ETİK DEĞERLER VE ETİK DEĞERLER VE GIDA ETİĞİGIDA ETİĞİ

“Geni Değiştirilmiş “Geni Değiştirilmiş Gıdalar”Gıdalar”

Dr. VURAL YİĞİT

CKM, 3 Kasım 2009, 3 Kasım 2009

TEMEL GEREKSİNİMTEMEL GEREKSİNİM

İnsan beslenmesi için kullanılan gıdalar İnsan beslenmesi için kullanılan gıdalar her zaman ve her dönemde;her zaman ve her dönemde;

Değişme,Değişme, Bozulma,Bozulma, Katışık katma veKatışık katma ve Aldatma konusu olmuştur.Aldatma konusu olmuştur. NEDEN?NEDEN?

ETİK DEĞERLERETİK DEĞERLER

İnsanların birbirine karşı yaptıkları; İnsanların birbirine karşı yaptıkları; Aldatma,Aldatma, Hile,Hile, Katışıklık,Katışıklık, Zarar verme,Zarar verme, Taklit,Taklit, Kandırma,Kandırma, Gibi olumsuz davranışları ‘ Gibi olumsuz davranışları ‘ Etik’Etik’ değer değer

yargılarında aramak gerekir.yargılarında aramak gerekir.

ETİK TANIMLARIETİK TANIMLARI ““DOĞRU “ VEYA “YANLIŞ” DOĞRU “ VEYA “YANLIŞ”

OLARAK BELİRLENMİŞ: OLARAK BELİRLENMİŞ:

“ “BİR DİZİ AHLAK İLKESİ VE BİR DİZİ AHLAK İLKESİ VE DEĞERİDİR”DEĞERİDİR”

ETİK, AHLAK İLKELERİNİ ETİK, AHLAK İLKELERİNİ TANIMLAR, SİSTEMLEŞTİRİR VE TANIMLAR, SİSTEMLEŞTİRİR VE GELİŞTİRİR.GELİŞTİRİR.

SOSYAL VE FELSEFE İÇERİKLİ BİR SOSYAL VE FELSEFE İÇERİKLİ BİR BİLİM DALIDIR.BİLİM DALIDIR.

GIDA ETİĞİ Gıda bilimi ve teknolojisinde, doğru

kabul edilen değerleri araştırmak, İnsanların doğru, sağlıklı ve insanca

beslenmesini sağlamak, Aldatılmasına olanak vermemek, Gıda ahlak değerleri oluşturmak için; Sosyal, teknolojik değer sistemlerinin

belirlenmesi ve uygulanmasıdır.

TARİHSEL GELİŞMETARİHSEL GELİŞME Etik değerleri arama, insan tarihinin en eski Etik değerleri arama, insan tarihinin en eski

uğraşlarından biridir.uğraşlarından biridir. Gıda etiği, tarih boyunca tüm toplumları Gıda etiği, tarih boyunca tüm toplumları

ilgilendirmiştir.ilgilendirmiştir. İnsanlık tarihindeki ilk “etik değer” İnsanlık tarihindeki ilk “etik değer”

uygulamalarını sergiler.uygulamalarını sergiler. Hamurabi yasaları.Hamurabi yasaları. Osmanlı kanunnameleri.Osmanlı kanunnameleri.

EVRENSEL GIDA ETİĞİEVRENSEL GIDA ETİĞİ Sağlıklı beslenme temel bir “haktır”Sağlıklı beslenme temel bir “haktır” BM, Bildirgesi, Gıda ve Tarım etiği tanımı:BM, Bildirgesi, Gıda ve Tarım etiği tanımı:““Gıda sunumu nitelik ve nicelik olarak, kişilerin Gıda sunumu nitelik ve nicelik olarak, kişilerin

beslenme-diyet ihtiyacını karşılayacak, kendi beslenme-diyet ihtiyacını karşılayacak, kendi kültürü içinde hiçbir zararlı etkisi olmadan, kültürü içinde hiçbir zararlı etkisi olmadan, kabul edilebilir düzeyde ve yeterli olmalıdır.”kabul edilebilir düzeyde ve yeterli olmalıdır.”

