Sudama charit-and-hundi-by-premanand

P a g e | 1

http://aksharnaad.com Page 1

02-2011

પ્રથભ ઈ - વસં્કયણ

વુદાભાચરયત્ર અને શૂડંી

આખ્માન કથા – યભેળ જાની

વંાદન – ભશેન્દ્ર ભેઘાણી

પ્રેભાનંદ કૃત

http://aksharnaad.com/

P a g e | 2

http://aksharnaad.com

ભૂ ખિસ્વાોથી


P a g e | 3


પ્રેભાનંદ કૃત

વદુાભાચરયત્ર અન ેશુડંી

આખ્માનકથા – યભેળ જાની

વંાદક - ભશેન્દ્ર ભેઘાણી

રોકખભરા ટ્રસ્ટ, બાલનગય

રોકખભરા, ો.ફો. 23 વયદાયનગય, બાલનગય 364001

e-mail: [email protected] /પોન (0278) 256 6402


mailto:[email protected]

P a g e | 4


અક્ષર નાદ ભનબુાઈ ચંોીએ એક રખેભા ંકશલેુ ંકે, "યાજકાયણનુ ંામાનુ ંજ્ઞાન વહનેુ ભે તેલા પ્રજાકીમ પ્રૌઢ શળક્ષણની જરૂય છે." આ પ્રજાકીમ પ્રૌઢ શળક્ષણ ભાયપત યાજકાયણનુ ંએટરેકે એના શલળા અથથભા ં વભાજજીલનનુ ં ામાનુ ં જ્ઞાન રોકો સધુી શોંચાડલાના એક નાના ળા પ્રમત્ન રૂે આ સુ્તતકાનુ ંપ્રકાળન થયુ ં છે. આ જાતની ફીજી અનેક નાની નાની સુદંય સુ્તતકાઓ ણ રોકશભરા ટ્રતટ, બાલનગય દ્વાયા ફશાય ાડલાભા ંઆલેરી છે. દયેક ખખતવાોથીભા ં ૩૨ ાના,ં દયેકની કકિંભત રૂ. ૩ અને તેની ૧૦૦ નકર પક્ત રૂ. ૨ ભા ંઅને ૧૦૦૦ કે તેથી લધ ુનકર પક્ત રૂ ૧. ભા ંભેલી ળકામ છે. આ સુ્તતકાઓની નલ રાખથી લધ ુનકરો લશેંચાઈ ચકૂી છે.


P a g e | 5


આ સુ્તતકાઓ અક્ષરનાદ.કોમ લેફવાઈટ ય પ્રશવધ્ધ કયલાની યલાનગી આલા ફદર શ્રી મહને્દ્રભાઈ મેઘાણીનો જેટરો આબાય ભાનીએ તેટરો ઓછો જ ડલાનો. આ સુ્તતકાઓનો, તેભાનંા વદશલચાય અને જીલનરક્ષી વાકશત્મનો પ્રચાય, પ્રવાય અને લાચંન તથા ભનન થામ તેલી તભેની ઈચ્છા ઈન્ટયનેટના ભાધ્મભ દ્વાયા ણૂથ કયલાની તક અભને ભી તે ભાટે અભે વદબાગી છીએ. ઈન્ટયનેટ જેલા શલળા, વાલથશિક અન ેઅનેક ક્ષભતાઓ ધયાલતા ભાધ્મભ ય આ સુ્તતકાઓ મકૂલાની શ્રી ગોપાભાઈ પારેખની ભશીનાઓથી વેલેરી ઈચ્છા (http://gopalparekh.wordpress.com) અને અભને તેના ભાટે વત્તત પ્રોત્વાશન આતા યશલેાની વશૃત્ત આનુ ંમખુ્મ કાયણ છે. આલી અનેક સુ્તતકાઓ અક્ષયનાદ ય આલતી યશળેે. પ્રેયણાદામી જીલનચકયિો, ભનનીમ કૃશતઓ અને જીલનરક્ષી


http://gopalparekh.wordpress.com/

P a g e | 6


વાકશત્મનુ ંઆ એક નવુ ંવોાન છે. આળા છે આ પ્રમત્નનો રાબ ભશત્તભ લાચંક શભિો સધુી શોંચળે.

- જીજે્ઞશ અધ્યારૂ (18 ફેબ્રઆુરી 2010)

ઈ – વંસ્કયણ

તાયીખ ૧૬ ભાચથ ૨૦૧૦ના યોજ અક્ષયનાદ ય પ્રથભ ઈ તુતક ડાઉનરોડ ભાટે ખલુ્લ ુમકેૂલુ,ં એ છી શલશલધ ઈ-તુતકો મકૂાતા યહ્ા ંછે અને વતત ડાઉનરોડ ણ થતા ં યહ્ા ં છે. આ જ શ્રેણી આગ લધાયતા પે્રભાનદં કૃત સદુાભાચકયિ અને હુડંી નુ ંતુતક પ્રતતતુ કયતા અનેયા શથની રાગણી થામ છે. આ ફધી જ


P a g e | 7


ઈ-સુ્તતકાઓને વયવ આલકાય ભળ્મો એ ફદર અક્ષયનાદના વલે લાચંકશભિો અને શબુેચ્છકોનો આબાય ભાનવુ ં અિ ે ઉખચત વભજુ ં છ.ં પ્રથભ ઈ-તુતકથી રઈને અશીં સધુીની વપયભા ંતુતકના તલરૂભા ંઅનેક સધુાયાઓ કમાથ છે અને તેનો દેખાલ તથા ગોઠલણી નક્કીકયી, નાની ભરૂો સધુાયી તુતક ર-ેઆઊટન ેવ્મલસ્તથત કયી, ઈ-તુતકનુ ંઆગવુ ં તલરૂ આપયુ ં છે. આળા છે લાચંકશભિોન ેઆ નવુ ં તલરૂ ણ વદં આલળ.ે અક્ષયનાદ.કોભ લેફવાઈટના ડાઊનરોડ શલબાગભા ંઆલા અન્મ તુતકો ણ ડાઊનરોડ ભાટે ઉરબ્ધ છે, એ ભાટે જાઓ http://aksharnaad.com/downloads

- જીજે્ઞશ અધ્યારૂ


http://aksharnaad.com/downloads

P a g e | 8


વુદાભા અને કૃષ્ણ ફાણના બેરુઓ. ઋખ વાંરદખનના આશ્રભભા ંફંને અભ્માવ કયતા.

એક ગુરુના ફંને ખલદ્યાથીઓ વાથ ેયશેતા, વાથે જભતા, વાથે ગુરુની વેલા કયતા. ગુરુ ભાટે

અન્દ્નખબક્ષા ભાગી રાલતા. યાત્ર ે એક વાથયે વૂતા ંવૂતા ંવુિદુ:િની લાતો કયતા. લશેરી

યોઢે ઊઠીને લેદભંત્રોની ધૂન રગાલતા.

અભ્માવકા ૂયો થમો. ફાસ્નેશીઓ છૂટા ડ્મા. વભમ લશેતો ગમો. શ્રીકૃષ્ણે દ્લારયકા

નગયી સ્થાી. જ્માય ેવુદાભા તો વાક્ષાત દારયરમની ભૂર્તત ! એભણે વંવાય ભાંડ્મો શતો,

છતા ંએ તો વદામ શરયબખતતભાં જ રીન યશેતા. ોતે અજાચક વ્રત રીધું શતુ ં - કોઇની

ાવ ેશાથ રાંફો ન કયલાની પ્રખતજ્ઞા રીધી શતી. વુદાભાની ત્ની રોકોનાં લાવીદાં લાીને

જેભતેભ ઘય ચરાવ્મ ેયાિતી. ણ એલું તમાં વુધી ચારે ?....


P a g e | 9


“વાંબો, નાથ ! શું તભન ેશાથ જોડીને લીનલું છંુ.” બગલાનના ફારખભત્ર અને યભબતત

વુદાભાને એભની ત્ની લીનલી યશી શતી. “ફબ્ફે રદલવથી આણા ંફાકો બૂિે ટલ ે

છે. કંદભૂ કે પ કળંુમ ે ભળમંુ નથી. ભાયી વાભે આળાથી જુએ છે—ણ શું એભન ે ળુ ં

આું?.... શું ળુ ંકરુ ં?”

આંિભા ંઆંવ ુવાથે અને રંધામેરા કંઠ ેએ ફોરતી શતી. એણે ખતન ેકશેલા ભાંડ્મુ:ં "તભે

કેભ કંઇ ફોરતા નથી ? જયા આણા આ ઘયની વાભે તો જુઓ ! અંદય ઠેય ઠેય ફાકોયાં

ડી ગમાં છે. એભાંથી આિો રદલવ કૂતયાં-ખફરાડા ંઆલ-જા કમાા કયે છે !”

થોડીક લાય એ ખત વાભંુ જોઇ યશી. વુદાભા નીચું જોઇન ેત્નીની પરયમાદ વાંબી યહ્યા

શતા. જયાક ધીયી ડીન ે એ ફોરી: "આલું કશંુ છંુ એટર ે શું કદાચ તભને અિાભણી


P a g e | 10


રાગતી શઇળ. ણ ળુ ંકરુ ં? આણે વંવાય ભાંડ્મો છે !... અન્દ્ન ખલના ંઆણા ંફાકો

ટલે છે, નાથ ! એભન ેશેયલાનંુ નથી, ઓઢલાનંુ નથી, ટાઢે થયથયે છે. ફશુ ટાઢ લામ છે

ત્માય ેફધા ંચૂરાની યાિ ચોીને વૂઇ જામ છે.” ઋખત્નીનો આત્ભા કકી યહ્યો શતો.

“અને....અને,” એણે ખતને લધુભા ં કશેલા ભાંડ્મું, "તભાયી ણ કેલી દળા છે ! શેયલાને

ૂયા ંલસ્ત્રો તભાયી ાવ ેનથી. ફે કે ત્રણ રદલવ ેતભન ેઅડધુંડધુ ંજભલનું ભે છે. તભાયી

આલી ખસ્થખત જોઇને ભન ેતો અંગે અંગે અંગાયા ચંામ છે !’

ોતાનાં ફાકોને બૂખ્માં જોઇને આજે વુદાભાની ત્નીનંુ શૈમું શાથ નશોતંુ યહ્યુ,ં આજે

એને બખતતઘેરા ખતન ેફધું જ કશી દેલું શતુ.ં “અને ભાયી દળાની તો શું ળી લાત કરુ ં? શું


P a g e | 11


તો ગયીફીના વભુરભા ં જ જાણે ડૂફી ગઇ છંુ. ફીજંુ તો કઇં નખશ, ણ ભાય કાભાં

વૌબાગ્મનો ચાંદરો કયલા જેટરું કંકુ ણ ભન ેભરતંુ નથી ! શુ ંતભને ગે રાગીને ૂછંુ છંુ કે

આલું કાયભંુ દુ:િ આણે તમાં વુધી વશન કમાા કયળંુ ?”

છી, ોતાને જડી અલેરો એક ઉામ એણે ખતને કશેલા ભાંડ્મો: "શે નાથ ! તભે લાયંલાય

કશો છો કે શ્રીકૃષ્ણ તભાયા ખભત્ર છે. આલો ત્રણ બુલનનો નાથ જેનો ખભત્ર શોમ, જેન ે

ળાભખમા જોડે સ્નેશ શોમ, તેનુ ંકુટંુફ અનાથ કેભ યશી ળકે ? સ્લાભી, ભાયી ગયીફની લાત

વાંબો ! તભે શ્રીકૃષ્ણન ેત્માં જાઓ, એ આણન ેજરય ભદદ કયળ.ે આણં દુ:િ જાણીને

બગલાન વશામ નખશ કયે ? આણી આિી જજદગીનંુ દુ:િ ટી જળે !”


P a g e | 12


“ણ એ કેભ ફને ?” અજાચક વ્રત ાતા વુદાભાએ ભંૂઝાઇને ત્નીને પ્રશ્ન કમો. “કૃષ્ણ

તો ભાયા ખભત્ર છે. એભની આગ બીિ ભાગતા ંતો ભાયો જીલ જામ ! અભે ફંને એકવાથ ે

વાંદીખન ઋખન ે ત્માં બણેરા, વાથે ગુરુની વેલા કયેરી, વાથે યભેરા, એની આગ ફે

શાથ જોડીને શું બીિ ભાગું ?... ના, ના ! એના કયતા ંતો ભયલું લધાયે વારું !”

“ણ, નાથ !”ઋખત્નીએ કયગયતા ં કશેલા ભાડં્મું, “શ્રીકૃષ્ણ તો અંતમાાભી છે, એને કંઇ

કશેલું નખશ ડે, એ તો આોઆ આણી બીડ જાણી જળે !” વુદાભાનંુ ભન શજીમ ે

ભાનતંુ ન શતુ.ં એભન ે થમંુ, શું આલો દુફા દેશનો, દીનશીન દીદાયનો, ત્માં માદલોની

શાજયીભા ંશ્રીકૃષ્ણ વભક્ષ જઇને ઊબો યશું, તો તો એ ોતે રાજી ભય ે! ના, ના, ભાયાથી

એલી યીતે ન જલામ. એભણે ત્નીને વભજાલલા ભાંડી :


P a g e | 13


“જો, વાંબ ! આણે આણા ગમા જન્દ્ભના ંપ બોગલલા ંજ જોઇએ. ત્માય ેઆણે

ુણ્મ નખશ કમાા શોમ, એટર ેઆ જન્દ્ભ ેઆલા ંદુ:િ બોગલીએ છીએ. ભાટે જે આલી ડે

એને વશન કયીને બગલાનનું સ્ભયણ કમાા કયલું, એ જ વાચું કાભ છે. તંુ નકાભી દુ:િી થામ

છે.”

ખતના આલા ં લચનો વાંબીને ત્નીની આંિ લી ાછી છરકાઇ ઊઠી. પયી પયીને

ખતને લીનલતા ંએણે કહ્યુ:ં "શું તભાયે મે ડંુ છંુ. શું જડ છંુ, અજ્ઞાન છંુ. ણ શે ઋખ,

ભને તભારું આ જ્ઞાન ગભતંુ નથી. ભાયા ંફાકો બૂિે યડે, એ ભાયાથી જોલાતંુ નથી. એભને

ભાટે અન્દ્ન રઇ આલો. અન્દ્નથી જ આિંુ જગત જીલે છે. દેલોને ણ એના લગય ચારતંુ

નથી. શે ઋખયામ, અન્દ્ન ખલના દેશ ન ટકે, તો છી ધયભ કેભ કયીને ટકે? જાઓ, શ્રીશરય


P a g e | 14


ાવ ેજાઓ. તભે એટરો ઉદ્યભ કયો. એ ખનષ્પ નખશ જામ. શું તભન ેગે ડંુ છંુ, નાથ !

ભાયા ંબૂખ્માં ફાુડાંનંુ દુ:િ શલે ભાયાથી જોલાતંુ નથી.”

આિયે વુદાભા શ્રીકૃષ્ણ ાવ ે જલા તૈમાય થમા. ણ પ્રબુ ાવે િારી શથે કેભ જલામ

?.... ઋખખત્ન તો શયિે ભાતી નશોતી. લશેરી લશેરી એ ાડોળીને ત્માંથી પ્રબુને બેટ

ધયી ળકામ એલી કોઇ લસ્તુ રેલા ગઇ. ાડોળણે એને વૂડંુ બયીન ે તાંદુર-ચોિા કાઢી

આપ્મા.

િૂફ જતનથી એ તાંદુરને વાપવૂપ કયીને એણે ખતને આપ્મા. ાવ ેઆિંુ લસ્ત્ર તો ભે

નખશ - નાનો એલો કટકોમે એભની કને તમાં શતો ? એટર ે દવ લીવ ચીંથયાંભાં એટરાં

તાંદુરને એણે લીંટી આપ્મા....


P a g e | 15


શલે વુદાભાએ દ્લારયકાની લાટ રીધી, એભન ેકાે ખતરક શતું, કંઠ ેભાા શતી અને શોઠ

ય બગલાનનુ ંનાભ શતુ.ં ભુિ ય દાઢીભૂછનંુ તો જાણે જાું જ લધી ગમુ ંશતુ.ં ળયીય ય

ધૂ ચોંટી શતી. એભનાં ગયિાં પાટી શમેરા ંશતાં, ચારલાથી એ ‘પટક પટક’ અલાજ કયતાં

શતાં અને આિે યસ્તે ધૂના ગોટા ઉડાડતા ંશતાં. િયફચડા દેશ ઉય જીણા લસ્ત્રની એક

રંગોટી એભણે શેયી શતી. ઉય એક પાટમુંતૂટમુ ંલલ્કર ધાયણ કમુું શતુ.ં

પ્રબુની ાવ ેએભનો ફાણનો ખભત્ર આલા દીનશીન લેળે દ્લારયકા જઇ યહ્યો શતો.

