ช่องว่าง สาระของความซับซ้อนระดับที่สี่ (๒๕๕๕)(1)

Space Story I: 4D Complexity by PATT (2555)

“ ข อ น อ บ น อ ม แ ด

พ ร ะ โ ค ต โ ม ส ก ย ป ง ค โ ว ส ม ม า ส ม พ ท ธ เ จ า

ใ น ว า ร ะ พ ท ธ ช ย น ต ๒ ๖ ๐ ๐ ป ก า ร ต ร ส ร

ด ว ย ผ ล บ ญ จ า ก ง า น เ ข ย น น

ข อ อ า ร า ธ น า พ ร ะ ส ท ธ ร ร ม ใ ห ก อ ง อ ย ใ น ม น ส ส โ ล ก

เ พ อ ช น ผ ม ธ ล บ ง ต า น อ ย ไ ด ส ด บ แ ล ะ ไ ด ป ร ะ โ ย ช น ส ง ส ด

ต ร า บ เ ส ย ว ข ณ ะ ส ด ท า ย แ ห ง อ า ย ข ย พ ร ะ ศ า ส น า ”





สารบญ

" " ................................................................................................. 1

จนคลนกนกอน ........................................................................................................ 3

"ชองวาง – ความเวนชวง" สงส าคญทไมคอยมคนเหน ............................................. 7

มโนทศนจากชองวาง ................................................................................................ 11

ความสมพนธแบบตางตอบแทน ............................................................................... 15

"หนงลบหนงไมเทากบศนย" และ "เวลา" .................................................................. 19

หลกความตองการบรบท .......................................................................................... 23

แนวคดพฒนาการมต ............................................................................................. 27

แผนภาพพฒนาการมต .......................................................................................... 33

ชองวางในแบบของเรา – จกรวาลแหงปรมาตร ......................................................... 37

อากาสานญจายตนะ ................................................................................................. 41

และอนๆ อก ............................................................................................................ 45

ยนดทไดคยกน ........................................................................................................ 49



- 1 -

“มหนงสอเลมหนงอยบนโตะท ำงำนในหองนอนของผม

มนเดนทำงไกลมำยงทแหงนพรอมกบผหญงคนหนง

ในหนงสอเลมนนมค ำอธบำยเกยวกบเรองรำวของโลกกำยภำพอยำงพสดำร

จนท ำใหคนในททมนถกเขยนขนบำงคนพดถงมนวำ เปนหนงสอแหง 'ทฤษฎสรรพสง'

ในบรรดำเรองแปลกๆ ทเคยเกดขนในชวตผม มเรองหนงทแปลกกวำเรองอนทงหมด

นนคอ ในวนหนงผหญงทคบหำดใจกบผมมำเกอบ 4 ป พดขนวำ

..เธอไมใชคนของโลกใบน..”

**************** ถาคณลองเอาประโยคจากสองยอหนาขางบนไปคนในกเกล คณจะพบนยายไตรภาคเรองหนง ทผมเรมเขยนเมอหลายปกอน มนเปนนยายทไมคอยไดรบความนยมสกเทาไหร มกเพยงเพอนนกอาน กลมเลกๆ ทชนชอบ และสงขอความเขามาพดคยดวย

ตนป 2553 เมอสวนแรกๆ ของนยายถกเขยนเสรจแลว ผมไดทยอยน าแตละบทไปเผยแพรผานเวบไซต แหงหนงทมทส าหรบนกเขยนมอใหม เวบไซตดงกลาวจดนยายของผมใหอยในหมวดของ “นยายแฟนตาซ” ซงโดยสวนตวแลวผมไมคอยเหนดวยสกเทาไรนก เพราะมแคตอนตนเรอง ทผมเลาถง “ผหญงทเดนทำง มำจำกโลกมนษยใบอน” นอกจากนน สวนอนๆ ของเนอหากไมมความเปนแฟนตาซใดๆ ทงสน โดยเรองราวสวนใหญเปนการสนทนาระหวางตวละครหลกสองตว บนฉากชวตธรรมดาๆ อยางหองรบแขก โตะอาหาร ซเปอรมาเกต และสาระททงคคยกนกไมเกยวของกบเวทยมนตร อทธฤทธ หรอดนแดนลกลบใดๆ หากเปนการพดถงวธทโลกกายภาพใชขบเคลอนตวเอง อกทงบางสวนพดถงธรรมะและ การปฏบตธรรม ดงนนในสายตาของผม นยายเรองนนจงควรอยในหมวดนยายวทยาศาสตร มเชนนน กควรเปนนยายองธรรมะ ไมใชนยายแฟนตาซ

การไปอยผดทผดทางนาจะมสวนท าใหเรองทผมเลาไมไดรบความนยมเทาทควร โดยสถตจากเวบแสดงวา ในชวงเวลาสองปมเพยงไมกคนทเปดนยายเรองนนอาน และผมกคดวาในบรรดาคนเหลานนคงมเพยง สวนนอยทอานมนจนจบ โดยผคนสวนใหญนาจะคาดหวงความเปนแฟนตาซ ซงเมออานไปสกพกแลว


- 2 -

พบวามนไมตรงกบยหอทอยดานหนา เขากคงจะคลกปดแลวจากไป อยางไรกด คงไมถกตองนกทผมจะต าหนเวบไซตฝายเดยว สาเหตอกสวนนาจะมาจากการท เรองดงกลาวใหน าหนกกบการอธบาย “แนวคดเชงทฤษฎ” มากจนเกนไป จนเขาใกลความเปน “เทกซบควชาฟสกส” มากกวานยาย และไมใหความบนเทงในแบบทนกอานทวไปตองการ มหน าซ า แนวคดทวายงเขาใจยาก ชนดทแมแตเพอนสนทหลายๆ คนทเคยบอกวาเฝารองานเขยนของผมยงสารภาพใหฟงวาหยดอานไปตงแตตอนกลางๆ ของ เลมแรก เพราะไมอาจจะเขาใจประเดนทงานเขยนเลมนนพยายามจะบอกเลาได

นผมบนถงงานเขยนชนกอนมากไปหรอเปลา? เอาละ ถอเสยวาทผานมาผมไรความสามารถในการเลาเรองทอยากเลาในแบบนยายสนกๆ และผมกจะไมแนะน าใหคณไปคนหาหนงสอนาเบอเลมนน แตเอาเปนวาตอนนผมมเรองจะเลาใหคณฟงซงผมน ามาจากนยายเลมนน แตอยางไรเสย กอนทผมจะเลา เพอใหคณ ไดเหนภาพกวางทสอดคลองกบเนอหาทรออย ผมจะขอจดหมวดใหงานเขยนชนนอยางไมงอวจารณญาณของใครวา เปนงานเขยนทอยในหมวด “การผจญภย” หรอ “Adventure” แตมนจะไมใชการผจญภย ในแบบปรกตๆ ทเราคนเคย หากแตเปน “การผจญภยเชงทฤษฎ” หรอ “Theoretical Adventure” ทพวกเราจะเดนทางเขาไปในโลกของการใชความคดเพอคนหาสาระอะไรบางอยาง โดยมการคดแบบมเหตมผลเปนเขมทศทจะพาเราไปสจดหมาย

ถงตรงนคณเรมสงสยบางหรอยงวาเราจะไปผจญภยเพอคนหาอะไรกน เอาละ ผมจะบอกคณไวกอนเลย กได การผจญภยของเราจะน าไปสจดหมายปลายทาง คอการไดรจกกบสงทผมเรยกวา “ชองวาง”


- 3 -

จนคลนกนกอน

ตองขอบอกกนไวกอนวางานเขยนทคณก าลงอานอยนไมใชนยาย หรอเรองสน แตการทเรองนถกจดไว

ในหมวด “Theoretical Adventure” กเพยงเพราะผมตองการใหคณไดเหนภาพรวมของสงทเราก าลงจะ คยกนเทานน เพราะหากจะวาไปแลว เรองเขาเราคอนขางจะเปนไปในเชงวชาการหมวดวทยาศาสตรบรสทธ หรอคณตศาสตรบรสทธเสยดวยซ า แตกระนน ผมจะไมถอวานเปนบทความวชาการ ดงนน ผมจะชวนคณคยดวยภาษาธรรมดาๆ ทมความเปนวชาการในระดบนอย ถงนอยมากๆ นนคอ ผมจะเลา สงทผมรใหคณฟงในแบบเดยวกบทผมเคยเลาใหเพอนๆ ฟง ดงนนผลทตามมากคอ คณอาจจ าเปนตองทนฟงผมบนเรองอนๆ ทจะมแทรกมาเปนระยะๆ อยางไรกตาม ผมอยากใหคณไวใจผม เพราะหากคณไดฟงสงเหลานนพรอมพจารณาตาม แลวตดสนมนอยางมเหตมผล สงตางๆ ทผมน ามาบนจะชวยใหคณเขาใจสาระของเรองๆ นไดงายขน

เอาละ ไหนๆ ผมกไดเกรนขอโอกาสในการบนไวแลว ดงนนกอนทผมจะพาคณเขาสเนอหา ผมจะขอบนเรองแรกไว ณ ทนเลย นนคอ ผมอยากฟองคณวาทผานมาคนซงเรยกตวเองวา “นกวทยาศาสตร” มกไมคอยถกกบนยายของผม โดยคนพวกนนชอบคดวา สงทถกตอง-เชอถอไดจะตองลงรอยกบกรอบความคดในวชาวทยาศาสตรเทานน

คณและคนอกหลายคนคงเชอวา “การคดอานแบบวทยาศาสตร” เปนสงทนาพอใจ แตคณทราบไหมวาวชาวทยาศาสตรบนโลกของเรานนเตมไปดวย “ทฤษฎ” หรอ “theory” ซงแอบหลอมตวไปอยในชวตของผท ถอตวว า เปนนกวทยาศาสตรจนสรางความฝงใจผดๆ ขนว า “ส งทอย ในทฤษฎ ” เปน “ขอเทจจรง” หรอ “fact” และถาคณอยากทราบวาตวเองเปนหนงในผโชครายดงกลาวหรอไม กมวธงายๆ ทจะใชพสจน นนคอ คณลองใหค าอธบายมาสวา “ท าไมพวกเราถงตดอยบนพนโลก” หรอ “ท าไมแอปเปลจงตกลงพน” ซงหากค าอธบายของคณคอ “เปนเพราะโลกมแรงดงดด” ผมกอยากใหตระหนกไว ณ เบองตนนเลยวา ตวคณกคอหนงในผทถกทฤษฎวทยาศาสตร แอบลอบเขามาบงการระบบความคดเอาเสยแลว ยงไปกวานน หากคณพดอยางเตมปากวา “บกแบงคอจดก าเนดของจกรวาล” “มวลกบพลงงานเปนสงเดยวกน” “มหลมด าอยในอวกาศ” สงเหลาน กจะยงเปนตวบงชวา แนวกนระหวางทฤษฎกบขอเทจจรงของคณไดถกท าลาย นนเพราะทจรงแลว ทกสงทอยในเครองหมายค าพดในยอหนานลวนเปน “สงทมตวตนอยในทฤษฎ” ถงตรงนเรามาดกนดกวาวา “อะไรคอขอเทจจรง”


- 4 -

ผมไมแนใจวาคณจะมวธคดเหมอนผมไหม ส าหรบผม ขอเทจจรง กคอ “สงทอยกอนการอธบาย” อยางในกรณของ “เซอรไอแซค นวตน” ทเหนการตกของลกแอปเปล fact ของกรณดงกลาว คอ ภาพ แอปเปลทเคลอนเขาหาพน ส าหรบสงทตามมา หรอ “ค าอธบาย” ทนวตนสรางขนซงอางการมอย และ การท างานของแรงดงดด คอสงทจะตองถกเรยกวา “theory” หรอพดงายๆ กคอ เปน “มมมองตอโลก” ในแบบของเซอรไอแซค นวตน และมมมองดงกลาวกอาจจะถกหรอผดกได

เชนเดยวกบสามกรณหลง กลาวคอ ทงบกแบง, ควำมสมพนธระหวำงมวลกบพลงงำน, และหลมด ำ ตำงกมทมำจำกกำรตควำมประโยคทำงคณตศำสตร เพราะในความเปนจรง ไมมใครเคยไดเหน “ปรากฏการณ บกแบง” ดวยตาตนเอง มเพยงการใช “ความผดปรกตบางประการของแสง” มาเปนหลกฐานสนบสนนแนวคดดงกลาว อกทงไมมพลงงานตวไหนตดปายหนาอกวา “ฉนเปนสงเดยวกบมวล” และกไมมมวล ตวไหนเชนกนทตดปายวา “ฉนเปนสงเดยวกบพลงงาน” แมกระทง มวลกบพลงงานในการทดลองทสรปวา “มพลงงานเกดขน แทนทการหายไปของมวลบางสวน” เนองจากสงทผทดลองไดเหนเปนเพยง “การเกดขนของสงๆ หนง ภายหลงการหายไปของสงอกสงหนง” – ผมไมแนใจวำคณจะรบสงทผมอภปรำยนไดหรอไม ถำไม ผมอยำกขอใหคณลองท ำกำรทดลองด โดยถอเงนสบบำทไปรำนลกชนปงแลวยนเงนใหกบแมคำ แลวคณจะไดลกชนสองไมกลบมำ พรอมไดเหนวำเงนสบบำทในมอหำยไป แลวในระหวำงทคณก ำลงเคยวลกชนคณจะเรมเขำใจประเดนนชดเจนขน เพรำะคณไมมทำงทจะพเรนทรสรปผลกำรทดลองเมอครวำ “ลกชนปงกบเงนเปนสงเดยวกน”

สวนเรองหลมด า คณทราบใชไหมวาไมมนกวทยาศาสตรคนไหนเคยเหนมนเชนกน เพราะสงทพวกเขาเหนเปนเพยง “ปรากฏการณตางๆ ทสอดคลองกบทฤษฎหลมด า” ทงนหากถามวา “เปนไปไดหรอไมทหลมด าเปนตวการท าใหเกดปรากฏการณเหลานน” ค าตอบกคอ “เปนไปได” แต fact กคอ fact และมนกชดเจนวายงไมมนกวทยาศาสตรคนไหนเคยเหนหลมด า ดงนน ในอนาคตจงยงมความเปนไปไดทปรากฏการณเหลานนอาจถกอธบายผานทฤษฎบางทฤษฎ ทอาจจะไมมความเกยวของใดๆ กบเรองหลมด า ในลกษณะเดยวกบทปจจบน ภมปญญาของมนษยเราสงขนจนทราบวา “ภาพพระอาทตยตกดน” ไมใชการตกหายลงไปในพนเบองลางจรงๆ แตเปนภาพทเกดจากการหมนรอบตวเองของโลกทมสณฐานแบบทรงกลม