“ “Tüketime sunulacak gıdalar sürdürülebilirlik Tüketime sunulacak gıdalar sürdürülebilirlik çerçevesinde, kolay erişilebilir olmalı çerçevesinde, kolay erişilebilir olmalı ve başka ve başka insanların bu haklarını engelliyecek şekilde insanların bu haklarını engelliyecek şekilde kullanılmamalıdır”kullanılmamalıdır”

EVRENSEL GIDA ETİĞİEVRENSEL GIDA ETİĞİ

Ülkelerin teknolojik kalkınma ve gelir Ülkelerin teknolojik kalkınma ve gelir düzeyleri, coğrafya, kültür, iklim ve çevre düzeyleri, coğrafya, kültür, iklim ve çevre koşullarından doğan “yeterli ve dengeli koşullarından doğan “yeterli ve dengeli beslenme” farklılıkları, gıda etiği beslenme” farklılıkları, gıda etiği açısından ciddi tartışmalara yol açısından ciddi tartışmalara yol açmaktadır.açmaktadır.

Gıda bulaşması, toksik maddeler ve Gıda bulaşması, toksik maddeler ve katkılar, insan sağlığını ve sağlıklı katkılar, insan sağlığını ve sağlıklı beslenme hakkını zedeleyen evrensel etik beslenme hakkını zedeleyen evrensel etik sorunlarıdır.sorunlarıdır.

GIDA ETİĞİ KONULARIGIDA ETİĞİ KONULARI

Uluslararası ticaret uygulamaları.Uluslararası ticaret uygulamaları. Tüketici ve toplumun aldatılması.Tüketici ve toplumun aldatılması. Bitki ve hayvanlarda genetik Bitki ve hayvanlarda genetik

değişiklik.değişiklik. Gıda zinciri ve çevre zararları.Gıda zinciri ve çevre zararları. Haklar ve etik araçların kullanımı.Haklar ve etik araçların kullanımı.

TÜKETİCİ VE TOPLUMTÜKETİCİ VE TOPLUM Tüketicin başlıca güvencesi toplumun etik Tüketicin başlıca güvencesi toplumun etik

değerleridir.değerleridir. Yasalar, standart ve kurallar, tek başına Yasalar, standart ve kurallar, tek başına

gıda güvencesi sağlayamaz.gıda güvencesi sağlayamaz. Gıda güvenliği sorumluları, meslek etiği Gıda güvenliği sorumluları, meslek etiği

ve işveren ile karşı karşıyadır.ve işveren ile karşı karşıyadır. Gıda güvencesi, etik değer yargıları Gıda güvencesi, etik değer yargıları

geliştirmeden işlevini sürdüremez.geliştirmeden işlevini sürdüremez.

YETERSİZ BESLENMENİN YETERSİZ BESLENMENİN BULUNDUĞU YÖRELERDE BULUNDUĞU YÖRELERDE

DURUMDURUM Besinlerin beslenme durumları Besinlerin beslenme durumları

konusunda kamuya yanlış ve kasıtlı konusunda kamuya yanlış ve kasıtlı bilgi verilemez, yönlendirilemez.bilgi verilemez, yönlendirilemez.

Özellikle işlenmiş gıdaların, en düşük Özellikle işlenmiş gıdaların, en düşük beslenme düzeyleri ve diyet katkıları beslenme düzeyleri ve diyet katkıları konusunda hiçbir kayıt ve sav konusunda hiçbir kayıt ve sav bulunmamaktadır.bulunmamaktadır.

GENETİK DEĞİŞTİRİLMİŞ GENETİK DEĞİŞTİRİLMİŞ GIDALARIN SAĞLAYACAĞI GIDALARIN SAĞLAYACAĞI

YARARLARYARARLAR Hastalık ve zararlılara dayanıklı türler Hastalık ve zararlılara dayanıklı türler

yetiştirilebilir.yetiştirilebilir. Hızlı ve seçici üretim sağlar.Hızlı ve seçici üretim sağlar. Beslenme değeri ve istenen bazı özellikleri Beslenme değeri ve istenen bazı özellikleri

arttırılabilir(kazandırılabilir).arttırılabilir(kazandırılabilir). Verimlilik artarak kayıplar azaltılabilir.Verimlilik artarak kayıplar azaltılabilir. İstenmeyen özellikler ortadan kaldırılabilir.İstenmeyen özellikler ortadan kaldırılabilir.

