Psi̇komotor geli̇şi̇m Mustafa Kayıhan Erbaş

İNSAN DAVRANI LARININ SINIFLANDIRILMASI

• Bili sşl Alan : Bşyin ilş bşŞşn arasınŞaki fonksiyonşl ili kiyi içşrir.

• Duyu sal alan: Ki inin harşkştlşr aracılığı ilş kşnŞinş vş Şiğşrlşrinş yönşlik gşli tirŞiği Şuygularını içşrir.

• Psikomotor alan: Fiziksşl yapı vş sinir kas fonksiyonlarınŞaki Şşği im, Şuraklama vş gşrilşmş süreçlerini içerir.

Y R D . D O Ç . D R . M U S T A F A K A Y I H A N E R B A Ş 2

PSIKOMOTOR GELI IM NEDIR?

Doğum öncşsinŞşn ba layan, fiziksşl büyümş, kortşks vş mşrkşzi sinir sistşminin gşli iminş paralşl olarak

organizmanın istşmş bağlı harşkştlilik kazanmasıŞır.

Hşm “süreç” hşm Şş “ürün” olarak incşlşnir. Süreç: bşbşkliktşn ya lılığa

Ürün: motor Şavranı vş pşrformansta ya a bağlı Şşği ikliklşr


PSIKOMOTOR ALAN TAKSONOMISI


MOTOR GELİ İMDE KULLANILAN TERMİNOLOJİ

BÜYÜME VE GELİŞİM

Fiziksel büyüme: Bir ki inin bşŞşninin vş uzuvlarının olgunla ma sürşsi boyunca uğraŞığı bşŞşnsşl büyümş

olarak tanımlanır. Ya da

BşŞşn yapısının hücrşlşrin çoğalması vş gşni lşmşsi sonucu büyümesidir


BÜYÜME VE GELİ İM

Gşli im: Bir ki inin zaman içinŞş fonksiyon ŞüzşyinŞşki Şşği ikliklşri anlamına gşlir.


OLGUNLA MA

Kişinin daha yüksek fonksiyon seviyelerine

doğru ilerlemesini sağlayan nitelikli değişikliklerdir.


DENEYIM

Öğrenme süreci boyunca çevre tarafından belirlenen ve değişik gelişim

özelliklerinin ortaya çıkmasını etkileyen faktörlerdir.


ŞEKİL/FORM

İki ya da daha fazla hareketin ard arda bir sıra halinde düzenlenmesi ile ortaya

çıkan model olarak tanımlanmaktadır. Örnek: Gülle atarken kol, bacak ve

gövdenin hareketinin düzenlenmesi ile ortaya çıkan fırlatma pozisyonu şekil/form olarak tanımlanır.


HAREKET

Vücudun herhangi bir parçasındaki ya da tüm vücut pozisyonundaki değişimdir.


HAREKET KALIBI – TEMEL HAREKET KALIBI

Hareket kalıbı: İlgili hareketlerin organize olmuş bir serisidir.

Temel hareket kalıbı: Temel yer değiştirme, manipülatif ve denge hareketlerinin

gözlemlenebilir performansıdır.


KUVVET – SÜRAT - DAYANıKLıLıK

Kuvvet: kişinin bir dirence karşı koyabilme veya aracı ya da kendi vücudunu hareket ettirebilme yeteneği olarak tanımlanır.

Tüm hareketlerin oluşum sebebi kuvvettir.

Sürat: İnsanın kendisini en yüksek hızla bir yerden bir yere nakledebilme yeteneğidir.

Dayanıklılık: Organizmanın yüklenmelere karşı koyabilme yeteneğidir.

Özel ve genel dayanıklılık olarak ikiye ayrılır.


ESNEKLIK – KOORDINASYON - GÜÇ

Esneklik: Kas sisteminin değişik vücut kısımları ile hareketleri doğal olarak maksimum uygunlukta yapabilme yeteneğidir. Bir başka deyişle hareket genişliği olarak ifade edilir.

