คู่มือแนวทางการปฏิบัติการฉุกเฉินทางน้ำและทางทะเล MALS (Maritime and Aquatic Life Support)

Maritime and Aquatic Life Support Guidelines Manualคมอแนวทางการปฏบตการฉกเฉนทางนำและทะเล

1PDF processed with CutePDF evaluation edition www.CutePDF.com

http://www.cutepdf.com

คมอแนว

ทางการป

ฏบตการฉกเฉนทางนำและทะเล

คมอแนว



Maritime and Aquatic Life Support G

uidelin

es M

anua

lMaritime and Aquatic Life Support G

uidelin

es M

anua

l

คมอแนว


ฏบตการฉกเฉนทางนำและทะเลคม

อแนว



Maritime and Aquatic Life Support G

uidelin

es M

anua

lMaritime and Aquatic Life Support G

uidelin

es M

anua

l

คมอแนวทางการปฏบตการฉกเฉนทางนำและทะเล Maritime and Aquatic Life Support Guideline (M.A.L.S.)

ชอหนงสอ : ค มอแนวทางปฏบตการฉกเฉนทางน�าและทะเล

Maritime and Aquatic Life Support Guidelines Manualพมพครงแรก : พฤศจกายน 2557 จ�านวน 1,000 เลม

ISBN : 978-616-91895-6-5

ทปรกษา :

พลเรอโท พนเลศ แกลวทนงค นายอนชา เศรษฐเสถยร

นาวาเอก ดนย ปานแดง เรออากาศเอก อจฉรยะ แพงมาบรรณาธการ :

นาวาเอก ธนษวฒน ชยกลกองบรรณาธการ

นาวาเอก ปยะวฒน วงศวานช นาวาเอก ภสกก กอนเมฆ นาวาเอก พสทธ เจรญยง นาวาโท จกรกฤษณ เรยมรกษ นาวาโท พรพชต สวรรณศร นาวาโท เสฏฐศร แสงสวรรณ นาวาโท ไชยวฒ เอยมสมย นาวาตร ณภทร มสมเพม นาวาตร สธรรม มแสง นาวาตร นรนดร คงนาน เรอเอก ธนวฒน ศภนตยานนท เรอเอก สมคร ใจแสน นายเกยรตคณ เผาทรงฤทธ นางสาวณญาดา เผอกข�า นางจรวด เทพเกษตรกล นายวฒนา ทองเอย นางกรองกาญจน บญใจใหญ นางสาวอรา สวรรณรกษ นายบรรณรกษ สนองคณออกแบบรปเลม :

เรอโท สมบรณ ปาลกะวงศ

รปภาพประกอบ :

เรอโท สมบรณ ปาลกะวงศ เรอตร เทวฤทธ อทธา

นายอภรกษ จนดาศรพนธ

จดพมพโดย :

สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต(สพฉ.)

88/40หมท4ซ.สาธารณสข6ถนนตวานนทต�าบลตลาดขวญ

อ.เมองจ.นนทบร11000

พมพท :

บรษทอลทเมทพรนตงจ�ากด E-mail:[email protected]



สารบญ

ค�ำน�ำ

กตตกรรมประกำศ

สำระส�ำคญส�ำหรบผบรหำร

หมวด 1 แนวทางการปองกนการปวยเจบจากน�าและทะเล

Aquatic Safety and Prevention Guidelines

1.1 อนตรายจากน�าและทะเล Hazards of Aquatic Environment 1.2 ความปลอดภยทางน�าและการปองกน Aquatic Safety and Prevention 1.3 การเตรยมการของผประสบภย และการด�ารงชพในทะเล Survival in Aquatic Environmentหมวดท 2 แนวทางการชวยชวตทางน�า

Aquatic Rescue Guidelines

2.1 หลกการและการชวยชวตทางน�าขนตน Basic Aqautic Rescue and Principles 2.2 การชวยชวตทางน�าขนสง Advanced Aquatic Rescue 2.3 การเคลอนยายผประสบภยขนจากน�า Removal Casualties from the Water 2.4 การคนหาและชวยเหลอผประสบภยทางน�า Search and Rescue in Aquatic Environment หมวดท 3 แนวทางการดแลผปวยเจบจากน�า และทะเล

Aquatic Casualties Care Guidelines

3.1 หลกการดแลผปวยเจบทางน�า Principles of Aquatic Casualties Care 3.2 การปวยเจบจากน�า และทะเล Aquatic Casualties

1235

8

24

33

47

50

58

87

99

109

112

118


145

148

156

160

177

179

182

185

186

187

188

189

190

192

193

194

195

206

สารบญ

หมวดท 4 แนวทางการล�าเลยงและการสงตอทางน�า

Aquatic Casualties Evacuation and

Transportation Guidelines

4.1 ระบบการบรการการแพทยฉกเฉนทางน�า Emergency Medical System for Aquatic Environment 4.2 ระบบการแพทยฉกเฉนทางทะเล Maritime Emergency Medical System 4.3 การเคลอนยายและล�าเลยงผปวยเจบทางน�า Aquatic Casualties Evacuation and Transportation 4.4 ค�าแนะน�าการเตรยมพาหนะทางการแพทยฉกเฉนทางน�า Recommendation of Aquatic Ambulance

ภำคผนวก

-โครงสรำงหลกสตรแตละหลกสตรและเครองหมำยประจ�ำหลกสตร

-ผงขนตอนกำรดแลผปวยเจบทำงน�ำ

-แผนภมกำรปฏบตในกำรรองรบผปวยเจบจำกกำรด�ำน�ำ

-สำยดวนทเกยวของกบกำรแพทยฉกเฉนทำงทะเล

-ผงขนตอนกำรปฏบตงำนปฏบตกำรฉกเฉนทำงน�ำ

-ผงขนตอนกำรเบกจำยเงนเพอชดเชยปฏบตกำรฉกเฉนทำงน�ำ

-แบบบนทกำรปฏบตงำนบรกำรกำรแพทยฉกเฉนระดบสงทำงน�ำ

-แบบบนทกกำรปฏบตงำนหนวยปฏบตกำรแพทยฉกเฉน

ระดบพนฐำนทำงน�ำ

-แบบบนทกกำรปฏบตงำนหนวยปฏบตกำรฉกเฉนเบองตนทำงน�ำ

-แบบฟอรมหนงสอสงหลกฐำนประกอบกำรเบกจำยกำรสงตอ

ผปวยทำงน�ำ

-ระเบยบคณะกรรมกำรกำรแพทยฉกเฉนวำดวยกำรรบเงน

กำรจำยเงนและกำรเกบรกษำเงนกองทน(ฉบบท3)พ.ศ.2556

-ผงขนตอนกำรประสำนอำกำศยำน



1

ค�ำน�ำ

ระบบการแพทยฉกเฉนของประเทศไทยในปจจบนไดมการพฒนาขนเปนอยางมากตามพระราชบญญต

การแพทยฉกเฉนพ.ศ.2551โดยการจดระบบการแพทยฉกเฉนนนเพอใหการเขาถงระบบการแพทยฉกเฉน

มความทวถงเทาเทยมและมคณภาพไดรบการชวยเหลอและรกษาพยาบาลทมประสทธภาพและทนตอ

เหตการณ ตงแตการรบรถงสภาวะการเจบปวยฉกเฉนจนกระทงพนวกฤต ในการนพนทพเศษ ทอาจเปนพนท

ทรกนดาร พนทหางไกล พนทเกาะ ทมความชดเจนไดแก พนททะเล ซงปจจบนสวนหนงอยในความรบผดชอบ

ของกองทพเรอตลอดจนพนทน�าทประกอบรวมอยกบพนทบกและการคกคามจากภยพบตทางน�าและทางทะเลท

ดเหมอนจะมากขนท�าใหการแพทยฉกเฉนทางน�ามความส�าคญทงตอระบบเพอใหเกดความครอบคลมอยางทวถง

หากแตยงมลกษณะจ�าเพาะและทาทายในการปฏบตการในพนททางน�าอนเกดจากความยากล�าบากอาศย

เทคนคและประสบการณตลอดจนอาจสงผลกระทบตอความปลอดภยส�าหรบผปฏบตการจงมความจ�าเปน

อยางยงในการด�าเนนการจดท�าคมอและแนวทางการปฏบตการแพทยฉกเฉนทางน�า

ค มอและแนวทางการปฏบตการแพทยฉกเฉนทางน�าและทะเลเลมนพฒนาขนจากผลการสรป

การประชมเชงปฏบตการทจดขนโดยสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตเพอพฒนาหลกสตรการฝกอบรมบคลากร

ส�าหรบการปฏบตการแพทยฉกเฉนทางทะเลและชายฝงณโรงแรมพกพงองทางอ.เมองจ.นนทบรเมอ21-22

มถนายน 2553 และเอกสารคมอการอบรมในหลกสตรการกชพและชวยชวตทางน�าส�าหรบบคลากรสาธารณสข

ทไดรเรมจากความรวมมอกนระหวาง สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตและกรมแพทยทหารเรอ (กองเวชศาสตร

ใตน�าและการบนกรมแพทยทหารเรอ)โดยจดขนครงแรกเมอพ.ศ.2554โดยตอมาไดจดอยางตอเนองปละ1-2ครง

เนอหาในคมอและแนวทางไดจดหมวดหมใหมตามปรชญาของหลกสตร4ดานอนไดแกการปองกนการเขาชวย

การดแลและการเคลอนยายล�าเลยงในการปวยเจบทางน�าทงฉกเฉนและไมฉกเฉนทมลกษณะจ�าเพาะโดย

พยายามรวบรวมจดเรยบเรยงประยกตใหเหมาะสมกบบรบทของประเทศเนนขนตอนการปฏบตเพอใหเกด

ความรความเขาใจอนสรางใหผปฏบตการเกดทกษะและประสบการณโดยอาศยองคความรหลกทกรมแพทย

ทหารเรอใชทงในการปฏบตการจรงและการฝกตลอดจนองคความรเพมเตมจากบคคลากรทมความเชยวชาญ

และประสบการณและสงส�าคญการไดรบการระดมความคดเหนจากหนวยงานเกยวของตลอดจนผปฏบต

ทหลากหลาย ทงในการสมมนาพจารณ และการน�าไปใชจรงและใหขอมลสงกลบ เพอใหเกดการพฒนาคมอและ

แนวทางทถกตองเหมาะสมและทนสถานการณตอไปในอนาคต

คมอแนวทางการปฏบตการแพทยฉกเฉนทางน�าและทะเล เลมน จะเปนกาวแรกทส�าคญในการพฒนา

การแพทยฉกเฉนทางน�าและทะเลตอไปในอนาคตเพอใหการบรการแพทยฉกเฉนครอบคลมอยางทวถงส�าหรบ

พนททะเล พนทหางไกล พนททรกนดาร และพนทเกาะ ใหผปวยฉกเฉนไดรบการบรการอยางทนทวงท และ

บคลากรปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพและปลอดภย


2

กตตกรรมประกำศ

หนงสอคมอแนวทางการปฏบตการฉกเฉนทางน�าและทะเลเลมนส�าเรจลงไดดวยความรวมมอของ

หนวยงานตางๆ ทเกยวของทงภายในกองทพเรอ ไดแก กองเวชศาสตรใตน�าและการบน กรมแพทยทหารเรอ

กองวทยาการ ศนยวทยาการ กรมแพทยทหารเรอ โรงเรยนนาวกเวชกจ ศนยวทยาการ กรมแพทยทหารเรอ

กองประดาน�าและถอดท�าลายอมภณฑ กรมสรรพวธทหารเรอ กองอตนยมวทยา กรมอทกศาสตรกองทพเรอ

เปนตนและนอกกองทพเรอไดแกกรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสขโดยไดรบความอนเคราะหจาก

ผนพนธ หรอใหขอมลในการนพนธ ซงลวนแตเปนบคคลากรทมความรความสามารถ ประสบการณ ตลอดจน

ความเชยวชาญในงานการแพทยฉกเฉนการกชพและชวยชวตทางน�าตลอดจนแขนงความรทเกยวของ

ขอขอบคณหนวยงานทเกยวของ รวมถงผทไดเขารวมในการประชมสมมนาในการรวมนพนธ ใหขอมล

ค�าปรกษาแนะน�าจดท�าปรบปรงระดมความคดเหนรางคมอฉบบนซงไดด�าเนนการอยางเปนทางการหลายครง

