bij gestructureerde, formelegestructureerde, formele observatiesobservaties werk je meestal met schema’sschema’s. Je kruist bijvoorbeeld op een schema aan wanneer een kind een bepaalde vorm van agressie gedrag toont.

04/13/23 5Ben Baarda 5

Voorbeeld observatieschemabron www.jajuf.nl

Individueel observatieschema werkgedrag Naam: ___________________ Groep: ________ Geboortedatum: ________ Ingevuld door: ___________________ Datum observatie: ___________

Minuut: ----5 ----10----15----20----25----30

Van de plaats zonder toestemming

Gaat te lang door met toegestane activiteiten

Maakt fysiek contact met anderen

Maakt duidelijk hoorbaar geluid

Praat of roept zonder toestemming

Draait op zijn stoel

Ander gedrag …

04/13/23 6

Voorbeeld gebruik pc bij gestructureerde observatie

http://www.noldus.com/site/content/files/shorttours/observer-xt.htmlhttp://www.noldus.com/site/content/files/shorttours/observer-xt.html

04/13/23 7Ben Baarda 7

Wat kun je observeren?

• IntensiteitIntensiteit; hiervoor wordt meestal een ratingscaleratingscale gebruikt, bijvoorbeeld hoe streng is ouder?

• FrequentieFrequentie; je turft bijvoorbeeld hoe vaak een kind agressief gedrag vertoont tijdens het speelkwartier.

• DuurDuur; hoe lang duurt het voor de leerkracht ingrijpt bij incidenten?

• RichtingRichting; je stelt hier bijvoorbeeld vast op wie bijv. een juf haar aandacht richt; besteedt ze meer aandacht aan meisjes dan aan jongens?

04/13/23 8Ben Baarda 8

Wat stel je vast?

Je kunt vaststellen:

• de tijdde tijd; hoe lang kan een kind zijn aandacht op een bepaald onderwerp richten? State codingState coding; vaststellen begin en eindtijd.

• een gebeurtenis/eventeen gebeurtenis/event; Jan schopt Klaas. Kruisje zetten op schema, of opschrijven.

04/13/23 9Ben Baarda 9

Veelvoorkomende gebeurtenissenBij veel voorkomende gebeurtenissen (zoals aankijken):• Interval codingInterval coding; hier worden van te voren

meestal korte tijdsperiodes vastgesteld en moet er gescoord worden of er gedurende die periode het geobserveerde gedrag is voorgekomen.

• Time samplingTime sampling; ook hier wordt gewerkt met korte tijdsperiodes, maar wordt bijv. in ieder periode een ander kind apart geobserveerd, je neemt dus een steekproef in de tijd.

04/13/23 10Ben Baarda 10

Betrouwbaarheid

BetrouwbaaheidBetrouwbaaheid wil zeggen onafhankelijk van toeval. Die toeval is bij observatie vooral gelegen in de persoon van de observator.

Heldere instructieinstructie en goede omschrijvingen van het te observeren gedag verhogen de betrouwbaarheid.

04/13/23 11Ben Baarda 11

Inter/intra observator betrouwbaarheid•De interobservator betrouwbaarheidinterobservator betrouwbaarheid

zijn de verschillen in beoordeling tussen verschillende beoordelaars.

•De intra-observator betrouwbaarheidintra-observator betrouwbaarheid is het verschil in beoordeling op verschillende tijdstippen door dezelfde beoordelaar. Er kan bijv. een verschil optreden als gevolg van het instrumentatie-effectinstrumentatie-effect.

04/13/23 12Ben Baarda

12

Vaststellen betrouwbaarheidBetrouwbaarheid kan worden vastgesteld met:

•de index of agreement index of agreement

(overeenstemmings-percentage),(overeenstemmings-percentage),

•of met Cohen’s KappaCohen’s Kappa.

De laatste maat geniet de voorkeur omdat daar rekening wordt gehouden met de kans op overeenstemming.