FAO, TİCARİ ETİK İLKELERİFAO, TİCARİ ETİK İLKELERİ

Toksik, tehlikeli ve sağlığa uygun olmayan Toksik, tehlikeli ve sağlığa uygun olmayan maddeleri içeremez.maddeleri içeremez.

Kirli, bozuk hastalıklı olamaz, yabancı Kirli, bozuk hastalıklı olamaz, yabancı madde bulundurmaz.madde bulundurmaz.

Bileşimi değiştirilemez.Bileşimi değiştirilemez. Etiketinde yanlış, yanıltıcı ve eksik bilgiler Etiketinde yanlış, yanıltıcı ve eksik bilgiler

bulunduramaz.bulunduramaz. Hazırlama, taşıma, depolama ve ambalaj vb. Hazırlama, taşıma, depolama ve ambalaj vb.

İşlemler sağlıksız koşullarda yapılamaz.İşlemler sağlıksız koşullarda yapılamaz.

GIDA TİCARETİNDE ETİK GIDA TİCARETİNDE ETİK KURALLARIKURALLARI

Gıda standartları (5.1)Gıda standartları (5.1) Gıda hijyeni(5.2)Gıda hijyeni(5.2) İşaretleme (etiketleme) (5.3)İşaretleme (etiketleme) (5.3) Gıda katkı maddeleri(5.4)Gıda katkı maddeleri(5.4) Pestisit kalıntıları (5.5)Pestisit kalıntıları (5.5) Mikrobiyolojik bulaşma (5.6)Mikrobiyolojik bulaşma (5.6) Diğer bulaşma (Kontaminant) (5.7)Diğer bulaşma (Kontaminant) (5.7) Işınlanmış gıdalar (5.8)Işınlanmış gıdalar (5.8) Çocuk gıdaları,diğer savunmasız guruplar (5.9)Çocuk gıdaları,diğer savunmasız guruplar (5.9) Yetersiz beslenme yöreleri (5.10)Yetersiz beslenme yöreleri (5.10)

GDO VE HORMON NEDİR?GDO VE HORMON NEDİR? GEN: Kuşaktan kuşağa ve hücreden hücreye GEN: Kuşaktan kuşağa ve hücreden hücreye

geçen kalıtımsal öge.    geçen kalıtımsal öge.    HORMON: Salgı bezlerinden çıkıp kana HORMON: Salgı bezlerinden çıkıp kana

katılan maddelerin genel adı. katılan maddelerin genel adı.  Hormon görevinde kullanılan yapay maddeler. Hormon görevinde kullanılan yapay maddeler. GENİ DEĞİŞTİRLMİŞ GIDA:(GDO) veya GENİ DEĞİŞTİRLMİŞ GIDA:(GDO) veya

(GM) Doğal olmayan bir şekilde genetik (GM) Doğal olmayan bir şekilde genetik yapısı değiştirilmiş organizma veya gıda.yapısı değiştirilmiş organizma veya gıda.

Bu teknolojide seçilmiş bireysel genler bir Bu teknolojide seçilmiş bireysel genler bir organizmadan, başka bir organizmaya ya da organizmadan, başka bir organizmaya ya da farklı türler arasında transfer edilmektedir.farklı türler arasında transfer edilmektedir.

BİTKİ VE HAYVANLARDA BİTKİ VE HAYVANLARDA GENETİK DEĞİŞMELERGENETİK DEĞİŞMELER

Genetik bilimlerde gelişme ve buna dayalı Genetik bilimlerde gelişme ve buna dayalı teknolojiler, bitki ve hayvanlarda doğal teknolojiler, bitki ve hayvanlarda doğal olmayan evrimi sağlamıştır.olmayan evrimi sağlamıştır.

““Genetik olarak değiştirilmiş gıdalar” son Genetik olarak değiştirilmiş gıdalar” son birkaç yılda ortaya çıkan etik bir sorundur.birkaç yılda ortaya çıkan etik bir sorundur.

