STANDARDİZASYONUN KÜRESEL EĞİTİM VE MÜHENDİSLİK UYGULAMALARINA ETKİLERİ

MAKALE • SÖYLEŞİ • GÖRÜŞ DOSYA: MESLEK AHLAKI VE MÜHENDİSLİK ETİĞİ

Mimar ve Mühendis74

STANDARDİZASYONUN KÜRESEL EĞİTİM VE MÜHENDİSLİK

UYGULAMALARINA ETKİLERİ

Mühendislik eğitiminde ve uygulamalarında standartların kullanımının yaygınlaşması, iş gücü ve ürünlerin küresel pazarlarda rekabet gücünü arttırır. ABET/MÜDEK kriterlerini sağlayan mühendislik fakültelerinin çoğalmasıyla, bitirme projelerinin uluslararası/ulusal standartlara uygun

yapılmasını sağlayacaktır. Mühendislik Standardizasyon dersinin mühendislik fakültesi ortak ders havuzuna mutlaka girmesi gerekir. Yetkili kurumlar tarafından yapılacak rapor ve proje denetimlerinde standardizasyona geçilmesiyle kötü mühendislik uygulamaları azalabilir.

Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL1,2

İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü1

MMG Yönetim Kurulu Üyesi2

STANDARDİZASYON YOKSA TEHLİKE BÜYÜR Standartsız mühendislik hizmeti alan kurumların, standartsız, kalitesiz ve riskli mühendislik uygulamalarına izin vermeyerek kötü mühendislik uygulamalarına engel olması beklenir. Hiz-mette standart aranmazsa, standardizasyon esaslı çalışan mühendislik uygulamaları yapan firmaların rekabet gücü zayıf-lar. Yasa ve yönetmeliklere girdiğinden dolayı talep edilen mühendislik hizmetlerinin bir rutin olarak görülmesi hatalıdır. İşin yapılış sürecinden daha çok şekilsel şartlarının sağlanma-sını yeterli gören bir bakış açısı standartsız mühendislik hiz-metlerine destek sağlamış olabilir. Bir deprem anında çürük zemine veya çürük binalara sağlam raporu verilmesi gibi çok uç örneklerin sayısal ve yerleşik dağılımı afetlerden (deprem, heyelan veya dere yatağının taşması) sonra ortaya çıkar. Van depreminden sonra, güya 2007 deprem yönetmeliklerine göre yapılmış olduğu bilinen binaların hasar görmesi gibi tuhaf durumlar ortaya çıkar. Yönetmelikler kusursuz veya güncel olsa dahi, yönetmeliklerin hatalı uygulanmasına bağlı olarak ortaya çıkan hatalı veya denetimsiz mühendislik uygulamaları belli olmaktadır. Kısaca, zemin ve yapı incelemelerini deprem öncesinde ve deprem sonrasında standartsız mühendislikle yaptıran bürokratik veya idari zafiyetin varlığı anlaşılır.

STANDARDİZASYONA GEÇİLMESİ KÖTÜ MÜHENDİSLİĞİ SİLERStandartsız mühendislikle işlerin yapıldığı ilçe belediyeleri veya kentlerde, standartlı mühendislik hizmeti veren firmaların yaşaması zordur. İş tanımı ile işin özelliğiyle ilgili mühendislik standartlarının teknik şartnamelerde birlikte yazılması gerekir. Denetim sürecinde şekilcilik terk edilmeli, yapılan işin standar-dizasyonuna bakılmalıdır. Mühendislik uygulamalarında Avrupa ve Dünya mühendislik standartları mevcut olmasına ve bazıla-rının TSE tarafından çevrilerek yayınlanması yaygın kullanıla-cağını garanti etmemektedir. Avrupa Birliği’ne aday bir ülke olmamızdan dolayı, Avrupa Yer ve Yapı İnceleme Standartları ülkemizde uyulması gerekli standartlar olarak dikkate alınası gereken müktesebatları meydana getirir. Bunlara rağmen; standartlar ülkemiz kurumları tarafından ya bilinmemekte ya da standartlı mühendislik hizmeti maliyetleri yükselteceği için görmezden gelinerek görev ihmali yapılmaktadır. Özellikle, JFMO İstanbul Şube yönetimi olarak ilk ziyaretimizi TSE’ye yaptık ve ASTM tarafından Jeofizik Mühendisliğiyle ilgili stan-dartların önce çevrilerek ve daha sonrada Türk Standartları olarak kabul edilmesini istedik. Ziyaretimizin ikinci adımı ola-rak, İnşaat Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Pelin Gündeş