દેલોએ ફાંધી શોમ એલી દ્લારયકા નગયીને વુદાભાએ દીઠી. એનો વોનાનો કોટ પ્રબાતના

વૂમાભા ંઝકી યહ્યો શતો. એને કાંગય ેકાંગય ેભાણેક અન ેયત્નો જડ્માં શતાં. એના દુગો ય

અનેક ધજાઓ પયકી યશી શતી. એની ઉય દુંદુખબ અને ઢોર ગડગડી યહ્યાં શતાં. એક ફાજુ

ગંબીય નાદે વાગય ઘૂઘલી યહ્યો શતો. ત્માં એની વાથે ખલત્ર ગોભતી નદીનો વંગભ થતો


P a g e | 16


શતો. ચાય ે લણાના રોકો એ સ્થે સ્નાન કયીને ોતાના ં ાનો નાળ કયી યહ્યા શતા.

વુદાભા ણ ગોભતીભા ંસ્નાન કયી, ખલત્ર થઇને નગયભા ંેઠા.

એભનો ખલખચત્ર લેળ અને દેિાલ જોઇન ેસ્ત્રી-ુરુો ભશ્કયી કયલા રાગ્મા.ં કેટરાંક છોકયા ં

એભની ાછ ાછ પયીને એભન ે કાંકયા ણ ભાયતા ં શતા.ં ણ વુદાભા તો એભનાં

આલાં તોપાનો જોઇને ઊરટા શવતા શતા અને પ્રબુનું નાભ જતા જતા શ્રીકૃષ્ણનો

ભશેર િોતા શતા. એક લૃદ્ધ માદલે એભન ેયાજભશેર ફતાવ્મો.

બગલાનના ભશેરની બવ્મતા વુદાભા તો જોઇ જ યહ્ય. એના લૈબલનો ાય નશોતો.

વોના-રા અને શીયા-ભાણેક તથા યત્નોથી એ ઝાકઝભા થઇ યહ્યો શતો. ફાય ફાય વૂમા

જાણે વાભટા પ્રકાળી યહ્યા શોમ એલું તેજ ત્માં પ્રકટી યહ્યુ ં શતુ.ં એના ખલળા િંડોભાં

આયવશાનના થાંબરા ળોબતા શતા. વુલણાના અછોડાલાા અશ્લો ચોકભા ં આભતેભ


P a g e | 17


પયતા શતા. એક ફાજુ આંગણાભા ં ભદઝયતા શાથીઓ ડોરી યહ્યા શતા. એભના ગે

વુલણાની વાંકો ફાંધેરી શતી. ઉત્તભ મોદ્ધાઓ ભશારમના દ્લાયની યક્ષા કયતા શતા.

થોડી લાય તો વુદાભાએ ભશેર આગ આંટા ભામાા કમાા, આ જોઇન ે એક દ્લાયા ે

ખલલેકૂલાક ૂછ્યછ કયલા ભાંડી : "કોણ છો આ ? અશીં ળા ભાટે ધાયલું થમંુ ?”

“શું તો બાઇ” વુદાભાએ વયતાથી જલાફ આતા ં કહ્યું, ”શ્રીકૃષ્ણનો જૂનો ખભત્ર છંુ.

પ્રબુને જઇન ે કશો કે વુદાભા નાભના ખલપે્ર આને પ્રણાભ કશાવ્મા છે.” દ્લાયાે એક

દાવી ભાયપત આ વંદેળો અંદય કશાવ્મો.


P a g e | 18


દાવી જ્માયે વભાચાય આલા અંદય ગઇ ત્માય ે ત્માં શ્રીકૃષ્ણની ટયાણીઓ એભની વેલા

કયી યશી શતી. અપ્વયાઓ નૃત્મ કયી યશી શતી. ગાંધલો ગીત ગાતા શતા. ભધુય વંગીત

લાગી યહ્યું શતુ.ં

“શે સ્લાભી !” દાવીએ બગલાનને પ્રણાભ કયીને કશેલા ભાંડ્મું, "ફશાય વુદાભા નાભે એક

ગયીફ બ્રાહ્મણ આને ભલા આવ્મો છે.”

એનંુ લાતમ ૂરું વાંબળમંુ ન વાંબળમંુ ત્માં તો શ્રીકૃષ્ણ એકદભ રંગ યથી ઊબા થઇ ગમા,

ગે ભોજડી ણ શેમાા ખલના એ વુદાભાને ભલ ઉતાલા ઉતાલા દોડલા ભાંડ્મા.

ખભત્રને ોતાને ફાયણે આલેરો વાંબીને એભના શાનો અન ેઅધીયાઇનો ાય ન શતો.

યાણીઓ તો પ્રબુની આ ઉતાલ જોઇ જ યશી !


P a g e | 19


“અને જુઓ !” શ્રીકૃષ્ણે દોડતાં દોડતા ં એક થંબીને યાણીઓન ે કહ્યું, ”વુદાભા ભાટે

ૂજાનો થા તૈમાય યાિજો.”

એલો દાવીફોર વાંબળમો યે, શેં શેં કયી ઊઠ્મો ળાભખમો યે;

“ભાયો ફાસ્નેશી વુદાભો યે, શું દુખિમાનો ખલવાભો યે !”

ઊઠી ધામા જાદલયામ યે, ભોજા ંનલ શેમાા ામ યે.

ીતાંફય બોભ બયામ ેયે, જઇ રુખતભણી ઊંચું વાશે યે


P a g e | 20


“શેં ફશેન ! બગલાનના આ ખભત્ર કેલા શળે ? બગલાનનો એભની ઉય કેટરો ફધો પ્રેભ છે

!... એલા ખભત્રના ંદળાન ભાત્રથી આજે આણે ાલન થઇ જલાના ં !“ વુદાભાના વત્કાય

ભાટે ૂજાો તૈમાય કયતા ંકયતાં યાણીઓ એકફીજીને આ પ્રભાણે કશેતી શતી.

એ દયખભમાન બગલાન તો દોડતા દોડતા ભશેરના દયલાજે શોંચી ગમા શતા. ળાભખમાને

આભ દોડત ેગે આલતા જોઇને વુદાભાની આંિો છરકાઇ ગઇ. ફંને એકફીજાને પ્રેભથી

બેટી ડ્મા. શ્રીકૃષ્ણની આંિોભાંથી ણ શયિના ં આંવ ુ લશેતાં શતાં. છી બગલાને

વુદાભાની તંૂફડી ોતાના શાથભાં રઇ રીધી અન ેફીજે શાથે એભન ેદોયીને ભશેરભા ંરઇ

આવ્મા. શ્રી કૃષ્ણની યાણીઓ તો વુદાભાન ે જોઇ જ યશી. તમાં બગલાન અને તમાં આ

ગયીફ બ્રાહ્મણ !.... કેટરીક યાણીઓ તો બગલાન ન જાણે તેભ, વુદાભાની ભશ્કયી ણ

કયલા રાગી. પતત એક રુખતભણીએ બગલાનન આ વાચા બતતન ેઓખ્મા શતા.


P a g e | 21


વુદાભાની આગતાસ્લાગતા કમાા છી બગલાને એભન ે બાતબાતનાં કલાનોનંુ બોજન

કયાવ્મું. બોજન છી ફંને ખભત્રો લાતો એ ચડ્મા. બગલાને વુદાભાના વભાચાય ૂછલા

ભાંડ્મા :

“કશો તો િયા ખભત્ર, કે તભે કેભ આલા દૂફા ડી ગમા છો ? તભન ેળુ ંદુ:િ છે ?" છી

જયા શવીન ેફોલ્મા, “અભાયા ંબાબીનો સ્લબાલ લઢકણો નથી ને ? .... છૈમાંછોકયા ંતો

વાજાંવભાં છે ને, બાઇ ?.... લાત તો કશો વુદાભા, ળુ ંદુ:િ છે તભન ે?”

"તભાયાથી ળુ ંઅજાણ્મુ ંછે, બગલાન ?" વુદાભાએ નીચું જોઇન ેજ્લાફ આપ્મો. ણ છી

એભણે તયત જ ઉભેમુું, ”શા, એક દુ:િ છે - તભાયા ખલમોગનુ ં! આજે તભને ભળમો એટરે

ભાયા ંફધા ંદ:ુિ ટી ગમાં.”


P a g e | 22


શ્રીકૃષ્ણ ોતાના ફાણના ખભત્રને પ્રેભથી નીયિી યહ્યા. એભન ે ોતાના બણતયના

રદલવો માદ આવ્મા. ોતે, ોતાના ભોટા બાઇ ફરયાભ અન ે વુદાભો—એ ત્રણે જણા

વાંદીખન ઋખના આશ્રભભાં બણલા યહ્યા શતા. કેલા ભજાના એ રદલવો શતા !

“વુદાભા, આણે વાથ ેબણતા શતા એ તભન ેવાંબયે છે કે ?” ળાભખમાએ ૂછ્મુ.ં

“શા શા ! નાનણાનો એ પ્રેભ તો કેભ કયીને બુરામ ?” વુદાભાએ જલાફ આપ્મો.

“આણે વાંદીખન ઋખન ેત્માં યશેતા શતા, અન્દ્નની ખબક્ષા ભાગી રાલીને આણે ત્રણેમ

વાથે ફેવીન ેબોજન કયતા શતા ! એક વાથે આણે વૂતા શતા !.... માદ આલે છે ને,

વુદાભા ?” પ્રબુએ રાગણી બયેરા અલાજે ૂછ્મુ.ં


P a g e | 23


“શા, અને ત્માય ે આણે આિા રદલવના ં વુિદુ:િની લાતો કયતા !.... " વુદાભાનો

અલાજ ણ રાગણીથી ઘેયો ફન્દ્મો. “પ્રબુ, એ કંઇ થોડંુ જ લીવયી જલામ છે ?”

“.... અને ાછરી યાત્ર ેજાગીને આણે લેદનો ાઠ કયતા શતા. !... અને ..., અને વુદાભા,

ેરી લત માદ આલે છે કે ?”

“કઇ લાત, પ્રબુ ?"

“એક લાય આણા ગુરુ ફશાયગાભ ગમા શતા ત્માય ેગોયાણીએ આણન ેજંગરભાં રાકડાં

રેલા ભોતલ્મા શતા.” શ્રીકૃષ્ણે કહ્યું.


P a g e | 24


“અને આણે િાંધે કુશાડા રઇન ેફશુ દૂય નીકી ગમા શતા,” વુદાભાને ણ આિો પ્રવંગ

માદ આલી ગમો.

જંગરભાં દૂય દૂય નીકી ગમા છી એભણે એક ભોટા ઝાડના થડન ેપાડલા ભાંડ્મું. ફરયાભે

અને શ્રીકૃષ્ણે એકફીજા વાથે શોડ ફકી કે કોણ લધાયે રાકડાં પાડે છે. એલાભા ંઆકાળભાં

કાા ંરડફાગં લાદા ંચડી આવ્માં. ચાયેકોય ઘોય અંધારું થઇ ગમુ.ં આંિે ડી લસ્તુ દેિાતી

નથી ! લીજીના બમંકય ચભકાયા થલા રાગ્મા. જોતજોતાભા ં ભુવધાય લયવદ તૂટી

ડ્મો. ત્રણેમ જણ ાણીથી તયફો થઇ ગમા.

એ ત્રણ જ્માયે જંગરભા ંટાઢે ધ્રૂજતા શતા ત્માયે ગુરુ એભન ેિોતા િોતા ત્મા ંઆલી

ચડ્મા. જેલા એ ફશાયગાભથી આવ્મા ને એભન ેિફય ડી કે તયત જ વુદાભા, ફરયાભ


P a g e | 25


અને શ્રીકૃષ્ણની તાવ કયલા એ નીકી ડ્મા. ઘેય જઇન ેગોયાણીને ઠકો આપ્મો. આલી

આલી તો કેટરીમ ેલાતો શ્રીકૃષ્ણ અને વુદાભા વંબાયલા રાગ્મા.

“ગુરુજીનો આશ્રભ છોડીને આણે છૂટા ડ્મા તે ડ્મા - તે ાછા આજે ભળમા !”

વુદાભાને િબે શાથ ભૂકતા ંશ્રીકૃષ્ણ ફોલ્મા.

“શા, પ્રબુ !” વુદાભાએ જલાફ લાળમો.

શજી ણ શ્રીકૃષ્ણન ેફારણના એ રદલવો માદ આવ્મા કયતા શતા. એ ફોલ્મા, “વુદાભા,

માદ આલે છે ? તભે તો અભને બણાલતા ણ શતા !”

“એ તો એભ કશીન ેતભે ભને અભસ્તો ભોટો ફનાલો છો, બગલાન !” વુદાભાએ કહ્યુ.ં


P a g e | 26


છી ળાભખમાજી ફોખરમા, તન ેવાંબય ેયે ?

શા જી, નાનણાની ેય, ભને કેભ લીવય ેયે .

આણ ફે ભખશના ાવ ેયહ્યા, તન ેવાંબય ેયે ?

શા જી, વાંદીખન ઋખન ેઘેય, ભન ેકેભ લીવય ેયે !

આણ અન્દ્નખબક્ષા કયી રાલતા, તન ેવાંબય ેયે ?

ભી જભતા ત્રણે ભ્રાત, ભને કેભ લીવય ેયે !

આણ વૂતા એક વાથયે, તને વાંબય ેયે ?

વુિદુિની કયતા લાત, ભને કેભ લીવય ેયે !


P a g e | 27


ાછરી યાતના જગતા, તને વાંબયે યે ?

શાજી, કયતા લેદની ધૂન, ભને કેભ લીવય ેયે !

આણ તે દશાડાના જૂજલા, તન ેવાંબય ેયે ?

શા જી, પયીન ેભખમા આજ, ભન ેકેભ લીવય ેયે !

શું તુજ ાવ ેખલદ્યા બણ્મો, તન ેવાંબય ેયે ?

ભને ભોટો કીધો, ભશાયજ, ભને કેભ લીવય ેયે !


P a g e | 28


આભ, ફધી યાણીઓની વભક્ષ શ્રીકૃષ્ણ અને વુદાભા ોતાના ખલદ્યાથી જીલનની લાતો માદ

કયતા શતા. ત્માં વુદાભાએ ોતાના ગ નીચે વંતાડેર ોટરી બગલાનની નજયે ચડી અને

એ ફોલ્મા : ”વુદાભા, ખભત્ર, તભે ગ નીચે વંતાડો છો તે ળુ ં છે ? કશો તો િયા કે ભાયાં

બાબીએ એ ોટરીભા ંભાયે ભાટ ેળી બેટ ભોકરી છે ?”

વુદાભા શલે િયેિયા ભંૂઝામા ! શલ ેળુ ંથળે ? બગલાન તો શઠ રઇને ફેઠા છે, અને આ

યાણીઓના દેિતા ંભાયી તો આફર જલાની ! અયેય ેશું તમાં અશીં આવ્મો ?

“નાથ ! એભાંથી અભન ેણ થોડંુ થોડંુ આજો !” યાણીઓએ ખલનંતી કયતા ંકહ્યું.


P a g e | 29


એ વાંબીને તો વુદાભા િૂફ ગબયામા. બગલાન એભની ભંૂઝલણ વભજી ગમા. એભણે

શવતા ં શવતા ં વુદાભાના ગ તેની ેરી ોટરી િેંચી રીધી. વુદાભા શલે ળુ ં કયે?

ળયજભદા ફનીને એ તો નીચું જોઇન ે ફેવી યહ્યા. ફધી યાણીઓ ણ બગલાનની ાવે

આલીને જોલા રાગી. જેને ભાટે શ્રીકૃષ્ણ આટરી ફધી આતુયતા ફતાલ ે છે, એ તે કેલી

લસ્તુ શળે !

શ્રીકૃષ્ણે ોટરી છોડલા ભાંડી. એક ચીંથરુ ંછોડે, ત્માં અંદયથી ફીજંુ ફાંધેરંુ નીકે. ફીજંુ

છોડે ત્માં ત્રીજંુ ચીંથરુ ંશોમ. આભ બગલાન એક છી એક ચીંથયા ંછોડતાં જામ છે. અને

યાણીઓનો અચંફો ણ લધતો જામ છે - કોણ જાણે કેલુ ંભોંઘુ ંયત્ન શળે એની અંદય !


P a g e | 30


આિયે ફધા ં ચીંથયા ં છૂટમાં. અને બગલાને વોનાના થાભા ંવુદાભાના તાંદુરની ઢગરી

કયી. વૌ જોઇ જ યહ્યાં ! શ્રીકૃષ્ણે તો િૂફ પ્રેભથી એ તાંદુરને ોતાની છાતી વાથે ચાંપ્મા !

અને છી તેભાંથી એક ભૂઠી ોતાના ભોઢાભા ંભૂતતા ંફોલ્મા, “કેલા ભીઠા છે આ તાંદુર !”