İnsan sağlığı ve doğa dengesi konusundaki İnsan sağlığı ve doğa dengesi konusundaki sorunlar, yeterince araştırılmış, denenmiş ve sorunlar, yeterince araştırılmış, denenmiş ve yaşanmış değildir.yaşanmış değildir.

Doğru ve yanlış yönleri değerlendirmeye Doğru ve yanlış yönleri değerlendirmeye açıktır.açıktır.

GDG OLUMSUZ ETKİLERİGDG OLUMSUZ ETKİLERİ Antibiyotik dayanıklılıkAntibiyotik dayanıklılık Gıda güvenliği ve allerjiGıda güvenliği ve allerji Toksik etkiler.Toksik etkiler. Çevresel etkiler.Çevresel etkiler. Diğer potansiyel etkiler.Diğer potansiyel etkiler. Kuşaklar sonra ortaya çıkacak bir Kuşaklar sonra ortaya çıkacak bir

sorumluluk taşırlar.sorumluluk taşırlar.

“ “ Yalnızca teknolojik avantajı Yalnızca teknolojik avantajı kullanan taraf, etik davranış kullanan taraf, etik davranış içinde olamaz.”içinde olamaz.”

26 Ekim 2009 tarihli Resmi Gazetede 26 Ekim 2009 tarihli Resmi Gazetede Yayınlan GDO Yönetmeliği.Yayınlan GDO Yönetmeliği.

Madde 5/2’de yazanlar şöyle:  Madde 5/2’de yazanlar şöyle:   ““İthal edilen, üretilen veya dağıtımı yapılan GDO’lu İthal edilen, üretilen veya dağıtımı yapılan GDO’lu

gıda veya yemin çevre, insan veya hayvan sağlığı gıda veya yemin çevre, insan veya hayvan sağlığı açısından olumsuzluğu tespit edildiğinde, gıda veya açısından olumsuzluğu tespit edildiğinde, gıda veya yem işletmecisi sağlığı ve çevreyi korumak amacıyla yem işletmecisi sağlığı ve çevreyi korumak amacıyla gerekli tedbirleri almak, Bakanlığı, diğer ilgili gerekli tedbirleri almak, Bakanlığı, diğer ilgili mercileri ve tüketicileri acilen bilgilendirmek ve söz mercileri ve tüketicileri acilen bilgilendirmek ve söz konusu gıda veya yemi, piyasadan geri çekmek konusu gıda veya yemi, piyasadan geri çekmek zorundadır.”zorundadır.”

Madde 5/8’de şunları okuyoruz:Madde 5/8’de şunları okuyoruz: ““GDO’suz ürünlerin etiketinde ürünün GDO’suz GDO’suz ürünlerin etiketinde ürünün GDO’suz

olduğuna dair ifadeler bulunamaz.”olduğuna dair ifadeler bulunamaz.”

MEYVE SEBZELERDE HORMONLARMEYVE SEBZELERDE HORMONLAR Hormonlu (!) sebze ve meyveler: Acaba gerçekten problem var Hormonlu (!) sebze ve meyveler: Acaba gerçekten problem var

mı?:mı?: Meyva ve Sebzelerde verimi arttırmak için ‘Büyüme Meyva ve Sebzelerde verimi arttırmak için ‘Büyüme

Düzenleyicileri’ kullanılır. Bunlara halk arasında hormon Düzenleyicileri’ kullanılır. Bunlara halk arasında hormon denilmektedir.denilmektedir.

Hormon ise sadece doğal olarak bitki, insan ve hayvanlarca kendi Hormon ise sadece doğal olarak bitki, insan ve hayvanlarca kendi bedenlerinde üretilenlere denilir. Yani hormonlar aslında –kamu bedenlerinde üretilenlere denilir. Yani hormonlar aslında –kamu oyunda inanılanın aksine- ZARARLI değildirler. Hormonlar oyunda inanılanın aksine- ZARARLI değildirler. Hormonlar olmasaydı ne bir büyüme, gelişme ne de üreme olurdu. olmasaydı ne bir büyüme, gelişme ne de üreme olurdu.