Koordinasyon: Aynı mekanik nokta üzerindeki kas gruplarının, hareketleri sinir-kas işbirliği ile bir uyum içerisinde, belirli enerji tasarrufu sağlayarak yapmasıdır.

Güç: Enerjinin bedene mümkün olduğunca transfer edilebilmesi yeteneğidir.


DENGE – ÇEVİKLİK - KONDİSYON

Denge: hareket halinde iken ya da sabit dururken vücudun mevcut durumunu koruyabilmesidir.

Statik ve dinamik denge olarak ikiye ayrılır.

Çeviklik: Hareket ederken vücudun tamamının veya bir bölümünün çok hızlı olarak pozisyonunu amaca uygun olarak değiştirebilme yeteneğidir.

Kondisyon: organizmanın optimum verimi ortaya koyabilecek düzeye ulaştırılması ve devamlılığının sağlanması ile ilgili gerekli olan şartlara sahip olma özelliğidir.


MOTOR ÖĞRENME

Uygulama ve geçmiş deneyime dayalı motor davranıştaki göreceli kalıcı

değişimdir.


MOTOR DAVRANıŞ

Duyu organlarının, zihin ve kasların birlikte çalışması neticesinde ortaya çıkan

davranışlardır.


MOTOR KONTROL

Motor kontrol, belirlenen hareketleri yapan ve uygun eylemleri gerçekleştiren insan kas sistemi düzenleyicisi olan merkezi sinir

sistemi tarafından gerçekleştirilen aktivitelerin bilgi işlemidir.

Bir bardak çaya ulaşma gibi basit bir iş aslında şaşırtıcı derecede karmaşıktır. Bunun için duyu girişi koordinatları başarılı olarak gerçekleştirmelidir (çay bardağına bakma, ona karşı yapılan hareketi algılama, parmakların ona

dokunduğunu hissetme, onu taşırken ağırlığını hissetme, vb.) ve motor çıkışı (gözleri hareket ettirme, kolu uzatma, bardağı tutma ve kaldırma, ağırlığa

uygun kas tonusunu ayarlama, vb.).


https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0nsan_kas_sistemi&action=edit&redlink=1

https://tr.wikipedia.org/wiki/Merkezi_sinir_sistemi



https://tr.wikipedia.org/wiki/Bilgi_i%C5%9Flem

https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87ay

https://tr.wikipedia.org/wiki/Alg%C4%B1

https://tr.wikipedia.org/wiki/Parmak

https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6z

https://tr.wikipedia.org/wiki/Kol

https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kas_tonusu&action=edit&redlink=1

https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kas_tonusu&action=edit&redlink=1

MOTOR PERFORMANS

Bir hareket becerisini gerçekleştirme eylemidir.

Bu özelliği ile doğrudan gözlemlenebilir ve çıktısı herhangi bir nicelik ölçütü ile

ölçülebilir.


BECERİ – MOTOR BECERİ – SPOR BECERİSİ

BECERİ: kısa süre içerisinde güç kazanma, hareketi öğrenebilme ve değişik durumlarda amaca uygun, çabuk şekilde tepki gösterebilme yeteneğidir.

MOTOR BECERİ: kısa zamanda karmaşık hareketleri öğrenebilmesi ve değişik şartlar altında bu hareketleri çabuk ve amaca uygun olarak uygulayabilmesi yeteneğidir.

SPOR BECERİSİ: Sporla ilgili bir aktivitenin gerçekleştirilmesindeki şekil, doğruluk ve kontrolün, temel bir hareket kalıbı ile birleşmesidir.


MOTOR GELİŞİMİN İLKELERİ

GELIŞIMIN YÖNÜ

Motor gelişim düzenli bir sıra izler. Baştan ayağa ve merkezden dışa doğru gelişir.

• Kas kontrolünün gelişimi baştan ayağa sıra izler.

• Gelişimin ikinci yönü, proximo-distal (merkezden dışa) gelişimdir. Proximo-distal gelişim, çocuğun kaslarını merkezden en uzak noktalara doğru kontrol alındığını ifade eder.