รวมถงการประชมระดมความคดเหนตอ(ราง)ค มอแนวทางการปฏบตการฉกเฉนทางน�าและทะเลเมอ

17มถนายนพ.ศ.2557ณรร.โรแมนตกรสอรทแอนดสปาต.หมสอ.ปากชองจ.นครราชสมาท�าใหหนงสอคมอ

ฉบบนส�าเรจลลวงไปไดดวยด

คณะผจดท�า หวงวา คมอแนวทางการปฏบตการฉกเฉนทางน�าและทะเล เลมนจะเปนประโยชนใหแก

บคคลากรและผเกยวของทปฏบตหนาทในการสงตอผปวยฉกเฉนทกทานขออทศคณงามความดจากการไดรบ

ประโยชนจากหนงสอคมอเลมนหากมอยบางใหกบผปฏบตการฉกเฉนทางน�าและทะเลทกทานทไดอทศชวตใน

การปฏบตหนาทในอดตทผานมาเพอชวยเหลอชวตผประสบภยใหรอดชวต


3

สำระส�ำคญส�ำหรบผบรหำร

การปวยเจบเหตทางน�าพบเปนสาเหตทส�าคญอยางหนงของปญหาทางสาธารณสขของประเทศไทย

จากขอมลสถตการปวยเจบเหตทางน�าในประชากรทวไปเปนรองเพยงแตอบตเหตการจราจรการปวยเจบเหต

ทางน�าทมระดบความรนแรงมากทสดคอการจมน�าเหตการณจมน�าทเดนชดหนงคออบตเหตการจราจรทางน�า

ตลอดจนภยพบตทางน�าซงสามารถมมาตรการในการจดการ และปองกนทมประสทธภาพได นอกจากการจมน�า

การปวยเจบจากการด�าน�าพบมแนวโนมสงขนเนองจากนกทองเทยวชาวตางชาตและชาวไทยมกจกรรมการด�าน�า

ดวยสคบามากขนและจากขอมลการรายงานพบมอบตการณการปวยเจบสงขนอก ทงการปวยเจบจากการด�าน�า

สคบามความจ�าเพาะตองอาศยองคความรและทกษะเฉพาะในการจดการดแลและน�าสงผปวยไปยงสถาน

พยาบาลทมหองปรบแรงดนบรรยากาศสงซงปจจบนองคความรทางดานนไดรบการแพรกระจายไปยงหนวย

งานนอกกองทพเรอเพมมากขนเชนเดยวกนกบการปวยเจบจากสตวน�าหรอสตวทะเลทเปนอนตรายซงมความ

จ�าเพาะและตองอาศยองคความรในการใหการดแลกอนถงโรงพยาบาลอยางเหมาะสมแมจะมความรนแรงของ

โรคทท�าใหเสยชวตต�ากวาจากการวเคราะหการปวยเจบเหตทางน�าทเหมาะสมในการฝกอบรมพฒนาบคลากร

ดานการแพทยฉกเฉนใหสามารถรองรบการปวยเจบเหตทางน�าไดอยางมประสทธภาพเพอปองกนการเสยชวต

และทพพลภาพไดแกการจมน�าการปวยเจบจากอบตเหตจราจรทางน�าภยพบตทางน�าเบองตนการปวยเจบเหต

ด�าน�าสคบาการปวยเจบจากสตวน�า/ทะเลทมอนตรายซงการอบรมจะเปนการตอยอดองคความรของบคลากร

ดานการแพทยฉกเฉนใหมขดความสามารถสงขนในการรองรบการปวยเจบทอาจพบไดในพนทรบผดชอบตลอด

จนภยพบตทางน�าทอาจเกดขนไดในอนาคต นอกนยงพบวาบคลากรทางการแพทยทปฏบตหนาทดงกลาวมความ

เสยงในการปฏบตการทางน�า ในบรบทสาธารณภยทง อทกภย และวาตะภยในปจจบน ซงอาจเปนอนตรายถง

ชวตหากไมมความร ความเขาใจ ในความปลอดภยทางน�า ตลอดจนทกษะในการเอาชวตรอด และการชวยชวต

ขนตนการบรณาการความปลอดภยทางน�าเขากบหลกสตรจงมความจ�าเปน เชนเดยวกนแหลงน�าสรางขน เชน

สระน�าและแหลงน�าธรรมชาต ในแตละแหงทงภาคเอกชน หรอภาคสาธารณะ การชวพทกษ (lifeguarding)

เปนอกหนงบรบททส�าคญในการแกไขปญหาของชายฝงของประเทศซงพบเหนไดโดยทวไปเชนประเทศพฒนา

ทมแหลงทองเทยวชายฝง การพฒนาบคลากรทวไปทงทเปนบคลากรทางการแพทยดานหนา หรอทมใชทางการ

แพทย แตมทกษะทางน�าด มาฝกเปนอาสาสมครการกชพและชวยชวตทางน�า อาจเปนหนทางหนงในการพฒนา

ระบบการบรการการแพทยฉกเฉนทางน�าไดการพฒนาการฝกอบรมใหกบทงบคลากรทางการแพทยและ

บคลากรทวไปจงมความส�าคญตอการแกไขปญหาการปวยเจบเหตทางน�าซงเปนปญหาทางสาธารณสขของ

ประเทศไทย


4


5

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


6

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


7

หมวดท 1 แนวทำงกำรปองกนกำรปวยเจบจำกน�ำและทะเล

Aquatic Safety and Prevention Guidelines

1.1 อนตรายจากน�าและทะเล (Hazards of Aquatic Environment) -ระบาดวทยาของการปวยเจบทางน�า

-ประเภทของแหลงน�าทเสยงตอการประสบภย

-ประเภทของอนตรายและการประสบภยทางน�า

•อนตรายจากน�าวน

•อนตรายจากคลน

•อนตรายจากกระแสน�าชายฝง

•อนตรายจากกระแสน�ายอนกลบหรอกระแสรป

•อนตรายจากสภาพภมอากาศ

•อนตรายจากน�าขนลง

•อนตรายจากน�าทวม

-ภยพบตทางน�า

1.2 ความปลอดภยทางน�าและการปองกน (Aquatic Safety and Prevention) -สาเหตของการเกดอบตเหต

-กฎความปลอดภยทางน�าทวไป

-หวงโซการรอดชวตจากจมน�า

-อปกรณลอยตวสวนบคคล

-การสอสารในพนทหาด

-การปองกนเพอใหเกดความปลอดภยทางน�าในสถานการณตางๆ

1.3 การเตรยมการของผประสบภย และการด�ารงชพในทะเล

(Survival in Aquatic Environment) -การฝกทกษะการเอาชวตรอดทางน�าขนพนฐาน

•การลอยตว

•การเคลอนทเขาหาสถานทปลอดภย

•การเอาชวตรอดทางน�าจากสาเหตตางๆ

-การเตรยมการด�ารงชพในทะเล

-ตวอยางชดปฐมพยาบาล

810121313151617171818

242425272832

333339424446

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


8

1.1 อนตรำยจำกน�ำและทะเล

Hazards of Aquatic Environment

วตถประสงคดำนควำมร

-อธบายระบาดวทยาของการปวยเจบทางน�า

-อธบายอนตรายจากน�าและทะเล

-อธบายแหลงน�าเสยงตอการประสบภย

-อธบายอนตรายเฉพาะของน�าไหลเชยวคลนทะเลกระแสน�ายอนกลบ

น�าเปนสวนประกอบส�าคญของโลกประเทศไทย

ม23จงหวดทมพนทตดกบทะเลทงทางฝงอนดามนและ

อาวไทยความยาวตลอดชายฝงรวมทงสน2,667กม.ม

ประชากรอย อาศยและประกอบอาชพไม น อยกว า

12ลานคนนอกจากนประเทศไทยยงมทะเลสาบแมน�า

ล� าคลองหนองบ งจ� านวนมากท เป น เส น เ ลอดใหญ

หลอเลยงระบบสงคมเกษตรกรรมของประเทศมนษย

ใช น�าในการอปโภคและบรโภคการบาดเจบและการ

ปวยเจบเหตจากน�าเป นสงท เกดขนได และสามารถม

มาตรการในการปองกนได การปวยเจบทางน�าเป น

ส วนหน งของการป วยเจบจากอบต เหตหรออบตภย

ทางน�าพบวามความส�าคญส�าหรบระบบสาธารณสขของ

ประเทศโดยเฉพาะประเทศไทยเปนสถานททองเทยวท

ส�าคญของภมภาคและของโลกมแนวโนมในการทองเทยว

สงขนตามล�าดบคาดวาจ�านวนนกทองเทยวทางน�ามากขน

ทงชาวไทยและชาวตางชาตการทองเทยวทางน�าดงกลาว

มไดจ�ากดอยททะเลหากแตแหลงน�าธรรมชาตอนๆกพบม

ความนยมมากขนเชนกน

ระบาดวทยาของการปวยเจบทางน�า

การบาดเ จบท เ กด ขนโดยไม ได ต ง ใจของ

นกทองเทยวตางชาตพบวาการจมน�าเปนเหตทท�าให

เสยชวตเปนล�าดบทสองรองจากการบาดเจบจากเหต

จราจรทพบทงทท�าใหเสยชวตและไมเสยชวตการบาดเจบ

ของนกท องเทยวต างชาต ในมลรฐแห งหน งชายฝ ง

ออสเตรเลยทตองรบปวยไวในโรงพยาบาลพบวาการ

บาดเจบเหตทางน�า(Water-relatedInjuries)พบเปน

อนดบสอง(รอยละ17.7)รองเพยงจากอบตเหตทางจราจร

(รอยละ21.8)โดยพบวาประมาณครงหนงเกดจากโรค

จากการลดความกดอากาศ(DecompressionIllness)

รองลงมาคอกระดกหกและขอเคลอนตามดวยการจมน�า

องคการอนามยโลกประมาณการการเสยชวต

จากการจมน�า8.4รายตอแสนรายประชากรตอปสวนใหญ

เกดในประเทศทมรายไดต�า-ปานกลาง

จากรายงานของกรมควบคมโรคกระทรวง

สาธารณสขการตกน�าจมน�าเป นป ญหาส�าคญทาง

สาธารณสขของประเทศ ขอมลสถต พ.ศ.2545-2556 ม

อตราการเสยชวตตอประชากรแสนคนในทกกลมอายอย

ในชวง 5.8-7.5 โดยเฉลยปละกวา 4พนราย และพบเปน

เหตน�าของการเสยชวตในกลมเดกอายต�ากวา15ป (อตรา

7.6-11.5)โดยมอตราสงทสดในกลมเดกอาย5-9ป(อตรา

9.3-15.1)การตกน�าจมน�ามอตราปวยตาย (case fatality

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


9

rate) สงถงเกอบรอยละ 50 ในผเสยชวต พบการเกดเหต

ในแหลงน�าตามธรรมชาตรอยละ44.4พบมความสมพนธ

กบพฤตกรรมเสยงการดมแอลกอฮอล โดยพบสงถงรอยละ

61.5ในบางกลมอายการน�าสงสถานพยาบาลสวนใหญ

ญาตหรอผ เหนเหตการณน�าส งร อยละ56.9น�าส ง

โดยหนวยบรการการแพทยฉกเฉน รอยละ 29.6 จาก

ต�ารวจและทหาร รอยละ 11.8 พบการเสยชวตกอนถง

โรงพยาบาล รอยละ 55.5 และเสยชวตขณะเขารบการ

รกษาในโรงพยาบาล รอยละ 44.5 นอกจากนภยพบต

ทางน�า เชน ธรณพบตภยจากสนาม (Tsunami) วาตภย

คลนพายซดฝง (Storm Surge) ตลอดจนอทกภย ยงเปน

เหตส�าคญและมรายงานผเสยชวตจากการบาดเจบเหต

ทางน�า โดยเฉพาะการจมน�าหากแตไมไดน�ามาค�านวณใน

อตราการ

เส ยช ว ตจากการจมน� าตามสถ ตท อ า งถ งก อน

แลวท�าใหขอมลอตราการเสยขวตจากการจมน�านน

อาจต�ากวาความเปนจรง

ขอมลการเฝาระวงการบาดเจบ(Injury

surveillance) ระหวาง พ.ศ.2541-2550 พบวา

อบตเหตทเกดจากจราจรทางเรอมแนวโนมของผบาด

เจบและเสยชวตเพมขนสาเหตสวนหนงมาจากการ

บรรทกน�าหนกเกน เรอทมสภาพไมปลอดภย คนขบ

เรอไมช�านาญ และบนเรอไมมเสอชชพหรอเครองชวย

ชวตไมเพยงพอหรอเดนทางในชวงทมพายคลนลม

แรง จากรายงานพบวาการไมสวมเสอชชพ เปนปจจย

ส�าคญทท�าใหเสยชวตจากการจมน�า และชดเจนกวา

ความสามารถในการวายน�า

จำนวนและอตราการเสยชวตตอประชากร 100,000 คน จากสาเหตตางๆ 5 อนดบแรก

จำแนกรายกลมอาย ประเทศไทย ป พ.ศ. 2556

!