อยางไรกตาม ผมไมไดน าเรองนมาบนเพอใหคณทงความคดในกรอบของวทยาศาสตรทงหมดมาเขาใจผม แคเพยงตองการใหคณไดลองส ารวจตวเองเบองตนดวาก าลงถกครอบง าจากทฤษฎวทยาศาสตรหรอไม เพราะหากคณไมสามารถแยกแยะทฤษฎกบขอเทจจรงได บางทเรองทผมก าลงจะเลาอาจกลายเปน “เรองนาเบอ” ซ ารอยเดมทจะท าใหเวลาของทงคณและผมเสยไปโดยเปลาประโยชน ดงนน เพอการคย ท ราบร น ผมอยากขอให คณเปนหน ง ในสองอยางน กอนท เ ราจะเขาส เน อหา อยางแรก คอ


http://en.wikipedia.org/wiki/Big_Bang

http://en.wikipedia.org/wiki/Big_Bang

http://en.wikipedia.org/wiki/Big_Bang#Observational_evidence

http://www.aip.org/history/mod/fission/fission1/02.html

http://en.wikipedia.org/wiki/Black_hole#Observational_evidence

- 5 -

เปนคนธรรมดาๆ ทพรอมจะคดอยางมเหตผล แลวตดตามสงทผมก าลงจะเลาอยางไมตองพะวงถงความรความคดแบบวทยาศาสตรๆ หากคณท าได เรองนจะงายมากๆ นนเพราะเราก าลงจะคยกนถงสงทปรากฏอยตอหนาตอตาเราอยางชดเจนเพยงแตมนอยคนนกทจะใหความสนใจ หรออยางทสอง หากคณรกทจะเปน นกวทยาศาสตร ผมอยากขอใหคณ เปนนกวทยาศาสตรทเกงพอจะแยกทฤษฎ กบ

ขอเทจจรง ออกจากกน แลวฟงเรองทผมก าลงจะเลาในแบบเดยวกบการศกษาทฤษฎๆ หนง ดงนน ในฐานะผศกษาทด คณจ าเปนตองเรมจากการท าความเขาใจ “สมมตฐานเบองตน” หรอ “assumption” ของทฤษฎใหไดเสยกอน แลวจงคอยๆ ท าความเขาใจสาระทพฒนาขนจากสมมตฐานดงกลาว จากนน ในทายทสด เมอคณเขาใจทกอยางแลว หากมความประสงคจะหกลาง คณกตองท าอยางเปนระบบ โดยอาจหกลางในสวนของสมมตฐาน หรอในสวนของเนอหาทคณจบผดไดวา ขดแยงกบขอเทจจรง ตองขอย าวา “ขดแยงกบขอเทจจรง” มใชหกลางโดยอาศยการอางวา “มความขดแยงกบทฤษฎอนๆ” พดงายๆ กคอ หากเรองของเราบอกคณวาแอปเปลไมไดตกลงพนเพราะแรงดงดด หรอแรงดงดด ไมมอยจรง หรอแอปเปลเขาหาพนเพราะเหตผลอนๆ สงทคณควรท ากคอการรบฟงค าอธบายแลวคดตามอยางมเหตผล จากนนเมอความคดของคณตกผลก คณจงคอยเลอกจะถอหางนวตน หรอถอหาง เรองของเรา มเชนนน คณอาจไมเลอกถอหางฝายใดเลย แตไมวาจะอยางไรกตาม สงทคณไมควรท ากคอการไปเปดหนงสอ “Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica” แลวยกขอความในนนมาชวย แกตางแทนเซอรไอแซค นวตน

ตอนนพวกเราจนคลนกนเรยบรอยแลว และผมกอยากบอกคณวาไมตองเปนกงวลแทนทานเซอรไอแซค นวตน เขายงปลอดภยด เพราะสงทเราจะพดคยกนไมเกยวของกบเรองของแรงดงดด เนอหาสาระของเรางายกวานนหลายเทานก


http://en.wikipedia.org/wiki/Philosophi%C3%A6_Naturalis_Principia_Mathematica

- 6 -


- 7 -

ชองวาง – "ความเวนชวง" สงส าคญทไมคอยมคนเหน

คณลองมองรอบๆ ตวแลวบอกผมหนอยวาคณเหนอะไรบาง แนนอนวาผมคงไมไดยนค าตอบ แตกคาดวา

ค าตอบของคณกคงจะเหมอนคนสวนใหญทเอยถงสงในชวตประจ าวนอยาง โตะ เกาอ ทว คอมพวเตอร บาน รถยนต ตนไม โทรศพท ฯลฯ แลวคณสงเกตไหมวา คณไมเอยถงสงทเรยกวา “ความเวนชวง” เลย ทงๆ ทสงนก าลงท าหนาทอยางแขงขน โดยชวยแบงแยกกลมกอนของสงตางๆ ออกจากกน

คณเขาใจค าวา “ความเวนชวง” ทผมพดหรอเปลา อยางในขณะทก าลงอานบรรทดนอย คณจะพบวาตวเองกบหนาหนงสอไมไดแนบชดสนทเนยนเปนเนอเดยวกน แตถกแบงออกจากกนดวย “ระยะหาง” ซงระยะหางนเองทเปน “รปลกษณ” หรอ “ลกษณะปรากฏ” ของสงทผมเรยกวา “ความเวนชวง”

ส าหรบผม คนสวนใหญมปญหากบ “ความเวนชวง” นนคอเขามกลมใหความส าคญกบสงๆ น ซงนน กเพราะ “ความเวนชวง” ปฏบตหนาทของตนอยางเงยบกรบ แลวเปดโอกาสใหตวละครอนๆ ทงหมด ทอยใน “โรงละครโลกกายภาย” ไดใชบทบาทอนฉดฉาดดงดดความสนใจของผชม ซงความคนเคย ทจะโฟกสความสนใจไปยงตวละครท โลดเตนน เองท าใหคนๆ หนงรสกวาภาพในชวตประจ าวน มความหมายสมบรณในตวเอง แลวไมรสกถงสาระของ “ความเวนชวง” นนคอ เขายอมคดวา เขา-คณ-ผม-รถ-บาน-ตนไม-ดอกไม และสงทเหน หรอสมผสไดอนๆ เปนตวละครทงหมดทชวยสรางกจกรรมในชวตประจ าวนขน...

“เขำ-กบคณ-มองดผม-ขบรถ-ออกจำกบำน-ผำนตนไม-และดอกไม”

หากดเผนๆ ภาพกจกรรมขางตนสมบรณและลนไหลแมไมมการเอยถง “ความเวนชวง” ซงเปนสงทสอดคลองกบความคดของคนทวไป ซงแนนอนวามนอาจจะถกตองกได อยางไรกตาม ณ ทน ในงานเขยนเลมน ผมอยากจะขอใหคณลองมองมนในมมของผมดบาง

ส าหรบผม “ความเวนชวง” เปนสงส าคญ มนคอตวละครตวหนงในโรงละครโลกกายภาพทมบทบาท โดดเดนไมแพตวละครอน เพยงแตไมคอยไดรบความสนใจจากผชมสวนใหญ และเพอใหคณไดเหนคณคาของนกแสดงผเงยบกรบคนน ผมอยากจะขอใหคณลองจนตนาการเลนๆ ดวาจะมอะไรเกดขนถาเวทของเราไรนกแสดงทชอ “ความเวนชวง”


- 8 -

เมอปราศจาก “ความเวนชวง” ตวละครทกตวทคณเหนวาส าคญยอมหมดความสามารถใน การจ าแนกตว ทกสงยอมอยรวมกนเปนกลมกอนเดยว ดงนน ยอมไมมเขากบคณทไดมองดผมก าลงขบรถ เพราะทง ผม คณ เขา และรถ ตาง “ขาดตวชวย” ทจะน ามาใชส าหรบสรางความเปนกลมกอนสวนตว อกทง เรายอมปราศจากอาณาบรเวณส าหรบใหรถเคลอนผานตนไม และดอกไม ซงจะวาไป ทงตนไมและดอกไมกจะตองรวมอยในกอนเดยวกบเรานนเอง

(ผมหวงวาสงทก าลงพดนคงไมท าใหคณคดถง “singularity” นะ เพราะคณนาจะทราบดวา singularity เปนสงทเขยนถงในแนวคดอน และในการศกษาทฤษฎเราไมควรน าหลายๆ แนวคด หรอหลายๆ ทฤษฎ มาย ารวมกนอยางสะเปะสะปะ)

จากมมมองขางตนคณจะเหนวา ภาพกจกรรมรอบตวเราทคนสวนใหญเชอวาก าลงถกขบเคลอนจากเหลานกแสดงทมองเหนและสมผสได แททจรงก าลงไดรบความชวยเหลอจาก “ความ เวนชวง” ซงเมอตวละครส าคญตวนหายไป ตวละครอนๆ กยอมไมสามารถแสดงบทบาทของตนออกมา

เพอใหเหนความส าคญของ “ความเวนชวง” มากขน เราอาจมองมนโดยเปรยบเทยบกบ “การเวนวรรค” ทจ าเปนตองมแทรกอยเปนระยะๆ ในการพด หรอเขยนประโยค ซงต าแหนงเหลานนแมจะไมมเสยง หรอตวอกขระใดๆ แตการวางเวนดงกลาวกมคณคาตอการสอความไมยงหยอนไปกวาเสยง หรออกขระ ตวอนๆ

ณ จดน คณคงพอเขาใจแลววา “ความเวนชวง” ส าคญตอโรงละครของเรามากเพยงใด อกทงคงพอจะรสกถงความอาภพของนกแสดงผนทตองแบกรบบทอนนงเงยบ จนท าใหคนสวนใหญไมแมกระทงจะรบรถง การมอยของเขา ตลอดจนความเจบปวดจากการทไมเคยไดรบค าชมเชย แตคณมนใจเถอะวาอกไมนาน ดาราตกอบผนจะเปนทรจกมากขนจากการเดนทางผจญภยของพวกเรา

กอนการเดนทางของเราจะเรมขน คณสงเกตไหมวาทผานมา ทกๆ ครงทพดถง “ความเวนชวง” ผมจะใสมนไวใน “เครองหมายค าพด” เสมอ เหตทท าเชนนนกเพราะผมเหนวาคณยงไมคนกบการมองไปยงสงทผม พดถง ดงนนจงพยายามเนนมนไวในเครองหมาย อกทงเลอกใชค าทบอกถง “ลกษณะการปรากฏ” แตในตอนนผมจะถอวาพวกเรามความเขาใจตรงกนแลว ดงนน เราจะเปลยนชอของสงทเราจะพดคยกนจาก “ความเวนชวง” ไปเปนชอจรงๆ ซงใหความรสกทเปนรปธรรมมากขน นนคอ “ชองวาง”


http://en.wikipedia.org/wiki/Gravitational_singularity

- 9 -

(ผมอยากบอกวาเราไมมความจ าเปนทจะตองเปรยบเทยบค าวา “ชองวาง” ในทน กบค าวา “space” ของฝรง เพราะไมวามนจะเหมอนหรอตางกนอยางไร มนกไมใชสาระส าคญ เพราะค าของเขากอยในทฤษฎของเขา และเรากไมควรน าทฤษฎหลายๆ อนมาย ารวมกน เพราะฉะนนเอาเปนวาส าหรบงานเขยนน แนวคดไทยๆ กวากนแบบไทยๆ แตหากในอนาคตพวกฝรงอยากรเรองทเราคยกนกปลอยใหเขามาแปลไป ซงเขาจะใชค าวาอะไรกใหเปนเรองของเขา...เราไมเกยว!)


http://en.wikipedia.org/wiki/Space

- 10 -


- 11 -

มโนทศนจากชองวาง

ทผานมาเราไดท าความรจกกบ “ชองวาง” ในเบองตนกนไปแลว หวขอนเราจะท าความรจกกบมนให มากขน โดยผมจะชวนคณมองไปยงชองวางแลวสงเกตมนใหด คณจะไดพบวานอกจากการชวยแบงแยกสงตางๆ ชองวางยงมอกหนงบทบาทส าคญ นนคอ การเปนทตงของมโนทศนทเกยวของกบ “ระยะ” และ “ขนาด” เรามาดตวอยางของสงทพดถงนกน...

ดวยกำรตดสน “ปรมาณชองวางทคนระหวางคณกบผม” เรำจะไดสมผสมโนทศน “ไกล-ใกล”

ดวยกำรตดสน “ปรมาณชองวางทของชนหนงบรโภค” เรำจะไดสมผสมโนทศน “ใหญ-เลก”

ดวยกำรตดสน “ปรมาณชองวางทคนอยระหวางเรากบเขตแนวดานหนา” เรำจะไดสมผสมโนทศน “ลก-ตน”

ดวยกำรตดสน “ปรมาณชองวางทคนระหวางเขตแนวดานบนกบดานลาง” เรำจะไดสมผสมโนทศน “สง-ตา”

และหำกเรำตดสน “ปรมาณชองวางทคนระหวางเขตแนวดานซายกบดานขวา” เรำกจะไดสมผสมโนทศน “กวาง-แคบ” เปนตน

ยงมมโนทศนเกยวกบระยะและขนาดอนๆ ทสรางขนจากการสงเกตชองวาง เชนเมอเรามองไปยงวตถ ชนหนงแลวพบวา “มนก าลงลดปรมาณชองวางระหวางมนกบเราลงเรอยๆ” เรายอมทราบวา “มนก าลงเคลอนมาหา” ในทางกลบกน หากพบวา “มนเพมปรมาณชองวางขนเรอยๆ” เรากยอมทราบไดวา “มนก าลงเคลอนทหนไป” หรอหากสมมตใหวตถสองชนเพมปรมาณชองวางระหวางมน กบเราทงค แตในชวงเวลาทเทากน “วตถชนทหนงเพมปรมาณชองวางไดมากกวาวตถชนทสอง” เรากจะทราบวา วตถชนทหนงหนเราไป “เรวกวา” วตถชนทสอง

มโนทศนทหยงรากแกวลงในชองวางยงมอยอกมากซงผมจะไมขอกลาวถง แตอยางไรกด ผมอยากจะชวนใหคณไดลองคนหาดเลนๆ โดยโฟกสความสนใจไปทชองวางแลวใชมนอธบายมโนทศนอนๆ ทกอนหนานคณไมทราบวาจะอธบายมนไดอยางไร เชอเถอะวากจกรรมนจะท าใหคณไดพบมมมองใหมๆ ในชวต นนเพราะชองวางเปนสงทเตมเตม “สงสามมต”* อยางพวกเรา ดงนน ดวยการน ามนมาใชงาน เราจะได


- 12 -

วธการพดถงส งบางสงทกอนหนาน เราไมทราบวาจะพดถงอยางไร และไดโปรดเชอผมเถอะวา มนเปนกจกรรมทมความสนกในระดบหนงทเดยว

(* อนทจรง ส ำหรบผม รปลกษณทม กวำงxยำวxสง แบบทเรำเหนๆ กน จะไมใช “มตล ำดบสำม” หำกเรำมควำมคดเรองมตทเปนระบบระเบยบ ทงนเรำจะคยเรองนกนระหวำงกำรเดนทำงไปเรยนร “ชองวำง” ส ำหรบตอนน เพอใหกำรสอสำรระหวำงเรำเปนไปโดยงำย ผมจะขอเรยกรปลกษณแบบ “รปทรงลอยตว” โดยอนโลมวำเปน “สำมมต” ไปพลำงๆ กอน)

เพอเปนแนวทาง ผมจะยกตวอยางใหคณดอกสกสองเรอง เชน หากเพอนถามวา “ทรำบไดอยำงไรวำ รถก ำลงเคลอนท” แทนทคณจะตอบดวยส านวนอนๆ คณอาจลองตอบโดยองเขากบชองวางวา...