લિાણ કયતા જામ ને બગલાન ભૂઠી બયી બયીને તાંદુર આયોગતા જામ છે. અશીં બગલાન

તાંદુરની ભૂઠી બયતા જામ છે. અને ત્માં વુદાભાના ંદુ:િ કાતા ંજામ છે !....

શેરી ભૂઠી બયતાંની વાથે જ ત્માં વુદાભાની તૂટીફૂટી ઝંૂડી કોણ જાણે તમાંમ ઊડી ગઇ !

એને ફદર ેશ્રીકૃષ્ણના ભશેર વયિો એક ભશેર ત્મા ં યચાઇ ગમો. ફીજી ભૂઠી બયી અને

વુદાભાને ધનની યેરભછેર થઇ યશી ! વુદાભાની ત્ની અને એભનાં ફાકોનાં ર ફદરાઇ

ગમાં. વુદાભાની ત્ની તો જાણે યાણી રુકખભણી જ જોઇ રો ! અને ફાકો જાણે દેલોનાં

વંતાનો ન શોમ ! વુદાભાના આંગણાભાં શાથીઓ ડોરલા રાગ્મા. ઘોડાઓ શણશણલા


P a g e | 31


ભાંડ્મા. ઢોર - નગાયા અને જાતજાતનાં લાજજત્રો લાગલા ભાંડ્મા.ં ઘયની અંદય વોનાની

વાંકે ફાંધેરા જશડોા ય ફેઠા ંવુદાભાના ંત્ની શીરોે છે.

ણ વુદાભાને તો એની થોડી િફય શતી? એ તો ળયભાતા ળયભાતા શ્રીકૃષ્ણની વાભે

દ્લારયકાભાં ફેઠા શતા. તાંદુર આયોગતા બગલાનનો પ્રેભ જોઇન ે એભની આંિભાં

ઝઝખમાં બયાઇ આવ્માં શતાં.

આટરંુ આટરુ ંઆપ્મા છતા ંબગલાનને શજી વંતો થતો ન શતો. એભન ેતો ભનભા ંએભ

થામ કે શજુમ શું ભાયા બતતને લધાયે ને લધાયે આુ ં - ફધંુ જ આી દઉં ! વોનાના

થાભાંથી લધુ એક ભૂઠી બયતાં શ્રીકૃષ્ણન ેથમું, “ફવ, શલે તો વુદાભાને શું આ દ્લારયકા

ણ આી દઉં !.... અને આ ટયાણીઓ ણ ભાયા બતતની વેલા કયે એટર ે એભને

ણ.... !”


P a g e | 32


અને બગલાન જેલા એ ભૂઠી ભોઢાભા ં ભૂકલા જામ છે કે દેલી રુખતભણીએ શ્રીકૃષ્ણનો શાથ

કડી રીધો. જેભ બગલાન ફધાના ભનના ખલચાયો જાણતા, તેભ ટયાણી રુખતભણી ણ

બગલાનના ભનની લાત તયત જાણી રેતા ંશતાં. એટર ેએભણે શ્રીકૃષ્ણનો શાથ ઝારી રઇને

પ્રણાભ કયતા ં કહ્યું, “પ્રબુ ! નાથ ! - અભાયો ળો અયાધ થમો છે તે આ અભાયો ણ

ત્માગ કયલ તૈમાય થઇ ગમા ?

દેલીની લાણી વાંબીને શ્રીકૃષ્ણ અટકી ગમા. છી એભણે ફાકીના તાંદુર ફધી યાણીઓને

લશેંચી આપ્મા. તાંદુરના એક એક દાણાભા ંબગલાને અભૃત જેલો સ્લાદ ભૂતમો. એટર ેદયેક

યાણીને ણ તે િૂફ ભીઠા રાગ્મા.


P a g e | 33


છી તો શવીશવીન ેલાતો કયતા ંઆિી યાત લીતી ગઇ. વલાય થમંુ. વુદાભાએ બગલાન

ાવ ેોતાને ઘેય ાછા જલાની યજા ભાગી. શ્રીકૃષ્ણે કહ્યુ,ં “બર,ે ણ લી ાછા કોઇ કોઇ

લાય આલતા યશેજો - અને અભારુ ંઘય ાલન કયતા યશેજો !”

વુદાભાને લાલલા ભાટ ે બગલાન ોના નાકા વુધી યાણીઓ વાથે ગમા. ણ એભણે

વુદાભાના શાથભા ંએક કોડીમે ન ભૂકી. યાણી વત્મબાભાને થમંુ, આભ કેભ ? બગલાન કેભ

ોતાના આ ગયીફ બતતને કળુંમ આતા નથી ? એક રુખતભણી દેલી ફધંુ જાણતા ંશતાં.

એભણે વત્મબાભાને કહ્યું, “તભન ેળી િફય કે બગલાને એ બતતન ેકેટકેટરંુ આપ્મું છે !”

અને એ લાતેમ વાચી જ છે ને ? બગલાનની દમા તો બગલાનને જે વૌથી લધાયે લશારંુ

શોમ તે જ જાણી ળકે ને ? ો આલી એટર ેવૌ યાણીઓ ાછી લી ગઇ. ણ બગલાન


P a g e | 34


તો વુદાભાને લાલલા શજી આગ ચાલ્મા. વુદાભાને થમંુ કે, શલ ેોતે ફે જણ એકરા

ડ્મા છીએ ત્માય ેખભત્ર ભને કાંઇક આળે. ણ શ્રીકૃષ્ણ તો એ ખલળ ેકળંુ ફોરતા જ નથી !

છેલટે છૂટા ડ્મા ત્માયે ઋખને નભસ્કાય કયી, બેટીને બગલાન એભ ને એભ જ ાછા

લળમા. વુદાભા તો ઘણા ખનયાળ થઇ ગમા. ોતાની જાત ઉય એભન ેિૂફ ક્રોધ ચડ્મો : ”શું

જ કેલો ખભત્ર ાવ ેભાગલા આવ્મો ? એના કયતા ંતો ભારુ ંભોત આવ્મુ ંશોત તો વારું થાત

!”

ચારતા જામ ને વુદાભા આભ ખલચાય કયતા જામ. એભન ે બગલાન ઉય ણ ફશુ ભાઠું

રાગ્મંુ : ”કેટરા પ્રેભથી શ્રીકૃષ્ણ ભન ેોતાના ઘયભા ંરઇ ગમા ! દેલોને ણ અદેિાઇ આલે

એટરુ ંફધંુ ભાન એભણે ભને આપ્મુ.ં જાતજાતના ંકલાન જભાડ્મા.ં નાનણની કેટકેટરી


P a g e | 35


લાતો કયી.... ણ છેલટે તો ભન ેિારી શાથે જ ાછો કાઢ્મો !ફાકી, બગલાનને ત્માં ળાની

િોટ શતી ? એભની આિી દ્લારયકા નગયી વોનાની છે, એભના ભશેરભાં શીયા, ભાણેક,

ભોતી અને કીભતી યત્નો જડેરાં છે. એભાથી થોડંુક ણ ભન ેઆપ્મુ ંશોમ તો એભન ેત્મા ંળું

ઘટી જલનુ ંશતુ ં? અને ભાયી તો આિા બલની બાલટ બાંગી જાત - ફધાંમ દુ:િ ટી

જાત ! ણ ળાભખમાન ેભાયી જયામ દમા આલી ? ઊરટા, કોઇન ેત્માંથી ઉછીના આણેરા

તાંદુર ણ એ તો િાઇ ગમા !” ણ પ્રબુની જનદા કયલા ભાટે બતત વુદાભાને તયત જ

સ્તાલો થમો. એભણે શલે ોતાનો જ લાંક કાઢલા ભાંડ્મો :

“અયેયે ! ભેં ઊઠીને શરયની જનદા કયી ! ભાયા જેલો ાી ફીજો કોણ? ખધતકાય શજો

ભને!.... ભાયો જ કોઇ લાંક શોલો જોઇએ. ફાકી બગલાન કાંઇ આલું કયે ? એભણે તો


P a g e | 36


બતતે બાલૂલાક અાણ કમુું શોમ તેનાથી અનેક ગણં શંભેળાં બતતન ેઆેરંુ છે. ભેં જ એલા ં

કભા કમાું શળે કે ભન ેકાંઇ ન ભળમુ ં!”

વુદાભાના ભનને થોડી ળાંખત થઇ છી તો એભણે બગલાનનો ઉકાય ભાનલા ભાંડ્મો : ”શે

કૃષ્ણ, તેં વારું જ કમુું ! જો તેં ભન ેધન આપ્મુ ંશોત તો એના અખબભાનભા ંને અખબભાનભાં

શું તન ે બૂરી ગમો શોત ! ભાણવને ફશુ વુિ ભે છે ત્માય ે એનાભા ં અનેક અલગુણો

આલતા શોમ છે. શરયની બખતત ણ એને માદ આલતી નથી ! વારું જ થમંુ બગલાન, કે તેં

ભને વુિી ન ફનાવ્મો. દુ:િભા ંજ પ્રબ ુમાદ આલતા શોમ છે. શે કૃષ્ણ, તાયી દમા અાય

છે!”


P a g e | 37


આભ ખલચાયભા ંને ખલચાયભા ંચારતા ંઘણો ભાગા કાઇ ગમો. વુદાભા ોતાને ગાભ આલી

શોંચ્મા. ોતાની ઝંૂડી જ્માં શતી ત્માં આલીને એ ઊબા યહ્યા. ણ આ ળુ ં?- ેરી

બાંગીતૂટી તમાં ગઇ ? એને ફદર ે અશીં આલડો ભોટો ભશેર તમાંથી આલી ગમો ?

વુદાભાએ આવાવ નજય નાિી. ના ! જ્ગ્મા તો આ જ છે. અશીં જ ોતાની કંગાર

ઝંૂડી શતી. એભણે આભતેભ આંટા ભામાા. ણ ઝંૂડીનો કે એભના કુટંુફનો તમાંમ

અણવાયોમ લયતાતો નશોતો. ઋખ ગબયાઇને ભશેરની વાભે જોઇ યહ્યા. કેલડો ભોટો આ

ભશેર છે ! કેલી વુંદય લાડી િીરી યશી છે. આંગણાભાં ભોટા શાથીઓ ડોરી યહ્યા છે.

ઘોડાયભાં જાતલંત ઘોડાઓ શણશણી યહ્યા છે. એક ભંડ નીચેથી ભીઠુ ંવંગીત વંબાઇ યહ્યુ ં

છે.


P a g e | 38


વુદાભાની આંિે ાણી બયાઇ આવ્માં. ખનવાવો નાિીને એ ભનભા ં ને ભનભા ંફોલ્મા :

”જરય આ તો કોઇ યાજા - ભશાયાજાનો ભશેર ભાયી ઝંૂડીની જગ્માએ ફંધામો છે..... ણ

ભાયા ફાકો તમાં ગમાં ? ભાયી સ્ત્રી તમાં ગઇ ? એ ખફચાયાનુ ંળુ ંથમંુ શળે ? ઝંૂડી ગઇ તો

કંઇ નખશ - ણ એ ફધા ંતમાં ગમાં ? અયેય,ે આ તે કેલી આપત આલી ડી !

ણ એટરાભા ંતો દૂયથી એભની ત્નીએ વુદાભાને આભ ળોકભા ંદૂફેરા જોમા. એટર ેતયત

જ દાવીઓન ેરઇને એભનું ૂજન કયલા અને ભાન ૂલાક એભન ેઘયભા ંરઇ જલા દોડતી

દોડતી આલી. ઘણા પે્રભથી એણે વુદાભાનો શાથ કડ્મો. ણ વુદાભા તો ત્નીને તમાંથી

ઓિી ળકે ? એના રયંગ, ઉંભય, એ વૌ શ્રીકૃષ્ણના પ્રતાથી ફદરાઇ ગમાં શતાં !


P a g e | 39


આ લી કઇ ફીજી આપત આલી ડી ? વુદાભા તો ત્માંથી નાવલા રગ્મા. યંતુ ત્નીએ

એભને કડીન ેઊબા યાખ્મા. છી પ્રણાભ કયીને એ ફોરી : “જો જો, કંઇ ભન ેળા ન

આી ફેવતા ! બગલાન શ્રીકૃષ્ણના પ્રતાનુ ંઆ ફધંુ રયણાભ છે.”

છી એ વુદાભાને ભશેરભા ંરઇ ગઇ. જેલા વુદાભા અંદય દાિર થમા કે એભનું ર ણ

ફદરાઇ ગમુ ં! એ ઘયડા શતા તે મુલાન થઇ ગમા. શ્રીકૃષ્ણના જેલા વુંદય થઇ ગમા.

યાભ વાંબય ેલૈયાગ્મથી, ઋખ જ્ઞાનઘોડે ચડ્મા,

ખલચાય કયતા ંગાભ આવ્મું, ધાભ દેિી બૂરા ડ્મા.


P a g e | 40


ઠાભ બૂલ્મો ણ ગ્રાભ ખનશ્ચે, આ ધાભ કો ધનલંતનાં,

એ બલનભા ંલવતો શળે, જેણે વેવ્માં ચયણ બગલંતનાં.

આ બલન બાયે કોણે કીધાં ? ણાકુટી ભાયી તમાં ગઇ ?

આશ્રભ ગમાનુ ંદુ:િ નથી, ણ ફાક ભાયા ંતમાં ગમાં ?

તૂટી વયિી ઝંૂડી ને રૂંટી વયિી નાય,

વડ્માં વયિા ંછોકયાં, નલ ભળમાં ફીજી લાય.

વંકલ્ ખલતલ્ કોટી કયતો આલાગભન જશડોે ચડ્મો,

ફાયીએ ફેઠા ંંથ જોતા ંખનજ કંથ સ્ત્રી-દૃહ્ર ેડ્મો.


P a g e | 41


વાશેરી એક વશસ્ત્ર વાથ ેવતી જતી ખતન ેતેડલા,

જર-ઝાયી ગ્રશી નાયી જમે, જેભ ખ્સ્તની કળ ઢોલા.

આભ બગલાને વુદાભાને ઘણં ઘણ ંવુિ આપ્મુ.ં એભનાં ઘયભા ં દેલોના દેલ ઇંરના જેલો

લૈબલ થમો. યંતુ તે છતાંમ વુદાભાએ તો શંભેળાં શરયની બખતત કમાા જ કયી. એ ભાનતા

શતા કે પ્રબુની બખતત એ જ વાચું ધન છે. એ જ વાચું વુિ છે.


P a g e | 42


શૂડંી

“બાઇ, દ્લારયકાની શૂંડી રિી આ ેએલા કોઇ ળયાપ, કોઇ નાણાલટી અશીં લવ ેછે ?”

તીથાાટન કયલા નીકેરા ચાય અજાણ્મા લટેભાગુાઓ જૂનાગઢભાં રોકોને ૂછતા શતા.

બગલાન શ્રીકૃષ્ણનાં દળાન કયલા એભન ે દ્લારયકા જલું શતુ.ં માત્રા કયલા નીકળમા શતા.

એટર ે ાવ ે થોડંુ ધન એભણે યાિેરુ.ં યંતુ ભાગાભા ં બમ ણ ઓછો નશોતો. એટરે

જૂનાગઢ જેલા ભોટા નગયભાં જાણીતા ળયાપન ે ોતાના રખમા વોંીન ે એની ાવેથી

દ્લારયકાના કોઇ શ્રીભંત ળેઠ ઉય શૂંડી રિાલી રેલાની એભની ધાયણા શતી.


P a g e | 43


માત્રાુઓના પ્રશ્નનો કોઇએ ઉત્તય ન આપ્મો. જયા આગ ચારીને એભણે પયીથી ૂછ્મું,

”અશીં શૂંડી કોણ રિે છે ?”

ત્માં આગ થોડા નાગયો ફેઠા શતા. તેભાંથી એક જણે ભોઢું ગંબીય યાિીને જલાફ

આપ્મો, “શૂંડી રિે એલો અશીં એક જણ છે િયો, બાઇ ! રખમાના તો એને ત્માં ઢગના

ઢગ છે !”

“શા, શા !” ફીજો ફોરી ઊઠ્મો, “વાચી લાત છે, ઘણો ભોટો લેાયી છે એ તો !”

“દેળયદેળ એની આડત ચાર ેછે !” ત્રીજાએ કહ્યું, છી ભયભભા ંશવીને એ ફોલ્મો, “અને

એ તો ાછો લૈષ્ણલ-જન છે. “


P a g e | 44


“ઓશો એભ ?” આનંદથી માત્રાુઓ ફોલ્મા, અને છી અધીયાઇથી એભણે ૂછ્મું, “ણ

....એનંુ નાભ તો કશો, ખલપ્રો ?“

“નયવૈંમો !” એક જણે ભરકાઇને જલફ આપ્મો.