Aslında yediğimiz sebze ve meyvelerde Aslında yediğimiz sebze ve meyvelerde doğal hormonlardoğal hormonlar bulunmaktadır.bulunmaktadır.

Bu anlamda, Türkiye’de meyve sebzelerde –Serada yetiştirilenler Bu anlamda, Türkiye’de meyve sebzelerde –Serada yetiştirilenler dahil- dahil- hormon kullanılmamaktadırhormon kullanılmamaktadır. Çünkü hormonların elde . Çünkü hormonların elde edilmesi ve saflaştırılması çok yüksek maliyetli olup tarımda edilmesi ve saflaştırılması çok yüksek maliyetli olup tarımda kullanılmaları ekonomik değildir.kullanılmaları ekonomik değildir.

Fakat hormonlarla aynı grupta yer alan ve endüstrice üretilen Fakat hormonlarla aynı grupta yer alan ve endüstrice üretilen ‘sentetik büyüme düzenleyicileri’ tarımda kullanılmaktadır. ‘sentetik büyüme düzenleyicileri’ tarımda kullanılmaktadır.

HORMONLU BESİNLER NASIL HORMONLU BESİNLER NASIL ANLAŞILIR?ANLAŞILIR?

Hormon takviyesi, özellikle sezonu dışında yetiştirilen Hormon takviyesi, özellikle sezonu dışında yetiştirilen ürünlerde çok fazla uygulanıyor. ürünlerde çok fazla uygulanıyor.

Bu nedenle, artık her mevsim her şeyi bulabiliyor olsak da, Bu nedenle, artık her mevsim her şeyi bulabiliyor olsak da, meyve ve sebzeleri normal zamanlarında tüketmeye meyve ve sebzeleri normal zamanlarında tüketmeye çalışmalıyız.çalışmalıyız.

Ayrıca meyve ve sebzeler bazı alışılmayan özellikleriyle de Ayrıca meyve ve sebzeler bazı alışılmayan özellikleriyle de size hormon kullanılıp kullanılmadığını belli ederler: size hormon kullanılıp kullanılmadığını belli ederler:

Domates çekirdeksiz, içi çok sulu ve boş Domates çekirdeksiz, içi çok sulu ve boş Kabağın şekli bozuk ve çekirdeksiz Kabağın şekli bozuk ve çekirdeksiz Patlıcanın içi süngerimsi ve çekirdeksizPatlıcanın içi süngerimsi ve çekirdeksiz Biber aşırı büyük ve etli, çekirdek evi boş, etli kısmı sert Biber aşırı büyük ve etli, çekirdek evi boş, etli kısmı sert Patates şekilsiz ve yumruları yapışık, içi kara, Patates şekilsiz ve yumruları yapışık, içi kara, Karpuzun çekirdek yerleri boş, ise bu ürünler hormonlu Karpuzun çekirdek yerleri boş, ise bu ürünler hormonlu

demektir.demektir.

GDO VE GIDA ZİNCİRİGDO VE GIDA ZİNCİRİ Hayvansal ve bitkisel besin zincirinde, her aşama Hayvansal ve bitkisel besin zincirinde, her aşama

bir diğerini etkiler.bir diğerini etkiler. Doğal olmayan değişme ve katkılar, besin zinciri Doğal olmayan değişme ve katkılar, besin zinciri

yoluyla insanlara ulaşır.yoluyla insanlara ulaşır. Kamu kuruluşları, gıda güvenliği ve tüketiciye Kamu kuruluşları, gıda güvenliği ve tüketiciye

karşı sorumluluk taşır.karşı sorumluluk taşır. Gıda zinciri son halkasında tüketiciye bildirim ve Gıda zinciri son halkasında tüketiciye bildirim ve

aydınlatma vardır.(Etiketleme)aydınlatma vardır.(Etiketleme) ““Etik değer bilinci” tüm gıda üretim/ tüketim Etik değer bilinci” tüm gıda üretim/ tüketim

aşamaları için geçerlidiraşamaları için geçerlidir..

