Судалгааны мэдээлэлд шинжилгээ хийх SPSS программын хэрэглээ

Сургалтын Агуулга         -Энэ программ нь математик  статистикийн үндсэн аргуудын тооцоо, судалгааны ажлыг

компьютер ашиглан хийхэд  зориулагдсан. WINDOWS 95-аас хойших системд ажилладаг олон хувилбар гарч одоо 22 дахь хувилбар нь арилжаанд гарсан байна.      Онцлог нь математик  статистикийн арга, үндэсийг сайн мэддэг, WINDOWS-ийн орчны программуудыг ашиглаж сурсан хүн хялбар аргаар эзэмшиж болохоор асуулгаар харилцаж (диалог горим, зөвлөгчийн WIZARD горимтой)  ажилладаг систем юм. Энэ программ нь үндсэн мэдээлэл оруулах, өөр программ, файлд хөрвүүлэх, бусад систем программтай (ACCESS, EXCEL, DBASE, …г.м) холбогдох боломжоор сайн хангагдсанаас гадна, судалгааны зориулалттай хялбар таблиц бүрдүүлэх, бичихэд тохиромжтойгоороо өмнөх хувилбаруудаасаа  илүү болсны дээр орох мэдээллийн тодорхойлолтыг хийх (VALUES), мэдээлэл дотор хувиргалт хийх(RECODE), боловсруулалт хийх мэдээллийг сонгон авах(SELECT CASE), файлуудыг нэгтгэх, агрегац хийх, бүтцийг өөрчлөх, задлах зэрэг олон сайн үүрэг функцүүдтэйгээрээ онцлог систем юм.

   

SPSS-системийн ¿íäñýí çàðчèì ба Data Editor программ

 

Ýíý ïðîãðàìì íü File, Edit, View, Window, Help çýðãýýðýý EXCEL ïðîãðàììòàé òºñòýé ¿íäñýí ìåíþíèé ¿ëäñýí õýñýã íü ýíý ïðîãðàììûí îíöëîã ¿éë àæèëëàãààã õýðýãæ¿¿ëýõýä çîðèóëàãäñàí áîëíî. ¯íäñýí öýñèéí ¿¿ðã¿¿äýýñ çàðèì îíöëîã ç¿éëèéã òîâчëîí òàéëáàðëàâàë:

• SPSS Data Editor ïðîãðàìì íü áîëîâñðóóëàëòàä îðæ áàéãàà ìýäýýëëèéã òîäîðõîéëîõ, îðóóëàõ, èìïîðòëîõ, ýêñïîðòëîõ, õóâèðãàõ á¿õèé ë ¿éë àæèëëàãààíä ¿éëчèëíý. SPSS Data Editor–ûã õàðàõàä äîòðîî Data View, Variable View ãýñýí õ¿ñíýãт (Sheet) áàéõ áºãººä ýõíèé Data View-ä үндсэн ìýäýýëëèéí ìºð¿¿ä, äàðààчийн Variable View-ä ìýäýýëëèéí ¿ç¿¿ëýëò бүрийг òîäîðõîéëох ìºð¿¿ä áàéäàã

• Data View äîòîð áàéãàà ¿íäñýí ¿ç¿¿ëýëòèéí ìºð¿¿ä òîäîðõîéëîëòûíõîî äàãóó áàãàíà áàãàíààð äàðààëñàí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýñ òîãòîõ áºãººä ò¿¿íèéã EXCEL-èéí sheet-òýé àäèëààð áîäîæ àøèãëàæ áîëîõ судалгааны үзүүлэлтийг агуулсан (sheet) ýíãèéí ìàòðèö áîëíî.

• Variable View äîòîð ¿ç¿¿ëýëòèéí òîäîðõîéëîëò áàéðëàõ áºãººä òàáëèö áîëîâñðóóëàлтад øààðäàãäàõ үндсэн òîäîðõîéëîлтóóä áàéðëàíà. ¯¿íä:

• Name Òóõàéí ¿ç¿¿ëýëòèéí íýðèéã (программд ашигладаг íýð) çààñàí ¿ñýã òîîí èëýðõèéëýë (8 тэмдэгт)

• Type ¯ç¿¿ëýëòèéí òºðºë, õýëáýðèéã çààãч, ãîë òºëºâ Numeric-òîî, String-òåêñò áàéäëààð ä¿ðñëýãäýíý.

