Upload
fundacjafdpa
View
336
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Adaptacja do zmian klimatu działania lokalne
dr Magdalena Kuchcik prof. dr hab. Krzysztof Błażejczyk
Czy klimat się zmienia?
FAKTY
Średnia globalna temperatura powierzchni Ziemi wzrosła w okresie 1906-2005 o 0,74°C
Trend liniowy ocieplenia w ostatnich 50 latach (0,13°C na dekadę) jest prawie dwukrotnie większy niż za ostatnie 100 lat (0,07°C /10 lat)
Źródło: IPCC 4th Report, 2007
W 2 połowie XX w. średnia temperatura na półkuli płn. była najwyższa na przestrzeni ostatnich 500 lat
Źródło: The Pre-Historical Temperature Record www.appinsys.com/GlobalWarming
Obserwacje satelitarne prowadzone od 1978 r. dowodzą, że średni roczny obszar lodu arktycznego zmniejsza się w tempie 2.7% na dekadę. Latem obszar lodu arktycznego zmniejsza się aż o 7.4% na dekadę.
Źródło: National Snow and Ice Data Center, Monthly Archives 2012
Na półkuli północnej zmniejsza się wyraźnie obszar z pokrywą śnieżną - Brown (2000), a śnieg odbija do 90% promieniowania
Europa - powodzie od 1980
Warszawa Zmienność średniej rocznej temperatury powietrza w Warszawie (1780-2003)
0,55°C/100 lat, z czego w miesiącach zimowych 1,12°C/100 lat Źródło: Lorenc H. (red.), 2005, Atlas klimatu Polski, IMGW, Warszawa
Dlaczego klimat się zmienia?
Przyczyny naturalne
(astronomiczne, geologiczne, tj. cykl Milankovica, wędrówka kontynentów, czy aktywność słoneczna i wulkaniczna)
Przyczyny antropogeniczne
(emisja gazów cieplarnianych, wycinka lasów w skali globalnej, osuszanie obszarów podmokłych, dewastacja środowiska)
Naturalne czynniki (cykl Milankovica, wędrówka kontynentów, czy aktywność słoneczna i wulkaniczna) nie wyjaśniają obserwowanych zmian klimatu
Znacznie lepsze wyniki odtworzenia warunków klimatycznych otrzymuje się wprowadzając do modelu gazy cieplarniane odpowiedzialne za
ocieplenie oraz aerozole odpowiadające za ochłodzenie.
Źródło: www.globalchange.gov
I P C C Fifth Assessment Report Climate Change 2014: The Physical Science Basis Summary for Policymakers
Międzyrządowy Panel ds. Zmian Klimatu publikuje raporty pokazujące różne przyczyny zmian klimatu. Wg tych raportów za obserwowane obecnie zmiany klimatu w zdecydowanej większości odpowiada różnorodna działalność człowieka.
Przyczyny antropogeniczne
-zwiększona emisja gazów cieplarnianych (dwutlenek węgla, metan, związki azotu), -masowe wycinanie lasów, -emisja halonów i freonów (związki używane kiedyś w urządzeniach chłodniczych i aerozolach), -zmiany użytkowania ziemi, -urbanizacja, -zanieczyszczanie atmosfery, -przyrost liczby ludzi itd.
Spalanie paliw stałych i płynnych
Deforestacja
Zmiany uzytkowaniaziemi
Spalanie biomasy
Nawożenie
Chodowla bydła
Uprawa ryżu
Zwiększenieareałuupraw
Procesy naturalne
CO2
CH4
NO2
Emisja gazów cieplarnianych
Rozmarzanie wiecznej zmarzliny
Las w Amazonii (fragment) w roku 2000 i 2009
Wycinanie lasów, zwłaszcza starych, najbardziej cennych, dotyczy także Polski
Deforestacja
Źródło: NASA, www.mongbay.com
URBANIZACJA
Sztuczne powierzchnie w miastach na stałe zmieniają klimat, w którym żyje prawie ¾ Polaków i ponad połowa
z 7 mld mieszkańców globu
Pokrycie nawierzchnie ulic, chodników,
placów materiałami
nieprzepuszczalnymi (asfalt, beton)
zwiększony odpływ wód opadowych
Tylko niewielka część wody ulega wyparowaniu
mniejsza zawartość pary wodnej
w powietrzu w mieście
Albedo powierzchni
Zródło: U.S. Environmental Protection Agency. Polska wersja ryciny: M. Kamiński http://yosemite.epa.gov/oar/globalwarming.nsf/content/ActionsLocalHeatIslandEffect.html
Materiały budowlane, tworzące powierzchnie w mieście, mają znaczną pojemnością cieplną dlatego akumulują ciepło w czasie dnia, a emitują je nocą – w wyniku tego procesu i wielu innych powstaje Miejska Wyspa Ciepła.