“નયજવશ ભશેતા !” ફીજાએ એની વાભે આંિ ભીંચકયીને ઠાલકે ભોઢ ેકહ્યુ.ં

“અભને એભનો આલાવ તો ફતાલો, બાઇઓ !” માત્રાુઓએ ખલનંતી કયતા ંકહ્યુ.ં

“શા, શા, ચારો અભાયી વાથે.” કશીન ેછી એભણે દૂયથી નયજવશ ભશેતાનું ઘય ફતાવ્મું.

ટીિી નાગયોએ કયેરી લાત બોા માત્રાુઓન ેવાચી રાગી. ણ ાવ ેજતા,ં બતતનું

ઘય જોઇન ે માત્રાુઓ આબા જ ફની ગમા. કોઇ ભોટો ભશેર જોલાની આળા એભણે


P a g e | 45


યાિેરી, એને ફદર ેઆ તો વાલ ફેઠા ઘાટનંુ ઘય શતુ ં ! જાણે કોઇ ધભાળાા શોમ તેભ

બાતબાતના રોકો ત્માં ડ્મા ાથમાા યશેતા શતા. કોઇ રૂરાં-રંગડા, તો કોઇ આંધાં-

ફશેયાં. શરયના બતત નયજવશ ભશેતાનુ ં ઘાય બૂલ્માં બટતમાંને ભાટે આળયાનુ ં સ્થાન શતુ.ં

એભની વાથ ેફેવીને એ બગલાનનાં ગુણગાન ગાતા. ચંદનનંુ ખતરક કયતા. તુરવીની ભાા

શેયતા.. એ ઘયભા ં બગલાનના અલતાયોની કથા થતી, કીતાન થતા.ં અંદય આલીને

માત્રાુઓએ જોમુ ં તો બગલાનના એક નાનકડા દશેયા આગ નયજવશ બતત બજનભા ં

રીન થઇને ફેઠા છે. લાડાભાં ચાય ેફજુ તુરવીનાં જાણે લન ઊગ્માં છે.

“આ તો બાઇ, ખલખચત્ર લાત જણામ છે.” એક માત્રાુએ ફીજાન ેકાનભા ંકહ્યુ.ં


P a g e | 46


“ભને ણ એભ જ રાગે છે- - આ ભાણવ કંઇ કયોડખત લેાયી શોમ એભ દેિાતંુ નથી.”

ફીજાએ શેરાની ળંકાન ેટેકો આતા ંકહ્યુ.ં

“અને આ ચોડા તો બજન-કીતાનના શોમ એભ જણામ છે,” ત્રીજાએ ધ્માન દોમુું. ”નાભંુ

રિલ ભાટ ેરેિણ - કરભને ફદર ેભશેતાએ શાથભા ંતાર - ભંજીયાં યાખ્મા ંછે, બાઇ, અશીં

લેાયભા ંતો શરયનંુ નાભ જ રેલાતંુ શળે !”

માત્રાુઓ આભ તકા-ખલતકા કયતા ઊબા છે, ત્માં બતતની આંિો ઊઘડી. ોતાને આંગણે

માત્રાુઓને આભ આલેર જોઇને એ તો િુળિુળ થઇ ગમા. “આલો, આલો, શરયબતતો !

આ તભારુ ંજ ધાભ છે. ધાયો ! તભ વયિા માત્રાુઓથી અભે ાલન થઇએ. કશો, ભાયા


P a g e | 47


વયિંુ કાંઇ કાભ શોમ તો કશો.” નયજવશ ભશેતાએ ફે શાથ જોડીને એભને આલકાય આતાં

કહ્યું.

“ભશેતાજી, અભે ચાયેમ જાત્રાએ નીકળમા છીએ,” બતતને પ્રણાભ કયતા ંમાત્રાુઓ ફોલ્મા.

“અશીંથી અભાયે શલે દ્લારયકા તીથાની માત્રાએ જલું છે.”

“તભારું નાભ વાંબીને તભાયી ાવ ેએક શૂંડી રિાલલા અભે આવ્મા છીએ,” એકે કહ્યુ.ં

“અભને એક બરા નાગય ેતભાયી બા આી કહ્યુ ં કે, ભશેતાજી તભારુ ંકાભ કયી આળે.”

ફીજો ફોલ્મો. નયજવશ ભશેતા એભની લાત વાંબી યહ્યા.


P a g e | 48


“ભશેતાજી !” ભુખ્મ માત્રાુએ ોતાની બેટભાંથી રખમાની કોથી કાઢીન ેખલનંતીૂલાક કહ્યું,

“તભાયે અભાયી ય આટરી કૃા કયલી ડળ.ે” છી એ કોથી ભશેતા આગ ભૂતતાં

ફોલ્મો,” આભા ંવાતવો રખમા છે. અભારુ ંચાયેમનુ ંઆટરંુ ધન છે. દ્લારયકા જઇન ેત્મા ં

તેને કોઇ ુણ્મકામાભા ં અભાયે લાયલું છે. ભાટે આ રખમા રઇને તભે એની શૂંડી અભને

રિી આો. તભાયી વશામથી, તભાયા ુણ્મે, અભાયી ઇચ્છા ૂણા થળે.”

આ વાંબીને નયજવશ ભશેતાને િાતયી થઇ કે નાગયોએ ોતાની શાંવી કયી છે. ભનભા ંને

ભનભા ંપ્રબુનું સ્ભયણ કયીને એ ફોલ્મા : ”શરયબતતો, તભન ેભીને આજે શું કૃતાથા થમો છંુ.

તભાયા જેલા માત્રાુઓ ભાયે આંગણે તમાંથી ! જે નાગયે તભન ેભારુ ંઘય ફતાવ્મું, તેણે ભાયા

ય કેલો ઉકાય કમો છે ! એને શું પ્રણાભ કરુ ંછંુ !”


P a g e | 49


માત્રાુઓને આવન ેફેવાડીને ભશેતાજીએ બાલૂલાક એભનુ ંસ્લાગત કમુું. એભની આગ

શરયનો પ્રવાદ ધમો, દયેકન ેકંઠ ે તુરવીભાા શેયાલી. માત્રાુઓ ઊંચા - નીચા થઇ યહ્યા

શતા, તે જોઇન ેભશેતાજી ફોલ્મા, “શું તભન ેશૂંડી રિી આીળ. તભાયે ભારું કાભ ડ્મું છે,

તે યભેશ્લય એને ૂરું કયળે. દ્લારયકના ચૌટાભા ંજઇન ેળાભળાશ ળેઠનુ ંનાભ ૂછજો.

ભાયી શૂંડી ત્માંથી ાછી નખશ પયે !”

ભશેતાજીની લાણી વાંબીને માત્રાુઓની ફધી ળંકા જતી યશી. વો વો રખમાની ઢગરી

કયતા ંઆનંદે તેભણે કહ્યું, “આ યહ્યા વાતવો રખમા, ભશેતાજી ! શૂંડીનો ત્ર રિી રો —

અને શૂંડીમાભણના જેટરા થામ તેટરા રખમા એભાંથી કાી રો.”


P a g e | 50


“અયે વંતો !” ભશેતાજીએ કરુણાબમાા સ્લયે કશેલા ભાંડ્મુ.ં “એભા ં શૂંરડમાભણ ળેનંુ રેલાનું

શોમ !” છી વશેજ શવીને એ ફોલ્મા, “શૂંરડમાભણ તો, બાઇ, તભે શરયનંુ નાભ રેજો

એટર ેભાયે એ આલી ગમુ ં!”

છી એભણે આવાવથી લૈષ્ણલોને ફોરાવ્મા ને વૌને એ વાતવો રખમા લશેંચી આપ્મા.

એભને ોતાના ળાભખમા ઉય ૂણા શ્રદ્ધા શતી કે જરય એ ોતાની રાજ યાિળ.ે અને

બગલને તો ોતાના કેટકેટરા બતતોની બીડ બાંગી છે ! ભશેતાજીને એલા અનેક માદ

આવ્મા; પ્રબુએ પ્રશરાદન ેઉગામો, ધ્રુલન ેવશામ કયી, અંફયીને કયી, ગજેન્દ્રને ભગયના

ભુિભાંથી છોડાવ્મો, અશલ્માને ઉદ્ધાયી, રૌદીના ંચીય ૂમાા, વુદાભાનંુ દારયર શમુું.


P a g e | 51


નયજવશ ભશેતાને આ ફધંુ માદ આવ્મુ.ં પ્રબુ ભખશભાના સ્ભયણથી એભની આંિો નીતયી

યશી. બખતત અને શ્રદ્ધાથી એભનુ ં શૈમું ઊબયાઇ ગમુ,ં ગદગદ કંઠ ે એભણે પ્રાથાના કયલા

ભાંડી: ”શ ે ળાભખમા, શું તો શરયનાભનો લેાયી છંુ. ભાયી રાજ યાિીને ભાયો લેાય

લધાયજો ! શે પ્રબ,ુ ભાયી શૂંડી સ્લીકાયજો !”

ભશેતાજીએ શાથભા ં કાગ અને રેિણ રીધાં. પયી એકલાય એભણે ોતાના ળાભખમાનું

સ્ભયણ કમુું : 'શે ળાભખમા, તાયા ખવલામ કોઇની ાવ ેભેં કળંુ ભાગ્મુ ં નથી આજ રગી.

અને.... અને જો ભાયી આ શૂંડી ાછી પયળે તો.... તો એભા ંતાયી જ આફર જળે. ભારું

તો એભા ંળુ ંજલાનંુ છે ?' અને બતત નયજવશ ોતાના પ્રબુન ેશૂંડી રિલા ફેઠા :


P a g e | 52


“સ્લખસ્ત શ્રી દ્લારયકા ફેટ ભધ્મે, વલા ઉભા મોગ્મ શ્રી ળાભાળાશ ળેઠ જોગ, રખિતંગ

આન વેલક નાભે નયજવશના પ્રણાભ.

આ ત્રભા ં રિેરુ ં કાભ આ જરય કયજો. તીથાાટન ે નીકેરા આ માત્રાુઓને રખમા

વાતવો ગણી આજો. એભણે ભન ે શૂંડી દાિર કયીને એટરું ધન અશીં આપ્મું છે. ભાટે

એભને એટરા રખમા ત્માં ફયાફય ગણી કયીને આજો. અને જોજો – એ રખમા વાચા

શોમ, કોયા ને કડકડતા, નલાનતકોય, આ વારે જ ાડ્મા શોમ એલા તાજા, ઊજા,

િયેિય તાલેરા, ૂયા લજનલાા અને ભાના દ્લારયકાના ફજયની લચ્ચોલચ ગણી

આજો."


P a g e | 53


'શે ળાભખમાજી, તભે તો ચતુય છો. એંધાણી ઓિી કાઢજો. અને ભાયી રિેરી શૂંડી

ાછી ન પય ેતે જોજો - નખશ તો છી તભાયે ભાયી વાથે કાભ ડ્મુ ંછે તે ધ્માન યાિજો !

જો ભાયી આ શૂંડી ાછી પયળે તો રોકો તભાયી જનદા કયળ.ે શરયબખતતની આણી ેઢીને

તાું રાગી જળે. એભા ંતભાયી રાજ જળે ! ફાકી શું તો તભાયો લાણોતય કશેલાઉં - એભાં

ભાયે કાંઇ ળયભાલાનુ ંનખશ થામ.”

આ પ્રભાણે શૂંડી રિીને ભશેતાજીએ કાગ ફીડ્મો અને તેની ઉય ળેઠ ળાભળાશના

નાભનું વયનભંુ કમુું. છી ૂયી શ્રદ્ધા વાથે એભણે શૂંડીને બગલાનની ભૂર્તતના ચયણભા ંભૂકી.

છી એભણે શૂંડી માત્રાૂને આી. નયજવશ ભશેતાન ે પ્રણાભ કયીન ે માત્રાુઓ જલા

રાગ્મા. ણ ભશેતાજીએ એભને લાય ઊબા યાિીને કહ્યુ:ં ”અને, જોજો બાઇઓ,

ળાભળાશ ાવેથી રખમા રીધા લગય ઊઠળો જ નશીં શોં ! રડી - લઢીને ણ એભની


P a g e | 54


ાવેથી રખમા લવૂર કયી રેજો. ળેઠન ેઆભ તો આિંુ ગાભ ઓિે છે - અને એભની

આગ ભારુ ંનાભ રેજો. એટરે તભારુ ંકાભ થઇ જળે.” છી વશેજ અટકી, જયાક ગું

િંિાયીને, ધીભે વાદે ભશેતાજી ફોલ્મા, “અને શા, જો તભન ેદ્લારયકાભા ંળેઠ ન ભ ેતો....

તો ાછા અશીં આલજો. તભાયા રખમા શું વ્માજ વાથે ગણી આીળ.”

બતતને પયીથી પ્રણાભ કયીને માત્રાુઓએ દ્લારયકાની લાટ કડી. થોડા રદલવે ચાયે જણા

એ તીથાભા ં આલી શોંચ્મા. ત્માં યણછોડયામજીના ભંરદયભા ં બખતતબાલૂલાક બગલાનનાં

દળાન કમાું, ગોભતી નદીભા ંસ્નાન કયી બગલાનની ૂજા કયી. એભના ફધા કોડ ૂયા થમા.

છી ગાભના ચૌટાભા ં જઇને એભણે ળાભળાશ ળેઠની બા ૂછલા ભાંડી. ણ એ

નાભનો કોઇ લેાયી શોમ તો ભે ને ? શાંપા-પાંપા થઇને એભણે ગાભભા ં ફધે


P a g e | 55


ળાભળાશ ળેઠની તાવ કયી. પયી પયીન ે એભણે આિંુ ગાભ િોી નાખ્મું, ણ

ળાભળાશ ળેઠનો ન ત્તો કે ન ુયાલો ! માત્રાુઓના દુ:િનો ાય ન યહ્યો : ”શે દેલ

!અભાયા તો ફધામ રખમા ગમા !”

એટરાભા ંવાભે એક લખણક ભળમો. ૂછ્તા ંએણે કહ્યું, “બાઇ ! એ નાભનો તો કોઇ ભાણવ

અશીં છે નખશ.” “ણ.... ણ.... નયજવશ ભશેતા આભ રાગતા શતા તો ઘણા બરા

ભાણવ ! વાચા લૈષ્ણલજન દેિાતા શતા.” એક માત્રાુ ફોલ્મો.

“અયે, એ તો કોઇ ાકો ઠગ શળે, ઠગ ! એણે તભન ેિોટેિોટી શૂંડી આી રાગે છે.


P a g e | 56


ભારું ભાનો તો ાછા જૂનગઢ જાલ અને ઠગન ેપયીથી ભો....”લખણક ેએભની દમા િાઇને

વરાશ આી. શતાળ થઇને માત્રાુઓએ જૂનાગઢની લાટ કડી.

ત્માં પ્રબુને થમંુ : આ તો ભાયા બતતની રાજ જલા ફેઠી ! અને તયત જ એભણે ળાભળાશ

ળેઠનુ ંર ધાયણ કમુું. બગલાન બતતની લશાયે ધામા. ગોભતીજીના ઘાટભં જ. જૂનાગઢની

લાટ આગ, ળાભળાશ ળેઠના સ્લરે બગલાન આ માત્રાુઓન ે વાભા ભળમા.

માત્રાુઓ તો એભન ેજોઇ જ યહ્યા : નીચું કદ, બીનો લાન, ભોટંુ ેટ, દીલાની ળગ જેલુ ં

અણીદાય નાક ! કાન ેકુંડ ઝક ે છે, કંઠ ેવોનાની વાંકી ઓઢી છે. ીતાંફય શેમુું છે,

ભાથે લદાય ાઘડી લીંટી છે. અને ચૌદ રોકનો નાથ ોતાના લાણોતયો વાથે લાતો કયતા

ધીભે ધીભે ચાર ે છે. એભની લાણી લખણક ળેઠના જેલી તોતડી ફોફડી છે. શવે છે ત્માયે

એભના ગારભા ંિાડા ડે છે.


P a g e | 57


જેને લેદ ુયાણે લિાખણમો યે.

ભાયો લશારોજી થમો છે લાખણમો યે,

લેળ ૂયો આણ્મો ભાયે લશારે યે,

નાથ ચૌટાની ચાર ેચાર ેયે.

છે અલા આંટાની ાઘડી યે,

લશારાજીને કેભ ફાંધતા ંઆલડી યે,

ખત્રકભજી લખણકની તોરે યે,

નાથ ઉતાલું ને ફોફડંુ ફોરે યે.


P a g e | 58


વેરંુ કેડે ફાંધ્મંુ ફેલડંુ યે,

ગુણ તમાંથી ળીખ્મા પ્રબુ એલડંુ યે,

કયે શીંડતા ંશાથના રટકા યે

વાદી દોયીના કેડે ટકા યે.