แหลงขอมล: ขอมลมรณบตร. สำนกนโยบายและยทธศาสตร สำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

วเคราะห: สชาดา เกดมงคลการ และสม เอกเฉลมเกยรต. สำนกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

ภาพแสดง จ�านวนและอตราการเสยชวตตอประชากร 100,000 คน จากสาเหตตางๆ 5 อนดบแรก

จ�าแนกรายกลมอาย ประเทศไทย ป พ.ศ. 2556 จากขอมลส�านกนโยบายและยทธศาสตร ส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข วเคราะหโดย

สชาดา เกดมงคลการ และสม เอกเฉลมเกยรต. ส�านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

รายงานของหนวยงานDANAsiaPacificพบวา

ประเทศไทยพบมจ�านวนผปวยโรคจากการลดความดนอากาศ

สงมากรองจากออสเตรเลยเทานนจากรายงานของ

กองเวชศาสตรใตน�าและการบนกรมแพทยทหารเรอ

ทท�าการศกษาดานการระบาดวทยาของโรคทเกดจากการ

ลดความดนอากาศท เกดจากการด�าน�าด วยอปกรณ

(DecompressionIllness)หรอน�าหนบพบวาการรายงาน

ผปวยนาจะต�ากวาความเปนจรงมากในปทมการศกษาพบ

วาอตราการปวยเจบจะสงขนเปนอยางมากและพบ

มแนวโนมสงขนทกป ในป 2544-2548ในนกด�าน� า

ทองเทยวทางนนทนาการ(RecreationalSCUBA

diver) โดยเฉลยพบมากกวาปละ 100 ราย ไมมการ

รวบรวมผเสยชวตจากการด�าน�าคาดวาไดถกรวบรวม

อยกบการเสยชวตจากการจมน�า และจากการตดตอ

สวนบคคลของเจาหนาทในพนทพบมจ�านวนมาก

ขนโดยเฉพาะในจงหวดชายทะเลทมแหลงด�าน�า

สคบาโดยอยระหวางการรวบรวมอกครงเนองจาก

ส วนหนงเข ารบการรกษาในสถานพยาบาลนอก

กระทรวงสาธารณสขโดยเฉพาะภาคเอกชนท�าใหไม

ไดขอมลทแทจรงทางระบาดวทยานอกจากนยงพบม

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


10

รายงานวาการดแลขนตน หรอการปฐมพยาบาลไมเหมาะ

สมเปนจ�านวนมากกอนถงหนวยงานทใหการรกษาจ�าเพาะ

การได รบบาดเจบจากสตว ทะเลท เข า รบ

การรกษาในแผนกฉกเฉนในมลรฐชายฝ งแหงหนงใน

ออสเตรเลยพบวาอบตการณประมาณ0.025%เกดจาก

หนามและเงยงปลาทมใชกระเบน(ประมาณรอยละ40)

จากเงยงกระเบน(รอยละ20)ทเหลอเกดจากแมงกะพรนพษ

หอยบาด โดนหนามเมนทะเล ฉลามกด เงยงกงมงกร

และปะการงส�าหรบการรายงานการบาดเจบจากสง

มชวตในทะเลในประเทศไทยยงคงมข อมลจ�ากดจาก

การศกษาทบทวนเวชระเบยนในสถานพยาบาลจงหวด

ชายทะเลหลายแหงพบการสมผสแมงกะพรนพษในอตรา

ประมาณ0.5-1.5รายตอนกทองเทยว1ลานรายและตอง

เขารบการรกษาในสถานพยาบาล0.1รายตอ1,000รายจาก

รายงานการเฝาระวงเฉพาะกาล (ad hoc surveillance)

ในการทบทวนเวชระเบยนรพ.33แหงในจงหวดชายฝงทะเล

ทงสองฝงของประเทศระหวางพ.ศ.2546-2552พบผปวย

381รายรอยละ52เปนชาวตางชาตมรายงานเสยชวต1ราย

ผปวยประเทศไทยยงพบมรายงานการพบแมงกะพรนกลอง

ในพนทรวมกบมรายงานผ ปวยเสยชวตจากการสมผส

แมงกะพรนพษอยางนอย4รายทงสองฝ งของภาคใต

ทงหมดเปนชาวตางประเทศซงคาดวาเปนแมงกะพรน

กลอง(boxjellyfish)ทพบเปนปญหาของประเทศ

ออสเตรเลย โดยขอมล รพ.กระบ ระหวาง พ.ศ.2553-

2556 พบสงถง 62 ราย โดยรอยละ 48.4 เขาขายสมผส

แมงกะพรนกลอง และพบรายงานวา เกาะสมย และเกาะ

พงนจ.สราษฎรธานเปนพนททพบรายงานการเสยชวต

สงสดซงคาดวาเกยวของกบแมงกะพรนกลองและม

รายงานผปวยบางรายทมอาการรนแรง เชน น�าทวมปอด

รวมถงการรายงานผปวยกลมอาการอรคนจ(Irukandji

Syndrome)จากแมงกะพรนกลมอรคนจโดยพบมรายงาน

ผปวยในประเทศอยางนอย3รายมอาการทเขาไดกบกลม

อาการอรคนจเชนเดยวกนกบพบแมงกะพรนขวดเขยว

(หวขวด)(BlueBottle,PortugueseMan-of-War)ทถก

พดเกยชายหาดภเกตโดยพบเปนPhysaliautriculisและ

จากการสมภาษณเจาหนาทชวพทกษ พบมผปวยไดรบพษ

จากแมงกะพรนดงกลาวเชนกนในนานน�าไทยยงไมเคย

พบมรายงานผไดรบบาดเจบจากฉลามกดทเชอถอได

ประเภทของแหลงน�าทเสยงตอการประสบภย

แหลงน�าทอาจกอใหเกดสถานการณฉกเฉนทาง

น�า มไดตงแตแหลงน�าธรรมชาตรอบหรอละแวกบาน เชน

แหลงน�าใตถนบานแหลงน�าขงรองน�าคน�าบอน�าแหลงน�า

เพอการเกษตรล�าคลองแมน�าหนองบงชายหาดทะเล

และทะเลสาบ หรอกระทงแหลงน�าในบาน ซงกลมเสยง

ไดแกเดกแรกเกดถง3ขวบเชนถงน�ากะละมงอางอาบน�า

เดกทารกโองทนงชกโครกในหองน�าสระวายน�าพลาสตก

สระวายน�าในบานอางเลยงปลาอางบวเปนตน

1.แหลงน�าภายในบานไมควรปลอยใหเดก

เลกอยใกลแหลงน�าโดยไมมใครดแล แมเพยงชวขณะ ควร

ปองกนไมใหเดกเขาถง เชน ปดประตหองน�า ปดฝาทนง

ชกโครกทงน�าในอางอาบน�าหรอกะละมง

2.แหลงน�าละแวกบานแหลงน�าธรรมชาต

หากมการดแลและก�าหนดสถานทเฉพาะโดยเจาหนาท

ชวพทกษ (lifeguard) อาจมความปลอดภย แตโดยทวไป

มกไมปรากฏ หลายครงทเดกโตมกจกรรมใกลแหลงน�าและ

ไมทราบอนตรายอาจพลดตกเขาไปในแหลงน�า

3.น�าในแมน�าและล�าธารการไหลของน�าไปส

ปลายน�าท�าใหเกดกระแสน�า โดยอาจท�านายยาก อาจเรว

และแรง มการเปลยนแปลงฉบพลน โดยอาจมองไมปรากฏ

ชดบนผวน�าการตดอยในกระแสน�าอาจยากในการเขาสฝง

มวลน�ามน�าหนกประมาณ1ตน/ลบ.ม.กระแสน�าประมาณ

2 ไมล/ชม.(3.2 กม./ชม) มแรงกระท�าถง 33 ปอนดตอ

ตารางนว(23.2ตน/ตร.ม.)ในขณะทกระแสน�า8ไมล/ชม.

(12.8 กม./ชม.) มแรงกระท�าถง 538 ปอนดตอตารางนว

(378.2 ตน/ตร.ม.) อาจตดกบหากอยระหวางสงกดขวางท

ไมเคลอนทเชนหนการลองแกงจากกรณดงกลาวกระแสน�า

หรอน�าเชยวทมนยส�าคญคอน�าเชยวทไหลเรวเกนกวา1นอต

(ประมาณ1.85กม./ชม.) โดยอาจสงเกตวสดทไหลลอยน�า

หากภายใน1นาทไปไกลเกนกวา100ฟตหรอ30เมตร

แสดงวาเชยวมนยส�าคญ

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


11

หน ง เขารบการรกษาในสถานพยาบาลนอกกระทรวงสาธารณสข โดยเฉพาะภาคเอกชน ทาใหไมไดขอมลทแทจรงทางระบาดวทยา นอกจากน ยงพบมรายงานวาการดแลข นตน หรอการปฐมพยาบาลไมเหมาะสมเปนจานวนมากกอนถงหนวยงานทใหการรกษาจาเพาะ

การไดรบบาดเจบจากสตวทะเลทเขารบการรกษา ในแผนกฉกเฉนในมลรฐชายฝงแหงหนงในออสเตรเลยพบวาอบตการณประมาณ 0.025% เกดจากหนาม และเงยงปลาทมใชกระเบน (ประมาณรอยละ 40) จากเงยงกระเบน (รอยละ 20) ทเหลอเกดจากแมงกะพรนพษ หอยบาด โดนหนามเมนทะเล ฉลามกด เงยงกงมงกร และปะการง สาหรบการรายงานการบาดเจบจากสงมชวตในทะเลในประเทศไทยยงคงมขอมลจากด จากการศกษาทบทวนเวชระเบยนใน

สถานพยาบาลจงหวดชายทะเล หลายแหงพบการสมผสแมงกะพรนพษในอตราประมาณ 0.5-1.5 รายตอนกทองเทยว 1 ลานราย และตองเขารบการรกษาในสถานพยาบาล 0.1 รายตอ 1,000 ราย ผปวยประเทศไทยยงพบมรายงานการพบแมงกะพรนกลองในพ นท รวมกบมรายงานผปวยเสยชวตจากการสมผสแมงกะพรนพษอยางนอย 4 ราย ท งสองฝงของภาคใตท งหมด เปนชาวตางประเทศซงคาดวาเปนแมงกะพรนกลอง (box jellyfish) ทพบเปนปญหาของประเทศออสเตรเลย และมรายงานผปวยบางรายทมอาการรนแรง เชน น าทวมปอด รวมถงการรายงานผปวยกลมอาการอรคนจ (Irukandji Syndrome) จากแมงกะพรนกลมอรคนจ ในนานน าไทยยงไมเคยพบมรายงานผไดรบบาดเจบจากฉลามกดทเชอถอได

ประเภทของแหลงน าทเสยงตอการประสบภย แหลงน าทอาจกอใหเกดสถานการณฉกเฉนทางน า ม

ไดต งแตแหลงน าธรรมชาตรอบหรอละแวกบาน เชน แหลงน าใตถนบาน แหลงน าขง รองน า คน า บอน า แหลงน าเพอการเกษตร ลาคลอง แมน า หนอง บง ชายหาด ทะเลและทะเลสาบ หรอกระทงแหลงน าในบาน ซงกลมเสยง ไดแก เดกแรกเกดถง 3 ขวบ เชน ถงน า กะละมง อางอาบน าเดกทารก โอง ทนงชกโครกในหองน า สระวายน าพลาสตก สระวายน าในบาน อางเล ยงปลา อางบว เปนตน