BÜYÜME HIZI

Çocukların büyüme derecesi karakteristik modeller şeklindedir ve evrenseldir.

Büyüme, dış etkenlere direnç gösterir. Hatta henüz açıklanamamış nedenlerle kendi kendine düzeltme yöntemiyle hastalık gibi nedenlere

bağlı görülen büyüme duraklaması durumunda çocuğun yaşıtlarının düzeyine gelmesini sağlar.


FARKLILAŞMA VE BÜTÜNLEŞME

Olgunlaşmadan dolayı, çocuğun hareket modellerinin kabadan inceye doğru derece

derece ilerlemesi farklılaşma, kas grupları ile duyu sistemlerinin beraber ve uyumlu olarak

çalışması ise bütünleşme olarak tanımlanmaktadır.


HAREKET BECERİLERİNİN SINIFLANDIRILMASI

HAREKET BECERİLERİNİN SINIFLANDIRILMASI

• Tek yönlü hareket sınıflandırma modelleri • İki boyutlu hareket sınıflandırma modelleri • Çok boyutlu hareket sınıflandırma modelleri


TEK YÖNLÜ HAREKET SINIFLANDIRMA MODELLERİ

Hareketin Kassal Özellikleri

Hareketin Zamansal Özellikleri

Hareketin Çevresel Özellikleri

Hareketin Fonksiyonel Özellikleri

Kaba Motor Beceriler

Kopuk Motor Beceriler

Açık Motor Beceriler

Denge Becerileri

İnce Motor Beceriler

Seri Motor Beceriler

Kapalı Motor Beceriler

Yer Değiştirme Becerileri

Sürekli Motor Beceriler

Manipülatif Beceriler


İKİ BOYUTLU MODELLER

• Gentile’nin iki boyutlu modeli

• Gallahue’nin iki boyutlu modeli


GALLAHUE’NİN İKİ BOYUTLU HAREKET SINIFLANDIRMA MODELİ

Hareket Görevlerinin İşlevleri Motor Gelişim Dönemleri

Denge Yer değiştirme Manipülasyon

Refleksif

hareketler dönemi

Boynu kaldırma refleksi

Emekleme refleksi El kavrama refleksi

İlkel hareketler Dönemi

Desteksiz oturma Emekleme Yakalama

Temel hareketler

dönemi

Düşük seviyede Denge tahtası üzerinde yürüme

Yürüme Fırlatma

Özelleşmiş hareketler dönemi

Futbolda kalede durma

Pistte düz veya engelli 100 m koşma

Futbolda gol vuruşu yapma


ÇOK BOYUTLU MODELLER

Öğrenmenin motor gelişim aşaması

Öğrenenlerin hareket becerisi öğrenme düzeyi

Hareket görevinin gerçek türü

Görevin performans gereksinimleri


MOTOR GELİŞİM DÖNEMLERİ

GÖZLENEBİLEN HAREKET DAVRANIŞLARI

Denge hareket becerileri: Yer çekimi kuvvetine karşı kişinin sabit olma durumunu kazanma ve sürdürme içeren hareketler

Yer değiştirme becerileri: Vücudun konumunu bir yüzeydeki sabit noktaya doğru değiştirmeyi içeren hareketler

Manipülatif hareket becerileri: Hem kaba motor hem de ince motor beceriler kullanılarak nesnelere kuvveti aktarma ya da nesnelerden kuvvet almayı içeren hareketlerdir.


REFLEKS HAREKETLER DÖNEMİ

Bilgi Toplama Evresi

Bilgi Çözme Evresi

İLKEL HAREKETLER DÖNEMİ Reflekslerin Ortadan Kalktığı Evre

İlk Kontrol Evresi

TEMEL HAREKETLER

DÖNEMİ

Başlangıç Evresi

İlk evre

Olgunluk Evresi

SP. İLE İLİŞ. HAR. DÖN.