“เพรำะผมเหนชองวำงหนำรถทหำยไป และชองวำงทำยรถทเพมขน”

หรอหากถกถามวา “ทรำบไดอยำงไรวำของชนหนงก ำลงขยำยขนำด” แทนทจะตอบแบบก าปนทบดนวา “ถาวดแลวขนาดของมนก าลงเพมกคอมนมการขยายขนาด” คณกอาจลองตอบโดยอาศยส านวนท อางถงชองวางเชน...

“ผมดจำกกำรบรโภคชองวำงของมนทเพมอยอยำงตอเนอง”

เอาละ ถงตรงนผมมเรองส าคญทจะขอบนแทรกอกสกเลกนอยเกยวกบปญหาทมกจะเกดเวลาอธบายเรองชองวางใหใครฟง นนคอ มบางคน หรออนทจรงคอแทบจะทกคน เมอไดรบฟงมมมองเรองชองวางจนพอจะเรมเขาใจไดแลว – อำจพอๆ กบทคณก ำลงเขำใจอยในขณะน เขาจะเปลยนจดโฟกสในความคดของตนจากเดมทเคยใหความส าคญกบสงทเหน-จบตองไดไปสการใหความส าคญตอชองวางอยางสดขว

วาแตคณเขาใจประเดนทผมก าลงบนไหม ทผมพยายามพดกคอ เมอใครบางคนยอมรบทศนะเรองชองวาง เขาจะเลกใหความส าคญกบสงทจบตองไดแลวเปลยนไปมองวา “ชองวางเปนตวการของทกๆ สง” อาท เชอวา...

“การทเรารบรถงสงๆ หนงไดนนเปนเพราะชองวาง หากปราศจากชองวาง เราจะไมไดรบรวามนอยตรงนน”

คณเหนประโยคขางบนแลวพบความหละหลวมอะไรบางหรอเปลา หรอคณรสกวามนตรงกบเนอหาทเราก าลงพดคยกน ถาค าตอบของคณคอ “ใช” เรากคงจะตองจนเครองกนอกสกหนอย นนเพราะอนทจรงประโยคขางตนมความผดพลาดเลกๆ นอยๆ ตรงทผพดลมใหความส าคญกบ “สงทมอย ” มเชนนนประโยคดงกลาวจะตองแสดงใจความวา...


- 13 -

“การทเรารบรถงสงๆ หนงได เปนเพราะมนมชองวางหอหม หากปราศจากชองวางและการมอยของมน เรากจะไมไดรบรวามนอยตรงนน”

ดงนน สงทคณตองระลกกคอ มองคประกอบส าคญสองสวนทจะตองแสดงบทบาทรวมกน เพอสรางภาพของ “สง” และ “กจกรรมตางๆ” ทอยรอบๆ ตวเรา นนคอ “การมอยของสงใดๆ” กบ “การมอยของชองวาง”

ณ จดน กอนทเราจะออกเดนทางตอ ผมขอจดการปญหาเกยวกบค าวา “สงใดๆ” ทขดเสนใตไวในยอหนาบนสกเลกนอย นนคอ เพอใหการพดคยของเราราบรน ตอนนเรามความจ าเปนตองหาชอใหกบค าวา “สงใดๆ” และค าทเหมาะสมทสดเทาทผมสามารถคดไดในปจจบน กคอค าวา “สสาร” ดงนน จากนไป เราจะใชค าวาสสารเพอพดถง “ของทเราสมผสไดดวย ตา ห จมก ลน และ/หรอ กายสมผส” เชนเคย คณไมจ าเปนตองน าค าของเราไปเปรยบเทยบกบค าวา “matter” ของฝรง หรอของ วชาวทยาศาสตร เพราะผมบอกแลววาเราแคจ าเปนตองหาศพทมาใช และค านของเรากจะใชในขอบเขตดงทประกาศไวขางตน

เอาละ ถาตอนนคณก าลงสวมบทนกวทยาศาสตรแลวพจารณานยามของสสารทเราเพงประกาศขน สดๆ รอนๆ คณอาจเหนขอผดพลาดในแงทวามความเหลอมล าระหวางค าวาสสาร กบค าวาชองวาง นนเพราะเราสามารถจะจบตอง หรอมองเหนชองวางได ดงนน ชองวางจงยอมถกจดวาเปนสสาร ชนดหนงดวย

เพอปดชองโหวขางตน ผมจะขอนยามค าวา “ชองวาง” ในแนวคดของเราใหชดเจนอกครง นนคอ ค าวาชองวางในทนหมายถง “ความเวนชวง ซงเปนสงทรบรไดดวยความเขาใจ” ดงนน เมอยดนยามน คณกบหนงสอหนานจงก าลงถกคนอยดวยความเวนชวง หรอชองวาง แตกระนน เมอคณพยายามมอง หรอโบกมอไปมาในบรเวณใสๆ ระหวางคณกบหนงสอ สงทคณจะไดเหน – หรออนทจรงคอ “ไมเหน” หรอไดสมผส กคอภาพโปรงใส และมวลของอากาศทจดวาเปนสสารชนดหนง

สรปแลวตอนนพวกเรามตวละครอยในมอสองตว นนคอ “สสาร – สงทสมผสไดดวย ตา ห จมก ลน และ/หรอ กายสมผส” กบ “ชองวาง – สงทรบรไดดวยความเขาใจ” ซงผมกอยากขอรองใหคณ ท าความเขาใจกบค าทงสองในแนวคดเราตามนยามทไดประกาศไว โดยไมน ามนไปผสมปนเปกบนยามจากแนวคดอน


http://en.wikipedia.org/wiki/Matter

- 14 -


- 15 -

ความสมพนธแบบตางตอบแทน

อยางทไดพดกนแลววา หากไรชองวางสสารทงหมดทเรารจกจะอยรวมกนแบบสนทแนบเปนเนอเดยว

ดวยภาพนเราจงสามารถกลาวไดวา “ชองวางเปนสงทมความส าคญตอสสาร” แตในทางกลบกน หากลองจนตนาการภาพจกรวาลทไรสสารขนบาง เรากจะพบวาชองวางยอมประสบปญหาในลกษณะเดยวกน นนคอ มนยอมกลายสภาพส “ความวางเปลาทไรความหมาย” เพราะไมม “ใคร” หรอ “อะไร” ทเปดโอกาสใหมนไดแสดงบทบาทของผมอบความเวนชวง สงทพดมาน อาจเปรยบไดกบการทบโรงละคร แลวไลนกแสดงทกคนกลบบาน โดยปลอยใหนกแสดงชอนายชองวางเดนเหงาอยเพยงล าพงบนซาก โรงละคร การกระท า น ยอมเปลยนสถานะของนายชองวางจาก “นกแสดงประจ าโรงละคร” ไปสสถานะของ “บคคลจรจด”

ดงทกลาวขางตน สสารกบชองวางมความสมพนธกนในลกษณะหนงทเราอาจตงชอใหวา “ความสมพนธแบบตางตอบแทน” นนคอ ตางฝายตางมความหมายขนเพราะมอบความหมายใหกบอกฝายหนง ทงนสามารถเขยนประโยคแสดงความสมพนธดงกลาว ไดวา...

“สสำรมควำมหมำยขนเพรำะมชองวำงชวยแบงมนแตละกลมๆ ออกจำกกน และชองวำงกมควำมหมำยขนเพรำะมสสำรอยมำกกวำหนงกลม

(นนคอ หำกม “สสำรกลมเดยว” ชองวำง – ตำมทเรำนยำมวำ “ควำมเวนชวง” กจะไมสำมำรถแสดงบทบำทของมนออกมำได)”

ณ จดน ผมอยากใหคณพยายามท าความเขาใจสงทผมก าลงเสนอนใหด นนเพราะหากเปรยบกบ การเรยนรทฤษฎๆ หนง สงทผมก าลงอธบายนกคอ “ขอสมมตฐานเบองตน” หรอ “assumption”

ของทฤษฎ ดงนน หากคณเขาใจมน มนกจะท าใหคณสามารถตดตามเนอหาสวนอนๆ ทเหลอไดงาย ตามไปดวย และเพอชวยใหคณเขาใจความสมพนธแบบตางตอบแทนไดดขน ผมจะขอยกตวอยางใหคณ ดอกสกสองสามตวอยาง เชน “ซาย” กบ “ขวา” นนคอ การทเราทราบวาสงบางสงอยดานซายไดนน กเพราะการมสงบางสงอยทางดานขวา และในทางกลบกน การทเรากทราบวาสงบางสงอยดานขวา กเพราะการมสงบางสงอยดานซาย หรอในกรณของ “แม” กบ “ลก” ทผหญงคนหนงจะถกเรยกวาเปนแม กเพราะไดใหก าเนดลก แตในขณะทเดกคนหนงคลอดออกมาเพอรบสถานะความเปนลก ณ ขณะเดยวกนนนเอง เดกคนดงกลาวกไดใหก าเนดสถานะแหงความเปนแมดวยเชนกน


- 16 -

(คณจะร าคาญไหมถาผมจะขอใชวงเลบแทรกเรองนาบนไว อกสกหนงเรอง คอทจรงค าไทยวา “สมมตฐาน” ควรจะตรงกบศพทค าวา “assumption” ของฝรง แตถาคณไปเปดวทยานพนธภาษาไทย รวมถงพจนานกรมฉบบราชบณฑตฯ คณจะเหนวาค าๆ นถกใชเพอหมายถงศพทค าวา “hypothesis” ซงผมเหนวาไมถกตอง และในอดตผมกเคยถกคณะกรรมการวทยานพนธบงคบใหใชศพทค านอยางผดๆ แลวตองยอมเออออไปอยางจ าใจ แตส าหรบงานเขยนเลมนซงไมตองงอลายเซนตของคณะกรรมการ ชดดงกลาว ผมจะขอท าในสงท เหนวาถกตอง คอจะใชค าวา “สมมตฐาน” เพอสอถงศพทค าวา “assumption” หรอ “ขอความทถกถอวาเปนจรง”)

จะวาไปแนวคดความสมพนธแบบตางตอบแทนทผมหยบยกขนพดไมใชเรองแปลกใหม เพราะมนมอยในทศนะพนฐานแบบตะวนออก อยางทเราคนกนกเชนแนวคดเรอง “หยน-หยาง” หรออยางในต าราเรยนภาษาไทยตอนเดกๆ ของผม กมขอความในบทประพนธเกาทพดถงความสมพนธชนดนดวยเชนกน...

“เสอพเพรำะปำปก และปำรกเพรำะเสอยง ดนเยนเพรำะหญำบง และหญำยงเพรำะดนด”

อยางไรกตาม ในสายตาของคนทวไป เรองนมกถกมองวาเปนเรองงายๆ ทไมนาจะน าไปสประเดนสลกส าคญอะไร คนสวนใหญจงมกไมเสยเวลาไปใสใจมน แตส าหรบผม ผมอยากขอใหคณใหเวลาเพอ ท าความเขาใจความสมพนธชนดนใหด เพราะอนทจรงพวกเราก าลงอาศยอยภายในความสมพนธแบบน อยางเชน คณอาจบอกวาคณเปนพนกงานบรษท เพราะบรษทใหงานคณท า แตจากอกมมหนง บรษทกคงความเปนบรษทอยไดเพราะมพนกงานอยางคณชวยท างานให หรอคณอาจจะลองยกมอขนดแลวบอกวา “เนอ หนง ขน เลบ เอน กระดก อาศยอยภายในในมอ” แตจากอกมมหนง คณกอาจบอกไดเชนกนวา การประกอบกนของสงเหลานนกอใหเกด “ความเปนมอ” ขน ฯลฯ

การมตวอยางใกลๆ ตวดงกลาวมาขางตนนเอง ทเปนตวบงบอกวาปรากฏการณของความสมพนธแบบ ตางตอบแทนสมควรจะถกจดวาเปนสงทมคาเกนกวาจะถกมองขาม

เอาละ ผมจะเบรกการอธบาย แลวคยกบคณอยางเปดอกวา อนทจรง ตอนนผมก าลงพยายามโนมนาว ใหคณคลอยตามแนวคดทวา มนมความสมพนธแบบหนงทชอ “ความสมพนธแบบตางตอบแทน” ซงหากจะวากนอยางแฟรๆ คณไมจ าเปนตองเชอ หรอคลอยตามกบสงทผมพด เพราะผมกไมไดหวงจะหลอมทศนะของทกๆ คนทคยดวยขนจากเบาเดยวกน ผมแคจ าเปนตองโนมนาวคณไปสจดหมาย คอการท าใหคณเขาใจสาระของหนงสอทก าลงอานอย ซงหากเปาหมายของคณคอเขาใจสาระของงานเขยนชนน นนกแสดงวาเราก าลงมงสปลายทางเดยวกน ดงนน สงทคณตองท าจงเปนการท าความเขาใจความสมพนธ


http://en.wikipedia.org/wiki/Yin_and_yang

- 17 -

แบบตางตอบแทน แลวคดตามกตกาของมน และปลอยใหขอสงสยในเชง “นเปนวทยาศาสตรหรอไม” “พสจนไดหรอไม” หรอขอสงสยอนๆ ใหเปนกจกรรมส าหรบพวกทไมมความเปน professional