1. แหลงน าภายในบาน ไมควรปลอยใหเดกเลกอยใกลแหลงน าโดยไมมใครดแล แมเพยงชวขณะ ควรปองกนไมใหเดกเขาถง เชน ปดประตหองน า ปดฝาทนงชกโครก ท งน าในอางอาบน า หรอ กะละมง

2. แหลงน าละแวกบาน แหลงน าธรรมชาตหากมการดแลและกาหนดสถานท เฉพาะโดยเจาหนาทชวพทกษ (lifeguard) อาจมความปลอดภย แตโดยทวไปมกไมปรากฏ

หลายคร งท เดกโตมกจกรรมใกลแหลงน าและไมทราบอนตราย อาจพลดตกเขาไปในแหลงน า

3. น าในแมน าและลาธาร การไหลของน าไปสปลายน าทาใหเกดกระแสน า โดยอาจทานายยาก อาจเรวและแรง มการเปลยนแปลงฉบพลน โดยอาจมองไมปรากฏชดบนผวน า การตดอยในกระแสน าอาจยากในการเขาสฝง มวลน ามน าหนกประมาณ 1 ตน/ลบ.ม. กระแสน าประมาณ 2 ไมล/ชม.(3.2 กม./ชม) มแรงกระทาถง 33 ปอนดตอตารางน ว (23.2 ตน/ตร.ม.) ในขณะทกระแสน า 8 ไมล/ชม.(12.8 กม./ชม.) มแรงกระทาถง 538 ปอนดตอตารางน ว (378.2 ตน/ตร.ม.) อาจตดกบหากอยระหวางสงกดขวางทไมเคลอนท เชน หน การลองแกง จากกรณดงกลาวกระแสน า หรอน าเชยว ทมนยสาคญคอ น าเชยวทไหลเรวเกนกวา 1 นอต (ประมาณ 1.85 กม./ชม.) โดยอาจสงเกตวสดทไหลลอยน า หากภายใน 1 นาท ไปไกลเกนกวา 100 ฟต หรอ 30 เมตร แสดงวาเชยวมนยสาคญ

ตารางแสดงกาลงของกระแสน าทความเรวตางๆ ทกระทาตอรางกายและเรอ ความเรวกระแส กระทาตอขา (กก.-ม.) กระทาตอตว (กก.-ม.) กระทาตอเรอเลก (กก.-ม.) 4.82 (2.6 นอต) 2.32 4.64 23.2 9.62 (5.2 นอต) 9.29 18.58 92.9 14.48 (7.8 นอต) 20.87 41.74 208.7 19.3 (10.4 นอต) 37.19 74.38 371.9

- นอต = 1 ไมลทะเลตอชวโมง = 1.15 ไมลตอชวโมง = 1.85 กโลเมตรตอชวโมง - 1 กก.-ม. หมายถง กาลงทใชในการเคลอนยายวตถ 1 กโลกรมไประยะทาง 1 เมตร

1-3

นอต = 1 ไมลทะเลตอชวโมง = 1.15 ไมลตอชวโมง = 1.85 กโลเมตรตอชวโมง

1 กก.-ม. หมายถง ก�าลงทใช ในการเคลอนยายวตถ 1 กโลกรมไประยะทาง 1 เมตร ดดแปลงจาก River Rescue, Ohio Department of Watercraft

4.เขอนหากเปดน�าผานระดบน�าจะขนเรว

กระแสน�าอาจดงคนหรอเรอทอยผวน�าปลายน�ามความ

อนตราย กระแสน�าหมนเวยน สามารถดงคน และสงของ

ยอนกลบไปทเขอนไดใหหลกเลยงการอยใกลเขอน

5 . ทะ เล เป นแหล งน� าท อ าจก อ ให เ ก ด

สถานการณฉกเฉนทางน�าไดมากเชน คลน กระแสน�ายอน

กลบรวมไปถงชายหาดตางๆ

ประเภทของหาดทะเลทเสยงตอการประสบภย

โดยทวไปแลวม5ประเภทพนฐานเรยงจาก

อนตรายจากสงสดมาต�าสดซงอาจเปลยนไปมาตามฤดกาลได

-Dissipative (BroadSurfZone) เปนหาดท

มอนตรายสงสดมพนทหาดทรายนอยคลนสงกระทบหาด

คลนและกระแสน�าแรง มสนทรายอยดานใน พนทคลนซด

ฝงกวางขวางมกไมมรปเกดขนไดบอยขณะมพาย

-LongshoreTroughคลนหวแตกขนาดใหญ

น�าลกพบในรองน�าใกลฝง มกระแสรป คลนแนวโนมม

ขนาดใหญขน

- Bar and Ripคลนสามารถพดนกวายน�าไปท

ขอบสนดอนทรายและเขาสรป

-LowTideTerraceเมอน�าขนสนดอนทรายอาจ

ถกปกคลมดวยน�าลก และกระแสรปมกมกระแสน�าขนลง

รวมดวย

-Reflect iveมคลนน อยทรายมกหยาบ

แนวน�าลกมกชนท�าใหน�าลกอยใกลฝง

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


12

ประเภทของอนตรายและการประสบภยทางน�า

อนตรายจากทะเลและแหลงน�าอนๆอาจแบง

อยางงายไดเปนอนตรายจากทางอบตเหตกายภาพเคมภาพ

และชวภาพโดยอนตรายจากอบ ต เหตทส�าคญทสด

ไดแกอบตเหตการจมน�าอนตรายทางกายภาพของน�า

ทส�าคญ ไดแก อณหภมรางกายต�า การปวยเจบจากการ

เปลยนแปลงความดนบรรยากาศเชนจากการด�าน�ารงสยว

(ultraviolet)ซงอาจท�าใหไหมแดดในระยะเฉยบพลน

ตอกระจกและมะเรงผวหนงในระยะยาวอนตรายทางเคม

ภาพไดแกการสมผสสารเคมทปนเปอนในน�าอนตราย

ทางชวภาพไดแกสงมชวตในน�าทอาจเปนอนตราย

รวมถงสารชวภาพและเชอกอโรคทอยในน�าหรอสงมชวต

ในน�านอกจากนอบตเหตทแมอาจไมเกยวกบน�าโดยตรง

เชนอบตภยจากการจราจรทางน�าอบตภยจากการใช

ยานพาหนะในการนนทนาการและกฬาทางน�าเชนเจตสก

เซรฟ สกน�า เรอกลวย การแลนใบ (sailing) เรอแคน

เรอคายคลองแกงในล�าน�าจดเปนตนอบตภยจากการ

กระโดดน�าศรษะลงกระแทกพนท�าใหมการบาดเจบของ

ศรษะคอและกระดกสนหลงพบวาเปนเหตใหเกดการ

ปวยเจบในลกษณะทคลายกบอบตเหตทางบกนนกอาจ

มการปวยเจบทางน�า เชน จมน�าเพมเตมไดเชนกน และ

มความส�าคญในการด�าเนนมาตรการในการปองกนการ

บาดเจบของศรษะคอและกระดกสนหลงของผ ปวยท

ไดรบบาดเจบทางน�ากจกรรมในการสมผสน�าพบวา

อาจมความส�าคญโดยอาจสมผสกบน�าในระดบท

แตกตางกนตงแตระดบไมสมผสเลยเชนอย บน

ยานพาหนะทางน�าอยบรเวณชายหาดระดบสมผส

เลกนอย เชน มอ เทา สมผสน�า และระดบสมผส

อยางเตมรป เชน วายน�า ด�าน�า เปนตน หากแตทก

ระดบสามารถพบการบาดเจบเหตทางน�าได แตอาจม

ลกษณะเฉพาะทแตกตางกนตามกจกรรมทพบในกลม

ตางๆ

การประสบภยทางน�าและการปวยเจบ

ปวยทางน�าทส�าคญสวนใหญเปนไปในลกษณะเชน

เดยวกนกบการปวยเจบในฝ งหากแตลกษณะการ

ปวยเจบหลายชนดมความจ�าเพาะและตองการทกษะ

ในการดแลฉกเฉนอยางถกตองเพอปองกนการพการ

หรอกระทงเสยชวตสงทส�าคญอกประการหนงผปวย

เหลานมกประสบเหตอย ในสถานทมข อจ�ากดทาง

ดานทรพยากรการแพทยและหางไกลทางการแพทย

ปจจยทส�าคญตอการรอดชวตและไมพการสวนหนง

ขนอยกบการชวยชวตและการดแลขนตนในระยะกอน

ถงสถานพยาบาลการเคลอนยายและการสงตอดวย

พาหนะพเศษไปยงสถานพยาบาลทมขดความสามารถ

เหมาะสม

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


13

ประเภทของอนตรายและการประสบภยทางน�า

1. อนตรายจากน�าวน (Hydraulics)เกด

ขนจากการเบยงเบนทศทางน�าไหลของกระแสน�าอยาง

กะทนหน เชน กระแสน�าทไหลผาน ฝาย หรอเขอนเลกๆ

หรอ การทกระแสน�าซงมทศทางทตางกนไหลมาบรรจบกน

จนท�าใหเกดกระแสน�าทมทศทางไหลลงในแนวดงและอาจ

มความแรงพอทจะกดวตถหรอคนใหจมลง

2.อนตรายจากคลนคลนคอการเคลอนทของ

พลงงานผานตวกลางมการขจด(การเคลอนทสทธ)เปนศนย

คลนจะเกดขนบรเวณรอยบรรจบ(ผว)ของตวกลาง2ชนด

เชนผวทะเลกบบรรยากาศสาเหตทท�าใหเกดคลนในทะเล

เกดจาก3ปจจยไดแกความแรงระยะเวลาและระยะทาง

ของลมทพด ยงนานและแรงคลนยงมขนาดใหญจนกระทง

เกดคลนใตน�า(swell)

- ความยาวคลน (Wave length,L) คอระยะ

ระหวางยอดคลน2ยอดทตดกน

-แอมปลจด(Amplitude,a)คอความสงระหวาง

ระดบน�านงถงยอดคลน(Crest)หรอทองคลน(Through)

- ความสงคลน (Height, H) ระยะระหวางยอด

คลนกบทองคลน

-คาบคลน(Period,T)คอเวลาทยอดคลน2ลก

จะเคลอนทผานจดใดจดหนงทอยคงท

- ความถคลน (Frequency, f) คอจ�านวนลก

คลนทผานจดสงเกตภายในหนงหนวยเวลามคาเปนสดสวน

ผกผนกบคาบเวลา(1/T)

- ค ว า ม เ ร ว ข อ ง ค ล น ค� า น ว ณ ไ ด จ า ก

ความยาวคลน(L)/คาบคลน(T)

-ความชนของคลน(Steepness)ถกก�าหนดให

มคาเทากบความสงคลน(H)/ความยาวคลน(L)

คลนทสามารถท�าใหเกดอนตรายทส�าคญไดแก

อนตรายทเกดจากจาก คลนทเกดจากลม (Wind Wave)