Liverpool, żródło: http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-2097308/Britains-wasteful-cities-New-thermal-images-huge-amounts-energy-wasted-country.html
Żródło: www.gardinergreenribbon.com
ROLNICTWO Podtlenek azotu (N2O) oraz metan (CH4): • N2O jest wydalany do atmosfery z użytków rolnych, głównie w efekcie mikrobiologicznego przetwarzania nawozów azotowych w glebie. Emisje N2O stanowią połowę wszystkich emisji rolnych; • Emisje CH4 są głównie wynikiem procesów trawiennych zwierząt przeżuwających (przede wszystkim krów i owiec)
Emisje rolnych gazów cieplarnianych maleją! W UE w latach 1990-2005 spadek o 20%
Źródło: Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Rolnictwa, opracowanie w oparciu o dane z EEA
Liczba ludności Ziemi 1800 r. – 978 mln 1960 r. - 3 mld 1990 r. - 5,3 mld 2006 r. - 6,6 mld 2015 r. - 7,3 mld
Składnik powietrza
% obj.
Powietrze
wdychane
Powietrze
wydychane
Azot 78 78
Tlen 21 17
Dwutlenek węgla 0,03 4
Inne gazy ok. 1 ok.1
Skład chemiczny powietrza wdychanego i wydychanego
MY, czyli LUDZIE
Większa częstość i natężenie ekstremów pogodowych
Dowiedzione zmiany klimatu Cieplejszy klimat więcej energii w systemie?
Niszczymy my – cierpią inni Atmosfera jest JEDNA
Najbiedniejsze kraje zależą silnie od rolnictwa – najbardziej „wrażliwego” działu gospodarki
Wg WHO w 2000 r. zmiany klimatu odpowiadają za 2.5% biegunek i 6% przypadków malarii, nawet w klimacie szerokości umiarkowanych
Wzrost zanieczyszczenia powietrza - astma i inne choroby ukł. oddech. i zgony, zwłaszcza dzieci
Podnoszenie poziomu mórz i oceanów, powodzie i susze – głód, brak wody pitnej, choroby i śmierć
Katastrofy pogodowe pogłębiają negatywne zjawiska: praca dzieci, handel dziećmi i dorosłymi
Obecnie mówiąc o klimacie Polski myślimy zazwyczaj nie o warunkach średnich, ale o ekstremalnych:
falach upałów (dni gorące, upalne noce), falach zimna (dni b. mroźne), huraganowych wiatrach, powodziach lub suszach, anomaliach pogodowych…
A dodatkowo myślimy równocześnie o ich skutkach ekonomicznych, społecznych, zdrowotnych
Kilka przykładów ….
Do 2050 r. prognozowany jest w Polsce: wzrost temperatury powietrza wzrost zimowych opadów deszczu (powodzie), spadek letnich opadów deszczu, wzrost ryzyka suszy i erozji gleby, wydłuży się sezon wegetacyjny i zmienią się plony
1997r. Dorzecze Odry: Kotlina Kłodzka – opady ciągłe 60-70 godz., 5-9.07 = 450-480
mm (200% śr. m-nej). Kłodzko: poziom wody w 5 dni z 100 do 655 cm
4.07.2002 r. huraganowy wiatr niszczy ok. 14 tys. ha Puszczy Piskiej.
21.08.2007 r. komórka burzowa, Mikołajki: wiatr 126 km/h (35 m/s), spadek temp. z
28°C na 16°C, śmierć 12 żeglarzy
Lato 1994 – najsilniejsza dotychczas fala upałów w Polsce, 2006 r. –
najwyższa temperatura lipca, blisko miesiąc z tmax około 30°C.
Sierpień 2003 r. –fala upałów Europie Zach., około 30 tys. zgonów
Czy jesteśmy bezradni wobec tych procesów?
Na szczęście – Nie. Skutki zmian klimatu odczuwane przez nas wszystkich są
sumą wszystkich naszych działań, tych globalnych, ale także tych lokalnych, a nawet indywidualnych.
Potrzebny jest wzrost naszej świadomości oraz podjęcie tych działań, które są dla nas możliwe.