กลบมาทเรองของเรา นยส าคญของการชวนคณคยถงความสมพนธแบบตางตอบแทนกคอ มนบอกเราวา สงใดทตกอยใตความสมพนธแบบตางตอบแทน สงนนจะไมสามารถมตวตนอยอยางเปนเอกเทศได ยกตวอยางเชน “ความเปนมนษย” ของคณกมไดเกดอยางเปนเอกเทศขนมาลอยๆ นนเพราะตวคณ เกดจากการประกอบกนของ “ชนสวน” ตางๆ อาท ผม ขน เลบ ฟน หนง เนอ เอน กระดก ฯลฯ ในทางกลบกน แตละชนสวนขางตน ยอมไดรบสงตอบแทน นนคอ การถกยกฐานะจากกอนเนอ กอนเมอก กลมเยอ กลมเซลล สความเปน “อวยวะของมนษย”

เมอชนสวนใดมพยาธสภาพรมเรา ฐานะของคณกจะเปลยนจาก “มนษยปรกต” ไปเปน “มนษยเจบปวย” และหากคณตดชนสวนนนออก ฐานะของคณกยอมเปลยนตามไปดวย เชน คณอาจกลายเปน “มนษยไตเดยว” พรอมไตอกขางทถกตดทงกกลายสภาพจากอวยวะกลายเปน “ชนเนอ” จนวนาทสดทายของชวต ทชนสวนตางๆ แตกความสามคคกน ความเปนมนษยของคณกสนสดลงพรอมกบการทพวกมน กลบคนสฐานะเดมๆ

คราวนผมอยากใหคณลองมองไปยงมโนทศนตางๆ ในชวตประจ าวนทมลกษณะเปน “คๆ” ดบาง อยาง ไกล-ใกล รอน-เยน แขง-ออน เรว-ชา ใหญ-เลก สง-ต า หรออนๆ แลวฝกซอมการมองในวธเดยวกบทผมเพงถายทอดไป คณจะเหนวามโนทศน เหลานนลวนตงอยบนความสมพนธแบบตางตอบแทน และปราศจากความเปนเอกเทศทงสน เชน คณอาจมองวา “มโนทศนสง” ถกเขาใจไดเพราะถกน าไปเปรยบเทยบกบ “มโนทศนต า” และเมอไรความต า ความสงกไมอาจแสดงความหมายของตนขนได เนองจากมนขาดคเปรยบเทยบ เปนตน

ถงตรงนคณรสกวาผมพาคณออกมาไกลจากเรองของชองวางเกนไปหรอเปลา แตเชอเถอะวาเรายง อยในเสนทาง เพราะแนวคดในหวขอนจะถก เราน าไปใชตอนท าความรจกกบชองวางอยางเปน ระบบระเบยบ แตกอนจะถงเรองนน ผมมมมมองบางอยางทไดมาจากการดชองวางกบสสารท างานรวมกน ซงอยากจะเอามาแชรกบคณ


- 18 -


- 19 -

"หนงลบหนงไมเทากบศนย" และ "เวลา"

เมอ “ชองวาง” กบ “สสาร” ถกมองในฐานะสองตวละครทจ าเปนตองรวมแสดงบทบาท และอาศยกนและกนเพอสรางความหมาย ผลลพธหนงทเราจะไดกคอ การทสมการงายๆ อยาง 1 – 1 = 0 อาจถกพจารณาวาไมสะทอนสงทเปนอยในโลกแหงความจรง

คณคงรสกแปลกใจกบค าพดขางตนและตอนนผมกก าลงจะขยายความใหฟง แตคณตองสญญากอนวาจะไมฟงอยางมอคต และทส าคญ คณตองไมตงธงในใจวาจะปกปองวชาคณตศาสตร เพราะอนทจรง ศาสตรชนดนกเปนเพยง “ทฤษฎ” ชนดหนง นอกจากนนคณควรทราบวาเรองของเราไมเกยวของกบแนวคด “zero-point energy” ดงนนจงไมมเหตผลทจะน าเรองทงสองมาเปรยบเทยบกน เพราะการท าเชนนนจะท าใหเราเสยเวลาโดยเปลาประโยชน

เพอความสบายใจ เบองตนนผมจะบอกไวกอนวา ทจรงสมการ 1 – 1 = 0 ของเรายงคง “เปนจรงในวชาคณตศาสตร” เพยงแตในโลกแหงความจรง ประสบการณจรง และการมองดวยสายตาของคนจรงๆ ผานทศนะทวาชองวางกบสสารเปนสองสงทตองการกนและกน สมการๆ นจงกลายเปนสงท “ไมจรง”

ผมเชอวาคนสวนใหญเมอเหนผลลพธทเปนศนยของสมการ 1 – 1 = 0 เขาจะรสกวาประโยคสญลกษณนจบท “ความไมมอะไรเลย” นนกเพราะนกคณตศาสตร และวชาเลขทเราเรยนมาแตเดก ท าใหเราเชอวาศนยตวนนสอถงการทไมมคาใดๆ เหลออย แตเดยวเราจะลองเปลยนประโยคสญลกษณนใหกลายเปนกจกรรมจรงๆ ในโลกกายภาพ แลวเราจะไดเหนบทสรปทแตกตาง

ผมจะสมมตวาคณมสมหนงลกบนโตะแลวคณหยบมนออก นเขยนเปนประโยคสญลกษณไดวา 1 – 1 = 0 แตแมสมการจะบอกเราวาผลลพธเปนศนย อนทจรงเมอสมถกน าออกไป สงทคณไดรบกลบมาในทนท กคอ “ชองวาง” ทพรอมจะรองรบสมลกใหมไดหนงลก หรอมะนาวลกครง หรอไขไกฟองกวาๆ หรออนๆ เพราะฉะนน คณเหนไหมวาในชวตจรงผลลพธของการหายไปของผลสมมไดเทากบ “ความไรคา”

อกหนงตวอยางงายๆ เชนในเวลาทคณตองการวางของบางอยางทถอไวจนเมอยแขน แตบรเวณนนมของอนวางระเกะระกะ แลวคณใชเทาเขยของชนหนงเพอหาทวางส าหรบของในมอ แนนอนวาหากเปลยนเปนประโยคสญลกษณ การทของชนหนงถกเขยไปจากตรงนนกคอ 1 – 1 = 0 แตคณเหนไหมวา “ผลลพธจากวชาเลข” กบ “ผลลพธจากการทคณใชเทาเขย” มความตางกน โดยผลลพธของคณเปนสงมคาในรปของ “ศกยภาพทจะรองรบวตถบนมอ” ในขณะทผลลพธจากวชาเลขเปนเพยงความวางเปลา


http://en.wikipedia.org/wiki/Zero-point_energy

- 20 -

ณ จดน ผมคงไมสรปฟนธงวามมมองทเราคยกนอยถกตอง และคณตศาสตรผดพลาด แตอยางไรกตาม มนกเกดประเดนทนาขบคดวา การทคณตศาสตรอางตวเปน “ภาษาจกรวาล” นน อาจเปนการอวดอางทออกจะเกนเลย เพราะอยางนอยภายใตกรอบคดวาชองวางคอสงบางสงทมประโยชน เรากไดพบกบปรากฏการณในชวตจรงทไมสอดคลองกบค าบอกเลาของมน

อกหนงเรองทผมอยากคยใหคณฟง นนคอ เรองของ “เวลา” เพอเขาสเรองนผมอยากขอใหคณมองโลกรอบๆ แบบพงความสนใจไปยงชองวาง คอไมตองใหความส าคญกบสสารชนใด แตใหความส าคญกบการมอยของชองวางทเชอมตอกนจนเปนชองวางผนใหญเตมจกรวาล

คณเหนไหมวา ภายในชองวางทคณมองอยมสสารกลมตางๆ ท ากจกรรมอยมากมายนบไมถวน พรอมกนกนนนกม “มโนทศนของเวลา” เคลอนตวอยดวย เอาละ คราวนคณบอกผมหนอยไดไหมวา “เวลาคออะไร” ซงหากคณบอกไมไดนนกไมแปลก เพราะค าถามนเปนค าถามคลาสสกทบรรดานกปราชญ นกคดพยายามหาค าตอบมากนแตโบร าโบราณ แตจนแลวจนรอด อรรถาธบายในปจจบนเกยวกบเวลาทมใหอานใน Wikipedia กยงไมใหความกระจางในมมทวา “มนคออะไร” เพยงแตเลาถงปฏสมพนธระหวางเวลา กบมนษย

อนทจรง ภาพกจกรรมของสสารในชองวางทผมเพงพาดไปก าลงใหเบาะแสเรองน เอาละ เรามาลองกนใหม เมอกคณโฟกสทชองวาง คณเหนกจกรรมของสสาร คณเหนเวลา ณ จดน เราจะมทางแยกสองทาง ทางแรก คอ เราอาจมองวาเวลาเปนตวละครอกตวหนงทเปนเอกเทศจากสสารและชองวาง และทางทสอง คอ เราอาจมองวาเวลาเปนเพยงมโนทศนทถกสรางจากการแสดงของสสารและชองวาง ซงส าหรบผม ผมจะชวนคณตดทางแรกทง เพราะมนเปนทางทไปสนสดตรงค าอธบายแบบ Wikipedia

คราวน เราลองมาดทางทสอง โดยมองวา “เวลาเปนเพยงมโนทศน” ความหมายของค าๆ น คอ เวลามไดมตวตนอยจรงๆ แตเปน “สงในความคด” ทถกสรางขนจากการท างานรวมกนระหวางชองวางกบสสาร โดยชองวางรบบทจดหาลานกจกรรม และสสารเปนผแสดงกจกรรมตางๆ ออกมา

หากถามวาสสารแสดงกจกรรมอะไร ค าตอบนนกอยไมไกล นนคอ ถาคณกวาดสายตาไปรอบตว คณจะเหนวา “สสารไมเคยหยดเคลอนท” แมกระทง สสารชนทถกตรงตดพน เพราะทจรงมนกก าลงเคลอนทไปพรอมๆ กบการหมนของโลก นอกจากนน คณจะเหนวา “สสารมการเปลยนแปลงอยเสมอ” บางอนมาก บางอนนอย บางอนเปลยนส บางอนเปลยนรปทรง บางอนเปลยนขนาด ฯลฯ กจกรรมเหลานเปน “วตถดบทท าใหเกดเวลา” ทหากไรซงชองวาง คณยอมไมเวนวรรคจากสสารกลมอนๆ และยอมไมม “คณ-ผทเฝำดกจกรรม” หรอ “คณ-ผเฝำดเวลำ”


http://www.wikipedia.org/

http://en.wikipedia.org/wiki/Time

http://en.wikipedia.org/wiki/Time

- 21 -

ตอนนเราพรอมจะใหค าตอบแลววาเวลาคออะไร – คณพอเดำไดแลวหรอยง?

จากวธคดและภาพทผมไดพาคณมอง เวลาจงสามารถถกอธบายไดวาไมใชสงลกลบซบซอน แตเปนเพยง “ผลผลตจากการสงเกตความเปลยนแปลงทแตละความเปลยนแปลงไมเปนอสระจากกน” ทงนค าวา “ไมเปนอสระจากกน” กคอการทสสารกลมตางๆ ตองแสดงบทบาทในลานกจกรรมเดยวกน

จากมมมองขางตน ธรรมชาต (หรออ านาจเหนอธรรมชาตใดๆ – ถำคณเชอวำม) จงมไดเปนตวสรางเวลาขนมาใหอยคมนษยและจกรวาล แตธรรมชาตเพยงปลอยใหสสารด าเนนกจกรรมของตวเอง แลวปลอยใหกระบวนการสงเกตกบระบบความนกคดของมนษยตความ เพอสรางการรบรเรองเวลาขน

อยางไรกด ณ จดน คณตองพยายามเขาใจสงทผมพดอยางรอบคอบ นนเพราะผมไมไดบอกวา “ทกๆ แงมมเกยวกบเวลาเปนภาพลวงตาทพวกเราคดๆ ขนเอง” แตค าพดของผมคอ “กจกรรมการเปลยนแปลงของสสารเกดขนจรง หากแตเวลาเปนผลผลตทเกดขนในความคด”

ดงนน ถาตอไปมคนถามวา “เวลาคออะไร” คณกอาจน าสงทเราคยกนไปตอบแบบวชาการๆ ไดวา...

“เวลำ คอ มโนทศนเชงปรมำณทเกดขนอยำงเปนผลผลต จำกกำรสงเกตควำมเปลยนแปลงหนงในบรบทของควำมเปลยนแปลงอน”

แนนอนวา คณอาจไมเหนดวยกบสงทผมเลา และผมกไมมสทธบงคบใหคณเชอ แตยคนคอยคเทคโนโลยสารสนเทศทผมและใครอกหลายคนมโอกาสแสดงทศนะของตวเองไดอยางงายๆ จนท าใหคณไดรบ และตองกลนกรองขอมลอะไรตอมอะไรมากมายกอนจะตดสนใจเชอ ซงส าหรบกรณน คณอาจลองไปสงเกตในชวตประจ าวนดวา ทกๆ ครงทได “เสพความหมายของเวลา” มนเกดจากการรวมมอกนระหวาง “ความเปลยนแปลงหนง” กบ “ความเปลยนแปลงอน” ตามทผมพดจรงๆ หรอเปลา

ถดจากน เราจะไปรจกกบชองวางอยางเปนระบบระเบยบ โดยคณจะไดเหนการพฒนาตวรวมกน ระหวางชองวางกบสสารในหลายๆ รปแบบ และจะไดเรยนรวาภาพจกรวาลทเรามองเหนกนอย น เปนเพยง “โครงสรางหนง จากหลายๆ โครงสราง” ทเปนไปได


- 22 -


- 23 -

หลกความตองการบรบท

ขาวรายทผมจะบอกกบคณตอนนกคอ การเดนทางแบบสบายๆ ของเราสนสดลงแลวตงแตบททกอนหนา

และในตอนนสงทเกรนไวแตตนวาเปน “Theoretical Adventure” ก าลงจะเรมขน ซงกเปนไปไดทมนอาจไมเหมาะกบคณ ดงนน ถาคณยงยนดจะตดตาม – ผมหวงเปนอยางยงวาจะเปนเชนนน คณจ าเปนตอง “สบสวทช” ตวเองไปอยในโหมดของ “การคดบนกรอบสมมตฐาน” อกทงตองปรบระดบการท างานใหอยในระดบ “สงสด” เสยดวย นนคอ คณตองพยายามเขาใจสมมตฐานตางๆ ทจะมขน แลวเดนไปในกรอบนนอยางเครงครด ไมหนไปใชระบบคดแบบอนระหวางทาง จนกวาจะเขาใจทกอยางไดแลวจงคอยยอนกลบมาอภปรายมนดวยความคดความเหนของคณเอง ทงน หากทผานมาสวทชของคณอยในโหมดนอยแลว เรองตางๆ ทรออยกจะเปนเรองทไมยากเกนไปนก

กอนจะเขาเนอหา ผมขอสรปบางประเดนทเราไดคยไวเพอเปนการทบทวน และเตรยมความพรอมทจะน ามนมาใชงาน ประเดนแรก คอ “นยามของสสาร และชองวาง” ทเราไดใหนยามพวกมนไววา...