คลนซดฝง(Surge)สนาม(Tsunami)และคลนหวแตก

ภาพองคประกอบของคลน

- Ripple,Wind wave, และ Swell เกดจาก

ลมตรงรอยตอระหวางบรรยากาศกบผวน�า Rippleจะเปน

คลนพรวขนาดเลกๆบนผวน�าเกดจากลมในพนทWind

Waveคอคลนทเกดจากลมโดยทวไปมคาบและความสง

คลนมากกวา Ripple สวน Swell คอคลนเนองจากลม

ทเคลอนตวมาจากทะเลไกลจะมคาบและความสงคงท

ในชวงทลมบรเวณชายฝ งสงบเราจะเหนSwellทเขา

กระทบฝงไดอยางชดเจน

- คลนซดฝง (Surges)แบงออกเปน2ประเภท

คอ คลนซงเกดจากพายเรยกวา Storm Surge และคลน

ทเกดจากลมรสม เรยกวา Monsoon Surge ซงคลนทง

2ประเภทเปนลกษณะของคลนขนาดใหญทเกดในทะเล

และมหาสมทรขณะทพายหรอลมมรสมก�าลงเคลอนขนฝง

ความสงของคลนจะขนอย กบความแรงของพายและลม

มรสมคลนซดฝงนมก�าลงในการท�าลายลางสงมากดงเชน

ทเคยเกดทแหลมตะลมพกจงหวดนครศรธรรมราชเมอป

พ.ศ.2505ขณะทพายโซนรอน“แฮเรยต”เคลอนขนฝง

และอกเหตการณหนงคอทอ�าเภอทาแซะและอ�าเภอปะทว

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


14

จงหวดชมพรเมอครงพายไตฝน“เกย”เคลอนขนฝงเมอ

ปพ.ศ.2523คลนซดฝงนเกดในขณะทพายหรอลมมรสม

มทศทางเคลอนขนฝ งโดยท�าใหเกดคลนขนาดใหญโถม

เขาใสบรเวณทพกอาศยอยบรเวณชายฝงทะเลเปนจ�านวน

มากประเทศไทยมบรเวณทไดรบผลกระทบจากคลนซดฝง

- คลนซดฝง (Surges) แบงออกเปน 2 ประเภท คอ คลนซงเกดจากพายเรยกวา Storm Surge และคลนทเกอดจากลมรสม เรยกวา Monsoon Surge ซงคลนทง 2 ประเภท เปนลกษณะของคลนขนาดใหญทเกดในทะเลและมหาสมทรขณะทพายหรอลมมรสมกำลงเคลอนขนฝง ความสงของคลนจะขนอยกบความแรงของพายและลมมรสม คลนซดฝงนมกำลงในการทำลายลางสงมาก ดงเชนทเคยเกดทแหลมตะลมพก จงหวดนครศรธรรมราช เมอป พ.ศ.2505 ขณะทพายโซนรอน “แฮเรยต” เคลอนขนฝง และอกเหตการณหนงคอทอำเภอทาแซะและอำเภอปะทว จงหวดชมพร เมอครงพายไตฝน “เกย” เคลอนขนฝง

เมอป พ.ศ.2523 คลนซดฝงนเกดในขณะทพายหรอลมมรสมมทศทางเคลอนขนฝง โดยทำใหเกดคลนขนาดใหญโถมเขาใสบรเวณทพกอาศยอยบรเวณชายฝงทะเลเปนจำนวนมาก ประเทศไทยมบรเวณทไดรบผลกระทบจากคลนซดฝงโดยตรงคอ บรเวณภาคใตตอนลางฝงตะวนออกตงแต จงหวดชมพร ลงไป ในชวงอทธพลของลมมรสมตะวนเฉยงใต (Northeast Monsoon) ตงแต เดอน ตลาคม ถง กมภาพนธ และในชวงทพายเคลอนตวจากอาวไทยขนสฝงในชวงเดอนพฤศจกายนถงธนวาคม ความรนแรงของคลนพายซดฝงจะมากนอยขนอยกบความแรงของพายขณะเคลอนตวขนฝง พายทมความแรงมากจะกอใหเกดความเสยหายมาก ผลกระทบทเกดจากคลนพายซดฝงคอ ทำใหเกดคลนสง โถมขนฝงกวาดทำลายทรพยสนตางๆ ทำใหเกดความเสยหายทงแกชวตและทรพยสนทอยบรเวณรมฝงทะเลเปนจำนวนมาก !

แสดงความสมพนธระหวางระดบความรนแรงของพาย ความเรวลม และความสงของคลนซดฝง

ระดบความรนแรง (Category)

ความเรวลม (กโลเมตรตอชวโมง) (Wind speed km/hr)

ความสงของคลนซดฝง (Storm surge wave high)

1 119-153 1.2-1.5

2 154-177 1.5-2.4

3 178-209 2.4-3.6

4 210-249 3.6-5.4

5 >211 >5.4

โดยตรงคอ บรเวณภาคใตตอนลางฝงตะวนออกตงแต

จงหวดชมพร ลงไป ในชวงอทธพลของลมมรสมตะวน

เฉยงใต(NortheastMonsoon)ตงแตเดอนตลาคม

ถงกมภาพนธและในชวงทพายเคลอนตวจากอาว

ไทยขนสฝงในชวงเดอนพฤศจกายนถงธนวาคมความ

รนแรงของคลนพายซดฝงจะมากนอยขนอยกบความ

แรงของพายขณะเคลอนตวขนฝงพายทมความแรง

มากจะกอใหเกดความเสยหายมากผลกระทบทเกด

จากคลนพายซดฝ งคอท�าใหเกดคลนสงโถมขนฝ ง

กวาดท�าลายทรพยสนตางๆท�าใหเกดความเสยหาย

ทงแกชวตและทรพยสนทอย บรเวณรมฝงทะเลเปน

จ�านวนมาก

ภาพน�าเออลนฝงและคลนซดฝงเนองจากมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ อ.ปากผนง จ.นครศรธรรมราช

- สนาม (Tsunami) เปนคลนยาวเกดจาก

แผนดนสนสะเทอนอยางรนแรงเชนรอยแยกเปลอกโลก

เคลนตวแผนดนถลมใตน�าหรอภเขาไฟชายฝงหรอใตน�า

ระเบดสนามอาจเปนคลนทมสนเดยวกอนสนคลนจะมา

อาจมทองคลนมากอนท�าใหระดบน�าชายฝงลดลงมากและ

หลงคลนใหญเคลอนทผานไปแลวจะมคลนขนาดเลกเกด

ขนตอทายมาตามล�าดบสนามมความยาวคลน100-200

กโลเมตรความสงคลนในทะเลอาจจะเพยง1-2เมตรซงไม

สามารถสงเกตดวยสายตาเปลาไดเนองจากความยาวคลน

ยาวมากแตเมอเคลอนเขาสฝงจะท�าใหระดบน�าสงขนไดถง

15เมตรขนอยกบระดบความรนแรงของแผนดนไหวและ

ความหางจากศนยกลางของแผนดนไหวภาพแสดงประเภทของคลน

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


15

-คลนหวแตก (Breaker) เมอคลนเคลอน

เขาหาฝงความเรวจะลดลงตามความลกของน�าเมอ

น�าตนมากๆความเรวทสนคลน(Crest)จะมากกวา

ททองคลน(Trough)จนในทสดสนคลนจะแตกตว

หนาทองคลนตวหนาลกษณะการแตกตวของคลน

จะขนอยกบความลาดเอยงของชายหาดถาชายหาด

ลาดมากคลนจะคอยๆแตกตวเรยกวาSpillingBreaker

จะปรากฏฟองอากาศบรเวณสนคลนถาชายหาดม

ความลาดชนปานกลางคลนจะแตกตวแบบเปนวงเรยกวา

PlungingBreakerการแตกตวของคลน2ลกษณะน

เหมาะแกการเลนกระดานโตคลนถาชายหาดมความ

ลาดชนมากๆคลนจะแตกตวเปนโฟมขณะทระดบน�าเพม

สงขน(CollapsingBreaker)กอนทจะมวนเปนวงและถา

ชายหาดมความชนมากๆคลนจะไมแตกตวแตจะเหนระดบ

น�าสงขน(SurgingBreaker)

อนตรายทเกดจากคลนบอยครงทจะทำใหเกดความไมปลอดภย โดยคลนอาจมขนาดใหญยงลมแรง ยงนาน ยงไกล คลนยงมขนาดใหญ และมอำนาจทจะเคลอนยายวตถขนาดใหญ และกดผคนใหจมลง 3.อนตรายจากกระแสนำ

! คลนทเขากระทบฝงเปนมมเฉยงจะทำใหเกดกระแสนำชายฝงไหลขนานไปกบชายฝง (Longshore current) ซงเปนขบวนการเคลอนทรายไปตามชายฝงเกดเปนจะงอย(Spit)ตามปากแมนำ หรอเปนสนทรายเลยบชายฝง บรเวณชายฝงทคลนแตกตวแลวนำมวลนำเคลอนเขามาปะทะกน เมอมวลนำไมมทจะไปตามชายฝงกจะไหลออกนอกชายฝงเกดเปนกอนมวลนำทไหลตงฉากกบชายฝง เราเรยกวา Rip current กระแสนำนจะพดพาตะกอนออกนอกชายฝงรวมทงนกวายนำทบงเอญพลดเขามาอยในมวลของนำของRip current เมอรสกวาอยในอาณาเขตของRip current ใหวายนำขนานกบฝงจนออกนอกเขตของRip current จงวายกลบเขาฝง อยาวายทวนนำกลบเขาฝงภายในเขตRip current เพราะจะเหนอยกอนกนถงฝงและอาจจมนำตายไดดงทปรากฎเปนขาวอยบอยๆในประเทศไทย

!

ภาวะทะเล (Sea State)

ลกษณะของทะเล ความสงคลน (เมตร)

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ทะเลสงบ (เรยบเหมอนกระจก-Glassy) Calm ทะเลสงบ (พรวนอยๆ – ripples) Calm ทะเลเรยบ (เปนละลอกนอยๆ-wavelets) Smooth ทะเลมคลนเลกนอย Slight ทะเลมคลนปานกลาง Moderate ทะเลมคลนเลกจด Rough ทะเลมคลนจดมาก Very Rough ทะเลมคลนใหญ High ทะเลมคลนใหญมาก Very High ทะเลบา Phenomenal

0 0-0.1 0.1-0.5 0.5-1.25 1.25-2.5 2.5-4 4-6 6-9 9-14 >14

-สนาม (Tsunami) เปนคลนยาวเกดจากแผนดนสนสะเทอนอยางรนแรง เชน รอยแยกเปลอกโลกเคลนตว แผนดนถลมใตนำ หรอภเขาไฟชายฝงหรอใตนำระเบด สนามอาจเปนคลนทมสนเดยว กอนสนคลนจะมาอาจมทองคลนมากอนทำใหระดบนำชายฝงลดลงมากและหลงคลนใหญเคลอนทผานไปแลว จะมคลนขนาดเลกเกดขนตอทายมาตามลำดบ สนามมความยาวคลน 100-200 กโลเมตร ความสงคลนในทะเลอาจจะเพยง 1-2 เมตร ซงไมสามารถสงเกตดวยสายตาเปลาไดเนองจากความยาวคลนยาวมาก แตเมอเคลอนเขาสฝงจะทำใหระดบนำสงขนไดถง 15 เมตร ขนอยกบ ระดบความรนแรงของแผนดนไหว และความหางจากศนยกลางของแผนดนไหว !

! ภาพแสดงประเภทของคลนแตละแบบ !

- คลนหวแตก (Breaker) เมอคลนเคลอนเขาหาฝง ความเรวจะลดลงตามความลกของนำ เมอนำตนมากๆ ความเรวทสนคลน (Crest) จะมากกวาททองคลน (Trough) จนในทสดสนคลนจะแตกตวหนาทองคลนตวหนา ลกษณะการแตกตวของคลนจะขนอยกบความลาดเอยงของชายหาด ถาชายหาดลาดมากคลนจะคอยๆแตกตว เรยกวาSpilling Breaker จะปรากฏฟองอากาศบรเวณสนคลน ถาชายหาดมความลาดชนปานกลางคลนจะแตกตวแบบเปนวง เรยกวา Plunging Breaker การแตกตวของคลน 2ลกษณะนเหมาะแกการเลนกระดานโตคลน ถาชายหาดมความลาดชนมากๆคลนจะแตกตวเปนโฟมขณะทระดบนำเพมสงขน (Collapsing Breaker) กอนทจะมวนเปนวง และถาชายหาดมความชนมากๆคลนจะไมแตกตวแตจะเหนระดบนำสงขน(Surging Breaker)