Uzmanlaşma Evresi

Özel Hareket Becerileri Evresi

Genel Evre

Doğum-4.ay

4.ay-1 yaş

Doğum-1 yaş

1-2 yaş

2-3 yaş

4-5 yaş

5-7 yaş

7-10 yaş

11-13 yaş

14 yaş ve üstü


REFLEKSİF HAREKETLER DÖNEMİ


Refleks: Motor gelişim evrelerine temel oluşturan, istem dışı, alt beyin tarafından kontrol edilen hareketlerdir.



İlkel refleksler: Bilgi toplama, yiyecek arama ve koruyucu tepkiler olarak sınıflandırılabilir.

Duruşa ilişkin refleksler: İstemsiz hareketlerin ikinci şeklidir. Denge, yer değiştirme ve manipülatif hareketler için sinir-kas test aracı olarak görev yaparlar.

Örnek: propping refleksi


REFLEKSİF HAREKETLER DÖNEMİ EVRELERİ

• Bilgi kodlama evresi (D.Ö.-4. ay)

• Bilgi kodu çözme evresi (4 ay – 1 yaş).


REFLEKSIF HAREKETLER


MORO REFLEKSİ

Bebek ani olarak sarsılırsa, kollarını hemen elleriyle birlikte açar ve

kucaklama hareketini yaparak kollarını birbirine yaklaştırır.

4. ayda kaybolmaya başlar


ASİMETRİK TONİK BOYUN REFLEKSİ

Bebek yüzükoyun veya sırüstü yatırılıp, başı sağa ya da sola çevrilerek bir süre aynı yerde tutulduğunda o yöndeki kolunu ve bacağını düz uzatır.

İlk 6 hafta belirgin olup, 3.4. aydan sonra zayıflar


ARAMA REFLEKSİ

Bebek, yanağına dokunulursa meme arar ve başını çevirir. Dudak ortasına dokunulursa

ağzını açar. 3. aydan sonra kaybolur.


EMME REFLEKSİ

Küçük parmak ağza sokulursa emme hareketi başlar. ilk dört gün zayıf olabilir.


KAVRAMA REFLEKSİ

Bir diğer ismi palmar yakalamadır. Yeni doğanın el sırtı parmakla uyarılırsa el açılır ve avuca

konan parmak tutulur.yeni doğan belli bir kuvvetle bu parmağı tutar ve uykuya dalar. 3. ayda kaybolur, 4. aydan sonra istemli yakalama başlar.


PLANTAR REFLEKS

Ayakla yakalama refleksi olarak da bilinir.

Bebek ayak tabanı uyarıldığında ayak parmaklarının büzülmesi olarak görülür.


BABİNSKİ REFLEKSİ

Ayak tabanının altı, ayak baş parmağından başlayarak topuğa doğru bir sivri cisimle çizildiğinde ayak parmaklarında extansiyon

gözlenir.


EMEKLEME REFLEKSİ

Çocuk, yüzükoyun durumda yatarken ayak tabanlarından birine basınç uygulandığı

zaman bu refleks görülebilir.


YÜZME REFLEKSİ

Bebek yüzü koyun durumda su içinde tutulduğunda, kol ve bacaklarını

ritmik olarak uzatıp çekme hareketi yapar.


ÇEKME REFLEKSİ

Çocuk oturma durumunda tek ya da iki elinden tutularak geriye doğru eğildiğinde, kolları flexiyonda, kendini ileri doğru çekip ayağa

kalkmaya çalışır.


BOYNU VE VÜCUDU ÇEVİRME REFLEKSİ

4. ve 6. aylarda sırtüstü durumda başı bir tarafa çevrildiğinde, bedenin diğer bölümlerini

refleksif olarak aynı tarafa çevirir.


PARAŞÜT VE PROPPİNG REFLEKS

Bu refleksler kol ve bacakları bir güce karşı koruma refleksleridir.

Havada dik durumdan ani düşüş durumuna getirildiği zaman bacaklarını gererek yanlara

doğru açması paraşüt refleksidir.