ETİK HAKLAR VE ARÇLARETİK HAKLAR VE ARÇLAR Sağlıklı ve nitelikli beslenme “Yaşam Sağlıklı ve nitelikli beslenme “Yaşam

hakkı” kadar doğaldır.hakkı” kadar doğaldır. Gıda üretimi ve tüketiminin kendine Gıda üretimi ve tüketiminin kendine

özgü etik değerleri vardır.özgü etik değerleri vardır. Gıda etiği evrenseldir.Gıda etiği evrenseldir. Kamu kuruluşları, üretici ve tüketicinin Kamu kuruluşları, üretici ve tüketicinin

karşılıklı sorumluluk taşırlar.karşılıklı sorumluluk taşırlar. Bu kurallar çoğu zaman bilinmez. Bu kurallar çoğu zaman bilinmez.

Bilinse de uygulanmaz.Bilinse de uygulanmaz.

GIDA ETİK DEĞERLERİGIDA ETİK DEĞERLERİ

Gıda etiği, somut ahlak değer ve Gıda etiği, somut ahlak değer ve davranışlar bütünüdür.davranışlar bütünüdür.

Sözleşmelerle sağlanan ve meslek Sözleşmelerle sağlanan ve meslek kuruluşlarınca benimsenen ilkeler, kuruluşlarınca benimsenen ilkeler, etik davranışları kişisel olmaktan etik davranışları kişisel olmaktan kurtararak kurumsal hale getirmiştir.kurtararak kurumsal hale getirmiştir.

Etik davranışların temelinde yine de Etik davranışların temelinde yine de insan ve toplum değerleri vardır.insan ve toplum değerleri vardır.

ETİK DEĞERLERİN YARALARIETİK DEĞERLERİN YARALARI

Ahlak değerlerine göre düşünmeyi ve Ahlak değerlerine göre düşünmeyi ve davranmayı sağlar.davranmayı sağlar.

İnsanlar ve kurumlar arasında uyumlu İnsanlar ve kurumlar arasında uyumlu çalışmayı sağlar.çalışmayı sağlar.

Verimi arttırır, etkinlik ve saygınlık Verimi arttırır, etkinlik ve saygınlık kazandırır.kazandırır.

Doğruya ve güvenilir olana yönelimi arttırır.Doğruya ve güvenilir olana yönelimi arttırır. Ahlaklı davranış baskısı yaratır.Ahlaklı davranış baskısı yaratır.

ETİK DEĞERLER VE İNSANETİK DEĞERLER VE İNSAN ““İnsan bilinci, özgür olarak koyduğu yasalara İnsan bilinci, özgür olarak koyduğu yasalara

kendisini bağlaması gerekir” E.Kantkendisini bağlaması gerekir” E.Kant Bu yasalar, ait olduğunu varsaydığı, toplumsal, Bu yasalar, ait olduğunu varsaydığı, toplumsal,

mesleki, kurumsal ve evrensel değerlerdir.mesleki, kurumsal ve evrensel değerlerdir.

““Etik değerler, toplumun bazı kesimleri farklı Etik değerler, toplumun bazı kesimleri farklı anlaşılıyor veya uyguluyor olabilir”.anlaşılıyor veya uyguluyor olabilir”.

Ancak, doğaldan uzaklaşmış, değiştirilmiş ve hile Ancak, doğaldan uzaklaşmış, değiştirilmiş ve hile katılmış gıdalar, herkesi etkiler.katılmış gıdalar, herkesi etkiler.

Bu işe alet olanlar ve çıkar sağlayanlar da bunun Bu işe alet olanlar ve çıkar sağlayanlar da bunun dışında kalamaz.dışında kalamaz.

ETİK DEĞERLERETİK DEĞERLER

““ETİK DAVRANIŞ VE DEĞERLER ETİK DAVRANIŞ VE DEĞERLER İNSAN OLMANIN BİR ERDEMİDİR”İNSAN OLMANIN BİR ERDEMİDİR”

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA

SONUÇLARISONUÇLARI Piyasada satılan hazır gıda maddeleri ülkemizde insan Piyasada satılan hazır gıda maddeleri ülkemizde insan

sağlığını ciddi biçimde etkileyecek derecede katkı sağlığını ciddi biçimde etkileyecek derecede katkı maddeleri içermektedir. Ancak bu maddeler, tüm çabalara maddeleri içermektedir. Ancak bu maddeler, tüm çabalara rağmen medya aracılığı ile ilan edilememektedir. rağmen medya aracılığı ile ilan edilememektedir.