“สสาร” หมายถง “สงทเราสมผสไดดวย ตา ห จมก ลน และ/หรอ กายสมผส” และ“ชองวาง” หมายถง “ความเวนชวง ซงเปนสงทรบรไดดวยความเขาใจ” .......(1)

ประเดนทสอง คอ “ความสมพนธแบบตางตอบแทน” ทสรปใจความหลกไดดงนวา...

“สงทอยในกรอบความสมพนธแบบตางตอบแทน สรางความหมายในตวเองขนจากการมอบความหมายใหกบสงอกสงหนงทเปนคตรงขามกบตน” .......(2)

ทงนคณตองไมลมสงทผมกลาวไวในหวขอเดยวกน...

“สงทอยในกรอบความสมพนธแบบตางตอบแทน จะไมสามารถมตวตนอยอยางเปนเอกเทศได” .......(3)

และประเดนสดทาย กคอ “การมคาของชองวาง” ทพดถงในหวขอ “หนงลบหนงไมเทากบศนยฯ” ซงรวมความไดวา...

“ชองวางเปนสงมคา ไมใชความวางเปลาทไรคา ไรความหมาย” .......(4)

- 24 -

ในตอนนผมจะประกาศอยางเปนทางการวา ขอความในเครองหมายค าพดกลางหนากระดาษทงส จะถกน ามาใชเปนสมมตฐานขอท 1 ถง 4 ส าหรบการเดนทางของเราตามล าดบ ดงนน ผมอยากขอรองวากอนจะผานยอหนานไปคณควรท าความเขาใจขอความทงสขางตนใหด และบางทคณอาจจ าเปนตองพลกกลบไปทบทวนเรองเหลานนอกสกครง... ณ จดน ผมจะถอวาคณพรอมแลว และเราจะเรมออกเดนทาง...

จากประสบการณทผมพยายามเลาเรองของชองวาง – อนทจรงไมเชงเปนเรองชองวำง แตเปนเรองของ “มต” แตเรองดงกลำวไดใหควำมรเกยวกบชองวำงแถมมำดวย ผมพบวาคนสวนใหญไมสามารถตามประเดนของผมได เพราะเขามกหลงลมสมมตฐานทผมสรางขน แลวหนไปใชแนวคดแบบอนๆ ตามความเคยชน แมกระทงการเลาเปนนยายทแตงใหตวละครสองตวคยกน ซงผมรสกวามนชดเจนขนาดทหากผอานอานตามไปทละบรรทดๆ โดย “ฟง” สงทตวละครตวหนงพด แลว “ฝก” ในสงทตวละครอกตวฝก ทละขนๆ เขาจะสามารถเขาใจทกๆ ประเดน แตสดทายแลวผมกพบวา ณ จดหนง ความคดของคนสวนใหญกจะทงสมมตฐานในเรอง แลวกลบไปใชวธคดแบบอนๆ อยนนเอง

เพอแกปญหาขางตน ลาสด หลงจากไดท าวดโอคลปเกยวกบแนวคดนเพอสงประกวดบนเวทแหงหนง –คณเหนไหมวำผมพยำยำมเลำเรองนในหลำยรปแบบจรงๆ ผมกไดพบวธใหมทอาจมประสทธภาพสงขน นนคอ ผมเรมมองออกวาการตงขอสมมตฐานแลวใหผฟงเดนตามอาจเปนนามธรรมเกนไป จนท าใหมคนสวนนอยทสามารถตดตามได ดงนน ในการคยกบคณครงน ผมจะท าใหมนเปนรปธรรมแบบเดยวกบทท ากบคลป คอ เราจะสรปสาระของสมมตฐานเพอแปลงใหมนอยในรปของ “กฎ” หรอ “หลกการ” ทจะใหชอวา “หลกความตองการบรบท”

เพอชวยใหคณเขาใจหลกความตองการบรบท ผมอยากขอใหคณจนตนาการวาก าลงมองภาพของ “จด” หนงจด เสรจแลวผมขอใหคณถามตวเองดวา “ท าไมจงสามารถรไดวามจดอยตรงนน”

หากคดแบบคนทวไปคณอาจตอบแบบก าปนทบดนวา “เพราะมจดอยตรงนน” แตหากคดใหละเอยดขน คณกอาจตอบวา “เพราะมจดอยตรงนน และมกระบวนการสงเกตทหยงลงไป”


- 25 -

ในสายตาของหลกความตองการบรบทค าตอบทงสองขางตนยงขาดความรดกม เพราะหลกการของเรามองปญหาขางตนดวยสายตาทละเอยดไปอกขน นนคอ “1. เพราะมจดอยตรงนน, 2. มกระบวนการสงเกตทหยงลงไป และ 3. มสภาพแวดลอมทแตกตางจากจดชวยใหการสนบสนนการปรากฏของจด”

ค าวา “สภาพแวดลอมทแตกตางจากจด” กเชน คณม “จดสด า” คณยอมตอง “พนหลงทไมใชสด า” เพอใหจดของคณสามารถปรากฏตวขน หรอหากคณมจดสเหลอง คณกยอมตองการพนหลงทไมใชสเหลอง เปนตน ดงนน หลกความตองการบรบทจงเปนการใหความส าคญกบสภาพแวดลอมไปพรอมๆ กบใหความส าคญกบสงทถกสงเกต

ณ จดน เพอใหคณเหนการท างานของหลกความตองการบรบทในภาพรวม ผมจะใหนยามหลกการดงกลาวโดยองกบเนอความจากขอสมมตฐานทงสทเราม ดงนวา...

“หลกควำมตองกำรบรบท คอ ขอควำมอธบำยควำมสมพนธระหวำงสสำร และชองวำง ในกรอบคดทวำ สงทงสองนนไมมควำมเปนอสระจำกกน

หำกแตตำงฝำยตำงมควำมหมำยขน จำกควำมสมพนธแบบตำงตอบแทน กลำวคอ สสำรกลมหนงๆ จะมควำมสมบรณในหมำยขนมำได

ยอมเปนเพรำะมชองวำงชวยใหกำรเวนวรรค และในขณะเดยวกน ชองวำงกมควำมหมำยขนได จำกกำรทมสสำรมำกกวำหนงกลม”

บรรทดน คอ จดตดสนวาเนอหาในสวนตอๆ ไปจะเปนเรองทเหมาะกบคณไหม หากคณยงรสกเขาใจทกอยางเปนอยางด เรองถดจากนกจะเปนเรองงายๆ ทคณจะไดเหนภาพแปลกๆ ทถายทอดความสมพนธระหวางสสารและชองวางหลายๆ ลกษณะในแบบทคณไมเคยไดเหนมากอน แตหากคณยงไมเขาใจหลกความตองการบรบทแลวเปดผานหนาน เรองและภาพทรออยกจะไมตางอะไรกบความวางเปลา


- 26 -


- 27 -

แนวคดพฒนาการมต

ผมหวงวาพวกเรามาอยกนในหนานโดยคณเขาใจหลกความตองการบรบทแลวเปนอยางด แตถายงไม

เขาใจหรอเขาใจไมกระจาง ผมจะชตวปญหาทท าใหคนทวไปไมเขาใจหลกการๆ นใหเหน ตวปญหาทวากคอ “การเพกเฉยตอบรบท” คณไดยนแลวไมตองสงสยวาผมเอาค าแปลกหนมาจากไหน เพราะมนเพงถกผมแตงขนสดๆ รอนๆ นเอง ความหมายของมนกคอการทคนทวไป “เคยชน” แตจะมองสงของตางๆ ในโลกผานความรสกวาสงทเขามองมความหมายสมบรณอยในตวเอง

ผมไมแนใจวาคณจะเขาใจประเดนทพดมานไหม แตความเคยชนทวากอยางเชน ถาคณถกถามวา “คนมเงน 500 ลานบาท เปนคนรวยหรอเปลา” แลวคณตดสนอยางไมลงเลเลยวา “ใช” นนกหมายความวาคณก าลงมปญหากบความใสใจในบรบท นนเพราะ ล าพงแตการมเงน 500 ลานบาท ยงมไดเปนตวบงชวาใครคนหนงจะเปนคนรวย เพราะมนยงขนอยกบเงอนไขแวดลอมอนๆ อาท สถานทพ านกอาศย เชน หากใครคนนนมเงนแตโชครายไปตดเกาะอยคนเดยว เขากยอมไมใชคนรวย แตเปนเพยง “คนมกระดาษ” เพราะในบรบทเชนนน เงนของเขายอมไมสามารถมอบอ านาจการซอใดๆ ใหได หรอหากเงน 500 ลานบาท ไปอยในยคท “กวยเตยวชามละ 100 ลานบาท” เงนจ านวนนกจะเลกนอย คอเมอเทยบแลวกอาจจะอยในราว 200 บาทของยคปจจบน – คณอยาคดวาเรองกวยเตยวชามละ 100 ลานเปนเรองไรสาระนะ เพราะถาเราเอาราคากวยเตยวชามละ 40-50 ไปเลาใหคนสมย “เงนเฟอง เงนอฐ” ฟงเขากคงคดวาเราพดเลนเหมอนกน ในทางกลบกน ถาใครเลาวาเขาเคยท างานแลวไดคาตอบแทนเพยงวนละ 20 บาท คณกไมควรดวนสรปวาเขาเปนคนจน แตตองถามเขากอนวาราคากวยเตยวในวนนนชามละเทาไหร หากเขาบอกวาชามละ 50 สตางค เรากตองถอวาเขาเปนคนมฐานะพอตวคนหนงในยคสมยนนเหมอนกน

จากตวอยางเรองกวยเตยว คณเหนไหมวา “สภาพแวดลอม” หรอ “บรบท” เปนสงทมความส าคญ นนเพราะการทสงหนงๆ จะแสดงความหมายของตนออกมาได มนยอมตองพงพาบรบท ซงพวกเรากมกไมคดถง หรอไมสนทดทจะใหความส าคญแกความจรงขอน และความบกพรองนเองกท าใหการเขาใจหลกความตองการบรบทเปนสงทยากเยนแสนเขญส าหรบใครบางคน

เอาละ ตอนนผมใชทกอยางทมในมอเพอใหคณเขาใจหลกการส าคญของเรองนกนไปแลว ถดจากน เราจะไปดกนวาหลกความตองการบรบทจะพาเราเดนทางไปไดไกลแคไหน

- 28 -

ณ จดน สงทเราจะเรมท ากนคอกระบวนการทผมใหชอวา “กระบวนการพฒนาการมต” โดยเราจะเพม

ความซบซอนของ “จด” ไปเรอยๆ บนครรลองของหลกความตองการบรบท อยางไรกตาม คณไมตองกงวลวามนจะยากเกนไป เพราะกจกรรมทคณก าลงจะไดเหนนนชดเจนตรงไปตรงมา ขอเพยงคณเขาใจในสามสง คอ 1. นยามของสสาร, 2. นยามของชองวาง, และ 3.หลกความตองการบรบท เทานนกเพยงพอแลว

เอาละ ตอนนเราจะเรมตนกนจาก “จดหนงจด” ซงผมน า “ลกบอลหนงลก” มาเปนตวแทน (รปท 1)

รปท 1

จากรปท 1 คณจะเหนวาลกบอลทเรามเปน ลกบอลสด า ทงน สด าคอตวบงบอกวา “บอลลกน (หรอจดๆ น) อยในฐานะสสาร” และเพอใหเราคยกนไดอยางสะดวก ผมจะตงชอเรยกลกบอลสด าเดยวๆ นวา “สสารแบบจด” – ผมหวงวำคณคงไมงงกบชอพวกน เพรำะรปของเรำจ ำเปนตองมชออำงอง เนองจำกเรำตองพดถงมนกนอยเนองๆ และถดจำกนกยงจะมอกหลำยรปทจะตำมมำ

เมอเรามลกบอลดงภาพขางตน ถามวาหลกความตองการบรบทพอใจกบภาพๆ นหรอไม ค าตอบกคอ “ไม” นนเพราะหลกการดงกลาวกาหนดวาลกบอลของเรา – ในฐำนะสสำร จาเปนตองมบรบทอยาง

หลกเลยงไมได ดงนนเราจงตองมอบบรบทใหมนโดยน า “ชองวางแบบจด” มาวางกระหนาบไว ณ ดานซายและขวาของสสารแบบจด ทงนเพอใหเหนไดโดยงาย ชองวางของเราจะถกแทนดวยสญลกษณ ลกบอลสเหลอง (รปท 2)

รปท 2

ค าถามตอไปกคอ คณพอใจกบภาพดานบนนแลวหรอยง? ส าหรบคณมนอาจจะดสมบรณดเพราะสสารแบบจด หรอบอลสด าไดรบบรบทเปนทเรยบรอย แตถาถามหลกความตองการบรบทมนจะบอกเราวาชองวางแบบจด หรอบอลสเหลองทกระหนาบอยนนยงมความหมายไมสมบรณ เพราะบอลเหลานนกยอมตองการบรบท ดงนน เพอแกปญหา เราจะน าบอลสด ามาใชเปนบรบทใหกบบอลสเหลองอกสองรป (รปท 3)


- 29 -

รปท 3

คณเรมเหนทศทางของสงทก าลงเกดขนหรอยง? นนคอ หากสงเกตดๆ คณจะพบวา หลกความตองการบรบทเปนหลกการท “เตมไมเตม” เพราะไมวาเราจะน าบอลสใดลงไปวาง หลกการนกจะเรยกรองใหมบอลอกสหนงมาท าหนาทบรบทเสมออยางไรจดสนสด นคอกาวแรกของกจกรรมพฒนาการมต

ในตอนนคณจะเหนวาจดๆ เดยวในตอนตนไดถกเปลยนใหเปน “เสนทยาวออกไปอยางไรจดสนสด” ซงเปน “เสนลกผสม” ทประกอบขนจาก สสารแบบจด กบ ชองวางแบบจด (รปท 4)

รปท 4

จะเหนไดวาสงทเราเพงท าเสรจไปเปนกจกรรมงายๆ ซงเรมจากการมสสารแบบจด ชองวางแบบจด กบหลกความตองการบรบท จากนนจดเดยวๆ ของพวกเรากถกเปลยนใหกลายเปนเสน และขาวดกคอ กจกรรมตางๆ ตอไปจากนกจะด าเนนไปบนวถทเรยบงายลกษณะเดยวกนนเอง