ความสมพนธระหวาง สภาวะทะเล ลกษณะของทะเล และความสงคลน

อนตรายทเกดจากคลนบอยครงทจะท�าใหเกดความ

ไมปลอดภยโดยคลนอาจมขนาดใหญยงลมแรง

ยงนาน ยงไกล คลนยงมขนาดใหญ และมอ�านาจทจะ

เคลอนยายวตถขนาดใหญและกดผคนใหจมลง

3.อนตรายจากกระแสน�า

คล นท เ ข ากระทบฝ ง เป นมม เฉ ยงจะ

ท�าใหเกดกระแสน�าชายฝ งไหลขนานไปกบชายฝ ง

(Longshorecurrent)ซงเปนขบวนการเคลอนทราย

ไปตามชายฝงเกดเปนจะงอย(Spit)ตามปากแมน�าหรอ

เปนสนทรายเลยบชายฝงบรเวณชายฝงทคลนแตก

ตวแลวน�ามวลน�าเคลอนเขามาปะทะกนเมอมวลน�า

ไมมทจะไปตามชายฝงกจะไหลออกนอกชายฝงเกด

เปนกอนมวลน�าทไหลตงฉากกบชายฝงเราเรยกวา

Ripcurrentกระแสน�านจะพดพาตะกอนออกนอ

กชายฝงรวมทงนกวายน�าทบงเอญพลดเขามาอยใน

มวลของน�าของRipcurrentเมอร สกว าอย ใน

อาณาเขตของRipcurrentใหวายน�าขนานกบฝงจนออก

นอกเขตของRipcurrentจงวายกลบเขาฝงอยาวายทวน

น�ากลบเขาฝงภายในเขตRipcurrentเพราะจะเหนอย

กอนถงฝ งและอาจจมน�าตายไดดงทปรากฎเปนขาวอย

บอยๆในประเทศไทย

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


16

กระแสน�าย อนกลบ(Ripcurrents)หรอ

กระแสรปพบเปนสาเหตการจมน�าชายฝ งขณะเลนน�า

หรอวายน�าในแตละปกระแสน�านคอมวลน�าเคลอนทออก

สทะเล ชออนๆ อาจเรยกวา คลนดอกเหด คลนดดออก

เปนตน เกดจากน�าหาทางออกสทะเล โดยทวไปเกดจาก

คลนชดใหญเขาถงหาดท�าใหมมวลน�าอยใกลฝงน�าไหล

กลบคนสทะเลในรปกระแสน�ายอนกลบน มความเขาใจผด

วากระแสน�านดงคนลงไปใตน�าหากแตความเปนจรงแลว

ไมไดดงคนไปใตน�าสวนใหญผคนจะพยายามวายตานจน

กระทงหมดแรงไมสามารถลอยตวตอไปไดโดยทวไปอาจ

กลาวไดวายงมเซรฟขนาดใหญกระแสน�ายอนกลบยงทว

ความรนแรงกระแสน�ายอนกลบพบเปนปญหาส�าคญทเปน

เหตน�าใหมการเสยชวตจากการจม น�า ตามชายหาดทมชอ

เสยงในประเทศเชนหาดแมร�าพงจ.ระยองหาดทรายขาว

เกาะชาง จ.ตราดและหาดกะรนกะตะ จ.ภเกต เปนตน

เนองจากไมมความรหรอเขาใจธรรมชาตของคลนและการ

เอาชวตรอดจากกระแสน�า

กระแสน�ายอนกลบมกเกดจากการทมสนดอน

ทราย (sand bar) กอตวขนนอกฝง โดยน�าไหลยอนทาง

ผานทางชองของสนดอนทรายนสวนใหญกระแสน�าจะ

ออนก�าลงลงเมอเลยสนดอนทรายนอนตรายเกดจาก

กระแสแรงและเรวบอยครงทเรวกวาจะสามารถวายตาน

ในหาดทมการเลนคลนพบไดบอย ยงคลนสง อาจพบได

นอยลงแตรนแรงแรงกวา แมวากระแสน�ามกออนแรงใน

ระยะใกลฝง แตอาจอยในน�าลกทไมสามารถยนถง ไมบอย

นกทจะไกลเกนกวา30เมตร

สญญาณ5ชนดทพบไดบอยทบงชถงกระแส

น�ายอนกลบไดแก

-น�าเปลยนเปนสน�าตาลจากทรายทโดนกวนให

ขนขนมาจากทองน�า

-โฟมบนผวน�าทอยไกลฝงไปกวาคลนหวแตก

-คลนหวแตกแตกออกทางสองดานของรป

-เศษขยะลอยเขาสทะเล

-มลกษณะระลอกคลนเลกๆขณะทบรเวณรอบ

ดานสงบ

หากแตกระแสน�ายอนกลบไมจ�าเปนตองพบ

ทง 5 สญญาณดงกลาว และอาจมเพยง 1-2 อยางกได

คอนขางยากทคนไมไดรบการฝกอบรมจะชชดกระแส

น�ายอนกลบได และอาจแตกตางกนไปในแตละประเภท

ยงมลมจด คลนเยอะ ยงชชดยาก สนดอนทราย (sand

bars)มกกอตวขนตอกนกบกระแสน�ายอนกลบ

ประเภทของกระแสน�ายอนกลบ4ประเภท

- แบบถาวร (permanent) อยในต�าแหนง

เดมเปนเดอน หรอเปนป เกดในทองทะเลทไมคอย

เปลยนแปลงสภาพ หรอคงทนเปลยนแปลงนอยมาก

หรอมปจจยเออเชนรองหนชายฝงปะการงทอระบาย

น�า หรอสงกอสรางถาวร เชน ทาเรอ ก�าแพงกนคลน

(jetty)

- แบบประจ�าท (fixed) อยในต�าแหนงเปน

เปนชวโมงหรอหลายเดอนขนอยกบสภาพทองทะเล

- และการเคลอนยายของทราย มกเกดจาก

ชองหรอรางททองทะเลโดยมทรายรองรบ

-แบบวาบ(flash)เกดขนชวคราวในทใดกได

เกดจากเซรฟขนาดใหญกอตวในหวงเวลาอนสนท�าให

มวลน�าไหลกลบทะเล เกดโดยไมมสญญาณเตอน และ

เกดคอนขางสน

- แบบทองเทยว (traveling) รปนเดนทางไป

ตามความยาวของหาดแลวคอยๆ ออนก�าลงไป เกดจาก

คลนชายฝง(littoralcurrent)ทมก�าลงแรง

ภาพแสดงกระแสน�ายอนกลบ (Rip currents) ทหาดแหงนง จ.ภเกต

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


17

4.อนตรายจากสภาพอากาศ

สภาพอากาศทเลวรายอาจมผลตอผคนทก�าลง

ท�ากจกรรมในทะเลหรอบรเวณหาดเชนการเกดสภาวะ

คลนแรงทศนวสยต�าน�าทวมหรอกระแสน�าแรงซงสงท

กลาวมาบางสวนนอาจจะเปนผลมาจาก ลมทพดแรง หรอ

ลมกระโชกแรงเปนครงคราวและฝนทตกหนกเปนตน

อนตรายจากสภาพอากาศทส�าคญซงสงผลตอ

การท�ากจกรรมในทะเลหรอบรเวณชายหาดไดแกพาย

หมนเขตรอน (Tropical Storm) พายฟาคะนอง (Thun-

derstorm)มรสมทมก�าลงแรง(Monsoon)และรองมรสม

(MonsoonTrough)

- พายหมนเขตรอน (Tropical Cyclones)

พายหมนเขตรอนหมายถงลมแรงทพดเวยน

เขาหาศนยกลางเปนภยธรรมชาตรนแรงทมนษยประสบ

อยทกวนนสงผลกระทบใหสญเสยชวตและทรพยสมบต

เปนอยางมากเมอพายหมนเขตรอนมก�าลงลมสงสดจะมชอ

เรยกแตกตางออกไปตามถนทอยเชนบรเวณมหาสมทร

แปซฟ คตะวนตกและใต เรยกว า“ไต ฝ น”บร เวณ

มหาสมทรแอตแลนตคและแปซฟคตอนเหนอเรยกวา

“เฮอรเคน” บรเวณมหาสมทรอนเดย เรยกวา “ไซโคลน”

และมบางประเทศใช ชอพเศษเช นบรเวณประเทศ

ฟลปปนส เรยกวา“บาเกยว”และประเทศออสเตรเลยฝง

ตะวนตกเรยกพายหมนเขตรอนวา“วลล-วลล”

พายหมนเขตรอนเปนปรากฏการณธรรมชาตซง

สามารถท�าความเสยหายไดรนแรงและเปนบรเวณกวาง

มลกษณะเดน คอ มศนยกลางหรอทเรยกวา ตาพาย เปน

บรเวณทมลมสงบอากาศโปรงใสโดยอาจมเมฆและฝน

บางเลกนอยลอมรอบดวยพนทบรเวณกวางรศมหลายรอย

กโลเมตร ซงปรากฏฝนตกหนกและพายลมแรง ลมแรงพด

เวยนเขาหาศนยกลาง ดงนนในบรเวณทพายหมนเขตรอน

เคลอนทผานครงแรกจะปรากฏลกษณะอากาศโปรงใส

เมอดานหนาของพายหมนเขตรอนมาถงปรากฏลมแรง

ฝนตกหนกและมพายฟาคะนองลมกระโชกแรงและ

อาจปรากฏพายทอรนาโดในขณะตาพายมาถงอากาศ

จะโปรงใสอกครงและเมอดานหลงของพายหมนมาถง

อากาศจะเลวรายลงอกครงและรนแรงกวาครงแรก

คณลกษณะของพายหมนเขตรอน

พายหมนเขตรอนเรมตนการกอตวจาก

หยอมความกดอากาศต�าก�าลงแรงซงอยเหนอผวน�า

ทะเลในบรเวณเขตรอนและเปนบรเวณทกล มเมฆ

จ�านวนมากรวมตวกนอยโดยไมปรากฏการหมนเวยน

ของลมหยอมความกดอากาศต�าก�าลงแรงน เมออยใน

สภาวะทเอออ�านวยกจะพฒนาตวเองตอไปจนปรากฏ

ระบบหมนเวยนของลมอยางชดเจนลมพดเวยนเปน

วนทวนเขมนาฬกาในซกโลกเหนอ

ภาพการเปลยนแปลงลกษณะของพายหมนเขตรอนซงถายจากดาวเทยม

พายหมนในแตละชวงของความรนแรงและ

มคณสมบตเฉพาะตวและเปลยนแปลงไปตามสภาวะ

แวดลอมดงนนสามารถแบงชนดของพายหมนเขต

รอนไดดงน

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


18

ประเทศไทยตงอยระหวางบรเวณแหลงก�าเนดของพาย

หมนเขตรอนทงสองฝงทะเลประกอบดวยฝงตะวนออก

คอมหาสมทรแปซฟกและทะเลจนใตสวนฝงตะวนตก

คอ อาวเบงกอล และทะเลอนดามน โดยพายมโอกาส

เคลอนจากมหาสมทรแปซฟกและทะเลจนใตเขาส

ประเทศไทยทางฝ งตะวนออกมากกวาทางตะวนตกซง

ปกตแลวประเทศไทยจะมพายเคลอนผานเขามาไดโดย

เฉลยประมาณ3-4ลกตอปโดยฝงทะเลอนดามนพายหมน

เขตรอนจะมผลกระทบในชวงเดอนพฤษภาคมและในชวง

เดอนตลาคมถงธนวาคมพายจะเรมสงผลกระทบตออาวไทย

- พายฟาคะนอง (Thunderstorms)

พายฝนฟาคะนอง(Thunderstorm)

เกดจากเมฆทกอตวขนในแนวดงขนาดใหญทเรยกวา

เมฆควมโลนมบส(Cumulonimbus)ซงเปนสาเหต

ภาพสรปลกษณะภมอากาศและการเคลอนตวของพายหมนเขตรอนทมผลกระทบตอประเทศไทย

ส�าคญทท�าใหเกดสภาพอากาศรนแรงเชนลมกระโชก

ฟาแลบฟาผาฝนตกหนกอากาศปนปวนลกเหบตกคลนสง

ภาพเมฆควมโลนมบสและเมฆทง 10 ชนด

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


19

การเกดพายฝนฟาคะนองมล�าดบ3ขนตอน

ไดแกขนกอตวขนเจรญเตมทและขนสลายตว

- ขนกอตว (Cumulus stage)เมอกลมอากาศ

รอนลอยตวขนสบรรยากาศพรอมกบการมแรงมากระท�า

หรอผลกดนใหมวลอากาศยกตวขนไปสความสงระดบหนง

โดยมวลอากาศจะเยนลงเมอลอยสงขนและควบแนนเปน

ละอองน�าเลกๆ เปนการกอตวของเมมควมลส ในขณะท

ความรอนแฝงจากการกลนตวของไอน�าจะชวยใหอตรา

การลอยตวของกระแสอากาศภายในกอนเมฆเรวมากยงขน

ซงเปนสาเหตใหขนาดของเมฆควมลสมขนาดใหญขน และ

ยอดเมฆสงเพมขนเปนล�าดบจนเคลอนทขนถงระดบบนสด

แลว(จดอมตว)จนพฒนามาเปนเมฆควมโลนมบสเราเรยก

กระแสอากาศทไหลขนวา“อพดราฟต”(Updraft)