Günümüzde gıda sektörü büyük bir tröst halini almıştır. Günümüzde gıda sektörü büyük bir tröst halini almıştır. Örneğin hiçbir yayın organında Coca-Cola'nın zararlı Örneğin hiçbir yayın organında Coca-Cola'nın zararlı olduğunu göremezsiniz. olduğunu göremezsiniz.

Ancak biz tüketiciler, aile fertlerimizi, çevremizdeki Ancak biz tüketiciler, aile fertlerimizi, çevremizdeki arkadaşlarımızı, haberdar ederek bilinçlendirebiliriz. arkadaşlarımızı, haberdar ederek bilinçlendirebiliriz.

Sizlere aşağıda sunduğumuz tablo alacağınız hazır gıda Sizlere aşağıda sunduğumuz tablo alacağınız hazır gıda maddelerindeki katkılarla ilgili bilgi vermektedir. maddelerindeki katkılarla ilgili bilgi vermektedir. Sağlığınız için: Lütfen her hangi bir gıda maddesi satın Sağlığınız için: Lütfen her hangi bir gıda maddesi satın almadan önce ambalajının üzerini dikkatlice okuyun.almadan önce ambalajının üzerini dikkatlice okuyun.

ETİKET OKUMA ALIŞKANLIĞIETİKET OKUMA ALIŞKANLIĞI

Son yıllarda kanser vakalarının neden devamlı Son yıllarda kanser vakalarının neden devamlı artış gösterdiğini hiç düşündünüz mü? artış gösterdiğini hiç düşündünüz mü?

Siz çocuğunuzun kanserojen madde içeren gıda Siz çocuğunuzun kanserojen madde içeren gıda almasını ister misiniz? almasını ister misiniz?

Sizlere aşağıda sunduğumuz tablo alacağınız Sizlere aşağıda sunduğumuz tablo alacağınız hazır gıda maddelerindeki katkılarla ilgili bilgi hazır gıda maddelerindeki katkılarla ilgili bilgi vermektedir. vermektedir.

Sağlığınız için: Lütfen her hangi bir gıda Sağlığınız için: Lütfen her hangi bir gıda maddesi satın almadan önce ambalajının üzerini maddesi satın almadan önce ambalajının üzerini dikkatlice okuyundikkatlice okuyun

ZARARSIZ KATKILARZARARSIZ KATKILAR

E-Etiketine DikkatE-Etiketine Dikkat E100, 103, 104, 105, 111, 121, 122, E100, 103, 104, 105, 111, 121, 122,

126,130, 132, 140,151, 152, 160, 161, 162, 126,130, 132, 140,151, 152, 160, 161, 162, 163, 170, 174, 175, 180, 181, 200, 201, 163, 170, 174, 175, 180, 181, 200, 201, 202, 203, 236, 237, 238, 260, 261, 262, 202, 203, 236, 237, 238, 260, 261, 262, 263, 270, 280, 281, 282, 290, 300, 301, 263, 270, 280, 281, 282, 290, 300, 301, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309, 322, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309, 322, 325, 326, 327, 331, 332, 333, 334, 336, 325, 326, 327, 331, 332, 333, 334, 336, 337, 382, 400, 401, 402, 403 404,405, 406, 337, 382, 400, 401, 402, 403 404,405, 406, 408, 410, 411, 420, 421, 422, 440, 471, 408, 410, 411, 420, 421, 422, 440, 471, 472, 473, 474, 475,480 472, 473, 474, 475,480

ŞÜPHELI KATKILARŞÜPHELI KATKILAR

E125, 141, 150, 153, 171, 172, 173, 240, 241, 477, E125, 141, 150, 153, 171, 172, 173, 240, 241, 477, 605605

E220,221,222,223,224, 338, 339, 340, 341, 460, E220,221,222,223,224, 338, 339, 340, 341, 460, 461, 466, 407 (MIDE VE BAĞIRSAK 461, 466, 407 (MIDE VE BAĞIRSAK HASTALIKLARI) HASTALIKLARI)