จาก รปท 4 พวกเราจะเดนทางตอไปโดยตงค าถามวา “จะเกดอะไรขนหากเสนลกผสมใน รปท 4 ถก

เปลยนใหเปนเสนทมบอลสดาลวน” ค าตอบกคอเราจะไดผลผลตใหมอกชนดหนงทเรยกวา “สสารแบบเสน” (รปท 5) (จากนผมจะตดใหเหลอลกบอลเพยง 4 ลก เพอใหดกะทดรด โดยจะใสลกศรไวเปนสญลกษณวาเปนเสนทมความยาวไรจดสนสด)

รปท 5

เมอมสสารแบบเสนใน รปท 5 เกดขนแลว คณพอคาดไดไหมวาจะมอะไรเกดขนตามมา ถาคณเขาใจหลกความตองการบรบทแลว คณจะเดาไดวาหลกการดงกลาวจะน า “แถวของบอลสเหลอง” หรอ “ชองวางแบบเสน” มากระหนาบสสารแบบเสนของเรา โดยเปนไปในลกษณะเดยวกนกบกรณของจดเมอคร ซงกจะท าใหเสนเดยวๆ ของเราเปลยนไปเปน “แผนลกผสม” ทกวางออกไปอยางไรจดสนสด (รปท 6)


- 30 -

รปท 6

ในลกษณะเดยวกน เมอน าลกบอลในแผนลกผสมขางบนนมาเปลยนสใหเปนสด าทงหมด สงท เราไดออกมากจะถกเรยกวา “สสารแบบแผน” (รปท 7-ซาย) แลวหลกการของเรากจะเปลยนสงนใหกลายเปนการซอนกนอยางไมรจบ ระหวาง “สสารแบบแผน” กบ “ชองวางแบบแผน” (รปท 7-ขวา)

รปท 7

ถงตรงนมประเดนนาสนใจ นนคอ ผมอยากใหคณลองพจารณา รปท 7-ขวา แลวตอบวา “มนเปนรป ลกบาศก ใชหรอไม?” และถาคณตอบวา “ใช” ผมกอยากจะขอใหคณลองพจารณาอกครงโดยทไมลมวา 1. แผนสด า กบแผนสเหลองของเราแตละแผนกวางออกไปอยางไรจดสนสด (เพราะรปนถกแปลงมาจาก รปท 7-ซาย) และ 2. แผนสเหลองทเหนคอชองวางทจรงๆ แลวคณไมอาจจะมองเหนมน จากสองขอทกลาวมาน รปท 7-ขวา ของเราจงเปนอะไรอยางหนงทมใชรปลกบาศก หรอรปทรงลอยตวทเราคนเคย ทงนเราจะตงชอใหมนวา “ความหนา”** และสงทอยใน รปท 7-ขวา กจะถกเราเรยกวา “ความหนาลกผสม”

(** คณไมตองแปลกใจกบรปลกษณน เพรำะมนยงไมใชสงทคนทวไปรจก ซงเรำกจะคยถงมนกนทหลง แตตอนนเอำเปนวำคณจ ำไววำชอของมนคอ “ควำมหนำ” กแลวกน)


- 31 -

ถงตรงน พวกเรามรปลกษณความสมพนธระหวางชองวางกบสสารในลกษณะ เสน, แผน, และความหนา แตกยงมใชความสมพนธแบบทเราพบเหนในชวตประจ าวน ทงนสงทคณกบผมคนเคยก าลงจะถกสรางขนในล าดบตอไป


- 32 -


- 33 -

แผนภาพพฒนาการมต

หวงวาคณจะยงมแรงเหลอส าหรบการเดนทางแบบ Theoretical Adventure ทรออยในบทน เพราะผม

ก าลงจะพาคณเดนทางกนตอแบบไมหยดพก อยางไรกตามเมอเราผาน “ขอบเหว” ตรงนไปได เรากจะพบกบทางเรยบๆ ทเดนงายๆ กนแลว

จาก รปท 7-ขวา ในบทกอนหนาน เราจะเปลยนสลกบอลในนนใหเปนสด าลวนอกครง ซงกจะท าใหเกดผลผลตทชอวา “สสารแบบความหนา” ดงแสดงใน รปท 8

รปท 8

และเชนเคย เมอเกดสงทอยใน รปท 8 ขนแลว หลกความตองการบรบทของเรากจะเรมท างานโดยดง “ชองวางแบบความหนา” เขามาท าหนาทบรบท แลวทวนซ ากระบวนการจนเกด “ภาพการหมหอกนอยางไมรจบ” ระหวาง “กลมกอนของสสาร” และ “กลมกอนของชองวาง” (รปท 9)

รปท 9

- 34 -

ณ จดน หากคณตงใจตดตามกจกรรมพฒนาการมตมาโดยตลอด พรอมจนตนาการตามเปนระยะๆ คณจะพบวา ในชนนภาพความสมพนธของบอลสด ากบสเหลองไดพฒนาตวจนอยในรปแบบท

คลายคลงกบภาพความสมพนธระหวางสสารกบชองวางทอย รายรอบตวของเรา นนคอ ความสมพนธแบบหมหอกนระหวาง “สสารทเปนกลมเปนกอน” (หรอเรยกวารปทรงลอยตว) กบ “ชองวางทเปนกลมเปนกอน” (หรอชองวางทม รปพรรณสณฐานแบบ กวางxยาวxสง) ทงน เราจะใหชอแกความสมพนธลกผสมใน รปท 9 วา “ปรมาตร (ปรมาตรลกผสม)” และเพอใหดกะทดรด ผมจะขอแทนสงทอยในรปดงกลาวดวยสญลกษณทแสดงอยใน รปท 10

รปท 10

เอาละ ถงตรงน ผมมขาวดจะบอก นนคอ การเดนทางของพวกเราไดผานชวงท “หน” ทสดไปแลว ซงหากคณยงรสกเขาใจแตละขนแตละตอนทผานมาเปนอยางด กเทากบวาคณสามารถเขาใจพนฐานแนวคดพฒนาการมตได และมความพรอมส าหรบเรองเบาๆ อกสองสามเรองทผมจะน ามาคยตอจากน

แตกอนจะผานบทนไป เราจะสรปกจกรรมตางๆ ทท ากนมาทงหมดเปนแผนภาพ โดยจะใหชอมนวา “แผนภาพพฒนาการมต” (รปท 11)


- 35 -

รปท 11

คณเหนไหมวาจากจดเรมตนทเราใหความส าคญกบชองวาง ท าใหเราไดเหนพฒนาการทเปน ระบบระเบยบระหวางชองวางกบสสาร จนสามารถน ามาสรางเปนผงบอกเลาความสมพนธระหวางสงทงสองวาสามารถเกดขนในรปลกษณใดไดบาง

คราวนผมอยากใหคณลองดใน รปท 11 ทผมน าเสนประมาแบงออกเปนหาคอลมน โดยน าเลขศนยมาใสก ากบไวในคอลมนซาย และการท าภาพลกบอลบางสวนใหเปนสออน ซงเหตผลของการท าเชนนกเพอแบงแผนภาพออกเปนหาคอลมน ใหคณสามารถเหน “เอกลกษณ” ของแตละคอลมนไดอยางชดเจนขน เชนคณจะเหนวาคอลมนซายสดเปน “คอลมนของจด” ถดจากนน เปน “คอลมนของเสน-แผน-ความหนา และปรมาตร” ตามล าดบ ทงนส าหรบบอลสออน คอสงทยงไมมความสมบรณในความหมาย เนองจากยงเปนชองวางหรอสสารทอยอยางโดดเดยวโดยไรบรบท ซงหากคณเขาใจหลกความตองการบรบทเปนอยางด คณยอมทราบวาสงเหลานเปนเพยง “สงในจนตนาการ” นนเพราะ การอยอยางโดดเดยวของสสาร หรอชองวาง เปนสงทไมสามารถเกดขนได ดงนนคณจงควรใหความสนใจแผนภาพน เฉพาะ ในสวนท เปน “กลมลกผสม” ทแสดงดวยลกบอลสเขมเทานน


- 36 -

นอกจากนน การทผมก าหนดใหคอลมนซายสดเปนคอลมนทศนย สวนหนงกเปนเพราะบอลสออนทอยอยางโดดเดยวในคอลมนนเปนเพยงสงทอยในจนตนาการ อกทงผมมเจตนาทจะรกษา “รปลกษณของเสน” และ “แผน” ใหถกเรยกวาเปน “หนง” และ “สองมต” ตามทศนะเรองมตของแนวคดทวไปเพอพยายามใหแนวคดของเรามจดเชอมโยงกบแนวคดทวไปใหมากทสด

สดทายกอนทจะจบบทน คณสงเกตไหมวาจากการทเราน าเรองมตมาคดอยางเปนระบบระเบยบ ท าให “รปทรงลอยตว” ทเราชอบเรยกวา “รปทรงสามมต” ตามกรอบคดกระแสหลก กลายเปน “มตล าดบทส” ไปเสยแลว


- 37 -

ชองวางในแบบของเรา – จกรวาลแหงปรมาตร

คณเหนแลวใชไหมวามนมวธคดทเปนระบบระเบยบส าหรบสรางมมมองเรองมตซงมเหตผลมากกวาการ

คดหรอพดขนลอยๆ แบบภมปญญาตะวนตก...

“หนงมต คอมเพยง ‘ความยาว’ เพราะงนถาม ‘ความกวาง-ความยาว’ กตองเปน สองมต

และหากม ‘ความกวาง-ความยาว-ความสง’ นนกคอ สามมต แตอม..ดๆ แลว ‘เวลา’ กส าคญนนา เพราะงนใหเปน มตทส เสยเลยกเขาทาด...blah blah blah”

!?!?!?!?!?

ในทศนะของผม จดตดสนส าหรบเรองราวทเราก าลงคยกนนกคอ การตงค าถามวา “บรบทมความส าคญจรงๆ หรอไม” ซงหากค าตอบของคณคอ “ไมจรง” ผมกหวงวาคณจะมกรณตวอยางดๆ ทแสดงใหเหนไดวามปรากฏการณบางปรากฏการณทสงบางสงสามารถถกสงเกตไดในสภาวะอนปราศจากบรบท และหากค าตอบของคณคอ “จรง” ผมกอยากเสนอวาพวกเรานาจะเรมฟงค าของชาวตะวนตกแบบฟงหไวหกนบางแลว

มาคยเรองของเรากนตอดกวา อยางทผมไดบอกไปวาภาพความสมพนธระหวางสสารและชองวางแบบ คอลมนท 4 ในแผนภาพพฒนาการมต เปนความสมพนธแบบเดยวกบทมในโลกกายภาพของเรา แลวคณสงสยไหมวาในขณะทกจกรรมพฒนาการมตบอกเราวาความสมพนธในคอลมนดงกลาวเปนความสมพนธแบบ “หมหอกนอยางไมรจบระหวางสสาร กบชองวาง” แตท าไมภาพทเราก าลงเหนอยรอบๆ ตวกลบมเพยงสสารทถกชองวางหอหม เอาละ ถาคณสงสยเรองนผมกจะอธบายใหฟง

ผมขอยนยนวาจกรวาลของเราสรางขนจาก “กจกรรมการหมหอกนอยางไมรจบของสสาร และชองวาง” แตพวกเราตางหากทมองเหนเพยงการทสสารถกชองวางหมหอ โดยมองไมออกวาชองวางถกสสารหมหออยในรปแบบใด และทเปนเชนนกเพราะพวกเราถนดทจะโฟกสไปยงสสารแลวปลอยใหชองวางเปน

เพยง “ไมประดบ” ดงนน หากเราตองการจะเหนชองวางทถกสสารหอหม เรากจ าเปนจะตองเปลยนจดโฟกสโดยพงความสนใจไปยงชองวาง (ผมอยากขอใหคณลองท าตามไป) เมอท าแลวคณกจะพบวาชองวางทคณเหนไมไดยาวไกลออกไปอยางไรจดหมายแตมนตองสนสดลง ณ ทใดทหนง ทมอะไรบางอยางปรากฏอย อยางเชนในขณะนมนกจบลงตรงหนาหนงสอ และแมคณจะหนไปทางอนแลวเหนชองวางททอดตวไปไกลมากขน แตมนกจะมจดจบใหคณเหน ณ ทใดทหนง ทสสารอยางหนงอยางใด

- 38 -

ปรากฏขวางหนา แมกระทงการมองไปบนฟา คณกจะยงพบอะไรบางอยางทจ ากดขอบเขตของชองวางไว ซงอะไรบางอยางทวากคอสงทมสฟาๆ นนเอง

สรปคอ ตราบใดทคณมองไปแลวพบอะไรบางอยาง สงนนนนเองทเปนสสารซงหมหอชองวาง

เอาไว ดงนน ตอใหคณอยนอกโลกแลวมองไปยง “หวงอวกาศอนมดมด” มนกจะไมมภาพของชองวางทไรสสารหอหมใหเหน เพราะแมการมองไปยงทศทางทไมมดาวดวงใดขวางอย คณกยอมตองเหน “อะไรบางอยางทด าๆ มดๆ” และภาพของความด าๆ มดๆ ทวานเองทตกอยใตนยามของค าวาสสารทเราเคยไดตกลงกนไว (หวงวาคณคงยงไมลมนยามของสสารทเราตกลงกนไวนะ)

ไมแนใจวาค าอธบายของผมจะท าใหคณพอใจหรอเปลา แตไมวาจะอยางไรมนกไมใชปญหา เพราะผมในฐานะคนเขยนทฤษฎกมหนาทเพยงอธบายแนวคดและตอบขอสงสย ซงตามกตกาสากลสงทผมเสนอเหลานกจะถกถอวา “ใชได” ตราบเทาทยงไมมการพสจนวาเปนเทจ ทส าคญในตอนน คณมสทธทจะไมพอใจ หรอเหนคานกบผมไดอยางเตมทแลว เพราะหากคณมาถงบรรทดนตามขนตอน (คอไมอานแบบลวกๆ) ผมกจะถอวาเราทงคเขาใจสาระของเรองนไดดพอๆ กน

มาคยเรองสนกๆ กนบางดกวา คณจ าไดไหมทตอนแรกๆ ของการคยเรองชองวาง ผมชวนใหคณมองปรากฏการณงายๆ หลายอยางแลวลองพดถงมนโดยน าชองวางมาชวย (ทผมบอกคณวาเราจะทราบวารถก าลงเคลอนไปขางหนาได เพราะเหนชองวางดานหนารถหายไป และชองวางดานทายรถเพมขนนะ) ถงตรงน ความรเกยวกบชองวางของคณแตกฉานมากขนแลว เพราะฉะนน คณยอมสามารถใชมนแกปญหาเกยวกบระยะและขนาดไดดยงกวาเดม อาทเชน การตอบค าถามของผถามทไมกะใหเราตอบ