Temmuz - Ağustos 2013 75

Bakır mecliste ziyaret edildi. TSE bünyesinde zemin ve yapı inceleme

standartlarını belirleyecek bir komisyon kurulması huşunda yardımcı

olması istendi. Ülkemizde kentsel dönüşümün başladığı tarihi süreç-

te zemin ve yapı standardizasyonu konusunda uluslararası stan-

dartların TSE standartları olarak kabul edilmesinin önemli olacağı

belirtildi. TSE Genel Müdürüne ulaşmaya çalışması ve önerimize

iletmek için gayret göstermesine karşın standardizasyon konusunda,

TMMOB çatısı altında bir şube olarak yapmış olduğumuz kritik giri-

şim sonuçsuz kaldı.

STANDARDİZASYON MÜHENDİSLİKTE KALİTEYİ GARANTİ EDERStandartsız mühendislik uygulamaları iş yerini bulsun yaklaşımıyla

talep edilirse, mühendislik hizmetlerinde kaliteyi önceleyen firma-

ların büyümeleri zordur. Hizmet alımında standart koşulu yoksa işi

alan firma mühendislik kalitesinden ödün vererek işini tamamlaya

zorlanacaktır. Doğal sonucu olarak, çalıştırdıkları mühendislere

asgari ücretin biraz üzerinde ücret teklif ettikleri veya verdikleri gibi

dünyada fazla olmayan düşük ücretli mühendis istihdamına mecbur

olabilir. Standartsızlık ülkemizin geleceğini ve mühendislik eğitiminin

varlığını tehdit eden en önemli sorundur. Yazının bundan sonra ki

bölümünde standartlara kısaca değinilecek ve standart çıkartan

kurumların tanıtımıyla devam edecektir.

STANDARDİZASYON UZLAŞMADIRYapılan işin süreçlerini veya hizmet veren mühendisin birikim düze-

yinin değerlendirilmesinde kullanılan kurallara standartlar denir. En

basit şekliyle tanımı, bir ürünün üretilme ve kullanılma şekliyle ilgili

tüm tarafların katılımıyla ortaya çıkan uzlaşıdır . Ürün kelimesi, sistem

donanımı, kullanılan programlar, hesaplama ve uygulama biçimleri,

laboratuvar ve arazi deneyleri, yer ve yapı incelemeleri gibi daha çok

farklı mühendislik uygulamalarını kapsar. Standardizasyon kavramı

içerisine, terminoloji ve malzeme özellikleri, üretim süreç aşamaları,

ürünlerin test teknikleri ve matrisleri, veri işlem süresinin azaltılması,

raporlamada formatların geliştirilmesi, istatistik yaklaşımlar, analiz ve

değerlendirme gibi daha sayılabilecek pek çok konu girebilir.

STANDARDİZASYONDA HEDEF SIFIR PROBLEMDİRStandardizasyon sürecinde başlıca genel özellikler olarak, aksaklıkla-

rın düzeltilmesi, çalışma performansının yükseltilmesi, yeni bilgilerin

dâhil edilmesi gibi ana özellikler standardizasyon sürecinde dikkate

alınır. Spesifik özellikler olarak, ihtiyaç odaklı ve yenilikçi olması,

uyumlu, uygun, kusursuz ve test edilebilir olması gibi özellikleri sağ-

laması beklenir.

STANDARDİZASYON BİLİNCİNİN ARTTIRILMASI GEREKİR Standartlar yaşamımıza girmesine rağmen, standartlardan fazla

haberimizin olmamasının en başlı nedenlerinden birisi, standartların

farklı isimlendirme ve uzantılarla - düzenleme ve protokoller gibi

– farkında olmadan sessiz yürütülen düzenlemeler ve çalışmalarla

yürürlüğe girmesidir .