Powstały różne programy, międzynarodowe i krajowe, mające na celu zmniejszenie niekorzystnych dla klimatu działań.
Ich sukces zależy nie tylko od tego, co zrobią rządy największych państw świata, ale także od tego, co zrobi każdy z nas.
Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) www.fao.org/climatechange/en/ www.fao.org/climatechange/youth/en/ www.yunga-un.org
http://www.unicef.org/environment/ http://www.unicef.org/cfs/ http://www.unicef.org/education/bege_61668.html
http://www.unep.org/climatechange/
http://en.unesco.org/themes/education-sustainable-development http://www.unesco.org/new/esd2014
http://www.wmo.int/pages/themes/WMO_climatechange_en.html
http://www.who.int/globalchange/en/
KONKURS „RAZEM DLA KLIMATU”
Czas na działania w Polsce…
1. WODA i GLEBY zagospodarowanie wód opadowych,
mała retencja sadzenie drzew na obszarach narażonych na krótkotrwałe powodzie
i ochrona przed erozją gleb.
2. ROLNICTWO i LEŚNICTWO dostosowanie gospodarowania struktury upraw,
dostosowanie agronomii i agrotechniki dbałość o prawidłowy skład gatunkowy lasu.
Kategorie tematyczne obecnego programu
3. GOSPODARKA ochrona przed skutkami zmian klimatu
projektowanie inwestycji zabezpieczenia dróg i mostów
zabezpieczenie infrastruktury energetycznej
4. CZŁOWIEK i ŚRODOWISKO znaczenie powierzchni biologicznie czynnej na terenach
zurbanizowanych – czyli ochrona terenów zielonych i wodnych w miastach
ochrona zdrowia
5. PLANY ADAPTACJI DO ZMIAN KLIMATU Lokalne, kompleksowe plany adaptacji
Wyzwania stojące przed każdym z województw w kontekście działań adaptacyjnych
są częściowo tożsame, częściowo różne – zależne od specyfiki przyrodniczej województwa.
Przykłady możliwych działań małych lub większych, choć w efekcie
bardzo ważnych…
Gromadzenie wód opadowych
Gromadzenie wód opadowych, które można następnie wykorzystać w gospodarstwie jest
znane od stuleci. Mieszkańcy bogatych krajów robią to od dawna.
Oszczędzamy nie tylko złoża wód rzecznych i podziemnych, ale także pieniądze.
Zabezpieczamy przed lokalnymi podtopieniami.
Siła jest w sumie oddziaływań lokalnych
Proste zbiorniki wody deszczowej
Profesjonalne, rozbudowane systemy retencji
W internecie – metody obliczania i doboru odpowiedniej wielkości zbiornika podziemnego i naziemnego
http://www.deszcz.com.pl/www/01_d_obl.htm
Średnia wartość opadów [litrów/ m2]
wg mapy opadów, powyżej
X Powierzchnia rzutu poziomego dachu
[m2]
X Współczynnik materiałowego pokrycia dachu
(dachówka ceram. 0,9, dachówka betonowa 0,8, dach płaski z posypką żwirową 0,6)
= Uzysk wody [litry/ rok]
Przykład: 600 l/m2 X 150 m2 X 0,9 = 81000 litrów/rok
Twoje dane: ..... X ..... X ..... = .....
Tzw. większy opad w Polsce, latem to max 15 l/m2 w ciągu doby – wyjątkowo do 30 l/m2 – zbiornik powinien mieć ok. 2000-4000 l (2-4 m3), a montowane są najczęściej właśnie 3-4 m3.
http://deszczowka.pl/oszczednosci.php
Ogrody deszczowe różnych rozmiarów, które usuwają zanieczyszczenia z przepływającej wody deszczowej zbieranej z powierzchni dróg, placów czy
dachów
Muldy i rowy chłonne
Wyprofilowanie ulic i zielonej infrastruktury
Dbanie o rowy melioracyjne - funkcja retencji, - nie tylko odpływu
Powierzchnie bioretencyjne
Różne zabiegi techniczne: małe zbiorniki wodne, jazy, zastawki itp., jak również nietechniczne (zalesienia,
zadrzewienia, roślinne pasy ochronne, ochrona oczek wodnych, stawów wiejskich, mokradeł itp.) - prowadzą
do spowolnienia lub powstrzymania odpływu wody przy jednoczesnym odtwarzaniu naturalnego krajobrazu.