એક ઓઢી છેડી િાંધે યે,

નાથ દુંદાો ને ભોટી પાંદે યે,

એભ આવ્મા ળાભા અખલનાળી યે,

તે જોઇ યહ્યા તીથાલાવી યે.


P a g e | 59


આવાવ વાત વાત લાણોતયો - ભશેતાજીઓ એભની વાથે ચાર ે છે. બગલાનના વાત

ભશન બતતોએ લાણોતયનો લેળ ધાયણ કયેરો છે. વૌથી આગ શનુભાનજી શાથભાં

જ્મેખિકા રાકડી રઇને ચાર ે છે. અજુાને ળેઠ ભાટે શાથભા ં ાનના ં ફીડા ં રીધા ં છે.

ખલદુયજીના શાથભાં લશી, ખશવાફનો ચોડો છે. વુદાભાએ ચભય ધાયણ કમુું છે. ઉદ્ધલે

રખમા અને વુલણામ્શોયોથી બયેરી કોથી િાંધ ભૂકી છે. એ અને ગરડ બગલાનની વશેજ

ાછ ધીભે ધીભે ડગર ેચારી યહ્યા છે. અને ળાભળાશ ળેઠ ોતે વૌને ળીળ નભાલતા,

ભીઠુ ંભીઠુ ંભયકતા, ડગ ભાંડી યહ્યા છે.

એભને જોઇન ે જ માત્રાુઓના ભનભા ં આળા આલી. વંકોચાતા વંકોચાતા વૌ એભની

ાવ ેગમ, અને પ્રણાભ કયીને ફોલ્મા, “અભે.... અભે જૂનાગઢથી નયજવશ ભશેતાની શૂંડી

રઇને આવ્મા છીએ. અભને ળાભળાશ ળેઠ...”


P a g e | 60


યંતુ ‘ળાભળાશ ળેઠ’ રી બગલાન તો નયજવશ ભશેતાનું નાભ વાંબતા ંજ માત્રાુઓને

શેતથી બેટી ડ્મા. કભ જેલી એભની આંિોભા ં આંવ ુઊબયાઇ આવ્મા.ં છી શાથભાં

શૂંડી રઇને એભણે એ લાંચી.

“અશો !” બગલાને પ્રેભૂલાક ડોકુ ંધુણાલીન ેકહ્યું, “આટરી લાત ભાટે આલડો ભોટો કાગ

ળીદને રખ્મો ? એભનો તો વંદેળો જ ફવ શતો. અયે બાઇઓ, અભે નયજવશ ભશેતાના

દાવ જ છીએ.” છી અત્મંત બાલૂલાક ળાભળાશ ળેઠ ફોલ્મા, ”અભે તો એભના આળયે

જીલીએ છીએ, વંતો ! એ જ્મા ંલેચે ત્માં અભે લેચાઇએ ! ળાભળાશ ભારું જ નાભ છે,

બાઇ.”


P a g e | 61


જ્માયે વાંબળમંુ નયજવનુ ંનાભ યે,

ત્માય ેધાઇ બેટમા શ્રીશ્માભ યે,

જ્માયે અક્ષય ઓખ્મા નાથ ેયે,

શૂંડી ચાંી તે શૈડા વાથ યે.

નયવૈંમાનો લાણોતય જાણો યે,

આ નગયભા ંયશું છંુ છાનો યે,

કરું લૈષ્ણલજનની વેલા યે,

ભુને ઓિે નયવૈંમાના જેલા યે.”


P a g e | 62


એભ કશીન ે ળાભળાશ ળેઠે ોતાની કોથી છોડીને માત્રાુઓન ે વાતવો રખમા ગણી

આપ્મા. ઉયથી ફીજા વો રખમા િચાિૂટણના લધાયાના અપ્મા. આ કૌતુક જોલાને ત્માં

રોકો થોકેથોક ઊબયામા. છી ળેઠ ે ોતાના લાણોતયો ાવે કાગ અને રેિણ ભાગ્માં

અને એભણે ભશેતાજી ઉય કાગ રિલા ભાંડ્મો :

"સ્લખસ્ત શ્રી જૂનાગઢ ભધ્મે ભશેતા શ્રી નયજવશજી જોગ.... દ્લારયકાથી રખિતંગ આના

લાણોતય ળાભળાશ.

કશેલાનંુ એ કે આણે ફને તો એક જ છીએ, આણી લચ્ચે કળું અંતય નથી. તભાયા ફોરે

તો શું ગભે તેલું ભોટંુ કાભ ણ કરુ.ં તભાયે ખલશ્લાવે જ ભાયી ેઢી ને ભાયો લેાય ચાર ેછે.

કોઈ તભન ેઠગલા આલે તોમે તેન ેાછો ના લાળો, એભન ેઆનાયો તો શું ફેઠો છંુ ને !

અને ત્ર રિજો, શું એની લાટ જોઉં છંુ."


P a g e | 63


ત્ર રિતા ં રિતા ં એભની આંિ લી ાછી બીની થઈ ગઈ. છી બતતલત્વર

દમાખનધાન બગલાને માત્રાુઓના શાથભા ંનયજવશને શોંચાડલા ત્ર ભૂતમો.

અને જોતજોતાભા ંબગલાન ત્માંથી અંતયધાન થઈ ગમા. માત્રાુઓ તો આશ્ચમાથી જોઈ

જ યહ્યા. થોડી લાયે તેભાંથી એક જણ દુ:િી અલાજે એટરંુ જ ફોલ્મો કે, "અયેય ે! આણે

તો રખમા જોલાભા ંજ યશી ગમા. - શરયને તો ઓખ્મા જ નજશ !"


P a g e | 64


વુદાભાચયીત - પ્રેભાનન્દ્દ (ફૃશત ્ ગુજયાતી કાવ્મવભૃખધ્ધ ાના : 13 થી 28) ાઠ:

પ્રેભાનંદની કાવ્મકૃખતઓ િંડ-1, વંાદક: કે.કા.ળાસ્ત્રી, ખળલરાર જેવરયાના વાબાય

ઉલ્રેિ વાથે.

કડલું 1 યાગ કેદાયો

શ્રી ગુરુદલે શ્રી ગણખત, વભરું અંફા વયસ્લતી,

પ્રફ ભખત ખલભ લાણી ાભીએ યે.

યભા-યભણ હૃદમ ભા ંયાિંુ, બગલંત-રીરા બાિંુ,

બકખત યવ ચાિંુ, જે ચાખ્મો ળુક સ્લાભીએ યે.


P a g e | 65


ઢા

ળુકસ્લાભી કશે ; વાંબ, યાજા યીખક્ષત ! ુણ્મ ખલત્ર,

દળભસ્કંધાધ્મામ એંળીભેં કશંુ વુદાભાચરયત્ર.

વાંદીખન ઋખ વુયગુરુ વયિા અધ્માક અનંત,

તેશને ભઠ બણલાને આવ્મા શધય ને બગલંત.

તેની ખનળાે ઋખ વુદાભો લડો ખલદ્યાથી કશાલે;

ાટી રિી દેિાડલા યાભ-કૃષ્ણ વુદાભા ાવ ેઆલે.


P a g e | 66


વુદાભો, ળાભ, વંકાણ અન્દ્નખબક્ષા કયી રાલે;

એકઠા ફેવી અળન કયે તે બૂધયને ભન બાલે .

વાથે સ્લય ફાંધીન ેબણતા, થામ લેદની ધુન્દ્મ,

એક વાથયે ળમન જ કયતા શરય, શધય ને ભુન્દ્મ.

ચોવઠ દશાડે ચૌદ ખલદ્યા ળીખ્મા ફન્દ્મો બાઇ;

ગુરુવુત ગુરુ-દખક્ષણા ભાત્ર આી ખલઠ્ઠર થમા ખલદામ.

કૃષ્ણ - વુદાભો બટેી યોમા, ફોલ્મા ખલશ્લાધાય:

’ભશાનુબાલ ! પયીન ેભજો, ભાગું છંુ એક લાય.’


P a g e | 67


ગદગદ કંઠ ેકશે વુદાભો : ’શું ભાગું, દેલ ભુયારય !

વદા તભાયા ંચયણ ખલળ ેયશેજો ભનવા ભાયી.’

ભથુયાભાંથી શ્રીકૃષ્ણ ધામાા, ુયી દ્લારયકા લાવી;

વુદાભે ગૃશસ્થાશ્રભ ભાંડ્મો, ભન તેશનું વંન્દ્માવી.

ખતવ્રતા ત્ની વ્રતાલન, યભેશ્લય કયી પ્રીછે;

સ્લાભીવેલાનંુ વુિ લાંછે, ભામાવુિ નલ ઇચ્છે.

દળ ફાક થમાં વુદાભાને દુ:િ - દારયર બરયમાં;


P a g e | 68


ળીતાએ અભી-છંટા નાિી, થોડે અન્દ્ન ેઊછરયમાં.

અજાચક-વ્રત ાે વુદાભો, શરય ખલના શાથ ન ઓડે;

આલી ભે તો અળન કયે, નખશ તો બૂખ્મા ોઢે.

લરણ

ોઢે ઋખ વંતો આણી, વુિ ન ઇચ્છે ઘયવૂત્રનંુ;

ઋખ ખત્ન ખબક્ષા કયી રાલે, ૂરું ાડે ખત ને ુત્રનું.

કડલું 2


P a g e | 69


યાગ લેયાડી

ળુકજી કશે : વાંબ, નયખત ! વુદાભાની છે ખનયભર ભખત,

નાભ ગૃશસ્થ ણ કેલ જખત, ભામાવુિ નલ ઇચ્છે યતી.

ભુખનનો ભયભ કોઇ નલ રશે, વશુ ભેરો-ઘેરો દરયરી કશે;

જાચ્મા ખલના કોઇ કેભ આે? ઘને દુ:િે કામા કાં.ે

ખબક્ષાનું કાભ કાખભની કયે, કોના લસ્ત્ર િારે ને ાની બય;ે

જ્મભ ત્મભ કયીને રાલે અન્દ્ન, ખનજ કુટંુફ ોે સ્ત્રીજંન.

ઘણા રદલવ દુ:િ ઘયનુ ંવહ્યું, છે ુય ભાંશ ેઅન્દ્ન જડતંુ યહ્યું;


P a g e | 70


ફાકને થમા ફે અલાવ, તલ સ્ત્રી આલી વુદાભા ાવ:

‘શું લીનલું જોડી ફે શાથ,’ અફા કશે, ‘વાંબખમ,ે નાથ !’

શુ કશેતા ંરાગીળ અિાભણી, સ્લાભી ! જુઓ આના ઘય બણી.

ધાતુાત્ર નખશ કય વાશલા, વાજંુ લસ્ત્ર નથી વભ િાલા;

જેભ જર ખલના લાડી-ઝાડુલાં, તેભ અન્દ્ન ખલના ફારક ફાડુલાં.

આ નીચાં ઘય, બીંતડીઓ ડી, શ્લાન - ભાંજાય આલે છે ચડી;

અતીત પયીન ેખનભુાિ જામ, ગલાખનક નલ ાભે ગામ.


P a g e | 71


કયો છો ભંત્ર ગામત્રી-વેલ, (ણ) નૈલેદ્ય ખલના ૂજામે દેલ;

ુન્દ્મ લાનીએ કો નલ જભે, જેલો ઊગે તેલો આથભે.

શ્રાધ્ધ - વભછયી વશુ કો કયે, આના ૂલાજ ખનભુાિ પયે;

આ ફાક યણાલલા ંડળે, વતકુરની કન્દ્મા તમાંથી જડળે?

અન્દ્ન ખલના ુત્ર ભાયે લાગરાં, તો તમાંથી ટોી ને આંગરાં?

લામે ટાઢ, ફારકડા ંરુએ, બસ્ભ ભાંશ ેેવીને વૂએ.

શું ધીયજ કોણ પ્રકાયે ધરું? તભારું દુ:િા દેિીને ભરું;

અફોરટમુ ં- ોખતમુ ંનલ ભે, સ્નાન કયો છો ળીત જે.


P a g e | 72


લધ્મા નિ ને લધી જટા, ભાથે ઊડે યાિોડીની ઘટા;

દબા તણી તૂટી વાદડી, તે ઉય, નાથ ! યશો છો ડી.

ફીજે - ત્રીજે કાંઇ ાભો આશાય, તે ભુજને દશે છે અંગાય;

શું તો દારયર - વભુરભા ંફૂડી,એ લાતનભા ંએકેકી ચૂડી.

રરાટે દેલા કંકુ નશીં, ળયીય અન્દ્ન ખલના વૂકંુ વશી;

શું ૂછંુ રાગીને ગે, એલું દુ:િ વશીએ તમાંશાં રગે?

તભે કશો છો દશાડી, બયથાય ! ભાધલ વાથે છે ખભત્રાચાય;

જે કો યશે કલ્લૃક્ષની તે, તેન ેળી લસ્તુ નલ ભે?


P a g e | 73


જે જીલ જરભા ંક્રીડા કયે, તે પ્રાણી કેભ તયવે ભયે?

જે પ્રગટ કયી વેલ ેશુતાળ, તેને ળીત કેભ આલે ાવ?

અભૃતાન કીધુ ંજે નયે, તે જભ કકકયનો બમ કેભ ધયે?

જેને વયસ્લતી જીબે લવી, તેન ેઅધ્મમનની જચતા કળી?

વદગુરુનાં જેણે વેવ્માં ચયણા, તેન ેળાનુ ંભામાલયણ?

જેને જાશ્ નલી વેલી વદા, તેન ેજન્દ્ભભયણની ળી આદા?

જેનું ભન શરયચયણે લસ્મું, તે પ્રણીને ાતક કળંુ?


P a g e | 74


જેને સ્નેશ ળાભખમા વાથ, તેશના ઘયભા ંન શોમ અણાથ.

છેલ્રી ખલનખત દાવી તણી: પ્રબુ ! ધાયો બૂધય બણી;

તે ચૌદ રોકનો છે ભશાયાજ; બ્રાહ્મણન ેબીિતા ંળી રાજ?

લરણ

રાજ ન કીજે, નાથજી ! ભાધલ ભનલાંખછત આળે;

કૃા, ઋખ ! કૃષ્ણ ત્રૂઠા, દારયરનાં દુિ કાળે.

કડલું :3 યાગ ભારુ


P a g e | 75


‘જઇ જાચો જાદલયામ, બાલઠ બાંગળે યે;

શું તો કશંુ છંુ રાગી ામ, બાલઠ બાંગળે યે;

ધન નખશ જડે તો ગોભતી-ભજ્જન-

શરયદળાન-પ નલ જામ.’ બાલઠ.....

વુદાભો કશે - ’ખલપ્રન ેનથી ભાગતાં પ્રખતલામ,

ણ ખભત્ર આગ ભાભ ભૂકી જાચતા ંજીલ જામ.

ભાભ ન ભૂકીએ યે’ ભાભ....

ઉદય કાયણે નીચ કને જઇ કીજે ખલનમ પ્રણાભ;


P a g e | 76


તો આ સ્થાનક છે ભલા તણં, ભાભે લણવે કાભ. બાલઠ...

જાદલ વઘા દેિતા ંશું કેભ ધરુ ંજભણો શાથ?

શું દરયર ખભત્રનંુ ર દેિી રાજે રક્ષ્ભીનાથ. ભાભ.....

પ્રબુજીને જે કો ધ્મામ, કયે તેશનાં કાજ;

બ્રાહ્મણનુ ંકુરકભા છે તો બીિતાં ળી રાજ? બાલઠ....

દવ ભાવ ગબાખનલાવ પ્રાણી, કય ેળો ઉદ્યભ?

એલું જાણી વંતો આણો, શરય ખલવાયળ ેતમંભ? ભાભ....

ઉદ્યભ-અથા નલ જોઇએ તો કેભ જીલે રયલાય?


P a g e | 77


એકલાય જાઓ જાચલા, નશીં કશું ફીજી લાય.’ બાલઠ...

જોડલા ાણી, દીન લાણી, થામ લદન ીું લણા;

એ ખચ્ન જાચક જન તણાં, ભાગ્મા-ેં રડુ ંભણા.’ ભાભ.....

યાજા થકી ખલબીણે જઇ જાચ્મા શ્રી જગદીળ;

અિંડ ૃથ્લી ાખભમા ને છત્ર ધરયમંુ ળીળ. બાલઠ....

જગતના ભનની લાયતા જાણે અંતયજાભી યાભ;

અશીં ફેઠાં નલખનધ આળે, તશા ંગમાનુ ંળુ ંકાભ? ભાભ....

તભો જ્ઞાની, અખત લેયાગી છો ંરડત ગુણબંડાય;

શું જુગતે જીલું કેભ કયી? નીચ નાયીનો અલતાય. બાલઠ....