Propping refleks ise oturma durumunda dengesi bozulan bebek, bacaklarını gererek yanlara

doğru açar.


LABYRİNTHİNE RİGHTİNG REFLEKS

Bebek dik durumda öne, geriye ve yanlara doğru eğildiği zaman getirildiği durumun aksi yönüne

doğru başını hareket ettirerek dik duruma gelmeye çalışır.


LANDAU REFLEKSİ

Bebek yüzüstü durumda iki el ile göğsünden tutularak yavaşca kaldırıldığında başlangıçta

başını kalırır, sonra sırtını ve sonra bacaklarını gerer.


EKSTİREMİTE YERLEŞTİRME REFLEKSİ

Diz altından bacağı hafifçe bir masa kenarına dokundurursa, bebek ayağını yükselterek

masaya yerleştirir.


DİĞER REFLEKSLER

• Göz kırpma refleksi

• Kukla gözü refleksi : baş el ayası ile tutularak hızla çevrilirse gözler bu hareketi gecikerek izler. Bu refleks birkaç gün sonra kaybolur.


REFLEKS KONTROLÜN ÖNEMİ

Çocuklarda refleks hareketlerin incelenmesi, merkezi sinir sistemindeki olası hasarları saptamak için gerekli bilgiyi vermektedir.


İLKEL HAREKETLER DÖNEMİ

İLKEL HAREKETLER DÖNEMI

0-2 Yaş arasında gözlenen ilkel hareketler, istemli hareketlerin ilk biçimidir.

Ortaya çıkışlarında önceden kestirilebilen bir sıra izler

Çıkış zamanları ve hızları açısından çocuktan çocuğa farklılık gösterir.


İLKEL HAREKETLER DÖNEMİ

1.Reflekslerin ortadan kalktığı evre

2. İlk kontrol evresi


REFLEKSLERİN ORTADAN KALKTIĞI EVRE

-Doğumla başlar, 1 yaşına kadar sürer.

-Refleksler ortadan kalkar.

-İstemli hareketler ortaya çıkar. -Farklılaşma ve bütünleşme zayıftır.

-Hareketler amaçlı, fakat kontrolsüz ve kabadır.


İLK KONTROL EVRESİ

Birinci yaş ile ikinci yaş arası, ilk sene ortaya çıkan ilkel hareketler üzerinde alıştırmalar yapıldığı ve bunların

kontrol edildiği evredir.

İlkel hareket yeteneklerinde hızlı bir artış gözlenir.


İLKEL HAREKETLER DÖNEMI TEMEL BECERILERI

DENGE SAĞLAMA

Baş-boyun kaslarının kontrolü 1. Ayın sonunda başlar, İkinci ayın sonunda YÜ pozisyonda göğsünü

kaldırabilir. Beş aylık bir bebek sırtüstü pozisyonda başını kaldırabilir. 4 aylık bebek destekle oturabilir

Desteksiz oturma 7. Ayda gerçekleşir 8-9 aylık bebek çevresindeki eşyalardan destek alarak ayağa kalkar ve

sıralar. 11-13 aylar arasında tutunmadan ayakta durabilirler.


İLKEL HAREKETLER DÖNEMİ TEMEL BECERİLERİ

Yer değiştirme

Sürünme Hareketleri 6. Ayda Gözlenir.

Emekleme 10. Ayda Gözlenir.

Bağımsız Yürüme 10-15. Aylar Arasında Gözlenir.


İLKEL HAREKETLER DÖNEMİ TEMEL BECERİLERİ

Manipülasyon

Manipülasyonun 3 temel hareketi;

Uzanma- 4. ay

Yakalama- 4-5. Ay

Bırakma- 10. Ay

18 aylık olduğunda uzanma-yakalama-bırakma hareketlerini başarılı bir şekilde yapabilir.