- ขนเจรญเตมท (Mature stage)เปนชวงท

กระแสอากาศมทงไหลขนและไหลลงปรมาณความรอนแฝง

ทเกดขนจากการควบแนนลดนอยลงซงมสาเหตมาจาก

การทหยาดน�าฟ าทตกลงมามอณหภมต�าช วยท�าให

อณหภมของกลมอากาศเยนกวาอากาศแวดลอมดงนน

อตราการเคลอนทลงของกระแสอากาศจะมคาเพมขนเปน

ล� าดบ กระแสอากาศท เคล อนท ล งมาซ ง เ รยกว า

“ดาวนดราฟต” (Downdraft) จะแผขยายตวออกดานขาง

กอใหเกดลมกระโชกรนแรงโดยเฉพาะสวนทอยดานหนา

ของทศทางการเคลอนทของพายฟาคะนองซงจะกอใหเกด

อนตรายตอเรอหรอผทท�ากจกรรมในทะเลหรอชายหาด

- ขนสลายตว (Dissipate stage)เปนระยะท

พายฝนฟาคะนองมกระแสอากาศเคลอนทลงเพยงอยาง

เดยวหยาดน�าฟาตกลงมาอยางรวดเรวและหมดไปพรอมๆ

กบกระแสอากาศทไหลลงกจะเบาบางลง

การเกดพายฝนฟาคะนองในแตละครง

จะกนเวลานานประมาณ1-2ชวโมงซงพอจะล�าดบ

เหตการณไดดงน

1.อากาศรอนอบอาวเนองจากมวลอากาศ

รอนยกตวลอยขนเมอปะทะกบอากาศเยนดานบน

แลวควบแนนกลายเปนละอองน�าในเมฆและคลาย

ความรอนออกมาในรปของรงสอนฟราเรด

2. ทองฟามดมว อากาศเยน เนองจากการ

กอตวของเมฆควมโลนมบสมขนาดใหญมากจนบดบง

แสงอาทตยท�าใหอณหภมพนผวลดต�าลง

3. กระแสลมกรรโชกและมกลนดน เกดขน

เนองจากกระแสอากาศไหลลง(Downdraft)ภายใน

เมฆควมโลนมบสเปาลงมากระแทกพนดนและกลาย

เปนลมเฉอน(Windshear)

4.ฟาแลบ ฟาผา ฟารองเนองจากกระแส

ลมพดขนและลง (Updraft และ Downdraft) ท�าให

เกดการเหนยวน�าของประจไฟฟาในกอนเมฆและบน

พนดน

5.ฝนตกหนกเกดจากการสลายตวของ

กอนเมฆเปลยนเปนหยาดน�าฟาตกลงมาฝนและใน

บางครงมลกเหบตกลงมาดวย

6.คลนสงเกดจากกระแสลมทพดดวย

ความเรวสงและลมกระโชกทรนแรง

7.รงกนน�าเกดจากละอองน�าซงยงตกคาง

อยในอากาศหลงฝนหยดหกเหแสงอาทตยท�าใหเกด

สเปกตรม

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


20

-ลมมรสม(Monsoon)

ค� า ว า “Mon s o on ” น น ม า จ า ก

ค�าเดมวา “Mausim” เปนภาษาอาหรบ แปลวา ลม

ประจ�าฤด หรอลมตามฤดกาล ลมมรสมเปนระบบลม

ขนาดใหญทพดครอบคลมภมภาคทกวางใหญและ

มอทธพลตอลกษณะภมอากาศของพนทดงกลาว

การหมนเวยนในระบบน ขนอย กบการเยนตวลง

ของพนแผนดนอยางรวดเรวในชวงทเปนฤดหนาว

และการรอนขนอยางรวดเรวในชวงฤดรอนผลจาก

กระบวนการดงกลาวกอใหเกดการเปลยนแปลงความ

กดอากาศเปนบรเวณกวางจากฤดรอนสฤดหนาวและ

เปนสาเหตท�าใหเกดการหมนเวยนของกระแสลมกลบ

ทศทางกนในแตละฤดกาลบนพนทวปอนกวางใหญ

โดยทวไปแลวลมมรสมมกปรากฏเดนชดในบรเวณ

พนทกวางใหญและมลกษณะเปนพนทวปอยตดกบ

พนมหาสมทรอทธพลของลมมรสมทมตอประเทศไทย

-ลมมรสมตะวนตกเฉยงใตลมมรสมตะวน

ตกเฉยงใตจะพดปกคลมประเทศไทยระหวางกลาง

เดอนพฤษภาคมถงกลางเดอนตลาคมโดยมแหลง

ก�าเนดจากบรเวณความกดอากาศสงในซกโลกใต บรเวณ

มหาสมทรอนเดยเมอพดขามเสนศนยสตรลมมรสม

นจะน�าเอามวลอากาศชนจากมหาสมทรอนเดยมาส

ประเทศไทยท�าใหมเมฆมากและฝนตกชกทวไปโดย

เฉพาะอยางยงตามบรเวณชายฝ งทะเลและเทอกเขา

ดานรบลมจะมฝนมากกวาบรเวณอน

-ลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอหลงจาก

หมดอทธพลของลมมรสมตะวนตกเฉยงใตแลวประมาณ

กลางเดอนตลาคมจะมลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ

พดปกคลมประเทศไทยจนถงกลางเดอนกมภาพนธมรสม

นมแหลงก�าเนดจากบรเวณความกดอากาศสงในซกโลก

เหนอแถบประเทศมองโกเลย และจะพดเอามวลอากาศ

เยนและแหงจากแหลงก�าเนดเขามาปกคลมประเทศไทย

ท�าใหทองฟาโปรง อากาศหนาวเยนและแหง โดยเฉพาะ

ภาคเหนอ และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ สวนภาคใตจะ

มฝนชก โดยเฉพาะภาคใตฝงตะวนออก หรออาวไทยฝง

ตะวนตกทางตอนลางเนองจากลมมรสมนจะน�าความ

ชมชนจากอาวไทยเขามาปกคลม

-รองมรสม(MonsoonTrough)

ร องมรสมหรอร องความกด

อากาศต�า หรอในประเทศไทยนยมเรยกวา รองฝน ม

ลกษณะเปนแนวพาดขวางในแนวทศตะวนออกถง

ตะวนตก โดยจะอยในเขตรอนใกล ๆ กบเสนศนยสตร

ในร องความกดอากาศต�าหรอร องมรสมจะเป น

บรเวณทมความกดอากาศต�า มกระแสอากาศไหลขน-ลง

สลบกน มเมฆมากและฝนตกอยางหนาแนน เมอรองน

ประจ�าอยทใด หรอผานทใด มผลท�าใหบรเวณนน มฝน

ตกอยางหนาแนนไดรองมรสมส�าหรบประเทศไทยและ

ประเทศใกลเคยงเกดจากการปะทะกนของลมมรสม

ตะวนตกเฉยงใตและลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ

ลกษณะการเกดมรสมในประเทศไทย

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


21

เมอลมมรสมสองฝายนปะทะกนแลวจะท�าใหกระแส

อากาศพงขนเบองบนจงท�าใหเกดฝนตกเปนบรเวณกวาง

รองมรสมจะมความยาวหลายรอยกโลเมตรโดยทอดยาว

จากทศตะวนตกไปตะวนออกและอาจมความกวางทาง

แนวเหนอและใตมากกวารอยกโลเมตรรองมรสมยงแคบ

กยงมความรนแรงมากโดยจะมฝนหรอฝนฟาคะนองเปน

เวลาตดตอกน ถาหากรองมรสมนพาดประจ�าทอยหลาย ๆ

วนแลวจะมฝนตกหนกมากจนเกดภาวะน�าทวมได

ร องมรสมจะเลอนขนลงชาๆไปทางเหนอ

หรอทางใตตามแนวโคจร(Declination)ของดวงอาทตย

โดยจะลาหลงหรอช ากว าแนวโคจรของดวงอาทตย

อย ประมาณ1เดอนหรอกวาเลกนอยเชนแนวโคจร

ของดวงอาทตยจะเลอนจากใตไปเหนอผานภาคกลาง

ของประเทศไทยในตอนปลายเดอนเมษายนแล ว

แตรองมรสมจะเลอนจากภาคใตไปภาคเหนอผานภาค

กลางในปลายเดอนพฤษภาคมและอกครงหนงแนวโคจร

ของดวงอาทตยจะเลอนจากเหนอลงไปใตผานภาค

กลางในตอนกลางเดอนสงหาคมแตรองมรสมจะเลอน

จากเหนอลงไปใตผานภาคกลางในราวกลางเดอนหรอ

ปลายเดอนกนยายน

4.อนตรายจากน�าทวมฉบพลน

เป นสภาวะน� าท วมท เ กดขนเนองจาก

ฝนตกหนกในบรเวณพนท ซงมความชนมากและม

คณสมบตในการกกเกบน�าหรอต านน�าน อยเช น

บรเวณตนน�าซงมความชนของพนทมาก พนทปาทถก

ท�าลายไปท�าใหการกกน�าหรอการตานน�าลดนอยลง

น�าทวมฉบพลนมกเกดขนหลงจากฝนตกหนกไมเกน

6 ชวโมงและมกเกดขนในบรเวณทราบระหวางหบเขา

เนองจากน�าทวมฉบพลนมความรนแรงและเคลอนท

ดวยความรวดเรว โอกาสทจะปองกนและหลบหนจงม

นอย ดงนนความเสยหายจากน�าทวมฉบพลนจงมมาก

ทงชวตและทรพยสน

ภยพบตทางน�าและทางทะเลทกลาวขางตน มก

เปนสาเหตของการเสยชวตโดยการจมน�านอกเหนอไปจาก

การบาดเจบ

น�าทวมขง อ.หาดใหญ จ.สงขลา พ.ศ.2543(ภาพ : หนงสอพมพกรงเทพธรกจ)

น�าทวมฉลบพน อ.หลมสก จ.เพชรบรณ พ.ศ. 2544(ภาพ ซ หนงสอพมพกรงเทพธรกจ)

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


22

อกครงหนงแนวโคจรของดวงอาทตย จะเลอนจากเหนอลงไปใตผานภาคกลางในตอนกลางเดอนสงหาคม แตรองมรสมจะเลอนจากเหนอลงไปใตผานภาคกลางในราวกลางเดอนหรอปลายเดอนกนยายน 4.อนตรายจากนำทวมฉบพลน เปนสภาวะนำทวมทเกดขนเนองจากฝนตกหนกในบรเวณพนทซงมความชนมากและมคณสมบตในการกกเกบนำหรอตานนำนอย เชน บรเวณตนนำซงมความชนของพนทมาก พนทปาทถกทำลายไปทำใหการกกนำหรอการตานนำลดนอยลง นำทวมฉบพลนมกเกดขนหลงจากฝนตกหนกไมเกน ๖ ชวโมงและมกเกดขนในบรเวณทราบระหวางหบเขา เนองจากนำทวมฉบพลนมความรนแรงและเคลอนทดวยความรวดเรว โอกาสทจะปองกนและหลบหนจงมนอย ดงนนความเสยหายจากนำทวมฉบพลนจงมมากทงชวตและทรพยสน

ภยพบตทางนำและทางทะเลทกลาวขางตน มกเปนสาเหตของการเสยชวตโดยการจมนำ นอกเหนอไปจากการบาดเจบ สรปภยธรรมชาตทเกดขนในภาคตางๆ ของประเทศไทย