Mała retencja na ciekach wodnych, czyli zatrzymywanie jak największej ilości wody w jej
powierzchniowym i przypowierzchniowym obiegu
Korzyści z małej retencji: Gromadzi wodę, która w okresach deficytu opadu może być
wykorzystywana w gospodarce. Zwiększa bioróżnorodność w obrębie dolin.
Łagodzi warunki termiczne i zabezpiecza przed lokalnymi powodziami.
Zwiększa potencjał rekreacyjny. Może być wykorzystana jako źródło czystej energii.
Rozsądna regulacja cieków wodnych
Jednym z uciążliwych skutków zmian klimatu jest duża zmienność opadów w czasie i w przestrzeni.
Efektem tej zmienności są nie tylko rozległe powodzie, ale także lokalne podtopienia.
Z drugiej strony na innych obszarach obniża się zwierciadło wód gruntowych i dodatkowy odpływ wód
może prowadzić do przesuszania gruntów, a nawet suszy.
Rozważnie regulując lokalne cieki wodne zmniejszamy te problemy.
Rekultywacja obszarów zdegradowanych
Wiele terenów ulega degradacji w wyniku działalności człowieka.
Są to nie tylko tereny pokopalniane, ale także każde wyrobiska po kruszywach (piaskownie, żwirownie, kamieniołomy itp.).
Można zmienić ich wygląd i nadać im nową „twarz” i przypisać nowe funkcje (np. rekreacyjne).
Opuszczone i zdegradowane tereny w miastach, przy drogach, na terenach przemysłowych, w sąsiedztwie torowisk
kolejowych…..
Kielce – kamieniołom w Kadzielni - rezerwat i amfiteatr
Kryspinów k. Krakowa – zalany obszar po kopalni piasku
Warszawa, Kabaty, ugór zamieniony w „Nasz Park”
inicjatywa społeczna
Inne przykłady
Całoroczny stok narciarski (640 m
długości, 30 m szer.) i park wokół w
Bottrop, Niemcy (2001 r.)
Niesamowite inwestycje
Park Znalezisk, Nochten, Niemcy (2000-2003 r.). Teren byłej kopalni węgla brunatnego, obecnie 10 ha park z unikatowymi okazami kamieni i wyjątkową florą.
Niesamowite inwestycje
Energia odnawialna
W warunkach klimatycznych Polski można skutecznie wykorzystywać przez znaczną część roku energię
promieniowania słonecznego. Może ona podgrzewać wodę używaną w gospodarstwie lub
wytwarzać prąd, gromadzony w akumulatorach.
Przydomowe systemy solarne
Energia słoneczna w transporcie
Biomasa Energia wiatru
Zachowanie bioróżnorodności
Bioróżnorodność to nie tylko hasło naukowe, ale realna potrzeba każdej społeczności i każdego człowieka.
Różnorodność środowiska, w którym żyjemy to kwestia naszego „być albo nie być”.
Bioróżnorodność zapewnia nam urozmaicone pożywienie oraz zabezpiecza przed niszczącymi inwazjami różnych
szkodników wyspecjalizowanych w niszczeniu pojedynczych roślin czy zwierząt.
Potrzebne są różnorodne akcje edukacyjne i promujące bioróżnorodność.
Lasy mieszane kontra monokultury iglaste - różne gatunki „świadczą” sobie pewne usługi ekosystemowe
Wysoki przyrost drzew negatywnie wiąże się z produkcją jagód, pożywienia dla zwierząt i występowaniem martwego drewna, a tylko to jest warunkiem zachowania bioróżnorodności.
1 ha boru świerkowego zatrzymuje około 30 ton pyłu, a 1ha lasu bukowego zatrzymuje 65 ton pyłu.
1ha lasu produkuje 3-10 razy więcej tlenu niż taka sama powierzchnia użytków rolnych.
W 1m3 powietrza leśnego jest 46 - 70 razy mniej organizmów chorobotwórczych niż w powietrzu na terenie miejskim.
Sosna, brzoza i jałowiec wytwarza wokół siebie strefę do 3-5 m wolną od bakterii.
Korytarze ekologiczne
Korytarze ekologiczne to połączone ze sobą obszary, pokryte roślinnością, które umożliwiają migrację roślin, zwierząt czy grzybów. Przyczyniają się one do zachowania bioróżnorodności.
Korytarze od skali globalnej do lokalnej
Adaptacja do zmian klimatu w miastach
W miastach żyje prawie 2/3 ludności Polski. Życie w miastach ma swe zalety, ale także uciążliwości.