TEMEL HAREKETLER DÖNEMİ

TEMEL HAREKETLER DÖNEMİ GENEL ÖZELLİKLERİ

Çocukların aktif olarak bedenlerinin hareket etme potansiyelini denedikleri ve keşfettikleri bir dönemdir.

Çeşitli denge, yer değiştirme ve manipülatif hareketleri nasıl yapacaklarını, ilk önce tek başına, daha sonra da bir diğeri

ile bağlantılı olarak keşfettikleri bir dönemdir. Koşma ve zıplama gibi yer değiştirme faaliyetleri, fırlatma ve

yakalama gibi manipülatif hareketler, denge tahtası üzerinde yürümek ve tek ayak üzerinde durmak gibi denge

hareketleri erken çocukluk yıllarında gelişmesi gereken temel hareketlere örnektir.


Yaşamın ikinci yılından başlayarak yedinci yılına kadar geçen süre temel becerilerin kazanıldığı dönemdir.

İki yaşından sonra temel hareketler kaba bir şekilde ortaya çıkar. Önce çocuk, kendi bedeninin hareket becerisini anlamak ve bunu

denemek için çaba gösterir. Daha sonra bedeni üzerindeki kontrolü ile hareketlerini daha uyumlu ve kontrollü yapmaya

başlar. Dönemin sonlarında ise çocuk, uyumlu ve kontrollü gelişmiş hareketlerini mekanik yönden etkili olarak gerçekleştirir. 5-6 yaş

döneminde temel beceriler olgunlaşmış olarak görülür.


Çocuğun olgunlaşmasında iyi bir öğretim verilmesi, cesaretlendirilmesinin ve alıştırma

olanağı yaratılmasının önemi büyüktür. Bu dönemde kazanılan becerilerin doğru

öğretilmesi çok önemlidir. Yanlış öğrenilmiş hareketin düzeltilmesi, hareketin ilk kez

öğrenilmesinden daha zordur.


Çocuk, övülmekten hoşlanır. Akranlarının alay etmesi, yaralanmaktan korkması, kaygı taşıması nedeniyle

hareket becerilerini kazanırken korku duyar. Bu nedenle bu dönemde çocuğu, yapabileceği yönünde

cesaretlendirmek gerekir.

Çocukların hareket becerilerini kazanmalarında ortam, araç, zaman gereksinimi de önemli rol oynar. Bu

dönemde çocuk yapacağı etkinlikler ne kadar çok ve bilinçli hazırlanmışsa, bir o kadar hareket becerisi

kazanımı çoğalır.


Sporla ilişkili döneme hazır biçimde başlaması açısından da alıştırma ortamı önemlidir. Bu dönemde hedef, temel hareketlerin olgun

düzeyde başarılmasıdır.


TEMEL HAREKETLER DÖNEMİ EVRELERİ

Başlangıç evresi ( 2-3 yaş) Şekillenme evresi (ilk evre 4-5 yaş)

Ustalaşma evresi (olgunlaşma evresi 5-7 yaş)


BAŞLANGIÇ EVRESİ

Çocuğun temel bir beceriyi yapmasındaki amaca yönelik ilk teşebbüslerini

göstermektedir.


2-3 YAŞ (Büyük Kas Yetenekleri) Çift ayak sıçrar. Geri geri yürür.

Destekle merdiven iner.

Durağan topa tekme atar. Destekle öne takla atar.

2-3 YAŞ (Küçük Kas Yetenekleri) İpe dört boncuk dizebilir. Kapı kolu açabilir. 5-6 küpten kule yapabilir.

Kitabın sayfalarını tek tek çevirebilir. Kâğıdı ikiye katlar.


ŞEKİLLENME (İLK) EVRE

Daha büyük motor kontrolü ve temel hareket becerilerinin ritmik

koordinasyonunu içermektedir.


3-4 YAŞ (Büyük Kas Yetenekleri) 20 cm yükseklikten yere atlar.

Hareketli topa tekme atar.

Parmak ucunda yürür.

Üç tekerlekli bisiklete biner.