E200 (VUCUTTAKI VITAMIN B12 YI YOK E200 (VUCUTTAKI VITAMIN B12 YI YOK EDIYOR) E250,251, 320, 321 (KALP EDIYOR) E250,251, 320, 321 (KALP HASTALIKLARI, DAMAR SERTLIKLER VE HASTALIKLARI, DAMAR SERTLIKLER VE TIKANIKLIKLARI) TIKANIKLIKLARI)

BU KATKILARA DİKKATBU KATKILARA DİKKAT

TEHLIKELI KATKILARTEHLIKELI KATKILAR E102, 120, E311, 312 (NÖROLOJIK HASTALIKLAR)E102, 120, E311, 312 (NÖROLOJIK HASTALIKLAR)KANSEROJEN KATKILARKANSEROJEN KATKILAR E102, 110, 123, 124, 131, 142, 210, 211, 213, 214, 215,216, E102, 110, 123, 124, 131, 142, 210, 211, 213, 214, 215,216,

217 217 (ÖRNEĞIN; E211-SODYUMBENZOATKETÇAPLARDA (ÖRNEĞIN; E211-SODYUMBENZOATKETÇAPLARDA

BULUNMAKTADIR.BULUNMAKTADIR. 123,110 ABD, INGILTERE, FRANSA, ALMANYA, 123,110 ABD, INGILTERE, FRANSA, ALMANYA,

RUSYA,JAPONYA VE DAHA BIRÇOK ÜLKEDE RUSYA,JAPONYA VE DAHA BIRÇOK ÜLKEDE YASAKLANMIŞTIR. FAKAT ÜLKEMIZDE RENKLI YASAKLANMIŞTIR. FAKAT ÜLKEMIZDE RENKLI DRAJE ÇIKOLATALARDA VE KAYMAKLI DRAJE ÇIKOLATALARDA VE KAYMAKLI BISKÜVILERDE KULLANILMAKTADIR. BISKÜVILERDE KULLANILMAKTADIR.

EN TEHLIKELI KANSEROJEN KATKI:EN TEHLIKELI KANSEROJEN KATKI: E330 (NE YAZIKKI BIRÇOK HAZIR GIDADA E330 (NE YAZIKKI BIRÇOK HAZIR GIDADA

KULLANILMAKTADIR.) KULLANILMAKTADIR.) BAZI HAZIR GIDALARDA TESBIT EDILEN KATKI BAZI HAZIR GIDALARDA TESBIT EDILEN KATKI

MADDELERI MADDELERI E330– ÜLKER LÜKS GOFRET, MEYSU (ÖZELLIKLE E330– ÜLKER LÜKS GOFRET, MEYSU (ÖZELLIKLE

KAYISI), KNOR DOMATES ÇORBA, TÜM TENEKE KAYISI), KNOR DOMATES ÇORBA, TÜM TENEKE KONSERVE VE TURŞULAR, 7UP, SCHWEPPES (TÜM KONSERVE VE TURŞULAR, 7UP, SCHWEPPES (TÜM ÜRÜNLERI), JELIBON, TAMEK YAPRAK SARMA, PIYALE ÜRÜNLERI), JELIBON, TAMEK YAPRAK SARMA, PIYALE HAZIR ÇORBA, OLIPS, HAZIR ÇORBA, OLIPS,

E250 - TÜM SALAMLARDA E250 - TÜM SALAMLARDA E300 - FANTA PORTAKAL, CINOMELE300 - FANTA PORTAKAL, CINOMEL E320-ETI PUFY, KNORR IŞKEMBE ÇORBA E320-ETI PUFY, KNORR IŞKEMBE ÇORBA

E223-ÜLKER HAYLAYF, ALBENIE223-ÜLKER HAYLAYF, ALBENI E322 - ÜLKER ÇOKOKREM E322 - ÜLKER ÇOKOKREM Kaynak: Doç .Dr. Mustafa TÜRKMEN, Hacettepe Üniv.Kaynak: Doç .Dr. Mustafa TÜRKMEN, Hacettepe Üniv.