TYPY ARGUMENTÓW

i sposoby przekonywania

REFLEKSJA NAD ARGUMENTACJĄ

POCZĄTKI demokracja w Atenach: Wybieralność najważniejszych

funkcji państwowych; konieczność osobistego bronienia

się w sądach;

V w.p.n.e – wędrowni nauczyciele argumentacji => sofiści;

392 p.n.e., Ateny – stacjonarna szkoła perswazji (Izokrates, uczeń

Sokratesa); II połowa IV w.p.n.e. – Arystoteles:

Retoryka, Topiki, O dowodach sofistycznych;

DALSZY ROZWÓJ (w skrócie)

STAROŻYTNA REFLEKSJA NAD ARGUMENTACJĄ

LOGIKA (FORMALNA)

TEORIA KRYTYCZNEGO

MYŚLENIA

PRÓBY KLASYFIKACJI (ARYSTOTELES)

ARGUMENTY

DEDUKCYJNEoparte na prawach

ogólnych,konkluzja wynika z

przesłanek w sposób logicznie konieczny

INDUKCYJNEoparte na przykładach,nie nadają wnioskowi

waloru logicznej konieczności

(za: Tokarz 2006)

PRÓBY KLASYFIKACJI (ARYSTOTELES)

ARGUMENTY

kategoria ethospodnoszenie wiarygodności mówcy

kategoria pathosgra na nastroju odbiorcy

kategoria logosargumentacja rzeczowa i

merytoryczna(Arystoteles, 1988 za: Tokarz

2006)

PRÓBY KLASYFIKACJI

ARGUMENTY

POPRAWNE NIEPOPRAWNE

TYPY ARGUMENTÓW

ARGUMENTUM AB EXEMPLO

(argument z przykładu) odwołuje się do przykładu mającego potwierdzić postulowaną zależność.

ARGUMENTUM AB UTILI

argument z użytecznościwskazanie, że prawdziwość tezy jest

czymś korzystnymodwołanie do myślenia życzeniowego

ARGUMENTUM AD ABSURDUMargument odwołujący się do absurdu

sprowadzenie czyichś tez (lub ich konsekwencji) do absurdu;

wskazanie, że w parze z jednym poglądem rozmówcy musi iść pogląd

drugi, który jest absurdalny i przez to nie do przyjęcia

ARGUMENTUM AD ANTIQUITATEM

argument odnoszący się do starodawności

potwierdzeniem słuszności tezy jest fakt, że tak było dawniej, często od zawsze

ARGUMENTUM AD AUDITORES

argument skierowany do słuchaczypolega na bezpośrednim zwróceniu się do

widowni w celu wywołania określonej reakcji i wywarcia w ten sposób presji na

rozmówcy

ARGUMENTUM AD BACULUM

argument do kijagrożenie rozmówcy

wskazywanie kary związanej z nieprzyjęciem tezy

ARGUMENTUM AD CAROTAM

argument do marchewkikuszenie rozmówcy

wskazywanie nagrody związanej z przyjęciem tezy

ARGUMENTUM AD CONSEQUENTIAM

argument odnoszący się do konsekwencjiwskazanie negatywnych konsekwencji

tezy

ARGUMENTUM AD CRUMENAM

argument do trzosuprzekupstwo, uzyskiwanie przychylności

przez podarunekLUB

wnioskowanie z czyjegoś bogactwa o jego wiarygodności

ARGUMENTUM AD FIDEMargument do wiary

zwłaszcza przedstawienie jakichś tez jako odwołujących się do wiary, jej zasad bądź

jej świętych ksiągw przypadku ludzi wierzących odniesienie się do religii

sprawia, że skuteczność argumentacji wzrasta, ponieważ autorytet i zaufanie wzbudzane przez kult

obniżają krytycyzm odbiorcy (Szymanek, 2004)

ARGUMENTUM AD HOMINEM

również ad personamargument skierowany do człowieka

atak na dyskutanta, nie na jego poglądy czy sposób argumentacji

ARGUMENTUM AD IGNORANTIAM

argument do niewiedzyz faktu, że dyskutant nie może dowieść

swojej tezy wyprowadza się jej fałszywość

ARGUMENTUM AD INVIDIAM

argument do nienawiściodwołanie do nienawiści odbiorcy do

jakieś osoby lub grupy osób

ARGUMENTUM AD METUM

argument do strachuargumentacja odwołująca się do lęków

odbiorcy

ARGUMENTUM AD MISERICORDIAM

argument odnoszący się do litościnawiązanie do współczucia

wywołuje emocjonalną reakcję u odbiorcy, która czasem przysłania

racjonalne myślenie

ARGUMENTUM AD PASSIONES

argument do namiętnościwykorzystanie namiętności słuchacza

przywołanie tego, co zostanie zaakceptowane ze względu na nie

ARGUMENTUM AD POPULUM

argument do upodobań luduargumentacja demagogiczna,

trafiająca do tłumu niezdolnego do śledzenia skomplikowanych wywodów

ARGUMENTUM AD QUIETEM

argument do poczucia spokojuperswazyjne wykorzystanie wartości jaką

jest „święty spokój”

ARGUMENTUM AD REM

argument do rzeczyteż: argumentum ad meritum

argument odwołujący się do faktów, do merytoryki

ARGUMENTUM AD RIDICULUM

argument do śmiesznościwyśmiewanie lub ośmieszanie

• tezy interlokutora• rozmówcy w związku z prezentowaną

przez niego tezą

ARGUMENTUM AD SUPERSTITIONEM

argument odnoszący się do przesądówwykorzystanie w argumentacji wiary w

przesądy i zabobony

ARGUMENTUM AD REVERENTIAM

argument do szacunkuargumentacyjne wykorzystanie szacunku

wobec określonych osób czy wartości

ARGUMENTUM AD VANITATEM

argument do próżnościwykazywanie, że podzielanie określonych poglądów dobrze świadczy o rozmówcy

ARGUMENTUM AD VERECUNDIAM

argument do nieśmiałościargument nastawiony na onieśmielenie słuchacza przez wykorzystanie słynnych

nazwisk, trudnych pojęć itp.

ARGUMENTUM A SILENTIO

argument z milczeniaargumentacyjne wykorzystanie braku dowodów przeczących prezentowanej

tezie, które ma wskazywać jej słuszność

ARGUMENTUM A SIMILI

argument z podobieństwaargument oparty na podobieństwie

dwóch zjawisk, z którego wyprowadza się tezę

REGUŁY WPŁYWU SPOŁECZNEGO

R. Cialdini

ARGUMENT Z AUTORYTETU

wykorzystanie poglądów osoby uznawanej za autorytet dla poparcia

przedstawianej tezy

SPOŁECZNY DOWÓD SŁUSZNOŚCI

wykorzystywanie postępowania innych ludzi (wielu, większości) jako dowodu

słuszności proponowanej tezy

REGUŁA WZAJEMNOŚCI

perswazyjne wykorzystanie zobowiązania powstającego na zasadzie „jeśli ja

zrobiłem coś dla ciebie, to teraz ty musisz zrobić coś dla mnie”

REGUŁA LUBIENIA I SYMPATII

perswazyjne wykorzystanie sympatii wobec pewnych osób, w tym szczególnie

osoby mówcy

REGUŁA KONSEKWENCJI

perswazyjne wykorzystanie silnego dążenia ludzi do bycia (i bycia

postrzeganym jako) konsekwentym

BIBLIOGRAFIAK. Szymanek „Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny”Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012M. Tokarz „Argumentacja. Perswazja. Manipulacja”, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006Z. Ziembiński: „Logika praktyczna”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997