Salıncakta sallanır. Kaydıraktan kayar. Öne takla atar.

Ayak değiştirerek merdivene çıkar. Havadan atılan topu tutar.


3-4 YAŞ (Küçük Kas Yetenekleri) Üç parçalı yap-boz yapar.

Makasla keser.

Çizgi üzerinden makasla keser


4-5 YAŞ (Büyük Kas Yetenekleri) Tek ayak üzerinde 4-8 saniye durur.

Değişik yönlere koşar. Dengede yürür.

Çift ayak on kez sıçrar. 5 cm yükseklikteki ip üzerinden atlar.

Altı kez geriye sıçrar. Top sıçratır ve yakalar. Ayak değiştirerek merdiven iner. Tek ayak üzerinde beş kere sıçrar.


4-5 YAŞ (Küçük Kas Yetenekleri) Resimde ev, adam, ağaç çizebilir. Makasla basit şekiller keser, yapıştırır.


USTALAŞMA (OLGUNLAŞMA) EVRESİ

Mekanik olarak etkin, koordineli ve kontrollü performans ile karakterize

edilmektedir.


5-6 YAŞ (Büyük Kas Yetenekleri) Dengede ileri, geri, yanlara yürür.

İp atlar gibi sıçrar. Topa yön vererek sıçratır. İki elle top tutar. İp atlar. Sopa ile topa vurur.

Paten kayar.

İki tekerlekli bisiklete biner. Kızak kayar. Tek ayak üzerinde 10 saniye durur.

Barfikste 10 saniye asılı bekler.


5-6 YAŞ (Küçük Kas Yetenekleri) Kalem tutar.

Büyük harf çizer.

Bir resmin sınırlarını taşırmadan boyar. Kalemtıraş kullanır. Resim keser.

Çekiçle çivi çakar.

İsmini yazar. Koşarken yerden nesne alır. Küçük harfleri bakarak çizebilir.


GENEL ÖZELLİKLERİ

Bu dönem yedi yaş ve yukarısını kapsar Motor gelişimin bu aşaması, temel hareketlerin gelişim aşamasıdır.

Buradaki spor terimi sadece yarışma değil, geniş anlamıyla düşünülmelidir.

Bu dönemde gelişim hızı psikomotor erginliğe ve duyusal etkenlere bağlıdır.


GENEL ÖZELLIKLERI


SPORA YÖNELİK HAREKETLER DÖNEMİ EVRELERİ

Genel geçiş evresi (ortalama 7-10 yaş) Özel hareket becerileri evresi (ortalama 11-13 yaş) Spor dalına özgü hareket becerileri evresi (14 yaş –

olgunlaşma dönemi boyunca devam eder).


GENEL GEÇİŞ EVRESİ

Yavaş yavaş performansın artırılması düşüncesi ortaya çıkmaya başlar.

Kuvvet, dayanıklılık, reaksiyon zamanı, hareket sürati, denge gibi özelliklerin gelişmesiyle performansın artması beklenir.

Değişik hızlarda ip atlama, taş sektirme gibi hareketler bu evrenin tipik geçiş hareketleridir.

Önceki dönemlerde olduğu gibi hareketi yapmış olmak için yapmak yerine, doğru, kontrollü yapabilmek önemli olmaya başlar.

Giderek daha karmaşık ve spor türüne özgü hareketler seçilmeye başlanabilir.


GENEL GEÇİŞ EVRESİ

Bu dönemde çocuk, çok sayıda temel hareketi birbirine bağlayarak yeni beceriler keşfetme konusunda aktif bir katılım içerisindedir.

Bu dönemde spora geniş bir ilgi vardır. Çocuk tüm spor dalları ile ilgilenir ve kendini fizyolojik, anatomik ve

duygusal yönden sınırlanmış hissetmez. Ancak beceri ve yeterlik yönünden sınırlıdır.

Bu dönemde jimnastik, yüzme, buz pateni vb… branşlarda en düşük zorluk derecesinde hareketlerin eğitimi başlatılabilir.


