Trashegimia natyrore e kulturore ne trevat shqipetare

Trashegimi natyore do te quajme teresine e vlerave te mjedisit fizik dhe jetesor te trasheguat brez pas brezi.

Historike Arkitekturore Arkeologjike

Fetare Artisitike

Mjedisore

Gjuha Vallet Zakonet Kenget Traditat Letersia

Vlera materiale Vlera jomateriale

Trashëgimia kulturore shqiptare

•Në territorin e Shqipërisë gjenden një varg kështjellash të cilat

datojnë që prej periudhave antike e deri në mesjete.E veçanta

është se disa prej tyre vazhojnë të banohen edhe në ditet tona.

Disa nga kalate me te njohura jane:

Kalaja e Krujës  Kalaja e Beratit 

Kalaja e Elbasanit  Kalaja e Shkodrës 

Kalaja e Tepelenës  Kalaja e Tiranës 

Monumentit të Ali Pashë Tepelenës është prej bronxi, me

peshë 4 ton. Ai është vendosur në qytetin e Tepelenës. Ceremonia

e inaugurimit u zhvillua me veprimtaritë e shumta për dy ditë

resht, më 21 dhe 22 shtator të vitit 2002.

Monumente Historike

Monumente Arkitekturore-Tempulli “Ngjallja e Krishtit”

-Amfieatri I Butrintit, I Bylisit,I Durresit, I Apollonis etj.-Pazari I Krujes-Varri i Kapllan Pashës-Banesa e Shijakasve-Ura e Tabakeve, e Beratit, Mesjetare (Elbasan) etj.

Monumente ArkeologjikeTerritori i Shqiperise njihet si nje nga vendet me

nr te larte zonash arkeologjike qe deshmojne qytereimin e lashte ilir. Te tilla jane qyteti I: -Durresit -Vlores -Sarandes-Elbasanit -Beratit -Gjirokastes-Tiranes -Tepelenes -Shkodres

Monumente Fetare Manastiri i Mesopotamit (Sarande) Xhamia Mbret (Berat) Xhamia e Hysen Pashës (Berat) Xhamia e Ethem Beut (Tirane) Teqja e Dollmës (Kruje) Teqeja e Zallit (Gjirokaster) Tyrbja e Kapllan Pashës (Tirane) Kulla e Dervish Aliut (Vlore) Katedralja Fjetja e Shën Mërisë

(Berat) Kisha e Shën Premtes (Kavaje) Kisha e Grabovës (Gramsh) Kisha e Shën Sotirit (Permet) Faltorja (Shkoder)

Monumente Fetare

Monumente Artistike

Mozaiku I Tiranes Mozaiku i Orfeut (Durres) Skulptura e skenderbeut Skulptura “I Urituri” (Odise

Paskali) Monumenti i Pavarësisë

Monumentet mjedisore

perbejne vlera te trashegimise

kombetare, duke u radhitur

nw kategorine e trete te

zonave te mbrojtura.Ato

gezojne mbrojtjen e

kategorise se pare. Te tilla

monumente jane:

-Kanioni i osumit

-Liqeni I Luleve

-Shpella e pirateve

-Burimi i syrit te kalter

-Shkembi I Kavajes

-Liqeni I Deges

-Liqeni I Ohrit

-Hinka e Kosoves

-Shpella e Kabashit

Monumente Mjedisore

Letërsia Shqiptare

Qëndresa në fushën e kulturës u shpreh në radhë të parë përmes

lëvrimit të shqipes nepermjet botimeve të teksteve fetare. Reforma

protestante gjallëroi shpresat e zhvillimit të gjuhës e të traditës letrare

vendëse kur prifti Gj. Buzuku ne 1555 shkroi vepren e pare ne shqip

‘Meshari’.

Në kulturën e shqiptarëve ka lënë gjurmën e saj të thellë historia e tyre e brendshme dhe e jashtme. Gjate sundimit osman jeta kulturore u fashit, monumentet e kulturës materiale e shpirtërore u zhdukën nën rrënojat e shkatërrimit të luftërave; gjysmëhëna e uli kryqin dhe gati dy të tretat e popullatës në fund të shek. XVII ishin konvertuar në fenë islame.

Veshjet popullore, janë pa dyshim një nga manifestimet më të fuqishme të kulturës tradicionale. Ato janë trashëguese e transmetuese të shumë elementëve, që vijnë nga lashtësia dhe nga koha e mesme, por janë njëkohësisht edhe shprehje e marrëdhënieve kulturore me popuj të tjerë gjatë shekujve.Veshja me fustanelle

Kjo veshje burrash kete emertim e merr nga njefund i bardhe, i bere me pelhure pambuku dhe me shume rrudha. Nen kete fund vishen te mbathura te gjata, mbi te cilat nga nyje e kembes e deri tek gjuri visheshin kallei prej shajaku. Ne pjesen e siperme vishej nje kemishe e shkurtw me menge te gjera, jeleku dhe mengorja. Ne bel vinin nje brez te gjere leshi, mbi te dhe nje tjeter prej lekure te zbukuruar mbi te cilin futeshin e vareshin armet e brezit.Ne koke vihet nje feste e bardhe me nje thumb ne mes. Deri ne fillim te shek. XX kjo veshje eshte mbajtur ne te gjitha trevat shqiptare, qe nga Kosova e deri ne cameri. Me pas ajo u kufizua vetem ne Shqiperine e Jugut.

Punoi:Keisi Mecaj