Upload
krzysztof-klincewicz
View
604
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
© Krzysztof Klincewicz© Krzysztof Klincewicz
Podstawy zarządzania- wykład 3
Studia DSM/MSEM Wydziału ZarządzaniaUniwersytetu Warszawskiego
prof. UW dr hab. Krzysztof Klincewicz
Zakład Teorii i Metod Organizacji (TiMO) WZ UW
www.timo.wz.uw.edu.pl
© Krzysztof Klincewicz
© Krzysztof Klincewicz
Naukowe zarządzanie –
organizacja jako maszyna
© Krzysztof Klincewicz
Racjonalna organizacja – już w
starożytnych Chinach
(Konfucjusz)
© Krzysztof Klincewicz
Racjonalna organizacja – już w
XVIII-wiecznych Prusach
(nauka o administracji)
© Krzysztof Klincewicz
Max Weber (1864-1920) – racjonalne
projektowanie organizacji
© Krzysztof Klincewicz
Biurokracja – idealny
typ organizacji
© Krzysztof Klincewicz
Naukowe zarządzanie:• To, co można zaobserwować i zmierzyć –
zjawiska empiryczne• Optymalizacja procesów pracy
Teoria organizacji (m.in. Max Weber):• Refleksja teoretyczna nad hipotetyczną,
idealną organizacją• Jak udoskonalić organizację i rzeczywistość
społeczną• Dotyczy organizacji komercyjnych i
niekomercyjnych
© Krzysztof Klincewicz
Zasady funkcjonowania biurokracji
według Maxa Webera
niezawodnośćpowtarzalność
obiektywizmracjonalność
bezosobowośćprzepisów
© Krzysztof Klincewicz
Zasady funkcjonowania biurokracji
według Maxa Webera
niezawodność +
powtarzalność +
obiektywizm +
racjonalność +
bezosobowość przepisów
© Krzysztof Klincewicz
Biurokracja może być frustrująca,
bezosobowa, nieludzka
© Krzysztof Klincewicz
Biurokracja może być frustrująca,
bezosobowa, nieludzka
© Krzysztof Klincewicz
Cechy biurokracji: znaczenie
kompetencji i kwalifikacji przy
zatrudnieniu, wynagradzaniu i
awansach
© Krzysztof Klincewicz
Cechy biurokracji: podległość
służbowa i ciągłość organizacyjna
funkcji
© Krzysztof Klincewicz
Cechy biurokracji: formalizacja –
oparcie pracy na spisanych zasadach
i dokumentowanie działań
© Krzysztof Klincewicz
Problemy biurokracji: monotonia
pracy, dystansowanie się
pracowników wobec organizacji
© Krzysztof Klincewicz
Problemy biurokracji: lawinowy
wzrost przepisów
© Krzysztof Klincewicz
Problemy biurokracji: ograniczanie
kreatywności pracowników
© Krzysztof Klincewicz
Problemy biurokracji: wyuczona
nieudolność (Thorstein Veblen)
© Krzysztof Klincewicz
• Biurokracja prowadzi do biurokratyzmu
• Racjonalnie zaprojektowana organizacja „wymyka się spod kontroli”, staje bytem autonomicznym i samopodtrzymującym się
Max Weber – „żelazna klatka
racjonalności” (niem. stahlhartes
Gehäuse)
© Krzysztof Klincewicz
Jak określić problemy biurokracji?
• dysfunkcje organizacyjne• niska efektywność organizacji
biurokratycznych• nadmierna formalizacja w
biurokracji• nieoptymalna organizacja pracy
organizacji biurokratycznych
© Krzysztof Klincewicz
Tomasz Morus: utopia i antyutopia
© Krzysztof Klincewicz
Panoptykon (Jeremy Bentham,
Michel Foucault)
© Krzysztof Klincewicz
Biurokratyzm w literaturze
pięknej XX wieku
© Krzysztof Klincewicz
Dysfunkcje biurokracji: gry polityczne
- uczestnicy organizacji realizują
własne cele, nie zawsze zgodne z
celami organizacji
© Krzysztof Klincewicz
Przykładowe gry polityczne:• gra "powstańcy" - pracownicy niższego
szczebla sprzeciwiają się kierownictwu• gra "sponsor" - promowanie kariery
młodych pracowników w celu umacniania własnej pozycji
• gra "budżetowanie" - wykorzystanie podziału środków do zdobycia poparcia
• gra "ekspert" - wiedza ekspercka umacnia pozycję w organizacji
• gra "wrogi obóz" - my i oni, stymulowanie konfliktów
© Krzysztof Klincewicz
Max Weber – źródła władzy w organizacji
władzacharyz-
matyczna
władzatradycyjna
władzalegalna
© Krzysztof Klincewicz
Dysfunkcje biurokracji: „błędne koło
biurokracji” - lawinowy wzrost
przepisów
© Krzysztof Klincewicz
Dysfunkcje biurokracji: „błędne koło
biurokracji” – biurokracja nie potrafi
uczyć się na własnych błędach
© Krzysztof Klincewicz
Humorystyczne podejście do
biurokracji: prawa Murphy’ego – „jeśli
coś może się nie udać, na pewno się
nie uda”
© Krzysztof Klincewicz
Humorystyczne podejście do
biurokracji: prawo Parkinsona –
„każda praca zajmuje tyle czasu, ile
przeznaczono na jej wykonanie”
