POJAM KLIME

KLIMA

Da bismo mogli da otpočnemo sa razmatranjem klimatskih elemenata i pojava, potrebno je definisati pojam klime.

Klima u užem smislu je najčešće definisana kao „prosečno (srednje) stanje vremena“, ili preciznije, kao statistički opis srednjih vrednosti i varijabilnosti vremena, u opsegu od nekoliko meseci do nekoliko hiljada ili miliona godina.

Standardni period je 30 godina i on je pokazatelj ponašanja prostorno i vremenski promenljivih veličina, kao što su: temperatura, padavine i vetar.

Savremena definicija međutim, opisuje klimu kao dinamički sistem u kome učestvuju i jedni na druge deluju: atmosfera, okeaini, ledeni i snežni pokrivač, procesi na tlu(litosfera) i biosfera uključujući čoveka. Interakcija između okeana i atmosfere Promena stalnog ledenog pokrivača Uticaj litosfere Uticaj Sunčeve svetlosti Uticaj biosfere

Neke definicije klime ističu da se radi o klimi planete Zemlje, tako da se klimatologija, nauka koja proučava proces formiranja klime ograničava na proučavanje Zemljine klime. Ovo znači da se klimama drugih nebeskih tela (npr. Mars ili Jupiter) bave egzoklimatologija – nauka o klimama nebeskih tela, kao i naravno – astronomija.

METEOROLOGIJA I KLIMATOLOGIJA

OSNOVNI POJMOVI

KLIMATOLOGIJA

Opšta klimatologija proučava fizičke osnove klime kao prosečnog stanja atmosfere, a klimatografija je prikaz klima pojedinih regija ili meteoroloških stanica. Savremena klimatologija je kompleksna nauka, jer osim pojedinačnih klimatskih elemenata istražuje i njihove međusobne odnose, kako bi se došlo do što pouzdanijih podataka. Kako je klima osim u prostoru, promenljiva i u vremenu, tako se unutar klimatologije razvila i paleoklimatologija, koja proučava klimu (daleke) prošlosti, kao i istorijska klimatologija, koja se bavi klimom u holocenu (najnovije doba, od 10.000 p.n.e. do danas), ali naročito u prethodne 3-4000 godina.

METEOROLOGIJA

Opšta meteorologija se bavi proučavanjem svih meteoroloških elemenata i pojava, kao i osnovnih procesa u glavnim crtama, uključujući i metode meteoroloških osmatranja i meteorološke instrumente.

Dinamička meteorologija proučava dinamiku atmosfere. Procese u atmosferi objašnjava zakonima fizike pomoću matematike.

Sinoptička meteorologija proučava vremenske prilike iznad velikih geografskih područja, primenom geografskih karata na kojima su ucrtana meteorološka osmatranja, za korišćenje u vremenskoj analizi i prognozi, za jedno mesto ili područje, za kraći ili duži vremenski period.

Aerologija proučava slobodnu atmosferu i njeno uspravno protezanje do većih visina, približno do 40 km.

Aeronomija proučava gornju atmosferu u odnosu prema sastavu, svojstvima i kretanjima, ali i prema zračenjima primljenim iz kosmosa.

Mikrometeorologija proučava meteorološke uslove malih razmera, sadrži detaljnija merenja blizu Zemljine površine u kratkom razdoblju i na malom području.

Fizička meteorologija proučava fizička svojstva i procese u atmosferi, kao što su: sastav vazduha i oblaka, zračenja, akustika, optika i elektricitet atmosfere.

Pre svega, treba definisati razliku između ove dve grane atmosferskih nauka. Meteorologija i klimatologija, mada su dosta slične, ipak se razlikuju. Naime, dok meteorologija analizira atmosferske prilike u kraćim vremenskim periodima (obično do nekoliko nedelja), klimatologija se bavi izučavanjem klime u dužim vremenskim periodima, kao i studijom i analizom učestalosti određenih klimatskih uslova u bližoj i daljoj prošlosti.

Sa meteorološkog stanovišta, u atmosferi se odvijaju procesi bitni za klimu-prenos Sunčeve energije, što dovodi do kretanja vazdušnih slojeva, nastanka vetra, do isparavnja vode sa tla i njenog kružena u prirodi...

KLIMATSKI ELEMENTI

Klimatske elemente delimo na: kosmičke, telurske, geološke i meteorološke.

U kosmičke elemente spadaju Sunčevo zračenje i kratkotalasno zračenje neba. 

Telurski (tj. Zemaljski, zemljani) elementi su: Zemljino izračivanje, atmosfersko protivzračenje, količina radijacije poreklom iz unutrašnjosti Zemlje, i količina aerosola u atmosferi. 

Geološke elemente čine temperaturna i toplotna provodljivost zemljišta. 

Meteoroloških elemenata ima najviše: temperatura vazduha, temperatura zemljišta (na površini i u različitim dubinama tla), temperatura vode, atmosferski (vazdušni) pritisak, vlažnost vazduha, vlažnost zemljišta, oblačnost, osunčavanje (insolacija), intenzitet isparavanja, padavine (vrste i količina), odnos dužine dana i noći, pravac (smer) i brzina vetra, snežni pokrivač, elektricitet u vazduhu itd. Dakle, sve su to elementi klime, i sve te elemente treba uzeti u obzir pri analizi klime.

KLIMATSKI FAKTORI

Astronomski faktor Rotacija Zemlje

Geografski faktori Geografska širina (udaljenost od ekvatora) Nadmorska visina Udaljenost od mora Vrste vetrova Vegetacija Reljef

Meteorološki faktori Osobine atmosferske cirkulacije (pravac vetra) Smena vazdušnih masa Osobine atmosfere (hemijski sastav, vlažnost, aerosoli itd.) Oblačnost i padavine

Antropogeni faktori Industrija Infrastruktura

PODELA KLIME

Klima se može podeliti na osnovu nivoa posmatrana tj. “veličini”, i to na: Makroklimu Mezoklimu Topoklimu Mikroklimu

I na osnovu tipa tj. vrste: Ekvatorijalna klima Tropska klima Suptropska klima Umerena klima Subartička i artička klima (polarna) Planinaska

KLIME SVETA

KLIME EVROPE

KLIMATSKE PROMENE

Klimatske promene o kojima se danas mnogo govori, označavaju pre svega negativne posledice uticaja čovečanstva na činioce klimatskog sistema. Klimatskim promenama je najviše ugrožena atmosfera jer joj se menja sastav zbog nekontrolisanog sagorevanja fosilnih goriva.

Povećani efekat “staklene bašte” je doveo do porasta srednje globalne temperature vazduha od 0.30°C do 0.60°C u odnosu na predindustrijski period, dok je poslednja dekada prošlog veka najtoplija od kada postoje merenja temperature.

Porast temperature uzrokuje topljenje ledenog pokrivača i dovodi do porasta nivoa mora, dok na kopnu dolazi do pomeranja granica temperaturnog i padavinskog režima.

EMILIJA GNJATOVIĆ IV-3TEHNIČAR ZA ZAŠTITU ŽIVOTNE SREDINE

HVALA NA PAŽNJI!

2014/2015

HEMIJSKO-PREHRAMBENA TEHNOLOŠKA ŠKOLA

BEOGRAD