• Width үç¿¿ëýëòèéí ºðãºí áóþó õýäýí тэмдэгтээс òîãòîõûã çààíà.• Decimal òîîí ¿ç¿¿ëýëò áîë òàñëàëûí àðààð õýäýí îðîíòîé áàéõûã

çààíà.• Label òóõàéí ¿ç¿¿ëýëòèéí íýð (òàâëèöàä áè÷èãäýæ ãàðàõ íýðшил)

• Values ¿ç¿¿ëýëòèéí òóõàéí óòãàíä õàðãàëçóóëàí îíîîæ ºãñºí íýðèéã øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë îðóóëæ ºã÷ áîëíî. Íýðèéã îðóóëàõäàà òýð ¿ç¿¿ëýëòèéí values áàãàíàíä äàðàõàä óòãà, îíîîæ ºãºõ íýð 2-ûí öîíõíóóäûã áºã뺺ä íýìýõ (Add) òîâ÷ëóóðûã àøèãëàí îðóóëæ ºãºõ áàñ õàñàõ áîëîìæòîé. Àíõààðàõ íü: èíãýæ îðóóëñàí íýð äàðàà íü òàáëèö áè÷èæ ãàðãàõàä óòãà á¿ðòýý энэхүү îíîãäñîí íýðòýéãýý ãàð÷ èðäýã. ̺í äýýð äóðäñàí Recode-ã àøèãëàí òóõàéëáàë íàñíû óòãóóäûã íàñíû àíãèëàë áîëãîí õºðâ¿¿ëýýä Label-ä àøèãëàæ óëìààð òàáëèöàä àíãèëàëààð íü ãàðãàæ áîëîõûã àíхààð ÷ àâч авч болно. Åð íü òàáëèöä Label-ä çààãäñàí íýð ò¿¿íèé äîð Values –ä çààñàí íýð¿¿äýýð çàäàð÷ áè÷èãäýõ íºõöºë á¿ðýëäýíý.

• Missing Òóõàéí ¿ç¿¿ëýëòèéí çàðèì óòãûã àëäààòàé /áóðóó/ óòãà ãýæ çààæ ºã÷ áîëäîã. ¯¿íèéã ìºí ¿ç¿¿ëýëòèéí Missing áàãàíàä äàðàõàä àëäààòàé óòãà áè÷èõ áîëîìæ ãàð÷ èðíý. Ýíý íü òóõàéí ¿ç¿¿ëýëòèéã îðîëöóóëñàí òàбëèö áîëîâñðóóëàõàä ò¿¿íèé Missing óòãûã òîîöîæ òîîëæ ä¿ãíýæ àâäàãã¿é áîëîõûã àíõààðах хэрэгòýé. Missing – óòãà 2 төрөл: ñèñòåìèéí ãýäýã íü áºãëºã人ã¿é áîë öýãýýð ä¿ðñëýãäñýí áàéíà, õýðýãëýã÷èéí ãýäýã íü õýðýãëýã÷ийн тодорхойлж өãñºí буруу утгыг õýëäýã.

• Columns Òóõàéí ¿ç¿¿ëýëòèéí áàãàíûí íèéò ºðãºíèéã çààæ ºãäºã. Width -ýýñ ºðãºí îéëãîëò þì.

• Align үç¿¿ëýëò ººðèéí öîíõîíäîî õýðõýí баруун зүүн тийш, төвд гэх мэтчилэн áàéðëàõûã ýíãèéíýýð çààæ ºãäºã.

• Measure ¿ç¿¿ëýëòèéí õýìæýýñèéã ãîë òºëºâ òîîí áîë Scale, ¿ñýã òîîí áîë /String/, шинж чанар, зэрэглэлийг ангилсан бол nominal, төвшнийг тодорхойлсон тоогоор хэлж илэрхийлдэггүй баян, ядуу, чинээлэг гэх мэтийн бол ordinal гэж хэлдэг.

Ìýäýýëëèéã õýðõýí îðóóëàõ• Øóóä SPSS системийн Data Editor-ийг ашиглан õ¿ñíýãòýä

мэдээлэл îðóóëах гэвэл ýõýëæ äýýð çààñíû äàãóó ¿ç¿¿ëýëòèéí òîäîðõîéëîëòîî Variable View –ä тодорхойлж өгөөд äàðàà íü Data View-ä ¿íäñýí ìýäýýëëýý îðóóëæ ºãíº.