Standartsız mühendislikle işlerin yapıldığı ilçe belediyeleri veya kentlerde, standartlı mühendislik hizmeti veren firmaların yaşaması zordur. İş tanımı ile işin özelliğiyle ilgili mühendislik standartlarının teknik şartnamelerde birlikte yazılması gerekir. Denetim sürecinde şekilcilik terk edilmeli, yapılan işin standardizasyonuna bakılmalıdır. Mühendislik uygulamalarında Avrupa ve Dünya mühendislik standartları mevcut olmasına ve bazılarının TSE tarafından çevrilerek yayınlanması yaygın kullanılacağını garanti etmemektedir.



MÜHENDİSLİK STANDARDİZASYON EĞİTİMİ YETERSİZDİR Yeni mezunlarla ilgili yapılan bir anket araştırmasında yeni mezun-ların meslek standartları konusunda bilgili olmadıkları anlaşılmıştır3. Dünya’nın pek çok yerinde mühendislik eğitimi veren mühendislik fakültelerinde ya standartlar hiç öğretilmemekte veya iyi öğretil-memektedir. Yeni Mezunlarda - Jeofizik Mühendisleri – Eksiklikler konulu TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi tara-fından yapılan Web2 Tabanlı Ankette ortaya çıkan ve yeni mezun-ların standartlardan habersiz olmasıyla ilişkili sonuç, Dünya’nın farklı ülkelerinde farklı mühendislikler içinde tekrar edilse sonuç değişmeyebilir.

MESLEK ÖRGÜTLERİ STANDARTLAŞMAYA GEÇİLMESİNDE HIZLI DAVRANMALIDIR Şubemiz bünyesinde kurulan standartlar komisyonu çalışmasına ve tüm çalışmalarını 15 Nisan 2012 yılında JFMO Genel Kurulunda kabul ettirmesine karşın bugüne kadar standartlaşma hususunda neden hala somut adımlar atılmadığı sürekli tartışma konusu olmaktadır. Standartlaşmada gecikme, sektör içerisinde haksız kazanç ve rekabete neden olur. Ücretlendirmede standartsızlığa ve mağduriyetlere neden olduğu için çok kritik ve ivedilikle çözüme kavuşturulması gereken bir durumdur. Özellikle, mühendislerin günlük, haftalık veya toplamda aylık saha çalışmalarına kota standardizasyonu getirilmesi durumuyla alakalı olarak, 2012 Genel Kurulunda bir karar alınmasına karşın, kalitesiz mühendislik uygula-malarını frenleyecek mühendislik imza sayısına ortalama gün başı-na bir sayı standardizasyonu getirilecek hiçbir adım atılamamıştır. Mühendislikte kalitesiz sabun raporların çoğalmasını engelleyecek, mühendislik hizmetlerinin değerini arttıracak, mühendis başına imza ve iş kotası konusunda standartlaşma arayışları ve talepleri devam etmektedir.

MEZUNLARIN EĞİTİMİNDE STANDARDİZASYON KURSLARI EKSİKTİR JFMO İstanbul Şube olarak Mühendislikte Yaklaşımlar ve Standartlar konulu bir seminer verdirdik ve ilk ziyaretimizi daha öncede ifade edildiği gibi TSE’ye giderek gerçekleştirdik. TMMOB çatısı altında ki meslek odalarında standartlar komisyonları olmasına – Jeofizik Mühendisleri Odası - karşın bağlayıcı ve herkes tarafından uyul-ması zorunlu olacak mühendislik uygulamalarında standardizasyona geçilemediğini yazının önceki bölümlerinde belirtmiştik. Standardi-zasyon eksikliğine bağlı olarak mühendislik uygulamalarında ortaya çıkan kargaşa, sektör arasında lüzumsuz gerginliğe, bölünmeye ve sektör tarafından verilen hizmette ise sektöre özel farklı uygulama biçimlerine neden olmaktadır. Standartsız mühendislik uygulama-ları, verilen mühendislik hizmetleri fiyatlandırmada büyük farklılıklara neden olmakta ve bu farklılık nedeniyle sektörel kredibilitede erozyon meydana gelmektedir. TMMOB bağlı odalar, mühendislik uygulama-larında uluslararası standardizasyonların anlaşılması için uygulamalı eğitimler vererek ve etkinlikler düzenleyerek mühendislik hizmetlerin-de standartların yaygınlaşmasını sağlayabilir. Mühendislik uygulama-larında standartları oluşturmada ve uygulamasının yaygınlaştırılma-sında meslek örgütlerinin etkin ve başarılı olduğunu söylemek zordur.