Część tych uciążliwości wiąże się ze specyficznym klimatem tworzonym przez miasto, ale też z hałasem i zanieczyszczeniem.
Każdą z uciążliwości można zmniejszyć przez różne działania lokalne.
Zieleń w mieście
Zieleń w mieście ma ogromne znaczenie dla poprawy warunków klimatycznych, sanitarnych i akustycznych. Chodzi nie tylko o utrzymanie tej zieleni, która jeszcze w mieście rośnie, ale o zwiększenie jej powierzchni.
Zieleń nie tylko łagodzi temperaturę, ale także oczyszcza powietrze z zanieczyszczeń i tłumi hałas.
W parkach temperatura powietrza jest znacznie niższa, a wilgotność powietrza wyższa w porównaniu z zabudowanym terenem otaczającym.
Przykład badań IGiPZ PAN - Warszawa
Nadwyżka temperatury powietrza (Ta) i temperatury odczuwalnej (UTCI) w trzech rejonach Warszawy w stosunku do obszaru podmiejskiego Koło – stare osiedle z licznymi drzewami i trawnikami Włodarzewska – nowe osiedle z nielicznymi drzewami i trawnikami Twarda – fragment centrum miasta pozbawionego zieleni
Promujmy i walczmy o zieleń w miastach
Nie wycinajmy bezmyślnie drzew przy nowych inwestycjach! Protestujmy - gdy widzimy, że ktoś niszczy środowisko –
zgłaszajmy odpowiednim władzom! Walczmy o zachowanie istniejących terenów zielonych!
Inicjujmy akcje sąsiedzkie, społeczne mające na celu urządzanie nowych terenów zielonych!
Dbanie o zieleń to nie tylko dbanie o temperaturę powietrza i wilgotność w mieście,
ale też walka z hałasem i zanieczyszczeniem powietrza
Dojrzałe drzewo liściaste – absorbuje ok. 1 tony CO2 na każdy 1m3 przyrostu.
W okresie wegetacyjnym emituje do 1,1 kg O2 z 1 m2 powierzchni liści.
Jedno drzewo produkuje w ciągu roku tyle tlenu, ile zużywa człowiek w ciągu 2 lat życia.
Zielone ściany
Zielone dachy Stanowią dobrą izolację termiczną Zwiększają retencję wód opadowych Tworzą swoisty mikroklimat.
Zielone dachy w skali makro i mikro
Pasaże roślinne
Pasy roślinności buforowej
Zielone tory tramwajowe
Ograniczenie udziału powierzchni
uszczelnionych w przestrzeni miejskiej
jest jednym z podstawowych
działań dla zatrzymania wody w mieście, zwiększenia
parowania i obniżenia
temperatury powietrza.
Powierzchnie przepuszczalne
Białe dachy, białe elewacje, jasne barwy – niższa temperatura w mieście
źródło: Global Model Confirms: Cool Roofs Can Offset Carbon Dioxide Emissions and Mitigate Global Warming http://newscenter.lbl.gov/2010/07/19/cool-roofs-offset-carbon-dioxide-emissions/
Białe dachy, białe elewacje, jasne barwy
Przykład wpływu zieleni na złagodzenie miejskiej wyspy ciepła – rejon ul.Twarda, Warszawa
Obecny stan zagospodarowania - MWC 1,5-3,5°C (maksymalnie do 12°C)
Wprowadzenie trawników i drzew - złagodzenie MWC o 0,1-0,2°C
Wprowadzenie trawników, drzew i zielonych dachów - złagodzenie MWC o 0,4-0,5°C
m.in. w tej broszurze znajdziecie
państwo wskazówki, co
możemy zrobić, aby poprawić
mikroklimat miasta
Klimat to także klimat akustyczny
Nadmierny hałas może mieć wpływ na: uszkodzenia słuchu zakłócenia snu osłabienie procesów poznawczych psychofizjologiczne reakcje stresowe zwiększone ryzyko chorób krążenia Szacuje się, że w Polsce, na szkodliwe lub uciążliwe działanie hałasu narażonych jest około 13 milionów osób.
Wyraźne zwiększony hałas występuje w pasie do około 500 m od drogi. Powyżej tej odległości większe znaczenie w kształtowaniu się klimatu
akustycznego miejsca mają czynniki lokalne, a hałas komunikacyjny z drogi słyszalny jest w postaci w miarę jednostajnego szumu.