สมมตวาวนหนง คณก าลงพาเพอนเดนทางไปตางจงหวดแลวเขาบนขนอยางมอารมณวา “ท าไมไกลจง” แทนทจะนงหนาเจอน คณกอาจลองอธบายอยางลงรายละเอยดโดยองความร เกยวกบรปแบบความสมพนธระหวางสสารกบชองวางทแวดลอมไปวา “การรสกถงระยะทางทยาวไกลนนมาจากการทจกรวาลแหงนเปน จกรวาลแบบปรมาตร ทถกสรางบนความสมพนธระหวาง สสารทเปนกลมกอน (สสารแบบความหนา) กบ ชองวางทเปนกลมกอน (ชองวางแบบความหนา) อนเปนความสมพนธทมความซบซอนระดบทส เพราะฉะนนมนษยทกคนรวมทงเขาจงตองมชวตอยกบ ระยะ และขนาด อยางหลกเลยงไมได ดงนน เมอมชองวางขนาดใหญขวางหนากยอมรสกถงความไกลเปนธรรมดา”

การอธบายขางตนนาจะท าใหเพอนคณเลกบนไดบาง แตหากเขายงหวเสยคณกคงตองบอกเขาอยางใจเยนไปตามจรงวาคณไมไดเปนคนสรางชองวางพวกน แลวคอยแสดงน าใจโดยบอกวาถาเลอกไดคณก


- 39 -

อยากจะน าชองวางตระกลอนๆ ทไมท าใหเกดมโนทศนของระยะทางมาใชแทน ซงทงนผมกไดเตรยมภาพประกอบของชองวางเหลานนไวใหแลว (รปท 12)

รปท 12

จากภาพ คณจะเหน เสนลกผสม, แผนลกผสม, และ ควำมหนำลกผสม อยดานบน และ ปรมำตรลกผสม อยดานลาง ทคณตองท าคอใหเพอนดสงทถกชโดยลกศรสเขยว แลวอธบายใหเขาเหนความแตกตางวา ในขณะทลกบอลสเหลองของสามกลมบนหนาเพยง “หนงลกบอล” (คอมความหนาเพยง “หนงจด” ซงจดเปน “สงไรขนาด”) แตในปรมาตรลกผสมกลบเกาะกนอยถง 4 ลก อนเปนตวการท าใหเกดระยะหางและความไกล ซงหากคณมอ านาจเปลยนแปลงจกรวาลคณกจะน าชองวางสามแบบแรกมาใชแทนชองวางทมอยเพอมอบความสะดวกสบายใหกบเขา

เชอเถอะวาถาคณอธบายอยางชดเจนพรอมมภาพประกอบ และแสดงน าใจกนขนาดน ตอใหเพอนคณใจยกษใจมารแคไหนกคงโกรธคณไมลง เพราะเหนชดๆ อยวาการทเขารสกถงความใกลไกลไมไดเปนความผดของคณ แตเปนเพราะความสมพนธแบบสมตซงเปนปญหาทคณและเขาไมอาจหนพน และถงแมมนจะไมท าใหเขาหายหงดหงด แตเชอเถอะวาเพอนคนนจะไมบนกบคณวา “ท าไมไกลจง” อกตอไป – ด สมน ำหนำพวกชอบยงค ำถำมแบบไมกะใหตอบ!!!


- 40 -


- 41 -

อากาสานญจายตนะ

หายเหนอยแลวหรอยง? อนทจรงการเดนทางของเราสนสดลงตงแตบทกอนหนาน นนคอ คณไดรจก

ชองวางตามทผมตงใจไว เพราะฉะนน แตเดมบทนจงเปนของบทรองสดทายกอนทเราจะโบกมอลากน แตหลงจากเลาเรองเมอครแลวออกไปเดนพกสายตา ผมกเกดนกถงค าๆ หนงขนแลวเหนวามนมสวนเกยวของกบชองวางทเราก าลงคยกนอยตามสมควร และถงแมจะไมเกยวของโดยตรงแบบทเราใสไวในแผนภาพพฒนาการมตแตมนกคอสงทถกเรยกวา “ชองวาง” เชนกน อกทงมคณลกษณะบางประการทคลายคลงกบชองวางตามนยามของเราดวย ดงนน ผมจะชวนคณคยเรองน ซงกจะท าใหเราเหนรากฐานของความแตกตางระหวาง “วถวฒนธรรมของชาวตะวนออก” กบ “วถวฒนะธรรมของชาวตะวนตก” ในมมทนาสนใจทเดยว

คณเคยไดยนค าวา “อากาสานญจายตนะ” หรอเปลา ค าๆ นเปนศพทเทคนคของคนในแวดวงกรรมฐาน โดยเปนชอของการท าสมาธชนดหนง ส าหรบคณทไมรจกค าๆ น หรอไมรจกเรองการท าสมาธ ผมกจะขออธบายวา การท าสมาธเปนการน าจตใจไป “เคลาเคลย” หรอ “อย” กบสงใดสงหนงอยางตอเนอง ซงโดยทวไปสงทถกหยบมาใชเปน วตถส ำหรบท ำสมำธ ทพวกเรามกไดยนไดฟงกนบอยๆ กไดแก ลมหายใจ, ทองพอง-ทองยบ, เปลวเทยน, น า, แสง, ส ฯลฯ แตส าหรบอากาสานญจายตนะคอการน าจตใจไปอยกบชองวาง

ถาสงเกตใหด คณจะเหนวาวตถส าหรบท าสมาธทถกกลาวถงขางบนทงหมด (ยกเวนสมาธแบบอากาสาฯ) เปนสงทสามารถ มองเหน และ จบตองได ดงนนหากเรยกดวยศพทตามการคยกนของเรา วตถเหลานนคอสงทจดอยในหมวด “สสาร” และปลายทางแหงการน าจตไปเคลาเคลยกบพวกมนกคอสภาวะทางจตทเรยกวา “รปฌาน” ซงกลาวกนวาเปนสภาวะแหงสขทไมม “สขโลกๆ” ชนดใดเทยบได

คราวนมาดอากาสานญจายตนะกนบาง อยางทเกรนไววาสมาธชนดนเปนสมาธจากการน าจตไปเพงจองชองวาง ซงไมวาชองวางของอากาสาฯ จะเหมอนหรอตางจากชองวางของพวกเรากมากนอย แตความเหมอนหนงทนาสนใจจนท าใหผมหยบเรองนขนมาคยกคอ ชองวางทใชท าสมาธแบบอากาสาฯ ไมใชสงทจบตองไดดวยตา ห จมก ลน หรอสมผสทางกาย และผทตองการท าสมาธแบบนจ าเปนตองรชองวางดงกลาวดวยใจ ซงเปนการรทสอดคลองกบนยามของชองวางในการคยกนของเรา ทงน ในขณะทการเพงจองสงทจบตองไดใหผลเปนรปฌาน การเพงจองชองวางกจะใหผลลพธทเรยกวา “อรปฌาน” ซงเปน


- 42 -

สภาวะทางจตทกลาววาเปนความสขอนละเอยดปราณตยงขนไปกวารปฌานเสยอก (ทจรงยงมการเขาสอรปฌานดวยทางสายอนๆ อยอกแตผมจะขอไมกลาวถง)

มาถงประเดนทผมฉกคดจากค าวาอากาสานญจายตนะ นนคอ เทาทนกทบทวนเนอหาในวชาสงคมศกษาตงแตชนประถมจนถงมหาวทยาลย ผมเหนวา “ฌาน” เปนสงทมเฉพาะในภมปญญาตะวนออก ในขณะทภมปญญาตะวนตกสรางผลผลตในรปการพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลย และการสรางสรรคสงประดษฐตางๆ จากนนเมอคดทบทวนตอไปกเหนวาต าราเรยนของพวกเราใหน าหนกกบภมปญญาของอกฝงมากกวาภมปญญาในฟากตนเอง ซงส าหรบผมแลว ผมเชอวามนเปนการหลอหลอมผเรยนใหเกดความรสกวาตนอยในโลกลาหลงทตองพยายามไลตามภมปญญาตะวนตก ตลอดชวตทผานมา บอยครงทผมไดยนค าถามวา “ท าไมชาวตะวนตกจงเจรญรดหนากวาชาวตะวนออก” และค าตอบทตามมากมกวนเวยนอยกบการชนชมวาคนฟากโนนฉลาดกวา มงมนกวา คดเปนระบบกวา และอนๆ ทดกวา ทงน ค าตอบเหลานนอาจจะจรงหรอไมกได แตส าหรบการคยกบคณตรงน ผมอยากจะเสนอมมมองทแตกตางใหคณไดลองพจารณา นนคอ

หากเราเรมตน ณ สมมตฐานทวา “มนษยทกเผาพนธตางดนรนหาความสข-หนความทกข” เรายอมไดมมมองวากจกรรมตางๆ ทมนษยแตละคนท าไปนน ยอมเปนไปเพอการแสวงหาความสข-หน

ความทกข ทงนส าหรบเรองของสขและทกข หากลองสงเกตตวเองใหดคณจะพบวาสงทงสองทางานอย

ภายในจตใจ ไมใชรางกาย นนคอ คณยอมปรารถนาเหนภาพสวยๆ ฟงเสยงเพราะๆ ดมกลนหอมๆ ลมรสชาตอรอยๆ หรอไดสมผสทพงประสงค เพอใหสงเหลานนเปน “ทางผาน” ส าหรบท าใหเกดความสขขนภายในจตใจ – คณตองลองสงเกตดวยตวเองวำจรงหรอเปลำ

จากมมมองขางตน หากถามวา “เพราะเหตใดชาวตะวนตกจงเจรญทางวตถ” จงเปนไปไดทเราจะอธบายวา “ความเจรญทางวตถของชาวตะวนตก ทงการพฒนาสงประดษฐ และองคความรตางๆ เปนผล

จากการดนรนและความปรารถนาอนแรงกลาทจะมสะพานใหความสขเขาสจตใจ” และดวยมมมองเดยวกน หากถามวา “เพราะเหตใดชาวตะวนออกจงไมเจรญทางวตถ” กเปนไปไดเชนกนทเราจะอธบายวา “เปนเพราะคนตะวนออกอยบนพนฐานวฒนธรรมทมกลไกส าหรบสรางความสขในใจขนไดดวยตวของตวเอง”

เอาละ จรงอย ทคนตะวนออกอยางพวกเราไมไดมความสามารถในการ “เสพฌาน” ไดทกคน แตการทเผาพนธฟากนมกจกรรมของฌานเปนสงบงชวาคนในฟากเราม “เทคนคในการดแลความหวของจตใจ” ในแบบทตางไปจากฟากตะวนตก ยกตวอยางงายๆ กคอ เมอใจเกดอาการหวคนตะวนตกอาจ


- 43 -

ออกไปจดการกบสงตางๆ ภายนอกเพอใหความหวทเลาลง ในขณะทคนตะวนออกจดการสงนนดวยการน าใจไปแนบไวกบลมหายใจเพอท าใหความหวคลายตวเปนความสงบสข (คอเปนสขดวยการยตความดนรนตามความอยาก ไมใชความสขจากการสนองความอยาก)

ดงนน ในแงของความโง-ความฉลาด ผมคอคนหนงทไมเชอวาคนฝงตะวนตกมความฉลาดมากกวาฝงตะวนออก นนเพราะมองวาความเจรญทางวตถเปนเพยงภาพสะทอนของความสามารถในการดนรนสนองความหวของจตใจดวยสงของ ดงนน การทคนฟากเรา “ดราวกบวา” ดอยปญญากวาคนฟากนน จงถกผมมองวา เปนผลจากการทเรา “หลวมตว” ไปใชแบบวดของเขา (รวมถง iPhone iPad และ i อนๆ ของเขำ) อกทงมองตวเองผาน “มาตรฐานทเขาสรางขน” และทนาเปนหวงกคอ ยงเรา “บาจ” พยายามไลตามเขามากเทาไหร เรากจะยงเสยศกยภาพในการเขาถงภมปญญาของฟากเรามากขนเทานน นนเพราะจตใจทซานไปหาวตถยอมจะลมตวของมนเอง ยกตวอยางงายๆ เชนในขณะน คณยอมไมอาจทราบไดวา ใจของคณก ำลงสข ทกข หรอเฉยๆ และหากตองการจะทราบ คณกตองหยดอานแลวพยายาม “มองหาใจ” ตวเอง – จรงหรอเปลำ? ดงนน เมอการดนรนตามมาตรฐานของชาวตะวนตกบดบงเราจากการมองเหนจตใจของตวเอง เรายอมไมสามารถนาภมปญญาทมมาใชทาจตใจใหเปนสขขนได จงตองตกอยในฐานะของ “ผตามกน” ทงทจรงๆ แลวเราเปน “ผนา” ในการทานบารงจตใจใหเตมอมในความสขดวยคาโสหยทตาแสนตา

อม ผมชกสงสยวาพดเรองนกบคณแบบซเรยสเกนไปหรอเปลา แตนกคอสงทผมคดอยจรงๆ ถาไมเชอคณกลองเอาฝรงมาวดในกรอบภมปญญาของเราดบาง อยางถามเรองทกษะในการท าสมาธ การสรางสภาวะทเกอกลสมาธ การเขาฌาน การเขาอากาสานญจายตนะ หรอความรอนๆ ทเขาถงไดดวยใจ รวมถงเรองชองวางทเราก าลงคยกนอย แลวคณจะพบวามฝรงนอยคนนกทมความคดอานพอฟดพอเหวยงกบเรา – เชอผมส


- 44 -


- 45 -

และอนๆ อก

ทจรงผมยงมเรองเกยวกบชองวางทจะเลาใหคณฟงอกหลายเรอง แตเนองจาก “มหาอทกภยแหงชาต”

ท าใหผมและครอบครวกลายเปนผอพยพหนน าจากสะพานใหมมาอาศย ณ “ศนยพกพงสวนตว” ต าบลหนองไผ จงหวดเพชรบรณ ผมจงไมอาจน าประเดนเหลานนมาใสในหนงสอเลมนได แตอยางไรกตาม กอนจะจากกนผมจะขอเกรนถงมนไวสกหนอยกอน เผอในอนาคตพวกเรามโอกาสเจอกน เราจะไดพดคยกนงายขน

เรองแรก คอเรอง “มตทหายไป” นนคอ หากคณพลกกลบไปด คอลมนท 3 ในแผนภาพพฒนาการมต คณจะเหนวากลมลกผสม ทชอ “ความหนา” ไมไดเปนสงทอยในกรอบความคดเรองมตของคนทวไป (ความคดทวา เสน มหนงมต, แผน มสองมต, และรปทรงลอยตว มสามมต) นอาจท าใหเราตองตงค าถามวาถงความเขาใจแตดงเดมของเราเกยวกบเรองมตวามความถกตองแลวหรอไม หรอทจรงธรรมชาตของมตเปนไปตามสงทเราไดคยกนมาในหนงสอเลมน นอกจากนน อกปญหาหนงเกยวกบมตทหายไปนกคอ คณจะไมสามารถเขาใจรปลกษณแบบนโดยอาศยความเคยชนได เพราะภาพทเหนจะหลอกคณใหคดวามนเปนภาพของลกบาศกทงทจรงแลวกระบวนการพฒนาการมตทท ามาเปนขนๆ บอกแกเราวา สงนเปน