STANDARDİZASYON ÇALIŞMALARI EVRENSELDİR Uluslararası Standartlar Organizasyonu (ISO)4, küresel standartları belirleyen organizasyonlardan birisidir. ISO’ya bağlı dünyanın çok farklı ülkesinde temsili çalışan organizasyonlar mevcuttur. Ülkemiz-de Türk Standartlar Enstitüsü (TSE)5 ve Amerika Ulusal Standartlar Enstitüsü (ANSI)6 gibi örneklerini çoğaltabileceğimiz pek çok ulusal ölçekte çalışan organizasyonlar bulunmaktadır. Dünyada birkaç üniversite hariç mühendislik uygulamalarında Standartlı Mühendislik Uygulamaları konulu dersler müfredata girmiş değildir. Ülkemizde ve dünyada standartların amacını, gelişim süreçlerini ve uygulama alanlarını bilen öğretim üyesi sayısı doğal olarak artmamaktadır.

MÜHENDİSLİK EĞİTİMİNDE KÜRESEL –ABET- STANDARTLAŞMAABET7 Mühendislik ve Teknoloji Programları Akreditasyon Kuruludur ve mühendislik fakültelerinde verilen eğitimin dünya standartlarına uygunluğu hususunda talep olursa inceleme yapar ve yeterli düzeyde ise denklik verir. Ülkemizde ABET kriterini sağlayarak denklik alan üniversite sayısı bir elin parmakları kadardır8. Üniversitelerdeki mühendislik programlarının içerik ve uygulamada eşitlenmesi ama-cıyla Üniversitelerde Mühendislik Eğitimi Standartları ABET belirler. ABET’ten denklik alan mühendislik fakültelerinin kalitesinde denklik sağlandığı düşünülür. ABET denklik sürecinin yaygınlaştırılmasıyla, dünyanın farklı üniversitelerinden mezun mühendislerin diplomaların her yerde geçerli olmaktadır. ABET kriterlerinden en önemlilerinden biri, bitirme projelerinin (Seniour Project veya Graduation Project) mühendislik standartlarına uygun yaptırılmasıdır9. Ülkemizde ABET kriterlerini sağlayan üniversitelerin (İTÜ, ODTÜ, BİLKENT, BOGAZİÇİ ve YAKIN DOĞU) sayısal azlığı düşünülürse mühendislik fakültele-rinden yetişen yeni mezunların standardizasyon tabanlı mühendislik projesi yaparak mezun olamayacakları beklenir.

Standartsız mühendislikle işlerin yapıldığı ilçe belediyeleri veya kentlerde, standartlı mühendislik hizmeti veren firmaların yaşaması zordur. İş tanımı ile işin özelliğiyle ilgili mühendislik standartlarının teknik şartnamelerde birlikte yazılması gerekir. Denetim sürecinde şekilcilik terk edilmeli, yapılan işin standardizasyonuna bakılmalıdır.


MÜHENDİSLİK EĞİTİMİNDE AVRUPA BİRLİĞİ –BOLOGNA- İÇİNDE STANDARTLAŞMABOLOGNA10 süreciyle Avrupa Yükseköğretim Alanı içerisinde yer alan ülke vatandaşları, yükseköğrenim görmek ya da çalışmak amaçları ile Avrupa’da kolayca dolaşabileceklerdir ve Avrupa Birliği içerisinde kültürel değişimin gerçekleşmesi saplanabilecektir. Bu amaçla, öğretim üyesi ve öğrenci mobilizasyonları teşvik edilerek ve ortak danışmanlık bilimsel çalışmaların yapılmasıyla üniversiteler arasında bilimsel çalışmaların artması hedeflenmektedir. Sonuç ola-rak, Avrupa Birliği içerisinde farklı üniversitelerde öğretim üyeliği ve

öğrencilik yapılmasıyla ve eğitim standartlarında ortak bir alt yapının geliştirilmesiyle hedeflenen, gerek yükseköğretim gerekse iş imkan-ları açısından dünyanın diğer bölgelerinden kişiler tarafından tercih edilir hale getirilmesi hedeflenmektedir.