Dla zapewnienia ludziom odpowiednich warunków w ciągu dnia i wypoczynku nocnego, drogi powinny przebiegać w odległości większej niż
200-300 m od budynków mieszkalnych.
Natężenie hałasu w okolicy Wyszkowa – norma to max 65 dB w dzień i 45 dB w nocy przy drogach, poza drogami – 55 w dzień
a) w porze dziennej, b) w ciągu nocy
Ochrona przed hałasem wymaga kompleksowych działań w sferze edukacji, planowania i organizacji ruchu .
Ekrany akustyczne są jednym ze sposobów na obniżenie poziomu hałasu w otoczeniu dróg .
Pas zieleni, w stanie ulistnionym , o szerokości 30m
redukuje hałas o 5 dB.
Edukacja
D Z I E C I
Źródło: Climate Change and Environmental Education
Przedszkole – jak ważne jest środowisko naturalne i jego czystość,
NAUKA
Szkoła podstawowa – podstawy naukowe zmian klimatu i surowców naturalnych, znaczenie przyrody w codziennym życiu, sposoby unikania ryzyka, uświadamianie, że historia i teraźniejszość ma wpływ na ich przyszłość i przyszłość środowiska w jakim żyją,
Gimnazjum – dokładnie o zmianach klimatu i środowisku, cykle ekologiczne (wody, biomasy), cykle życia różnych produktów (powtórne wykorzystywanie, recykling), związki między globalnymi i lokalnymi akcjami dotyczącymi środowiska, sposoby identyfikacji zagrożeń, wpływ norm społecznych i zachowań grupowych na ryzyko zagrożeń i ochronę środowiska
ABY Małe dzieci rozumiały odpowiedzialność za wykorzystywanie środowiska i potrafiły unikać zachowań niebezpiecznych; starsze dzieci miały szacunek dla harmonii w naturze, potrafiły identyfikować surowce naturalne i zmieniać swe codzienne praktyki na przyjazne środowisku, potrafiły dbać o ogrody przy szkołach, ; a gimnazjaliści oprócz wszystkiego co wyżej potrafili działać lokalnie na rzecz środowiska.
Źródło: Climate Change and Environmental Education
Młodzież w akcji na rzecz zmian klimatu: inspiracje ze świata
KONKRETNE przykłady
Szkoła podstawowa – wycieczki po okolicy (dzieci wskazują czynniki ryzyka które zauważają, robią zdjęcia, kręcą filmy), tworzenie map lokalnych zagrożeń (zrzutów ścieków, wysypisk śmieci), ale też wyobrażeń o tym jak mogą poprawić środowisko, sadzenie drzew, tworzenie klombów i późniejsze dbanie o nie, gry z wykorzystaniem plansz, na których można projektować różne rozwiązania, pomiary meteorologiczne, obserwacje przyrody, pomiary obiektów tj. domu w celu tworzenia map, małe GRUPY dyskusyjne – uczenie dzieci rozmawiania o środowisku, każda z grupek my wymyśleć rozwiązanie innego problemu
Przedszkole – prowadzenie ogródka lub warzywniaka, małe zwierzęta, konkursy rysunkowe, spacery po okolicy
Gimnazjum – wszystko co powyżej, tworzenie modeli gier lub plansz do projektowania lokalnych zmian w środowisku, panele dyskusyjne, umożliwienie młodzieży uczestnictwa w decydowaniu o wybranych inwestycjach lokalnych
Wszystko to wymaga nauczycieli rozumiejących środowisko i procesy w nim zachodzące, kreatywnych, lubiących działać z dziećmi.
Wiele z tych aktywności (gry, podchody, mapy, sadzenie roślin), można zrobić z dziećmi w czasie gdy szkoły są puste, w weekendy, po południu i połączyć je potem z zabawą, piknikiem
Zawsze i wszędzie oszczędzanie energii i wody
Regulacja temperatury w pomieszczeniach
Dobra izolacja budynków
Wyłączanie światła, urządzeń w stanie czuwania
Promocja
Atrakcyjna forma
Zakończenie
To tylko wybrane przykłady działań, które możemy podjąć wspólnie, aby złagodzić skutki zmian klimatu
lub lepiej zaadoptować się do niektórych zmian.
Każda gmina różni się od pozostałych. Musimy uruchomić naszą wyobraźnię, aby zobaczyć, co dla nas jest najważniejsze i co razem możemy zrobić,
aby wszystkim żyło się lepiej.
Czekamy na Wasze kreatywne pomysły!