© Krzysztof Klincewicz
Humorystyczne podejście do
biurokracji: zasada Petera – „w
organizacji każdy dąży do osiągnięcia
szczebla niekompetencji”
© Krzysztof Klincewicz
Humorystyczne podejście do
biurokracji: Dilbert
© Krzysztof Klincewicz
Humorystyczne podejście do
biurokracji: Pani Halinka
© Krzysztof Klincewicz
Humorystyczne podejście do
biurokracji: „Mordor”
© Krzysztof Klincewicz
Theodor Adorno i Max Horkheimer,
Zygmunt Bauman - racjonalne
projektowanie organizacji przyczyniło się
do tragedii Holokaustu
© Krzysztof Klincewicz
Henry Mintzberg:• model biurokracji Webera to tylko
jedna z możliwych form organizacji, tzw. biurokracja maszynowa
• inne formy organizacji występują zwłaszcza wtedy, gdy mamy do czynienia z pracą ekspertów i
decentralizacją
© Krzysztof Klincewicz
Socjologia - nauka zajmująca się analizą
funkcjonowania społeczeństwa i procesów
zmian społecznych
© Krzysztof Klincewicz
August Comte, Herbert Spencer –
analogia między społeczeństwem a
organizmem
© Krzysztof Klincewicz
Funkcjonalizm - organizacja to system
naturalny, dążący do zachowania
równowagi w relacjach z otoczeniem
© Krzysztof Klincewicz
1956 – pierwszy numer czasopisma
„Administrative Science Quarterly” –
współczesna nauka o zarządzaniu oparta
na dorobku socjologii
© Krzysztof Klincewicz
Podejście sytuacyjne do zarządzania: • zjawisko X ma pozytywny/negatywny wpływ
na zjawisko Y
• wzrost zmiennej X o a% prowadzi do
wzrostu/spadku zmiennej Y o b%
Wzrost zmiennej X o a%
Wzrost zmiennej Y o b%
© Krzysztof Klincewicz
Podejście sytuacyjne:• nie istnieje jeden najlepszy sposób
organizowania (Taylor: „one best way”)• ale można wskazać rekomendowane,
najbardziej skuteczne sposoby w zależności od określonych warunków w
organizacji i w otoczeniu
© Krzysztof Klincewicz
Krytycy podejścia sytuacyjnego – „cow
sociology”
© Krzysztof Klincewicz
Badania operacyjne – modele matematyczne
pozwalające na optymalizację organizacji,
„narzędzia” zarządzania
© Krzysztof Klincewicz
Badania operacyjne – model MRP: firma
produkuje 5 rodzajów produktów, każdy
wykorzystuje określone materiały - ile i jakich
materiałów należy kupić oraz w którym
momencie, żeby zminimalizować koszty zakupu
i magazynowania?
© Krzysztof Klincewicz
Badania operacyjne – model CPM: remont
mieszkania musi zakończyć się w jak
najszybszym terminie - kiedy dokładnie powinni
rozpocząć pracę fachowcy i kiedy należy
zakupić i dostarczyć materiały, aby
zminimalizować czas projektu, uniknąć
zbędnego przechowywania materiałów i
płacenia robotnikom za oczekiwanie na
zakończenie innych prac?
© Krzysztof Klincewicz
Badania operacyjne – model
kolejkowania: ile kas lub stanowisk
telefonicznej obsługi klienta powinno działać,
aby zminimalizować czas oczekiwania na
obsługę i zoptymalizować koszty zatrudnienia?
© Krzysztof Klincewicz
Ograniczenia badań operacyjnych – tylko
niektóre problemy w zarządzaniu można
opisać w formie modelu matematycznego
© Krzysztof Klincewicz
Tom Peters, Robert Waterman - „W
poszukiwaniu doskonałości” (1982) –
zamiast uniwersalnych zasad, lepiej
poszukiwać najlepszych praktyk (best
practices), wzorów do naśladowania z
dobrze zarządzanych firm
© Krzysztof Klincewicz
Neoinstytucjonalizm - instytucje to "reguły
gry" w społeczeństwie, bezosobowe siły -
w tym przepisy prawa, reguły, zwyczaje,
normy, tradycje, wiara
© Krzysztof Klincewicz
Neoinstytucjonalizm - organizacje działają
w oparciu o "zracjonalizowane mity", które
nie muszą być skuteczne ale ludzie nie
rozważają innych możliwości (John W.
Meyer i Brian Rowan)
© Krzysztof Klincewicz
Neoinstytucjonalizm - izomorfizm:
organizacje bezrefleksyjnie naśladują
siebie nawzajem lub powtarzają wzorce
przekazywane przez szkoły, media i
konsultantów (Walter Powell i Paul
DiMaggio)
© Krzysztof Klincewicz
Postmodernizm - ???
© Krzysztof Klincewicz
Teorie organizacji i zarządzania omawiane
na wykładach
Prakseologia
Mikroekonomia
Naukowe zarządzanie
Podejście sytuacyjne
„Best practices”
Badania operacyjne
Zarządzanie operacyjne
Socjologia
Teoria biurokracji
(organizacja jako maszyna)
Funkcjonalizm (organizacja
jako organizm)
Neoinstytu-cjonalizm
Postmoder-nizm
Psychologia
Nurt humanrelations
za tydzień