P a g e | 78


લરણ

’અલતાય સ્ત્રીનો અધભ કશીએ’, ઋખત્ની આંવ ુબયે;

દુિ ાભી જાણી પ્રેભદા, છે વુદાભોજી ઓચય.ે

કડલું 4 યાગ:વાભગ્રી

છે વુદાભોજી ફોખરમા: વુણ વુંદયી યે !

શું કશંુ તે વાચું ભાન; ઘેરી કોને કયી યે ?

જે ખનમ્મુું તે ાભીએ, વુન વુંદયી યે !


P a g e | 79


ખલખધએ રિી લૃખધ્ધ - શાણ; ઘેરી કોણે કયી યે ?

વુકૃત - દુકૃત ફે ખભત્ર છે, વુણ વુંદયી યે !

જામ પ્રાણ આત્ભાને વાથ; ઘેરી કોણે કયી યે ?

દીધા ખલના કેભ ાભીએ? વુન વુંદયી યે !

નથી આપ્મુ ંજેભન ેશાથ; ઘેરી કોણે કયી યે?

જો િડધાન િેડી લાખલમંુ, વુણ વુંદયી યે !

તો તમાંથી જભીએ ળા? ઘેરી કોણે કયી યે ?


P a g e | 80


જ લશી ગમાં, ળી ળોચના, વુણ વુંદયી યે !

જો પ્રથભ ન ફાંધી ા? ઘેરી કોન ેકયી યે?

એકાદળી-વ્રત કીધાં નથી, વુણ વુંદયી યે !

ન કીધાં તીયથ-અલાવ; ઘેરી કોણે કયી યે?

ખતૃ તૃપ્ત કીધા ંનશીં, વુણ વુંદયી યે !

નશીં ગલાનેક ાભી ગ્રાવ; ઘેરી કોણે કયી યે ?

બ્રહ્મબોજન કીધાં નશીં, વુણ વુંદયી યે 1


P a g e | 81


નશીં કીધાં શોભ-શલંન, ઘેરી કોણે કયી યે ?

અતીત ખનભુાિ લાખમા, વુણ વુંદયી યે !

તો તમાંથી ાભીએ અન્દ્ન? ઘેરી કોણે કયી યે ?

પ્રીતે શરયપ્રવાદ રીધો નશીં,વુણ વુંદયી યે !

શુત્વે ન કીધો આશાય; ઘેરી કોણે કયી યે ?

આ દુબાય ેટ ા ેબમાું, વુણ વુંદયી યે !

છૂટમા ંળુનો અલતાય; ઘેરી કોણે કયી યે ?


P a g e | 82


વંતો-અભૃત ન ચાખિમાં, વુણ વુંદયી યે !

શરયચયણે ન વોંપ્માં ભંન; ઘેરી કોણે કયી યે ?

બખતત કયતા ંનલખનધ આળે, વુણ વુંદયી યે !

એલું વાંબરી ફોરી સ્ત્રીજંન; ઘેરી કોન ેકયી યે?

જે આંિ બયી અફા કશે: ઋખયામજી યે !

ભારું દૃઢ થમંુ છે ભંન; રાગું ામ જી યે.

એ જ્ઞાન ભન ેગભતંુ નથી, ઋખયામજી યે;

રુએ ફાક, રાલો અન્દ્ન; રાગું ામ જી યે .


P a g e | 83


કોન ેઅન્દ્ન ખલના ચાર ેનશીં ઋખયામજી યે !

ભોટા જોગેશ્લય શરયબતત; રાગું ામ જી યે.

અન્દ્ન ખલના બજન વૂઝે નશીં ઋખયામજી યે !

જીલે અન્દ્ન ેઆિંુ જગ્ત; રાગું ામ જી યે.

ખળલે અન્દ્નૂણાા ઘેય યાખિમાં, ઋખયામજી યે !

યખલએ યાખ્મુ ંઅક્ષમાત્ર; રાગું ામ જી યે.

વપ્ત ઋખ વેલ ેકાભધેનુને, ઋખયામજી યે !

તો આને તો તે કોન ભાત્ર ? રાગું ામ જી યે !


P a g e | 84


દેલ વેલ ેકલ્લૃક્ષન,ે ઋખયામજી યે !

ભનલાંખછત ાભે આશાય; રાગું ામ જી યે.

અન્દ્ન ખલના ધયભ વૂઝે નશીં, ઋખયામજી યે !

ઊબો અન્દ્ન ેઆિો વંવાય; રાગું ામ જી યે.

ઉદ્યભ ખનષ્પ જાળ ેનશીં, ઋખયામજી યે!

જઇ જાચો શરય-ફદેલ, રાગું ામ જી યે.

અક્ષય રખ્મા દારયરના, ઋખયામજી યે !


P a g e | 85


ધોળે ધયણીધય તતિેલ; રાગું ામ જી યે.

લરણ

તતિેલ ખત્રકભ છેદળે દારયર કેયાં ઝાડ યે;

પ્રાણનાથ ! ધાયો દ્લાયકા, શું ભાનંુ તભાયો ાડ યે.

કડલું 5

યાગ: વાભગ્રી

કશે ળુકજોગી; વાંબો, યામજી ! પયી પયી પ્રેભદા રાગે ામ જી;


P a g e | 86


ખલપ્ર વુદાભો આ ખલચાયે જી; ‘ખનશ્ચે જાલું ડળ ેભાયે જી.’

ઢા

જાલું ડે ભુજને વલાથા, ઘણં રુએ અફા યાંક;

અન્દ્ન ખલના ફાક ટલે તો લાભાનો ળો લાંક?

ત્ની પ્રત્મે કશે વુદાભો; ‘તભો ખજત્માં, શામો શુંમ;

કશો, બાખભની ! બગલંતને જઇ બેટ ભેરુ ંળુંમ?

કાકા કશીન ેખનકટ આલે કૃષ્ણ - વુત - વભુદામ;


P a g e | 87


તે િાલું ભાગે, ભુન ેલજ રાગે, શું ભૂકુ ંળુ ંકયભાંમ?’

વુણી શયિ ાભી પ્રેભદા, ગઇ ડોળણની ાવ:

’ફાઇ ! આજ કાભ કયો ભારું, શું લણભૂર ેરીધી દાવ.

દ્લાયાભતી ભભ ખત ધાય ેજાચલા જદુયામ;

અભો દુગણં કયીને લાળું, કાંઇ ઉછીનુ ંઆો, ભામ !’

તે ડોળણને દમા થઇ, જે દુફાર આલી ભાગલા;

વૂડંુ બયીન ેઆખમા ઋખત્નીને ત્માં કાંગલા.

ઓિણા ભાશં ેઘણ ંઓિની, ભાંશેથી કાઢ્મા ંફીજ;


P a g e | 88


તગતગતા તાંદુર દેિીને ઋખ ામ્મા ભન યીઝ.

ઉયાઉયી ફંધન કીધાં, ચીંથયાં દવ-લીવ;

યત્નની ેયે જતન કીધું, જેભ છોડતા ંચઢે યીવ.

ઋખ વુદાભાને કહ્યુ ંફારકે, પયી પયી જુએ ભુિ:

’ખતાજી 1 એલું રાલજો જેભ જામ અભાયી બૂિ.’

એલા ંદીન લામક વાંબરી ભુખનએ ભૂતમો ખન;શ્લાવ;

વુદાભો કશે ુત્રન ે“રયબ્રહ્મ ૂયળે આળ.’

ઋખ વુદાભો વાંચમાા, લોાલી લળમો રયલાય;


P a g e | 89


ત્માગી લૈયાગી ખલપ્રન ેછે બતતનો ળણગાય.

બાર ખતરક ને ભારા કંઠે, ‘યાભ’ બણતો જામ;

ભૂછ-કૂછની જા લાધી, કદર દીવે કામ.

લન - ઝટથી બસ્ભ ઊડે, જાણે ધૂમ્ર કોટાકોટ;

થામે પટક પટક િાવડાં, ઊડે ધૂ ગોટેગોટ.

ઉાન - યેણએ આબ છામો, ળુ ંવૈન્દ્મ ભોટંુ જામ !

જે ખથક ભાયગભાં ભે તે ખલસ્ભે થામ.

કૌીન જીયણ લસ્ત્રનંુ, લનકૂ છે રયધાન;


P a g e | 90


બાગ્મ-બાનુ ઉદે થમો, કયળે કૃષ્ણજી આ-વભાન.

લરણ

આ-વભાન કયળ ેકૃષ્ણજી, ળુકજી કશે: વુણ, નયખત !

થોડે વભેભા ંઋખ વુદાભો આવ્મા ુયી દ્લાયાભતી.

કડલું 6 યાગ વાયંગ

ળુકજી કશે; વાંબ, બૂખત !વુદાભે દીઠી દ્લાયાભતી;

કનકકોટ ઝરકાયા કયે, ભાનેક-યત્ન જડ્માં કાંગય.ે


P a g e | 91


દુગે ધજા ઘણી પડપડે, દુંદુખબનાદ દ્લાય ેગડગડે;

વુદળાન કય પ્રબુન ેવોશે, ગંબીય નાદ વાગયના શોમે.

કલ્રોર ગોભતી-વંગભ થામ, ચતુલાણા ત્માં આલી ન્દ્શામ;

યભ ગખત પ્રાણી ાભે ઘણા, નથી ભુખતતુયીભા ંભણા.

ત્માં ઋખ વુદાભે કીધુ ંસ્નાન, છે ુયભા ંેઠા બગલાન;

નગય-રોક ફશુ જોલા ભરે, િીજલે ફાક, ૂઠ ેે.

જાદલ સ્ત્રી તાી દઇ શવ;ે ’ધન્દ્મ ગાભ જ્મા ં આ નય લવે;


P a g e | 92


કીધાં શળે વ્રત-ત અાય, તે સ્ત્રી ાભી એ બયથાય.’

કો કશે ‘ઇંદુ’, કો કશ ે‘કાભ’, 'એને રે શામાા કેળલ-યાભ;

ખતવ્રતાનાં ભોશળ ેભંન’, એભ સ્ત્રીઓ ફોર ેલચંન.

કો કશે ‘શાઉ આવ્મો ખલકયા, દિેાડો યોતા ંયશેળે ફા.’

અનેક ચેહ્રા ૂઠ ેથામ,વાંબી વુદાભો શવતા જામ.

ૂઠે ફાક કાંકયા નાિે, ઋખજી ‘યાભકૃષ્ણ’ લાણી બાિે;

ાડે તારી, લજાડે ગાર, ફશુ ભખરમા ઉછંકર ફાર.


P a g e | 93


કો લૃધ્ધ્ જાદલે દીઠા રુખિ, વાધુની ચેહ્રા તેણે ઓિી:

‘કશો, કૃાનાથ ! તમાંથી આખલમા? આ ુયભા ંકેભ કીધી ભમા?’

પ્રખતલચન ફોલ્મા ઋખજંન; ‘ભુન ેશરયદળાનનંુ ભંન.’

તે જાદલે કીધો ઉકાય, દેિાડી દીધંુ યાજદ્લાય.

શરયભંરદય આવ્મા ઋખયામ, યહ્યા ઊબા, નલ ચાર ેામ;

છે દ્લાયાર રદક ્ાર વભાન, ધાભ જ્મોત ળુ ંદ્લાદળ બાણ !

ળોબે શાટ, ચશુટાં ને ચોક, યાજે છજા,ં ઝરિા, ગોિ;


P a g e | 94


જાી, અટાી, ભેડી, ભા, જરડત્ર કઠેયા ઝાકઝભા.

ઝરકે કાભ ત્માં ભીનાકાયી, અભયાુયી નાિંુ ઓલાયી;

વબા ભાંશે સ્પરટકના સ્તંબ, ત્માં થઇ યહ્યો છે નાટાયંબ.

ભૃદંગ ઉંગ ભધુય તા, ગુનીજન ગામે ગીત યવા;

ઝભક ઝભક ઘૂઘયડી થામ, તે વુદાભોજી જોતા જામ.

વુલણા-કરળતાકાં ખફયાજે, ઝંઘડ ઝંઘડ દુંદુખબ લાજે;

લાજે ળયણાઇ બેયી નપેયી, આનંદ-ઓચ્છલ ળેયીએ ળેયી.


P a g e | 95


શયતા-પયતા શીંવે ઘોડા, ફાંધ્મા શેભ તણા અછોડા;

ઘૂભે કયી ભકના ભદગા, રંગય ામ ેવોન ેવાંકા.ં

શેભ-કળ બયી રાલે ાની, તે દાવી જાણે ઇંરાણી;

છપ્ન કોરટ જાદલની વબા, નલ યાિે દાનલની પ્રબા.

ઉત્તભ જોધ ઊબા પ્રખતશાય, વાચલે ળાભખમાનુ ંદ્લાય;

ત્માં વુદાભોજી પેયા પયે, વંકલ્-ખલકલ્ ભનભા ંકય:ે

’ગશન દીવે, બાઇ ! કભાની ગખત, એક ગુરુના અભો ખલદ્યાયથી;


P a g e | 96


એ થઇ ફેઠો પ્રથલીખત, ભાયા ઘયભા ંિાલા નથી !

યભાદતો ગોકુ ભાંકડાં, ગુરુને ઘયે રાવ્મા રાકડાં;

એ આજ ફેઠો જવઘાવન ચદી, ભાયે તંુફડી ને રાકડી.

લી વુદાભાને આવ્મુ ંજ્ઞાન; ‘શું અલ્ જીલ, એ સ્લમ ંબગલાન;

જો એક લાય ાભંુ દળાન, જાણં: શું ામ્મો ઇંરાવંન.’

છે ખલલેકી શરયના પ્રખતશાય, ૂછે વુદાભાને વભાચાય:

’કશો, ભશાનુબાલ ! કેભ કરુણા કયી?’ તલ વુદાભે લાની ઓચયી:


P a g e | 97


’છંુ દુફા બ્રાહ્મનનો અલતાય, છે ભાધલ વાથે ખભત્રાચાય;

જઇ પ્રબુને ભાયો કશો પ્રણાભ, આવ્મો છે ખલપ્ર વુદાભો નાભ.

લરણ

નાભ વુદાભો જઇ કશો.’ ગમો ઘયભા ંપ્રખતશાય યે;

એક દાવી વાથે કશાખલમો શ્રીકૃષ્ણને વભાચાય યે.

કડલું 7 યાગ ભારુ

વૂતા વેજ્માએ છે અખલનાળ યે,આઠ ટયાણી છે ાવ યે;

રુખતભની તાંવે ામ યે, શ્રી લૃંદા ઢોે લામ યે.


P a g e | 98


ધમુું દાણ બરાલતી નાયી યે, જાંફુલતીએ ગ્રશી જરધાયી યે;

મક્ષકદાભ વત્મા વેલ ેયે, કારંરી તે અગય ઉિેલે યે.

રક્ષ્ભણા તંફોન ેરાલે યે, વત્મબાભા ફીડી િલયાલે યે;

શરય ોઢ્મા જશડોાિાટ યે, ાવ ેટયાણી છે આઠ યે.

ફીજી વોર વશસ્ત્ર છે શ્માભા યે, કો શંવગખત, ગજગાભા યે;

ભૃગનેણી કોઇ ચકોયી યે, કો ળાભરડી, કો ગોયી યે.

કો ભુગ્ધા ફારરકળોયી યે, કો શ્માભછફીરી છોયી યે;

િકાલે કંકણ ભોયી યે, ચા તે રે ખચત્ત ચોયી યે.


P a g e | 99


કો ચતુયા વંગત નાચે યે, તે ત્માં યીઝલી વંગભ જાચે યે;

શરય આગ યશી ગુણ ગાતી યે, લસ્ત્ર ખફયાજે નાના-બાતી યે.

ચંગ ભૃદંગ ઉંગ ગાજે યે, શ્રીભંડ લીણા લાજે યે;

ગાંધ્રલીકા કો કો કયતી યે, પટકે અંફય કયભા ંધયતી યે.

ચતુયા નલ ચૂકે ચાર યે, શીંડે ભયભે જેભ ભયાર યે;

ભેનકા-ઉલાળીની જોડ યે, તેથી યીઝ્મા શ્રીયણછોડ યે.

એભ થઇ યહ્યો થૈથૈકાય યે, યવભગ્ન છે ખલશ્લાધાય યે;

એલે દાવી ધાતી આલી યે, તે નાથ ેાવ ેફોરાલી યે.


P a g e | 100


ફોરી વાશેરી ળીળ નાભી યે; ‘દ્લાય ેખદ્લજ ઊબો છે, સ્લાભી યે !

ન શોમ નાયદજી અલશ્મભેલ યે, ન શોમ લખવિ ને લાભદેલ યે.

ન શોમ દુલાાવા ને અગસ્ત્મ યે, ભેં તો જોમા ઋખ વભસ્ત યે;

ન શોમ ખલશ્લાખભત્ર ને અખત્ર યે, નથી રાવ્મો કોની ત્રી યે.