ÖZEL HAREKET BECERİLERİ EVRESİ

Bu dönemde birey, fiziksel kapasitesinin ve sınırlılıklarının farkındadır.

Bu evrede beceri gelişiminde bireysel farklılıklar ve branşa yönelme (isteğe bağlı olarak) ortaya çıkmaya başlar.

Yeterlik düzeyi ve performansı en üst düzeye çıkarma çabası sonucunda yoğun stres duygusu yaşanmaya başlar.

Hareket becerilerini öğrenmeye yarışmaya karşı isteklidirler. Bu dönemde kız çocuklarının motor öğrenme yeteneği bir daha

hiçbir zaman erişemeyeceği düzeye erişir.


ÖZEL HAREKET BECERİLERİ EVRESİ

Erkelerde ise motor öğrenme yeteneği, bu yaşların sonuna kadar büyük ölçüde aynı kalır.


SPOR DALINA ÖZGÜ HAREKET BECERİLERİ EVRESİ

Branşlaşma gelişim evrelerinin en üst aşamasıdır. Çocuğun ilgi duyduğu yetenekleri ile uyum içerisinde isteyerek

yapılan branş seçimi bundan önceki dönemde olduğu gibi bu evrede de devam edebilir.

Branş seçiminde: işe ayrılacak zaman

Ekonomik güç

Yarışmalarda kullanılacak araç-gereçlerin sağlanabilmesi olanağı Vb… etkenler beliryecidir.


SPOR DALINA ÖZGÜ HAREKET BECERİLERİ EVRESİ

Artık gelişim çevresel değişkenlere (rüzgar, sıcaklık, karşı taktik, seyirci faktörü) bağlı engellere rağmen teknik becerilerin güvenle

sergilenmesi, deneyim birikimi ve sergilenmesi olarak değerlendirilir.

Bununla birlikte vücut bölümlerinin hızlı büyümesine bağlı etkenler sonucu, psikomotor yeteneklerdeki yetersizlik, hareket

armonisinini bozulması gibi problemler ortaya çıkar. Çeviklik, bu durumdan en çok etkilenen motorik özelliktir.

Sonuç olarak geçici performans düşüşleri ve öğrenmede güçlükler görülebilir.


BASKETBOL BECERİLERİ Temel hareket becerileri Spor dalına özgü hareket becerileri

MANİPÜLASYON

Pas Göğüs pas, başüstü pas, tek elle pas …

Şut Turnike, çift el atış, sıçrayarak şut

Sektirme Sektirerek pas, olduğu yerde ve hareketli top sürme

Yakalama Bel üzerinden ve bel altından pas, rebaund

Topa havada müdahale Tipleme, hava atışı

YER DEĞİŞTİRME

Koşu Top sürerken ve topsuz farklı yönlere

Kayma Top süren oyuncuyu savunma

Atlama Turnike, pası kesme, pas arası

Sıçrama Hava atışı, tipleme

DENGE

Eksende yapılan hareketler Öne eğilme, pivotlama

Dinamik denge Hız, sürat ve hareket seviyesindeki değişikliklere uyum sağlama

Aldatma Topla aldatma Y R D . D O Ç . D R . M U S T A F A K A Y I H A N E R B A Ş 91


SON

KAYNAKLAR

Gallahue, D.L., Ozmun, J.C. & Goodway J.D. (2014) Motor Gelişimi Anlamak: Bebekler, Çocuklar, . Gençler, Yetişkinler, (7. Baskı) Edit: Dilara Sevimay ÖZER, Nobel Yayınları, Ankara. Mengütay, S. (2006). Çocuklarda hareket gelişimi ve spor, Morpa Kültür yayınları, İstanbul. Schmidh, R.A. & Wrisberg, C.A. (2012) Motor Öğrenme ve Performans, Edit: Ziya Koruç, Anı Yayınları, Ankara.

Education

Psi̇komotor geli̇şi̇m Mustafa Kayıhan Erbaş