• Гаднаас импорт хийж оруулах гэвэл тухайн тохиолдолд EXCEL-ýýñ îðóóëàõäàà EXCEL-èéí ôàéëûíõàà çºâõºí 1-ð ìºðºíä ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéíõýý íýðèéã áèчèæ õàäãàëààä SPSS-ò îðæ OPEN data õèéãýýä ôàéëûí /type/ òºð뺺 *.xls ãýæ çààãààä õàäãàëñàí ôàéëàà íýýíý. Ýíý ÿâöàä 1-р ìºðèéã ¿ç¿¿ëýëòèéí íýð ãýæ àâàõ óó ãýõýä íü òèéì ãýæ õàðèóëààä îðóóëæ èðýõýä Variable View-ä ¿íäñýí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä, Data View –ä ¿ç¿¿ëýëòèéí íýðñ îðñîí áàéíà. ¯¿íèé äàðàà Data View-ä îðæ ¿ç¿¿ëýëòèéí òîäîðõîéëîëòîî øààðäëàãûí äàãóó íýìæ çàñч òîäîðõîéëæ áîëíî.

• ªºð áóñàä системээс оруулах бол: EXCEL-ýýñ ôàéë îðóóëàõтай àäèë DBASE, ACCESS çýðãýýñ îðóóëæ àâч áîëîõ þì. ̺í урьдчилан тодорхойлогдсон òîäîðõîéëîëò бүхий SPSS файл äýýð EXCEL-ýýñ нэргүй дан тоогоо сонгон идэвхжүүлээд Variable View-ä Copy, Paste –ààð ¿íäñýí òîîã îðóóëæ àâч áîëíî.

• 1. File • New - ¿íäñýí ìýäýýëëийгшинээр îðóóëж эхлэх гэж байгаа áîë øèíý

ãýæ íýýãýýä àæèëëàíà. Òýгэõäýý àæèëëàõ файлын төрөл, õóóäàñ íü áóñàä åðäèéí ñèñòåì¿¿äèéíõýýñ îíöëîã áîëîõûã öààøäûí òàéëáàðóóäààñ ¿çýõ áîëíî.

• Open: data - çºâõºí áîëîâñðóóëàëò õèéãäýæ áàéñàí SPSS-ийн өөрийнх нь ìýäýýëëèéã íýýíý (*.sav-ºðãºòãºëòýé ôàéë байх ёстой.)

• Output – áîëîâñðóóëàлт судалгаа хийгээд ãàðñàí ¿ð ä¿íãèéí (òàáëèö, график бүхий) ôàéë. (*.spo-ºðãºòãºëòýé ôàéë)

• Read text data – åðäèéí òåõò ôàéëûã îðóóëæ ¿íäñýí ìýäýýëýë áîëãîí àøèãëàõ òîõèîëäîëä хэрэглэнэ. (EXCEL-èéí OPEN text file øèã)

• Recently used data – ñ¿¿ëèéí ¿åä àøèãëàæ áàéñàí áîëîâñðóóëàëòûí ìýäýýëýë¿¿äèéí íýðñ õàäãàëàãäàæ áàéäàã òóë òýäíèé àëü íýãèéã øóóä íýýæ áîëíî

• Recently used file – ñ¿¿ëèéí ¿åä àøèãëàæ áàéñàí áîëîâñðóóëàëòûí áóñ OUTPUT ã.ì ôàéëóóäûã íýýæ áîëíî.

2-3. EDIT, VIEW  Ýäãýýð ìåíþí¿¿äèéã áóñàä (EXCEL, WORD ã.ì) ïðîãðàììûí àäèëààð

îéëãîæ áîëíî. 4. DATA Мэдээлэлтэй ажиллах

Ýíý õýñýãò ôàéëòàé àæèëëàõàä ìàø чóõàë õýðýã áîëäîã õýä õýäýí àøèãòàé äýä ìåнþ áàéäàã. Äýä ìåíþí¿¿äèéí àæèëëàãààíû çàðчìûã òàéëáàðëàâàë:

 Define dates îãíîîã ÿàæ òîäîðõîéëîõûã çààæ ºãíº.Insert variable àøèãëàæ áàéãàà ìýäýýëëèéí äîòîð øèíý

¿ç¿¿ëýëò íýìæ îðóóëàõInsert Case àøèãëàæ áàéãàà ìýäýýëýëä íýã øèíý ìºð

(àæèãëàëò) îðóóëàõGoto case àøèãëàæ áàéãàà ìýäýýëëèéí òîäîðõîé ìºðä ò¿¿íèé

äóãààðûã òàâüæ õ¿ðýõ

Thank You

Kingsoft OfficeMake Presentation much more fun