Upload
rob-smit
View
568
Download
3
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Review of the Galilean Moons of Jupiter (in Dutch)
Citation preview
Woensdag 4 november 2009
VUH Lezing in de Cyclus
“Astronomie nader bekeken”
door Rob Smit
Een selectie van Jupiter’s 61 manenDe meeste banen liggen ver buiten die van de Galileïsche manen
Hans Lippershey (Wesel 1570 – Middelburg 1619)Jacobus Metius (Alkmaar na 1571 – Alkmaar 1628)
Sacharias Jansen (Den Haag, ca. 1585 - Amsterdam, ca. 1632)
Lippershey
Patentaanvraag door Hans LippersheyOp 2 oktober 1608 bij de Staten Generaal
“Den Hollandschen Kijker”
Galileo Galilei verdedigde zich in Romemeerdere malen tegen de katholieke kerk
… en verloor …
De manen van Jupiter gefotografeerd door een goede amateurtelescoop
Het woord "telescoop" (“ver zien”) werd in 1611 voor het eerst gebruikt door de Griekse wiskundige Giovanni Demisiani voor het instrument dat Galileo Galilei in Florence demonstreerde.
Zelf gebruikte Galileo tot die tijd het woord "perspicillum“ (“brillenglas”).
7 januari 1610
waarnemingen van Galileo Galileï
De vier “Galileïsche manen” van Jupiter
Galileo Galileï 1564 – 1642 Simon Marius (Mayr) 1573 – 1624
“Io, Europa, Ganymedes en Callisto behaagden Jupiter”
Claudius Ptolemaeus
90 - 168
GeocentrischWereldbeeld
Μαθηματικὴ Σύνταξις, Wiskundige Verhandeling“Almagest”, De Grootste
Nicolaus Copernicus
1473 -1543
“De revolutionibus orbium coelestium”Over de omlopen van de hemellichamen
Heliocentrische Wereldbeeld
De Deense astronoom Rømer vond dat de eclipse van de Jupitermaan Io bij oppositie 11 minuten eerder leek plaats te vinden dan bij conjunctie
het verschil wordt veroorzaakt door de langere weg die het licht moet afleggen bij conjunctie.
Hij berekende de lichtsnelheid op 250.000 km/s (in werkelijkheid 300.000 km/s)
Ole C. Rømer
1644 -1710
Io
Io420.000 km
Europa
Europa670.000 km
Ganymedes
Ganymedes1.070.000 km
Callisto
Callisto1.880.000 km
Jupiter
Maan
Europa
Io
Callisto
Ganymedes
3.472 km
5.262 km
4.821 km
3.122 km
3.660 km
diameter
12.750 km
5,52 kg/dm3
3,65
3,01
3,53
1,83
1,94
MERCURIUS
5,43
MARS
3,93
Io
3,53
Europa
3,01 1,83Callisto
1,94Ganymedes
5,52
AARDE
KernMantel
Korst
Steen-IJzer Kern?
Steen Mantel
Zwavel Korst
Steen-IJzer Kern?
Steen Mantel
IJs-Water Korst
Steen-IJzer Kern?
Water-Steen Mantel
IJS-Steen Korst
Nikkel-IJzer-Kern
Steen Mantel
Steen Korst
Steen-IJzer-Kern?
Steen Mantel
Steen Korst
Water-Steen Mantel
IJs-Steen Korst
Water-Steen Kern?
Exploratie van JUPITER – Galileo
1950 1960 1970 1980 1990 2010
USSR4 oktober 1957
Spoetnik-1
Pioneers 10 & 11
Voyager 1 & 2
18 oktober 1989lanceringGalileo
7 december 1995baan rondJupiter
21 september 2003stort in atmosfeer
JupiterVEEGA
20002000
7 december 1995sonde stort in
atmosfeerJupiterBAANSNELHEID
Venus 35 km/secAarde 30 km/sec
Kern steen en ijs
Mantel steen en ijs
Korst ijs en steen
Sg 1,83
Oppervlak ~ 4,3 Ga
Rotatie 16.69 dagen
Baan 16.69 dagen
Afstand 1.880.000 km
Callisto heeft de grootste dichtheid aan inslagkraters van het zonnestelsel
Door sublimatie van ijs zijn scherpe kraterranden en bergpieken
op Callisto afgerond
IoEuropa
Ganymedes
Callisto
Intensiteit van straling in het equatoriale vlak van JupiterAlleen Callisto ligt net buiten deze gordel
grootste maan van het zonnestelsel…
Kern steen en ijzer
Mantel steen en waterijs
Korst waterijs en steen
Sg 1,94
Oppervlak 0,7 Ma – 4,0 Ga
Rotatie 7.16 dagen
Baan 7.16 dagen
Afstand 1.070.000 km
detail
Mozaïc foto vanGanymedes
door Voyager-2
Verse inslagkraters op het gegroefde terrein van Gany-medes. Bij gunstige belichting vertonen beide kraters een stralenkrans van ejecta.