દુ:િે દરયર વયિો બાવે યે, એક તંુફીાત્ર છે ાવે યે;

જગર જટા ને બસ્ભે બરયમો યે, ક્ષુધારખણી સ્ત્રીએ તે લરયમો યે.

ળેયીએ ઊબા થોકેથોક યે, તેને જોલા ભળમા ફશુ રોક યે;


P a g e | 101


તેણે કશાવ્મુ ંકયીને પ્રણાભ યે; ભારું વુદાભો છે નાભ યે.

જ્માયે દાવીનો ફોર વાંબખમો યે, ‘શેં શેં’ કયી ઊઠ્મો ળાભખમો યે:

’ભાયો ફા સ્નેશી વુદાભો યે, શુ ંદુખિમાનો ખલવાભો યે.’

ઊઠી ધામા જાદલયામ યે, ભોજા ંનલ શેમાું ામ યે;

ીતાંફય બોભ બયામ યે, જઇ રુખતભની ઊંચું વાહ્ય યે.

આનંદે ફૂરી ઘણ ંકામ યે, રુદમાબાય શ્લાવ ન ભામ યે;

ઢી ડે લી ફેઠો થામ યે, એક રક તે જુગ લશી જામ યે.


P a g e | 102


સ્ત્રીને કશેતા ગમા બગલાન યે; ‘ૂજાથા કયો વાલધાન યે;

આ શું બોગલું યાજ્માવંન યે, તે તો બ્રાહ્મણનુ ંુન્દ્મ યે.

જે નભળ ેએના ંચયણ ઝારી યે, તે વશુ -ે ભુજને લશારી યે;’

તલ સ્ત્રી વશુ ાછી પયતી યે, વાભગ્રી ૂજાની કયતી યે.

કશે ભાંશોભાંશે લી; ‘ફાઇ યે !કેલા શળે કૃષ્ણજીના બાઇ યે?

જેને શળે ળાભખમા - ળુ ંસ્નેશ યે, શળે કંદા કોરટ તેની દેશ યે.’

રૈ ૂજાના ઉશાય યે, ઊબી યશી છે વોર શજાય યે:

’ફાઇ રોચનનુ ંવુિ રીજે યે, આજ રદમયનુ ંદળાન કીજે યે.’


P a g e | 103


ળુકજી કશે; વાંબ યામ યે ! ળાભખમોજી ભરલાન ેજામ યે;

છફીરોજી છૂટી ચાર ેયે, ભૂકી દોટ તે દીનદમાર ેયે.

વુદાભો દીઠા શ્રીકૃષ્ણદેલ યે, છૂટમા ંઆંવ ુશ્રાલણનેલ યે;

જુએ કૌતુક ચાય ેલણા યે; તમાં આ ખલપ્ર ને તમાં અળયણળણા યે!

જુએ દેલ ખલભાને ચરડમા યે, પ્રબુજી ઋખન ેામ ેરડમા યે;

શરય ઉઠાડ્મા ગ્રશી શાથે યે, ઋખજી રીધા શૈડા વાથે યે.

બુજ-ફંધન લાંવા ૂઠ ેયે, પ્રેભ-આજરગન નલ છૂટ ેયે;


P a g e | 104


છે ભુિ અન્દ્મોન્દ્મ જુએ યે, શરયના ંઆંવ ુઋખજી રુશે યે.

તંુફીાત્ર ઉરારી રીધુ ંયે, દાવત્લ દમાજી એ કીધુ ંયે;

’તભે ાલન કીધંુ આ ગાભ યે, શલે ખલત્ર કયો ભભ ધાભ યે.’

જોઇ શાવ કયે વશુ નાયી યે; ‘આ ળી રડી ખભત્રાચાયી યે !’

ઘનું લાંકાફોરી વત્મબાભા યે :’આ ળા ફૂટડા ખભત્ર વુદાભા યે !’

શરય આન ેઊઠી ળુ ંધામા યે ?બરી નાનણાની ભામા યે !

બરી જોલા વયિી જોડી યે, શરયને વોંધો, આન ેયાિોડી યે !


P a g e | 105


જો ફાક ફશાય નીવયળે યે, તે તો જોઇ કાકાન ેછળે યે.’

તલ ફોલ્માં રુકખભની યાણી યે; ‘તભે ફોરો છો ળુ ંજાણી યે?

લરણ

ળુ ંફોરો છો ખલસ્ભે થઇ? શરયબતતને ઓિો નશીં.’

ફેવાડ્મા ખભત્રને ળય્મ ઉય, ઢોે લામુ શરય ઊબા યશી.

કડલું : 8 યાગ નટ

બતતાધીન દીનન ેૂજે દાવ ોતાનો જાણી;


P a g e | 106


વુિવેજ્માએ ઋખન ેફેવાડીચભય કયે ચક્રાખણ.

નેત્ર-વભસ્મા કીધી નાથે, આલી અહ્ર ટયાણી;

નેણે શવે વત્મબાભા નાયી આઘો ારલ તાણી.

કનકની થાી શેઠી ભાંડી, રુખતભણી નાિે ાણી;

વુદાભાના ંચયણ િાે શાથે વાયંગાખણ.

નાખબકભથી બ્રહ્મા પ્રગટમા, આ જગત રકભા ંકીધું;

જેણે વંવાય ભુિભા ંદેિાડ્મો, ભાતાનુ ંભન રીધુ.ં

ખલશ્લાખભત્ર વયિા તાવને દોશેરે દળાન દીધંુ;


P a g e | 107


તેણે વુદાભાનાં ગ િાી પ્રીતે ચયણોદક ીધુ.ં

ઓઢલાની જે ીત ખછોડી, તેણે રોહ્યા ઋખનાં ચયણ;

ોડળ પ્રકાયે ૂજા કીધી પ્રીતે અળયણળયણ.

કય જોડી પ્રદખક્ષણા કીધી, શરયને શયિ ેઆંવ ુથામ;

ઊબા યશી લીંજણો કય ગ્રશીને ખલઠ્ઠર ઢોરે લામ.

થા બયીન ેબોજન રાવ્માં ઘૃત-ાક-કલાન;

ળકાયામુતત ઋખજીન ેત્માંકયાખલમાં માન.


P a g e | 108


વૂધા ંઆચભન કયીને ઊઠ્મા, પ્રીતે િલડાવ્માં ાન;

ખલધોગતે યવાદ પ્રભાને આયોગ્મા બગલાન.

જે વુિ વુદાભાને આપ્મું, શરય બ્રહ્માને નલ આે;

પયી પયી ભુિ જુએ ભુખનનું, શયિ ભુકંુદને વ્માે.

વુદાભાને જચતા ભોટી; ‘યિે દેિે’ ને કામ કાં;ે

ેરી ગાંઠડી તાંદુર તણી તે જંઘા તે ચાંે.

ચયણ તે ચાંી યહ્યા જે ગાંઠડી તાંદુર તણી;

પ્રેભાનંદ-પ્રબુ યભેશ્લયને જાણલાની ગત છે ઘણી.

કડલું: 9 યાગ ભરાય


P a g e | 109


ગોજલદે ભાંડી ગોઠડી: ‘કશો, ખભત્ર અભાયા,

અભો વાંબલા આતુય છઉં વભાચાય તભાયા.

ળે દુ:િે તભો દુફા? એલી જચતા કેશી?’

ૂછે પ્રીતે ળાભો: ‘ભાયા ફા-સ્નેશી !

કોઇ વદ્ ગુરુ તભને ભળમો, તેણે કાન ળું ફૂંતમો?

ળું લેયાગે ત્માગી થમા કે વંવાય જ ભૂતમો?

ળયીય પ્રજાળમંુ ળું જોગથી? તેલી દીવે દેશી;

ળું દુ:િે દૂફા થમા, ભાયા ૂલા-સ્નેશી?

કે ળતુ્ર કો ભાથે થમો, ઘણાં દુ:િનો દાતા?

કે ઉાયજ્મંુ ચોયીએ ગમુ,ં તેને નખશ તભને ળાતા?


P a g e | 110


ધાતુાત્ર ભળમંુ નશીં, આવ્મા તુંફી રેઇ?

લસ્ત્ર નશીં ળું શેયલા, ભાયા ફા-સ્નેશી?

કે વુિ નશીં વંતાનનંુ, કાંઇ કભાને દોે?

કે બાબી અભાયાં લઢકણાં, દશાડી રોશી ળોે?

કે ળું ઉદય બયાતંુ નથી, તેને વૂકી દેશી?

એટરાભાં રકમંુ દુ:િ છે, ભાયા ૂયલ-સ્નેશી?’

છે વુદાભોજી ફોખરમા રાજી ળીળ નાભી:

’તભને અજાણી ળી લાયતા, ભાયા અંતયજાભી?’

ભોટંુ દુ:િ ખલજોગનુ,ં નથી કૃષ્ણજી ાવે;

આજ પ્રબુ ભુજને ભળમા, શલે દેશી ુહ્ર થાળે.’


P a g e | 111


કડલું :10 યાગ વાભગ્રી-ચાર નાની

છે ળાભખમોજી ફોખરમા, તુને વાંબયે યે?

શા જી, નાનણાનો નેશ, ભુને કેભ લીવયે યે?

આણ ફે ભખશના વાથે યહ્યા, તુને વાંબયે યે ?

શા જી, વાંદીના ઘય-ભેંશ, ભુને કેભ લીવયે યે ?

આણ અન્દ્ન ખબક્ષા કયી રાલતા, તુને વાંબયે ય?ે

શાજી, જભતા ત્રણે ભ્રાત, ભુને કેભ લીવયી યે?

આણ વૂતા એક વાથયે, તંુને વાંબયે ય?ે

શા જી, વુિદુ;િની કયતા લાત, ભુને કેભ લીવયે ય?ે

ાછરી યાતના જાગતા, તુને વાંબયે યે?


P a g e | 112


શા જી, કયતા લેદની ધુન્દ્મ, ભુને કેભ લીવયે યે?

ગુરુ આણા જ્માયે ગાભ ગમા, તુને વાંબયે ય?ે

શા જી, જાચલા કોઇ એક ભુન્દ્મ, ભુને કેભ લીવયી ય?ે

ત્માયે કાભ કહ્યું ગોયાણીએ, તુને વાંબયે ય?ે

શા જી, રઇ આલો કહ્યુ,ં કાિ, ભુને કેભ લીવયે ય?ે

અંગ આણાં ઊકળમાં ઘણં, તુને વાંબયે યે?

શા જી, ભાથે તાલડ યા્, ભુને કેભ લીવયે યે?

િાંધ ઉય કુશાડા ગ્રહ્યા, તુને વાંબયે યે?

શા જી, દૂય ગમા યણછોડ, ભુને કેભ લીવયે યે?

લાદ લદ્યો ફેઉ ફાંધલે, તુને વાંબયે યે?

શા જી, પાડ્મુ ંભોટંુ િોડ, ભુને કેભ લીવયે યે?


P a g e | 113


ત્રણ બાયા ફાંધ્મા દોયદે, તુને વાંબયે યે?

શા જી, આવ્મા ફાયે ભેશ, ભુને કેભ લીવયે યે?

ળીત વભીય લામો ઘણો , તુને વાંબયે યે?

શા જી, ટાઢે ધ્રૂજે દેશ, ભુને કેભ લીવયે યે?

નદીએ ૂય આવ્માં ઘણં, તુને વાંબયે યે?

શા જી, ઘન લયસ્મો ભુવધાય, ભુને કેભ લીવયે ય?ે

આકાળ અંધાયી આખલમું, તુને વાંબયે યે?

શા જી, થામ લીજખમા ચભકાય, ભુને કેભ લીવયે ય?ે

છે ગુરુજી ળોધલા નીવમાા, તુને વાંબયે યે?

શા જી, કહ્યું સ્ત્રીન:ે કીધો કેય, ભુને કેભ લીવયે યે/

આણ હ્રદમા વાથે ચાંખમા, તુને વાંબયે યે?


P a g e | 114


શા જી, ગુરુ તેડી રાવ્મા ઘેય, ભુને કેભ લીવયે યે?

ગોયાણી ગામ શતાં દોશતાં, તુને વાંબયે યે?

શા જી, શુતી દોણી ભાગ્માની ટેલ, ભુને કેભ લીવયે ય?ે

ખનળાે ફેઠાં શાથ લધારયમો, તુને વાંબયે યે?

શા જી, તભોને જાણ્મા જગદાધાય, ભુને કેભ લીવયે ય?ે

ગુરુ-દખક્ષણાભાં ભાખગમુ,ં તુને વાંબયે યે?

શા જી, ભૃત્મુ ામ્મો જે કુભાય,ભુને કેભ લીવયે યે?

ભેં વાગય ભાંશે ઝંાખલમંુ, તુને વાંબયે યે?

શા જી, ળોધ્માં વપ્ત ાતા, ભુને કેભ લીવયે યે?

શું ંચજન્દ્મ ળંિ જ રાખલમો, તુને વાંબયે ય?ે

શા જી, દૈત્મનો આણી કા, ભુને કેભ લીવયે ય?ે


P a g e | 115


છે જભનગયે શું ગમો, તુને વાંબયે યે?

શા જી, આલી ભળમો જભયામ, ભુને કેભ લીવયે ય?ે

ુત્ર ગોયાણીને આખમો, તુને વાંબયે યે?

શા જી, છે થમા ખલદામ, ભુને કેભ લીવયે યે?

આણ તે દશાડાના જૂજલા, તુને વાંબયે યે?

શાજી, પયીને ભખમા આજ, ભુને કેભ લીવયે યે?

તભ ાવ અભો ખલદ્યા ળીિતા, તુને વાંબયે ય?ે

શું ભોટો કીધો, ભશાયાજ ! ભુને કેભ લીવયે યે?

લરણ


P a g e | 116


ભશાયાજ રાજ ખનજ દાવની લધાયે છે શ્રીશરય;

છે દારયર િોલા દાવનું વૌમ્મ દૃખહ્ર નાથે કયી.

કડલું: 11 યાગ: લવંત

વકર વંુદયી દેિતાં ગોજલદે ગોખિ કીધી;

દારયર િોલા દાવનું ગાંઠડી દૃહ્રભાં રીધી.

અઢક ઢખમો યે ભુખહ્ર તાંદુર ભાટે,

ઇન્દ્રનો લૈબલ આળે સ્લલ્ વુિડી વાટે;

અઢક ઢખમો યે ભુખહ્ર તાંદુર ભાટે.

’ભનલાંખછત પ આજ ામ્મો, ખભત્ર ભલાને આવ્મા;


P a g e | 117


કાંઇ ચતુય બાબીએ બેટ ભોકરી? કશો, વિા ! ળું રાવ્મા?

ચયણ તે ળું ચાંી યાિો? ભોટંુ ભન કયી કાઢો;

અભો જોગ એ નશીં શોમ તો દૂય થકી દેિાડો.

એ દેલતાને દુરાબ દીવે.’ કશી જાચે જાદલયામ:

’જો ખલત્ર વુિડી પે્રભે આો, તો બલની બાલઠ જામ.’

બગલાન બાંજળે, બયભે બૂરી જુએ નાયી વભસ્ત:

’અરભ્મ લસ્તુ ળી છે ઋખ ાવે? જે શરય ઓડે છે શસ્ત?’

અલરોકન કયતા6 અરજ્માં રોચન, ઊબી યશી રઇ ાત્ર;

જદુખતને જાચે વશુ નાયી: ‘અભને આજો તરભાત્ર.’

વુદાભો વાંવાભાં રડમો, ‘રજ્જા ભાયી જાળે;

બયભ બાંગળે તાંદુર દેિી, કૌતુક ભારું થાળ.ે


P a g e | 118


સ્ત્રીને કહ્યે શું રાગ્મો રોબી, તુચ્છ બેટ ભેં આણી;

રાજ રાિ ટકાની િોઇ, ઘય ઘાત્મું ધખણમાણી.’

વુદાભાની ળોચના તે ળાભખમે વશુ જાણી;

શવતાં શવતાં ાવે આલી તાંદુર રીધા તાણી.

શેઠ ભેરી શેભની થારી, લસ્તુ રેલા જગદીળ;

છોડે છફીરો, ાય ન આલે, છે ચીંથયાં દળલીળ.

ટયાણી જોઇ ખલસ્ભે ામ્માં: ‘છે ાયવ ભોંઘું યત્ન,

અભયપ લા વંજીલનભખણ, આલડું કીધંુ જત્ન !’

લેયામા કણ ને ાત્ર બયામું, જુએ વશુ જુલતીનો વાથ;

તાંદુરના કન હ્રદમાં ચાંી ફોલ્મા લૈકુંઠનાથ:


P a g e | 119


’વુદાભા! ભેં આ અલનીભાં રીધા ફશુ અલતાય,

આ તાંદુરનોસ્લાદ કેલો! નથી આયોગ્મા એક લાય.