สงทมเพยงสามดาน แตกตางจากลกบาศกซงมหกดานทเราคนเคย – ยงไงตอนนคณกจะยงไมเขำใจประเดนน ดงนน ตอไปผมจะหำโอกำสมำอธบำยเรองนใหคณฟงโดยละเอยดอกครง

ตอมา คอเรอง “ สงทอย ในชองวาง ” ซ ง เปนอกหน งประเดนทมความนาสนใจ นนเพราะมน จะท าใหเราเหนวา ภายในชองวางมอะไรบางอยางอาศยอย แตหากจะใหผมเรมอธบายตอนน ผมกคงตองกลบไปปรบเนอหาทเลาไปแลวใหมทงหมดเพอใหไดหนาหนงสอวางกลบมาประมาณ 20-30 แผน ส าหรบเขยนเรองนในภาษาทคณจะอานแลวเขาใจตามไดงาย (ทจรงมเวอรชนภาษายากๆ ทไมชวนเขาใจตามอยแลวในหนงสอนยายนาเบอเลมนน) อยางไรกตาม ถาจะสรปสาระของเรองนอยางยนยอกจะไดวา เมอเราน าหลกความตองการบรบทไปพจารณาความสมพนธระหวางสสาร และชองวางแบบความหนา (คอ สงทอยใน คอลมนท 4 ของ รปท 11) เราจะพบวามการแฝงตวอยของความหนาลกผสมภายในนน กลาวคอ เมอ สสำรแบบควำมหนำ กบ ชองวำงแบบควำมหนำ (ซงตางเปนสงทมดานสามดาน – ตอนนคณแคฟงผมไวแลวกนวำมนเปนสงทมดำนสำมดำน) เขาสกจกรรมการหมหอกนและกน กจกรรมดงกลาวจะท าใหเกด “การสมผส” ระหวางดานหนา ดานบน ดานขาง ของแตละกลม แลวใหภาพความหนาลกผสมท “แฝงตว” อย


- 46 -

ภายในกอนทบๆ ของทงสสาร และชองวาง ตามภาพประกอบภาพนทผมน ามาจากนยาย (รปท 13)

รปท 13

ส าหรบประเดนน หากคณสามารถเขาใจมน คณจะมความพรอมทจะเขาใจอะไรแปลกๆ ใหมๆ อกหลายอยาง ดงนน ผมจงหวงวาเราจะไดกลบมาคยกนอกในอนาคตอนใกล

ส าหรบเรองสดทาย คอการเสนอมมมองวา “สสารในจกรวาลไมไดมความตองการทจะยบตวรวมกน” อยางไรกด ส าหรบเรองนผมเชอวาเรานาจะใชเวลาสนๆ คยกนใหจบไดใน 1-2 หนากระดาษ เพราะฉะนน เรามาคยเรองนใหจบกนไปเลยดกวา – คณฟงแลวกลองชงใจด

ผมเชอวาคณจะตองเคยไดยนแนวคดของฝรงทวาจกรวาลของเรามสงทเรยก “แรงดงดด” ทคอยดงสงตางๆ เขาหากน (หวงวาคณคงยงไมลมวาแรงดงดดเปนเพยง “สงในทฤษฎ”) คราวนปญหา กคอ เมอฝรงเขยนทฤษฎวามแรงนท างานอยในจกรวาลมนกท าใหเขาไปเจอค าถามวา “ท าไมตอนนแรงดงดดจงยงไมดงทกสรรพสงในจกรวาลใหมาอยรวมกนเปนกอนเดยว” แลววธแกปญหาแบบฝรงๆ กคอ “อปโลกนบางอยางขน” เพอใหมาเปน “แพะรบบาป” วาเปนตวออกแรงตานอทธพลของแรงดงดด – พดงำยๆ มนคอฝรงใชวธ “หำขอแกตว” ใหทฤษฎของตวเองนนแหละ

ค าวา “อปโลกน” ทผมใชไมใชการพดใสไฟเกนจรง เพราะวธแกปญหาของวฒนธรรมวทยาศาสตรตะวนตกท าอยางนนกนจรงๆ คอเมอใดกตามทความรในมอของนกทฤษฎไมเพยงพอจะอธบายขอสงสยในหวเขาได เขากมกจะตงตางขนมาวามนม “อะไรบางอยาง” เปนตวการของสงเหลานน (อยางในกรณของนวตนทจรงๆ แลวกไมรหรอกวาท าไมลกแอปเปลถงลงมาหาพน เขาเลยตงตางขนวามนมแรงดงดดทดงเอา


http://en.wikipedia.org/wiki/Gravitation

http://en.wikipedia.org/wiki/Dark_energy

http://en.wikipedia.org/wiki/Dark_energy

- 47 -

แอปเปลลงมา) จากนนจงคอยเปดหองแลปหาหลกฐานการมอยของ “อะไรบางอยาง” ทวา ซงหากพบหลกฐานกจะประกาศวาเปนความส าเรจทางวทยาศาสตร แตหากไมพบอะไรกจะใหเหตผลแกตวไปตางๆ นานา (ถาไมเชอ คณอาจลองคนขอมลเกยวกบ “แรงนวเคลยรชนดเขม” ดกได เพราะมนกเปนอกสงทถกอปโลกนขน) ทงน ส าหรบผมแลว ผมเหนวาการกระท าเชนนเปนสงไรสาระ เพราะมนท าใหวงการวทยาศาสตรวงไปเจอค าถามมากกวาค าตอบ” กลาวคอ ในทนททเขาเหลานนอปโลกนอะไรขนมา เชนในกรณของ อยางนอยเขากตองถกถามตอไปวา “สงนนๆ มทมาอยางไร” เชนในกรณของแรงดงดด และแรงนวเคลยรชนดเขม ทสดทายนกวทยาศาสตรกตองตอบปญหาดวยค าตอบยอดฮต นนคอ “เปนแรงพนฐานตามธรรมชาต...blah blah blah” แลวกโบยวา “บกแบง” เปนผผลตสงเหลานขนมา

กลบมาสนใจเรองของเราตอดกวา สงทผมพยายามแสดงใหคณเหนกคอ ทฤษฎแรงดงดดของฝรงไมสามารถอยเพยงล าพงได แตตองอยพรอมกบ “ยาแก” ทปรงขนเพออธบายวาท าไมทฤษฎแรงดงดดจงไมท างานของมนจนท าใหสสารทงจกรวาลยบรวมเปนกอนๆ เดยว

ตอนนเรามาดสงทเราคยกนในหนงสอเลมนบาง พวกเราไมไดเรมจากการบอกวาธรรมชาตมแรงอะไรอย แตมองไปยงสงทปรากฏอยตอหนาตอตาในธรรมชาตจรงๆ แลวสรปวา “บรบทเปนสงส าคญ” จากนนเราจงสรางหลกการๆ หนงขนโดยใหชอวา “หลกความตองการบรบท” แลวรเดนตามหลกการนนจนไดการพฒนาเปนขนๆ จากสสาร และชองวางแบบจด ไปจนไดสสาร และชองวางแบบความหนา ผลทตามมากคอ เมอใชมมมองวา “สสารแบบความหนาและชองวางแบบความหนามความจ าเปนจะตองหมหอกนและกน” เรายอมพจารณาไดวา ภาพจกรวาลแหงนทสสารอยรวมกบชองวาง (อยางดวงดาวลอยอยบนอวกาศ) เปนภาพปรกตธรรมดาทเกดขนอยางสอดคลองกบรปลกษณความสมพนธแบบสมตระหวางสสาร-ชองวาง โดยไมจ าเปนจะตองน า “ตวชวย” หรอ “ขอแกตว” ใดๆ เขามาอธบาย นนเพราะสสารยอมจ าเปนตองมชองวางหอหมเพอใหตวของมนปรากฏความหมาย

ผมอยากขอใหคณลองพจารณาประเดนสดทายทเราพดถกกนดวยใจเปนกลาง แลวถามตวเองดวาจะเชอฝร ง หรอ เชอส งท เ ราเพ งพดกนไป และไมวาคณจะเชอใคร ความจรงท ไมอาจปฏ เสธได ก คอ นกวทยาศาสตรของพวกเรามวธ “ผาทางตน” ในทฤษฎของตน โดยการอปโลกนสงบางสงขนเพอแกปญหาจรงๆ


http://en.wikipedia.org/wiki/Strong_interaction

- 48 -


- 49 -

ยนดทไดคยกน

กจกรรมพฒนาการมตทเราเพงคยผานไป หากดเผนอาจชวนใหคดวาไมนาใชประโยชนอะไรได แตหาก

คณมองมนดวยสายตาของวทยาศาสตรบรสทธ หรอคณตศาสตรบรสทธ คณจะพบวา กำรไดคนพบ “รปแบบ” หรอ “pattern” ทซอนอยในธรรมชำตเปนสงมคำ นนเพราะเมอเรามขอมลเกยวกบ pattern ในธรรมชาตอยในมอ ในอนาคตเมอเราพบปญหาทสอดคลองกบ pattern น เรากจะสามารถน า pattern ทมไปใชเปนกญแจไขปญหาเหลานนได เชนทงานเขยนนใช “ภาพการหมหอของกลมบอลด า กบกลมบอลเหลอง” อธบายวา “สสารตางๆ ในจกรวาลมนไมอยากยบตวรวมกน”

ผมรสกยนดทเราไดคยกน และกอนจากกน ผมจะใหลงควดโอคลปทเคยเลาวาท าสงไปประกวดใหคณ “click” เขาชม แตตองขอบอกกอนวา ในนนไมไดเอยถงชองวางในแบบทเราคยกน แตกพดถงเรองอนๆ อยาง “หลกความตองการบรบท” กบ “แนวคดพฒนาการมต” เพยงแตชองวางไมไดรบบทพระเอกของเรองเทานน ทงนหากลงคไมสามารถใชงานได ผมกอยากจะรบกวนใหคณคนหาค าวา “Nonzeroworld Book” ในอนเตอรเนต แลวคณจะไดพบหนาเวบทสามารถโพสตแจงปญหาดงกลาวใหผมทราบ

ถงตรงน ผมหวงวาคณจะมความสขกบการไดฟงสงทผมเลา แตขอเตอนไวกอนวาหากคณคดจะหานยายของผมอาน คณอาจจะตองเผชญกบประสบการณทหลายคนเรยกวา “ชวงเวลามหาโหด” ทงทจรงๆ แลว การอานนยายเลมนนไมนาจะเปนเรองยากเยน เพยงแตผอานตองใชความคดทมเหตมผลแบบ คนธรรมดำๆ หรอแบบ นกวทยำศำสตรทเจนสงเวยน เหมอนคณเปนมาตลอดระยะเวลาทเราคยกน และเคลดลบในการอานนยายเลมนน กคอ “ฟง” – สงทตวละครหญงพยายามถายทอด และ “ฝก” – ในทกสงท

ตวละครชายพยายามฝก และทส าคญทสด กคอ คณตอง “คดในแบบองเหตองผล” ไมใช “องทฤษฎ

วทยาศาสตร ทฤษฎใดทฤษฎหนง” ทงน สงทคณควรทราบกคอ นยายเลมนนจะไมไดเรยกลกบอลในแผนภาพพฒนาการมตวา “สสารแบบจด-ชองวางแบบจด-สสารแบบเสน-ชองวางแบบเสน ฯลฯ” แตมนใชค าอนซงคณคงตองไปเรยนรเทยบเคยงเอาเองภายหลง

ผมรสกเสยดายทการจดหนาหนงสอใหดสวยงาม ท าใหพนททเราใชคยกนหายไปไมต ากวาหาหนา แตไมวายงไงเรากกลบไปแกอดตไมได ดงนนผมจงตองลาคณตรงนโดยจะบอกวา...


http://www.youtube.com/watch?v=j-8IujNBtog&feature=youtube_gdata_player

- 50 -

ผมรสกยนดทเรำไดคยกน และหวงวำมนจะใหประโยชนอะไรกบคณบำง ทงน โดยสวนตวแลวผมอยำกบงคบใหคณเชอวำ “หลกควำมตองกำรบรบท” เปนสงทมจรง

(แตแนนอนวำมนคงเปนไปไมได) เพรำะผมสรำงหลกกำรนขนจำก “หลกธรรมในศำสนำพทธ” ทชอ “อนตตำ”...

“ไมมตวตนทเทยงแทถาวร อนอยเหนอเหตเหนอผล ทกสงทกอยางตกอยภายใตเหตผล เกดขนพรอมเหต และดบไปพรอมเหต

ไมมตวตนทเทยงแทถาวร อนอยอยางเปนเอกเทศจากปจจยปรงแตง”

เรำอยใน “จกรวำลแหงกำรมคเปรยบ” สงหนงๆ ไมสำมำรถมควำมหมำยขนอยำงสมบรณไดโดยตวมนเอง

ไกล ตองเปรยบกบ ใกล, สง ตองเปรยบกบ ต ำ ด ำ ตองเปรยบกบ ขำว, สวำง ตองเปรยบกบ มด ฯลฯ

คณอำจไมเชอวำจกรวำลทงหมดวงอยบนกตกำน แตธรรมชำตกเปนอยำงทมนเปน ไมใชเปนไปตำมทคณคดใหเปน

ดงนน จงพสจนจำกจดเลกๆ ทเรำคยกนดวยตวคณเอง...

เพอจะมความหมาย “ชองวาง” ตองจบมอกบคของมน คอ “สสาร” เสมอ แลวปรากฏความหมายของมนออกมาผานมโนทศนเกยวกบ “ระยะ” และ “ขนาด”

มโนทศนตำงๆ ลวนตองมคเปรยบ ซงคณรจกมนทงหลำยดอยแลว จำกนขอเพยงเมอใดทคณสมผสมน คณจงคนหำ “คเปรยบ” ของมนใหพบ

..คดถงสงทเรำคยกน ..คดถงควำมเปนอนตตำ ..คดถงควำมไมเปนเอกเทศ ..คดถงหลกควำมตองกำรบรบท

..คดถงผม และหนงสอเลมน

ขอบพระคณ

ปรนมม อธธวชธร


- 51 -


Entertainment & Humor

ช่องว่าง สาระของความซับซ้อนระดับที่สี่ (๒๕๕๕)(1)