38 km
Gula
Achelous
Nicholson Regio
Harpagia Sulcus
Noord
14N-319
Grensgebied tussen donker, oud terrein en licht, jong terrein. Op het lichtere
terrein komt waterijs aan het oppervlak.
Geologische KaartGalileo Regio op Ganymedes
Kern steen en ijzer?
Mantel steen
Korst ijs en water
Oppervlak 50 – 450 miljoen jaar
Rotatie 3.55 dagen
Baan 3.55 dagen
Afstand 670.000 km
Terracotta beeldje van de godin Europa(Athene, ca 460 vC – 480 vC)
Eurpese Parlement in Straatsburg
Titiaan 1559-62 Ontvoering van Europa door Jupiter als stier
Harde, koude enstijve korst van ijs
steenachtige mantel
steen- en ijzer-houdende kern
ijskorst
warmere, opstijgendeijspluimen
Harde, koude enstijve korst van ijs
steen- en ijzer-houdende kern
steenachtige mantel oceaan van water onder de ijskorstwater en
ijskorst
“Het Dunne IJs Model” “Het Dikke IJs Model”
Lenticula (mv lenticulae) in het Conamara Chaos Regio
10N 273W
Sotin et al. (2001) Europa: Tidal heating of upwelling thermal plumes and the origin of lenticulae and chaos melting.
Chaotisch terrein
Mogelijk ontstaan door inslagen van relatief grote meteorieten (> 1 km). Het opengeslagen wak is vervolgens weer dichtgevroren.
Cox et al., 2008 Impact penetration of Europa’s ice crust as a mechanism for formation of chaos terrain
Europa in echte kleuren
Eerste hoge-temperatuur (380 ºC) ooit gezien met de onderzeeër “Alvin” in 1979convectie in de mantel
Zwarte Roker“Black Smoker”
Bron van het leven
op Aarde?
lenticula
3600 m ijs
Artistieke impressie van een Hydrobot onder het ijs van Europa
1,5 m
Cryobot
cryobot prototype
Cryobot en Hydrobot onder het ijs van Europa
Kern steen-ijzer?Mantel steenKorst zwavelSg 3,53Oppervlak ~ recentRotatie 1.76 dagenBaan 1.76 dagenAfstand 420.000 km
Voyager 2 ontdekking in 1979 actief vulkanisme op Io
Io op 28 juni 1996
Io op 16 oktober 2001
Depressies, hoogvlaktes en laagvlaktes in het Tvashtar Catena gebied op Io. Steile tot ~2000 m hoge wanden.
in: Moore ed. 2004 Jupiter the Planet, chapter14, Lithosphere of Io.
Actief vulkanisme – uitvloeien van roodgloeiende lava (~vloeibaar zwavel)
Het Culann-Tohil gebied op Io
kernmantel
Vijf opeenvolgende beelden van Io op 1 maart 2007 genomen door New Horizon (op weg naar Pluto) met het tot 330 km hoog uitstoten van gas en gesteente door de vulkaan Tvashtar.
Een deel komt in een baan om Jupiter, wordt daar uitgesmeerd en vormt een (vrijwel onzichtbare) ring rond de planeet.
De gassen uit de vulkanen van Io worden gevangen in het sterke magnetische veld van Jupiter en vormen een torus tussen Io en de polen van de gasreus.
Galileo, 31 maart 1998
Satelliet met zonnepanelen!
Toekomstige Exploratie van JUPITERNASA Juno Missie
“Atmosfeer en magnetosfeer van Jupiter”
1970 1980 1990 2000 2010 20302020Pioneers 10 & 11
Voyager 1 & 2
1972-73
1979
2000Galileo
1995-2003
augustus 2011lancering
2016in 11-dagen
polaire omloopbaan
2017-18einde missie
“Abductie van Io
door Jupiter
vermomd als wolk”
Correggio, ca 1531Juno, vrouw van Jupiter
Rembrandt, ca 1662-65
Toekomstige Exploratie van JUPITEREuropa Jupiter Systeem Missie
“Europa & Ganymede Orbiters; Europa Lander”
1970 1980 1990 2000 2010 20302020Pioneers 10 & 11
Voyager 1 & 2
1972-73 1979
2000Galileo
1995-2003 Juno 2011-2016
2020lanceringen
2029einde missies
2020 2030
Jupiter Ganymede Orbiter (JGO)
Jupiter Europa Orbiter (JEO)
2 Lander met Cryobot1 Vind boorlokatie
Cargo en Tanker
Ruimtevaartuig met 6 bemanningsleden
Far-Term NEP (Nuclear Electric Propulsion) Cargo Vehicle(NASA, 2003)
Habitat
ISRU propellant processing plantReusable crew lander
130 m
Artistieke impressie van een basis op Callisto