MÜHENDİSLİK EĞİTİMİNDE ULUSAL –MÜDEK- STANDARTLAŞMA MÜDEK11 Mühendislik Eğitim Programları Değerlendirme ve Akre-ditasyon Derneği (MÜDEK), ülkemizdeki farklı mühendislik eğitim programları için akreditasyon, değerlendirme ve bilgilendirme çalış-maları yapmaktadır. Türkiye'de mühendislik eğitimine bir standardi-zasyon getirerek eğitim kalitesinin yükseltilmesine katkıda bulunmak amacıyla faaliyet gösteren bağımsız bir kuruluştur. Bugüne kadar ülkemizde 30’dan fazla mühendislik fakültesini12 değerlendirmiştir. Ülkemizde mühendislik eğitim kalitesinin yükseltilmesi amaçlı kurul-muş özgün bir standartlaşma biçimidir.

MÜHENDİSLİK FAKÜLTELERİNE STANDARDİZASYON DERSİ KONMALIDIRDünya’da ABET denkliği almış Mühendislik Fakültelerinin çoğunda mühendislik standartları eğitiminin verilmemesinin farklı nedenleri olarak13; a) ihtiyaç olarak görülmemesi, b) eğitilmiş öğretim üyesinin bulunmaması ve c) müfredat eğitiminde kullanılacak kaynakların eksik olması gibi daha farklı pek çok neden olabilir. Mühendislik Eğitiminde Standartlar konulu yapılan araştırmada ortaya çıkan sonuçlara göre, Amerika’daki Mühendislik Fakülteleri standartların öğretilmesinin, mühendislik eğitiminde öncelikli olmadığı ve küresel

JFMO İstanbul Şubesi olarak Mühendislikte Yaklaşımlar ve Standartlar konulu bir seminer verdirdik ve ilk ziyaretimizi daha öncede ifade edildiği gibi TSE’ye giderek gerçekleştirdik. TMMOB çatısı altında ki meslek odalarında standartlar komisyonları olmasına – Jeofizik Mühendisleri Odası - karşın bağlayıcı ve herkes tarafından uyulması zorunlu olacak mühendislik uygulamalarında standardizasyona geçilemediğini yazının önceki bölümlerinde belirtmiştik. Standardizasyon eksikliğine bağlı olarak mühendislik uygulamalarında ortaya çıkan kargaşa, sektör arasında lüzumsuz gerginliğe, bölünmeye ve sektör tarafından verilen hizmette ise sektöre özel farklı uygulama biçimlerine neden olmaktadır.



ekonominin gelecek yıllarda büyümesiyle ilgili tahminlere bakıla-

rak standartların kritik bir konu olarak görülmediği şeklinde bazı

düşünceler ortaya çıkmıştır. Standartların gelişim ve yayılmasında

merkez olan Amerikan üniversitelerinin bir kaçı (University of Cola-

rado (Boulder), University of Pittsburgh ve Catholic University of

America) dışında mühendislik eğitiminde standartlar başlı başına bir

ders olarak öğretilmemektedir. Ana dersin adı veya başlıca teması

standartlar olan ders sayısı azdır ve standartlar kısmen mühendislik

etiği başlıklı dersler içinde öğretilmektedir. Ülkemizde ise durumun

Amerika’dan farklı olmadığını ve yeni mezunların çoğunlukla standar-

dizasyon eğitimi almadan mezun oldukları söylenebilir.

SEKTÖR TABANLI ÜNİVERSİTE EĞİTİM STANDARDİZASYONU YARARLI OLACAKTIR Kamu veya özel sektör standart tabanlı çalıştığına ve çalışmaya

yasalarla zorlandığına göre, standardizasyon eğitimi alan mezun

mühendislere ihtiyacı olacaktır. Sektörün ihtiyacına uygun mezun

verilmesi ancak sektörden kopuk bir mühendislik eğitiminin başta

Amerika olmak üzere ülkemizde de geçerli olduğunu göstermektedir.