ભોટા ખભત્ર વેલક ભેં જોમા, ધ્રુલ અંફયી પ્રશરાદ,

ણ આ તાંદુરનો એકે ખભત્રે દેિાડ્મો નખશ સ્લાદ.’

તુચ્છ બેટ બાયે કયી ભાની, ખલચારયમંુ બગલાન:

’વાત જન્દ્ભ રગી વુદાભે નથી કીધંુ એકે દાન.’

જાચક-ર થમા જગજીલન, પ્રીત હૃદમભાં વ્માી;

ભુખહ્ર બયીને તાંદુર રીધા, દારયર નાખ્મું કાી.

કય ભયડીને ગાંઠડી રીધી, વાથેથાં દુ:િ ભોડ્મા,ં

જેભ જેભ ચીંથયાં છોડ્માં નાથે, તેભ બલનાં ફંધન છોડ્માં.

તાંદુર જલ ભુિ ભાંશે ભૂતમા, ઊડી છાયી આકાળ;


P a g e | 120


તેણે સ્થાનક વુદાભાને થમા વપ્ત બોભના આલાવ.

ઋખત્ની થઇ રુખતભણી વયિી, થમા વાંફ વયીિા ુત્ર;

લૈબલને ળું કખલ લિાણે? જેલું કષૃ્ણનું ઘયવૂત્ર.

અહ્ર ભશાખવખધ્ધ ને નલ ખનખધ, તે ભોકરી લણભાગી;

તે વુદાભોજી નથી જાણતા જે બલની બાલઠ બાગી.

શાથી ડોરે, દુંદુખબ ફોર,ે ગુણીજન ગામે વાિી;

જરડત્ર જશડોો, શેભની વાંકર, શીંચે છે શરયણાિી.

શીયા યત્ન કનકની કોટી, શામો ધને કુફેય;

કોરટ ધ્લજ, રાિેણા દીક, લાજે છપ્ન ઉય બેય.

લરણ


P a g e | 121


લાજે બેય અિૂટ બંદાયની, ત્રૂટમા શ્રીગોાર યે;

ળલાયી લાતે લશી ગઇ ને થમો પ્રાત:કા યે.

કડલું;12 યાગ: ભેલાડો

ળુકજી કશે: વાંબ, યાજાન ! એક ભૂઠડીએ આપ્મું દાન.

લી ખલચાયે કભાખત: ભેં વુદાભા વયિંુ આપ્મું નથી.’

એક એક કણ જે તાંદુર તણો, ઇન્દ્રાવન-ેં ભોંઘો ઘણો;

દુયફ દાવના બાલની બેટ, યભાલખધએ બયામું ેટ.

શું એ વયિો થઇ લનભાં તાું, લૈકુંઠની રયધ એને આુ;ં

વો વશસ્ત્ર વાથે રુખતભણી કયે વેલા વુદાભાજી તણી.

દ્લારયકા આલા ભનવા કયી ફીજી ભૂઠી શ્રીનાથે બયી,

રુખતભણીએ જઇ ઝાલ્મો શાથ: ‘અભો અન્દ્મામ કીધો ળો, નાથ?’


P a g e | 122


વાભંુ જોઇ શસ્માં દંતી, વો વશસ્ત્ર કો પ્રીચતી નથી;

વક વુંદયીને કરુના કયી, તાંદુર લશેંચી આપ્મા શ્રીશરય.

ફીજી ભૂઠી જ્માયે ભુિભાં ભૂકે, ગ્રહ્યો રુિભણીએ ાણ;

એભાં ળું ઓછંુ છે, સ્લાભી, કે અભને આો ચતુયવુજાન.

તેભાં સ્લાદ ભૂતમો વુધાવાય,સ્ત્રી આગ યાખ્મો ખભત્રનો બાય;

શાસ્મખલનોદે લશી ળલાયી, પ્રાતે વુદાભે જાચ્મા શ્રીશરય:

’શલે ખલદામ આો, જગજીલંન !’ શરય કશે: ‘ધારયમે, સ્લાખભન !

લી કૃા કયજો કોઇ વભે;’ ઠારે શાથે નયશરય નભે.

શરય ો રગી લાલલા જામ, કોડી એક ન ભૂકી કય ભાંહ્ય,

વત્મબાભા કશે: ‘જાંફુલતી ! કૃન થમા ઘણં કભાખત.


P a g e | 123


બ્રાહ્મણ ખભત્ર જે ોતા તણો,દીવે દરયરે ીડ્મો ઘણો,

તેને લાળમો ખનભુાિ પયી;’ રુખતભણી કશે; ‘ળું જાણો, વુંદયી?’

ફેરડીએ લગ્મા ખલશ્લાધાય, વુદાભે જાતાં કમો ખલચાય:

’લૈબલ આગ લખમો છેક, ભુને ન આી કોડી એક.

વો વશસ્ત્રની ચોયી કયી કાંઇ ગુપ્ત આળે લાટે શ્રીશરય.’

ામ રાગી નાયી વશુ ગઇ, તોશે ન કાંઇ આપ્મું નશીં.

કોવ એક લાલલા કેળલ ગમા, છે વુદાભોજી ઊબા યહ્યા:

’બૂધયજી ! શલે ાછા લો,’(તલ) બેટીને લલ્મા ળાભો.

લલ્મા કૃષ્ણ ‘પયી ભજો’ કશી, તોશે ણ કાંઇ આપ્મું નશીં;

ઋખજી તલ ભૂકે ખન:શ્લાવ, ચાલ્મો બ્રાહ્મણ થઇ ખનયાળ.

ઋખ અખત ામ્મો શ્ચાતા, જામ જનદતો ોતાનંુ આ:


P a g e | 124


‘શું ભાગલા આવ્મો ખભત્ર કને, તેને વભે ભૃત્મુ આવ્મું ન ભુને !’

સ્ત્રીખજત નય તે ળફને વભાન, યંડા ઉજાલે તે અભાન,

એકાંતયાં જો ાભીએ અન્દ્ન, લા કંદભૂ કયીએ પ્રાળન;

જો બૂિે ભયે ફાક નાનદાં તો િલડાલીએ વૂકાં ાંદડાં:

લા લન ગ્રાવી બયીએ ે, કે કીજે નીચ ુરુની લેઠ.

કાિ-તૃણનો ખલક્રમ કયી, અથલા ય-ઘેય ાણી બયી;

લા શરાશર ખલ ી ોઢીએ, ન ખભત્ર આગ શાથ ન ઓડીએ.

અજાચક-વ્રત ભેં ભૂતમું આજ, િોઇ રાિ ટકાની રાજ;

દાભોદયે ભને કીધી ભમા, ભૂરગા ભાયા તાંદુર ગમા !

એ કૃષ્ણને ધન શોમે ઘણં, તે ભાટે ગાભ એનું વોના તણં,

ફધ્ધ્ભુખહ્રનો ળો ખભત્રાચાય? ભોટો ખનદામ નંદકુભાય.


P a g e | 125


એને આતાં ળું ઓછંુ થાત?શું બ્રાહ્મણની બાલઠ જાત;

ભુને વાભા આલી બેટમા શરય, ગ િાીને ૂજા કયી.

આવન બોજન ૂજન બરું, શું યંકને કોણ કયે એટરું?

એ વશુ કટી ધૂતાની વેલા, રટટ કયી ભાયા તાંદુર રેલા.

જેનું રે તેનો ન યાિે બાય, શરયને જનદું તો ભુજને ખધતકાય;

ગોીનાં ભશીડાં રીધાં શરય, તો કભાનંુ ર આપ્મું કયી.

ઋખત્નીનંુ રીધું અન્દ્ન, તો વામુજ્મ-ભુખતત ાભી સ્ત્રીજંન;

ચંદન કુબ્જાનું જો રીધું, તો સ્લર કભાનંુ કીધું.

જો બાજીત્રનો કીધો આશાય,તો ખલદુય તામો બલવંવાય;

શ્રીશરય વશુનો કયે પ્રતીકાય, ણ ભારું કભા કઠોય અાય.’


P a g e | 126


ખલલેકજ્ઞાન વુદાભે ગ્રહ્યું; ‘ધન ન જડ્મું તો લારુ થમંુ;

ધને કયી ભદ ભુજને થાત,ત્માયે શરયની બખતત જાત.

શ્રીકૃષ્ણે ભુજને કરુણા કયી, જે દારયરદુ;િ નલ રીધું શયી;

વુિ ામ્મે વ્માે ક્રોધ-કાભ, દુ:િ ામ્મે વંબારયમે યાભ.’

લરણ

યાભ વાંબયે લૈયાગ્મથી, ઋખ જ્ઞાનઘોડે ચડ્મો;

ખલચાય કયતાં ગાભ આવ્મું , ધાભ દેિી બૂરો ડ્મો.

કડલું :13 યાગ: યાભગ્રી


P a g e | 127


ળુકજી બાિે શરયગુનગ્રાભ જી, ગોઠલણ કયતાં આવ્મું ગાભ જી;

દીઠો ભંરદય કંચનધાભ જી, ઋખ ખલચાયે:’ળું બૂલ્મો ઠાભ જી?’

ઢા

ઠાભ બૂલ્મો ણ ગાભ ખનશ્ચે, ધાભ કો ધનલંતનાં;

એ બલનભાં લવતો શળે, જેણે વેવ્માં ચયણ બગલંતનાં.’

એલું ખલચાયીને ખલપ્ર લખમો, નગયી અલરોકન કયી;

એંધાણી વશુ જોતો જોતો આવ્મો ભંરદય તે પયી.

છે વુદાભો વાંવે રડમા, ખલચાય કીધો લેગે જઇ:

’આ બલન બાયે કોણે કીધા? કુરટય ભાયી તમાં ગઇ?’


P a g e | 128


એ ખલશ્લકભાાએ યચી યચના, ભખનિ ાભય ળું કયે?

કુટંુફ ભારું તમાં ગમુ?ં’ ઋખ લાભ-દખક્ષણ પેયા પય.ે

કો કીર્તત ફોર,ે શસ્તી ડોરે, શમળાાભાં શમ શણશણે;

દાવી કનક-કરળે નીય રાલ,ે ઊબા અમુત વેલક આંગણે.

દુંદુખબ લાજે, ઢોર ગાજે, ભાંડલે ઓચ્છલ થામ છે;

ભૃદંગ ઢભકે, ઘૂઘયી ઘભક,ે ગીત ગુણીજન ગામ છે.

જોઇ વુદાભે ખન:શ્લાવ ભૂતમો:’કો છત્રખતનાં ઘય થમાં;

આશ્રભ ગમાનું દુ:િ નથી, ણ ફાક ભાયાં તમાં ગમાં?’

શોભળાા, રુરાક્ષભાા, ખલત્ર કુળની વાદડી;


P a g e | 129


ખલબૂખત ભાયી તમાં ગઇ? ખલત વાભટી કેભ ડી?

દૈલની ગત ગશન દીવે, ડ્મો કભાાધીન;

કુટંુફ-ખલજોગની ખલટંફણા, શું દૈલે દંડ્મો દીન.

ત્રૂટી વયિી ઝંૂડી ને રૂંટી વયિી વંુદયી;

છળમાં વયિાં છોકયા,ં તે ન ભળમાં ભુજને પયી.’

વંકલ્-ખલકલ્ કોરટ કયતો, આલાગભન-જશડોે ચડ્મો;

ફાયીએ ફેઠાં ંથ જોતાં કંથ સ્ત્રીની રહ્રે ડ્મો.

વાશેરી એક વશસ્ત્ર વાથે જતી ખતને તેડલા;

જર-ઝાયી બયીને નાયી જામે, જ્મભ શખસ્તની કળ ઢોલા.


P a g e | 130


શંવગાખભની, શાૂયણ, અખબરા થમા ભન-ઇખચ્છમા;

ઝભક ઝાંઝય, ઠભક ઘૂઘય, લાજે અણલટ-લીંખછમા.

વાશેરી વલા લીંટી લી, છે ખિની રાગી ામ;

ૂજા કયી ારલ ગ્રહ્યો, તલ ઋખજી નાઠા જામ.

રદળ ન વૂઝે લુ ધ્રૂજે, છૂટી જટા, ઉઘાડંુ ળીળ;

શસ્તે ગ્રશલા જામ સ્ત્રી તલ ઋખજી ાડે ચીવ:

’શું વશેજે જોઇં છંુ ઘય નલાં, ભુને નથી કટ-ખલચાય;

શું લૃધ્ધ્ ને તભો મુલા નાયી, છે કઠન રોકાચાય.

બોગાવતત શું નથી આવ્મો, ભુને યભેશ્લયની આણ;


P a g e | 131


જાલા દ્યો ભુને ળોબા વાથે, તભને શજો કલ્માણ.

આ નગયભાં કોઇ નયખત નથી, દીવે છે સ્ત્રીનું યાજ;

ાણીઓ ! ઇશ્લય ૂછળ,ે ભુને કાં આણો છો લાજ?’

ઋખત્ની કશે: ‘સ્લાભી ભાયા ! યિે એતા ળા !

દુ:િ દારયર ગમાં, ને ઘય થમા,ં શ્રીકૃષ્ણચયણ-પ્રતા.’

એલું કશી કય ગ્રશી ચારી, વાંબ યીખક્ષત બૂ !

વુદાભો ેઠા ો ભાંશે, થમંુ કૃષ્ણના વયિંુ ર.

લરણ

ર ફીજા કૃષ્ણનું, ગઇ જયા, જોફન થમંુ;

ફેરડીએ લગ્માં દંતી, યખતકાભ-જોડંુ રજાખલમુ.ં


P a g e | 132


કડલું:14 યાગ: ધન્દ્માશ્રી

ખનજ ભંરદય વુદાભોજી ગમા, તત્ક્ષણ રે શરય વયિા થમા;

દંતી યાજે ળોબાભાને બમાું, શ્રીશરયએ દુ:િ દોશેરાં શમાા.

ઢા

દોશેરાં શમાા ને વોશેરાં ક્રમાં, બાલ ભાટે બૂધય;ે

એક ભુખહ્ર તાંદુરે ખલબૂખત તે રક્ષ મજ્ઞે નલ જડે.

લવન, લાશન, બલન, બોજન, બૂણ, બવ્મ બંડાય;

ચભય, આવન, છત્ર ખલયજે—ઇન્દ્રનો અખધકાય.

ભેડી, અટાી, છજા,ં જાી, ઝકે ભીનાકાયી કાભ;

સ્પરટકભખણએ સ્તંબ જરડમા, કૈરાવ વયિંુ ધાભ.

ખલશ્લકભાા બૂલ્મો બભે જઇ બલન કેયો બાલ;


P a g e | 133


ભાણેક ભુતતા યત્ન શીયા ઝલેયનો તે જડાલ.

ગોા ગોી ઘડા ગાગય, કનકના ંવશુ ાત્ર;

વુદાભાના લૈબલ આગ કુફેય તે કોણ ભાત્ર?

જાચકનાં ફશુ જૂથ આલે, ખનભુાિ કો નલ જામ;

જેને વુદાભો દાન આે, રક્ષખત તે થામ.

ઋખજીના ુય ખલળે ન ભે દરયરી કોમ;

કોટીધજા ઘેય ઘેય ફાંધી, અકાર ભૃત્મુ ન શોમ.

જદ્યખ લૈબલ ઇંરનો, ણ ઋખ યશે ઉદાવ;

લેળ યાિે બોગનો, ણ વદા ાે વંન્દ્માવ.

લેદાધ્મમન, અખગ્નશોત્ર, યાિે અંતય શરયનું ધ્માન;

ભાા ન ભૂક,ે બખતત ન ચૂક,ે ભશાલૈષ્ણલ ઋખ બગલાન.

જે વુદાભાચરયત્ર વાંબે, તેનાં દોશેરાં દુ:િ જામ;


P a g e | 134


જન્દ્ભદુિ લાભે, ભુખતત ાભે, ભે ભાધલયામ.

છે લીયક્ષેત્ર લડોદરું, ગુજયાત ભધ્મે ગાભ;

ચતુર્તલળી ન્દ્માત બ્રાહ્મણ, કખલ પ્રેભાનંદ નાભ.

વંલત વત્તય આડત્રીવ લે શ્રાલણ વુરદ ખનધાન,

ખતખથતૃખતમા બૃગુલાવયે દફંધન કીધું આખ્માન.

ઉદયખનખભત્તે કયે વેલા, ગાભ નંદયફાય;

નંડીુયાભાં કથા કીધી મથાફુખદ્ધ અનુવાય.

લરણ

ફુખદ્ધભાને કથા કીધી, કયનાયે રીરા કયી;

બટ પ્રેભાનંદના ભનાવ્મા શ્રોતાજન ફોરો શ્રીશરય.


P a g e | 135


ગજુયાતી

More free Ebooks to download from aksharnaad.com

ઈ-ુસ્તકો


Entertainment & Humor

Sudama charit-and-hundi-by-premanand