Bu açıdan bakılırsa, mühendislikle ilgili STK’ların ve TMMOB çatısı

altındaki odaların kendi mühendislik birimleriyle ilgili standartların

kendilerine bağlı üyelerce bilinmesi ve uygulamalarda standartlı

mühendislik çalışmalarını araması gerekir. İlave olarak, meslek

örgütlerinin Yüksek Öğretim Kurumu olmak üzere üniversitelerle

iletişime geçmesi ve sektörde kullanılan standartların üniversitelerde

öğretilmesini talep etmesi yararlı olabilir. Mühendislikte Standardi-

zasyon Eğitimi konulu bir dersin veya eğitimin içeriği belirlenebilir ve

sertifika düzeyinde STK’lar ve odalar tarafından verilerek yeni veya

eski mezunların eksiklikleri kısmen tamamlanabilir. JFMO İstanbul

Şube olarak belediyelerde “Jeofizik Standartlar” konulu bir çalıştay

yaparak, İstanbul içindeki tüm ilçe belediyelerince yaptırılacak işle-

re bir standart getirilmesi amaçlanmıştır. Bununla ilgili bütün ilçe

belediyelerine yazı yazılmış ve katılacak belediye mühendisleriyle, yer

inceleme projeleri için “İstanbul Jeofizik Standartları“nın oluşturulma-

sı toplantıları yapılması planlanmaktadır.

MÜHENDİSLİKTE STANDARDİZASYON EĞİTİMİ VE İÇERİĞİStandartlar başlıklı bir derste olması gereken en temel konular;

standartların amacı, standartların türleri, standartların kaynakları,

standartların gelişim süreçleri, en önemli ve kritik standartlar ve

standartların doğru kullanılmasının teorik ve uygulamalı öğretilmesi

şeklinde belirlenebilir.

STANDARDİZASYON KALİTEDE REKABETİ SAĞLAR

Kullanılan standardın hassasiyet ve itibar derecesine bağlı olarak

piyasaya sürülen ürünlerde, kalite yükselmesi ve tüketicide güvenin

artması, temel maliyetlerde azalma, üretimde artış ve pazar alanın-

da büyüme sağlanır. Çünkü standart esaslı çalışma veya üretim, tek-

rarları azaltır ve kaynak savurganlığını önler, teknolojide gelişim ve

transfere, ticaretin kolaylaşmasına, mevcut pazar istikrarının sağlan-

masını ve hukuki ihtilafların azalmasını temin ederek gerçekleştirir.

Standardizasyonla ilgili olarak ülkemizde, Avrupa’da ve dünyada pek

MÜDEK, Mühendislik Eğitim Programları Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği (MÜDEK), ülkemizdeki farklı mühendislik eğitim programları için akreditasyon, değerlendirme ve bilgilendirme çalışmaları yapmaktadır. Türkiye'de mühendislik eğitimine bir standardizasyon getirerek eğitim kalitesinin yükseltilmesine katkıda bulunmak amacıyla faaliyet gösteren bağımsız bir kuruluştur. Bugüne kadar ülkemizde 30’dan fazla mühendislik fakültesini değerlendirmiştir. Ülkemizde mühendislik eğitim kalitesinin yükseltilmesi amaçlı kurulmuş özgün bir standartlaşma biçimidir.


çok standart mevcuttur. Bu yazının amacı bütün standartlarla ilgili

detay vermek değildir ve bu nedenle en önemli uluslararası ASTM

standartları hakkında kısaca bilgi verilecek ve jeofizik mühendisliği

özelinde gelişen standartlar anlatılarak örnekleme yapılacaktır.

AMERİKA MALZEME VE TEST STANDARTLARI (ASTM) 1898 yılında bir grup mühendis tarafından kurulmuş ve kurulduğu

yıllarda demiryollarında kullanılan çelikte bir standart olması gerek-

tiğini savunmuştur. Benzer amaçlarla ASTM günümüzde de çalışma-

larını sürdürmekte, özel konularda üreticiler ve tüketicilerin uzlaşma

süreçlerini gönüllülük esasına bağlı takiben yapmaktadır. ASTM

günümüzde her yıl ortalama 10,000’den fazla standart yayınlamak-

tadır. ASTm Dijital Kütüphanesi14 içinde bulunan standartlar

uluslararası mühendislik standartları olarak kullanılır. Mühendislerin

ihtiyaç duydukları teknik bilgiye internet üzerinden ulaşabilecekleri

kapsamlı bir koleksiyona sahiptir. Yapı jeofiziği, yapılaşma jeofiziği,

deprem mühendisliği, uzay mühendisliği, biyomedikal, kimya, çevre,

jeolojik, halk sağlığı ve güvenliği, endüstriyel tasarım, tekstil, lastik,

plastik, malzeme bilimi, mekanik, nükleer, petrol, toprak bilimi, vb.

gibi önemli mühendislik alanlarında yol gösterici bir bilgi kaynağıdır.

Jeofizik mühendisliğiyle ilgili olarak örnek verilmesi gerekirse, 1990

yılında Jeofizik Yer İnceleme çalışmalarıyla ilişkili tek bir standart

mevcuttu15. Standart iyi olmasına karşın, uygulama sürecinde Jeofi-

zik mühendisleri bazı hataları fark ettiler ve benzer nedenlerden dola-

yı mevcut Jeofizik Standartlarının sayısı zaman içerisinde tür ve sayı

olarak arttı16. Ülkemiz dışında belirlenmiş ve geliştirilmiş standartları,

ülkemizde ki meslek örgütleri tarafından meslek uygulamalarında

öğrenilmesi ve uygulanması zorunlu standartlar haline getirilmesi

çalışması yeterli düzeyde yapılmış değildir. Özellikle, Yer İnceleme

Projelerinde uygulanacak yöntemler sıralanırken, uygulama sürecin-

de uyulması gereken standardizasyonun belirtilmemesi çelişkili ve

eksik bir durumu göstermektedir. Diğer meslek uygulamalarında

ise uygulamaların farklı olduğu düşünülmemektedir. Örnek olarak,

ülkemizde yüksek yapılaşma bütün hızıyla devam etmektedir, fakat

ülkemizde Yüksek Yapılaşmada uyulacak standartların hala yürürlü-

ğe girmemesi, yüksek yapılaşmada farklı standardizasyonlara bağlı

olarak bir kaotik yapılaşmaya neden olmaktadır.

SONUÇÜlkemizde standart tabanlı üretim ve uygulamaların denetlenme-

sinde Meslek Örgütlerine ve STK’lara daha fazla görev ve yetkilerin

verilmesi gerekir. Denetim şekilsel olmaktan çıkarak standartlara

uygunluk açısından bir teknik denetim düzeyine getirilmelidir. Dene-

tim sürecinde standart tabanlı denetim ve incelemeler sonucunda

kötü mühendislik uygulamalarını azaltarak kamunun zarara uğra-

tılmasına engel olunabilir. Mühendislik Standartları ve Uygulamalı

Kullanımı konusunda sürekli eğitim verilmeli ve bu eğitimlerden

geçme şartına bağlı olarak Profesyonel Mühendislik uygulamalarına

kademeli geçilmesi ülkemizde teşvik edilmelidir. Katkı belirtme.

ODTÜ Emekli Öğretim Üyesi Polat Gülkan hocama yazının gelişim

sürecinde yapmış olduğu önerilerden dolayı teşekkür ederim.

1 Notes adapted from Rich Fields, “The Importance of Standards in Engineering.”2 John Gibbons, Forward to U. S. Congress Office of Technology Assessment TCT-512,

Global Standards: Building Blocks for the Future, March 19923 JFMO İstanbul Şune, 2013. Yeni Mezunlarda – Jeofizik Mühendisleri – Eksiklikler

Anketi.4 http://www.iso.org/iso/home.html5 http://www.tse.org.tr/6 http://www.ansi.org/7 http://www.abet.org/8 http://www.abet.org/substantial-equivalency-turkey/9 Criteria for Accrediting Engineering Programs, Effective for Evaluations During the

2008-2009 Accreditation Cycle, November 3, 2007, ABET , Inc10 https://bologna.yok.gov.tr/?page=yazi&i=311 http://www.mudek.org.tr/tr/ana/ilk.shtm12 http://www.mudek.org.tr/tr/akredit/akredite2013.shtm13 CUA CGSA, 2004 Standards Survey14 http://www.astm.org/DIGITAL_LIBRARY/index.shtml15 Field Measurements of Soil Resistivity Using the Wenner Four-Electrode Method”

(G-57).16 http://www.nsgg.org.uk/links/

kaynaklar

Education

STANDARDİZASYONUN KÜRESEL EĞİTİM VE MÜHENDİSLİK UYGULAMALARINA ETKİLERİ