เดอน/ภาค เหนอตะวนออก เฉยงเหนอ

กลาง ตะวนออก ใต

ฝงตะวนออก ฝงตะวนตก

มกราคม อทกภย ฝนแลง

กมภาพนธ ไฟปา ไฟปา ฝนแลง

ฝนแลง ฝนแลง

มนาคม พายฤดรอน ไฟปา ฝนแลง

พายฤดรอน ไฟปา ฝนแลง

พายฤดรอน ฝนแลง

ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง

เมษายน พายฤดรอน ไฟปา ฝนแลง




พฤษภาคม อทกภย พายฤดรอน

อทกภย พายฤดรอน

อทกภย พายฤดรอน

อทกภย พายหมนเขตรอน อทกภย

อทกภย ฝนแลง

มถนายน อทกภย ฝนทงชวง

อทกภย ฝนทงชวง



อทกภย อทกภย

กรกฎาคม พายหมนเขตรอน อทกภย พายฝนฟาคะนอง ฝนทงชวง

พายหมนเขตรอน อทกภย พายฝนฟาคะนอง ฝนทงชวง

พายหมนเขตรอน พายฝนฟาคะนอง ฝนทงชวง



สงหาคม พายหมนเขตรอน อทกภย พายฝนฟาคะนอง

พายหมนเขตรอน อทกภย พายฝนฟาคะนอง




กนยายน พายหมนเขตรอน อทกภย พายฝนฟาคะนอง




ตลาคม พายหมนเขตรอน อทกภย พายฝนฟาคะนอง


อทกภย พายหมนเขตรอน อทกภย คลนพายซดฝง แผนดนถลม

พฤศจกายน อทกภย พายหมนเขตรอน อทกภย คลนพายซดฝง

ธนวาคม แผนดนถลม อทกภย

สรปภยธรรมชาตทเกดขนในภาคตางๆ ของประเทศไทย

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


23

อกครงหนงแนวโคจรของดวงอาทตย จะเลอนจากเหนอลงไปใตผานภาคกลางในตอนกลางเดอนสงหาคม แตรองมรสมจะเลอนจากเหนอลงไปใตผานภาคกลางในราวกลางเดอนหรอปลายเดอนกนยายน 4.อนตรายจากนำทวมฉบพลน เปนสภาวะนำทวมทเกดขนเนองจากฝนตกหนกในบรเวณพนทซงมความชนมากและมคณสมบตในการกกเกบนำหรอตานนำนอย เชน บรเวณตนนำซงมความชนของพนทมาก พนทปาทถกทำลายไปทำใหการกกนำหรอการตานนำลดนอยลง นำทวมฉบพลนมกเกดขนหลงจากฝนตกหนกไมเกน ๖ ชวโมงและมกเกดขนในบรเวณทราบระหวางหบเขา เนองจากนำทวมฉบพลนมความรนแรงและเคลอนทดวยความรวดเรว โอกาสทจะปองกนและหลบหนจงมนอย ดงนนความเสยหายจากนำทวมฉบพลนจงมมากทงชวตและทรพยสน

ภยพบตทางนำและทางทะเลทกลาวขางตน มกเปนสาเหตของการเสยชวตโดยการจมนำ นอกเหนอไปจากการบาดเจบ สรปภยธรรมชาตทเกดขนในภาคตางๆ ของประเทศไทย

เดอน/ภาค เหนอตะวนออก เฉยงเหนอ

กลาง ตะวนออก ใต

ฝงตะวนออก ฝงตะวนตก

มกราคม อทกภย ฝนแลง

กมภาพนธ ไฟปา ไฟปา ฝนแลง


มนาคม พายฤดรอน ไฟปา ฝนแลง



ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง

เมษายน พายฤดรอน ไฟปา ฝนแลง




การปวยเจบเหตทางน�าเป นปญหาทส�าคญ

อยางหนงทางสาธารณสขของประเทศไทยจากขอมลสถต

พบวาการปวยเจบเหตทางน�าในประชากรทวไปเปนรอง

เพยงแตอบตเหตการจราจรการปวยเจบเหตทางน�าท

มระดบความรนแรงมากทสดคอการจมน�าซงพบเปน

ปญหาทส�าคญของสาธารณสขไทยโดยเฉพาะในเดก

อายต�ากวา15ปสาเหตการจมน�าทเดนชดอยางหนง

คออบต เหตทางน� า ซ งสามารถมมาตรการในการ

ป องกนทมประสทธภาพได นอกจากการจมน�าแล ว

ภยพบตทางน�ายงพบเปนเหตส�าคญทท�าใหมผ ปวยเจบ

และเสยชวตการจดการทมประสทธภาพจะชวยลดการ

สญเสยไดการปวยเจบจ�าเพาะเชนการปวยเจบจาก

การด�าน�าพบวามแนวโนมสงขนเนองจากนกทองเทยว

ชาวตางชาตและชาวไทยทมกจกรรมการด�าน�าดวยสคบา

มากขนและจากขอมลการรายงานพบมอบตการณการ

ปวยเจบสงขนการปวยเจบจากการด�าน�าสคบาม

ความจ�าเพาะตองอาศยองคความรและทกษะเฉพาะ

ในการจดการดแลและสงตอผปวยไปยงสถานพยาบาล

ทมหองปรบแรงดนบรรยากาศสงเชนเดยวกนกบการ

ปวยเจบจากสตวน�าสตวทะเลทเปนอนตรายซงม

ความจ�าเพาะและตองอาศยองคความรในการใหการ

ดแลกอนถงโรงพยาบาลอยางเหมาะสมการจดการ

การปวยเจบเหตทางน�าทมประสทธภาพจะเปนการ

ลดการเสยชวตและทพพลภาพไดโดยเฉพาะการจมน�า

การปวยเจบเหตอบตเหตจราจรทางน�าการปวยเจบ

จากด�าน�าดวยสคบาการปวยเจบจากสตวน�าหรอ

สตวทะเลอนตรายซงการอบรมจะเปนการตอยอด

องคความรของบคลากรทางการแพทยใหมขดความ

สามารถสงขนในการรองรบการปวยเจบทอาจพบไดสง

ในพนทการปฏบตงาน

ขอมลการรายงานพบมอบตการณการปวยเจบสงข น การปวยเจบจากการดาน าสคบามความจาเพาะตองอาศยองคความรและทกษะเฉพาะในการจดการดแลและสงตอผปวยไปยงสถานพยาบาลท มห องปรบแรงดนบรรยากาศส ง เชนเดยวกนกบการปวยเจบจากสตวน า สตวทะเล ทเปนอนตรายซงมความจาเพาะและตองอาศยองคความรในการใหการดแลกอนถงโรงพยาบาลอยางเหมาะสม การจดการการ

ปวยเจบเหตทางน าทมประสทธภาพจะเปนการลดการเสยชวตและทพพลภาพได โดยเฉพาะการจมน า การปวยเจบเหตอบตเหตจราจรทางน า การปวยเจบจากดาน าดวยสคบา การปวยเจบจากสตวน าหรอสตวทะเลอนตราย ซงการอบรมจะเปนการตอยอดองคความรของบคลากรทางการแพทย ใหมขดความสามารถสงข นในการรองรบการปวยเจบทอาจพบไดสงในพ นทการปฏบตงาน

เอกสารอางอง

1. Tourist Statistics in Thailand 1998-2007. http://www2.tat.or.th/stat/web/static_index.php, accessed 15 June 2011 2. ธนษวฒน ชยกล. บทนาอนตรายจากทะเลบรเวณชายหาดและชายฝง. วารสารเวชศาสตรใตน า. ปท 3 ฉบบท 3 3. Public Safety and Aquatic Rescue 4. American Red Cross. Lifeguarding Manual 5. The United States Lifesaving Association Manual. Open Water Lifesaving. 2nd Ed. Pearson Publishing. 2003 6. NFPA 1006 2013

1-8

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


24

1.2 ความปลอดภยทางน าและการปองกน

วตถประสงคดานความร

- อธบายสาเหตของการเกดอบตเหต - อธบายกฎแหงความปลอดภยทางน าทวไป - อธบายหวงโซการรอดชวตจากการจมน า - อธบายอปกรณลอยตวสวนบคคล - อธบายการสอสารในพ นทหาด - อธบายการปองกนเพอใหเกดความปลอดภยทางน าในสถานการณตางๆ

วตถประสงคดานทกษะ - ทกษะในการสวมใสชชพ

ปจจยทเปนสาเหตของอบตเหต 3 ประการ ประการ

แรกคอ ผรบอบตเหต บคคลบางประเภทดเหมอนวาไดรบอบตเหตไดงายกวาบคคลทวไป ตอมาคอ สงทเปนเหต หรอสงททาใหเกดอบตเหต ตวการบางอยางทาใหเกดอบตเหตไดงายและบอย สดทายไดแก เวลาและสถานทเกดเหต

สงแวดลอมบางอยางบางเวลากอใหเกดอบตเหตไดงายและบอย ผลจากอบตเหตอาจกอใหเกด บาดแผลของผวหนง ศรษะ หรอ สมองบาดเจบ กระดกหก แผลจากวตถระเบด แผลจากกระสนปน แผลลวก-ไหม เปนตน

สาเหตของการเกดอบตเหต 1. สาเหตจากตวบคคล เปนสาเหตทสาคญทสดททาให

เกดอบตเหต มสาเหตเกดจากมสภาพรางกาย จตใจ ไมพรอม ขาดความรความชานาญหรอขาดประสบการณ ไม ประพฤตตนอยในกฎระเบยบขอบงคบ มความประมาท ไม ระมดระวง ขาดความรอบคอบ มความเชอในทางทผด รเทาไมถงการณ ใชเครองมอหรออปกรณผดประเภทของงาน

2. สาเหตจากตวเครองมอหรอยานพาหนะ สาเหตเกดจากช นสวนเครองจกรกลชารดขาดการบารงรกษา ขาดการทดลองตรวจสอบกอนนาไปใชงาน สภาพความพรอมใชงานของเรอ

3. สาเหตจากสภาพแวดลอม สาเหตเกดจากสภาพดนฟาอากาศไมด สภาพของทางสญจรไมด หรอ สภาพแวดลอมอนๆ ไมด

กฎความปลอดภยทางน าทวไป 1. ไมวายน าคนเดยว ควรวายกบเพอนหรอเปนกลม หรอ

ออยางนอยมผอนรวาเรากาลงลงเลนน าอยทใด 2. ไมวายน าออกไปไกลจากฝง ควรวายน าขนานฝง

3. ไมลงวายน า เลนน าในเวลากลางคน 4. ลงเลนน าหรอวายน าในบรเวณทจดไว ใหหรอม

เจ าหนาทชวพทกษคอยดแล

1-9

1.2 ควำมปลอดภยทำงน�ำ และกำรป องกน

Aquatic Safety and Prevention

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


25

5. ไม กระโดดลงน าในบรเวณน าต น น าขน หรอไมทราบ

สภาพใตน า 6. ไมควรลงเลนน าหากดมสรา เมายา อดนอน ออนเพลย 7. เตรยมชดวายน าทเหมาะสมสาหรบลงเลนน า หรอ

วายน า ไมควรใสกางเกงขายาวลงเลนน า 8. ไมควรลงเลนน าขณะมฝนตก หรอฝนฟาคะนอง 9. เดกเลกท งทวายน าเปนหรอไม เปน ต องมคนคอยดแล

ตลอดเวลาแมจะใชอปกรณชวยลอยน า

10. เตรยมอปกรณสาหรบชวยชวตไว เสมอ เชน หวงชชพ ไม เชอก ฯลฯ

11. ระมดระวง ดแล รบผดชอบความปลอดภย ของตนเองอยเสมอ

12. ใหข นจากแหลงน าทนท ทเหนน าขนแดงไหลผาน 13. ใหรบวงหนข นทสงทนทเมอเหนน าลดลงจากชายหาด

อยางรวดเรวและไกล

หวงโซการรอดชวตจากจมน า (Drowing Chain of Survival)การแกไขปญหาการปวยเจบจากการจมน า การ

เขาใจหวงโซของการรอดชวตจากการจมน าสาคญ และการแกไขจะรวมท งการปองกน การรองรบการจมน า โดยการเขาชวย การใหการดแล การเคลอนยาย และการสงตอ ดงน

1. การปองกน-ปลอดภยทางน า โดยการ - เดกทวายน าไมเปนตองอยหรอใกลแหลงน าใหอยใน

ระยะมอเอ อมถง - วายน าในพ นทปลอดภยทมเจาหนาทชวพทกษ - ลอมร ว 4 ดาน ของสระวายน าและสปา - สวมเส อชชพทกคร ง สาหรบเดก ผทวายน าออน

หรอเมอตองโดยสารเรอ - เรยนรในการวายน า และทกษะการเอาชวตรอดทาง

น า 2. รจกอาการคบขน-รองขอความชวยเหลอ โดยการ

- ผประสบภยแสดงสญญาณทตองการจะสอสาร - ตระหนกเสมอวาผประสบภยอาจไมโบกมอ หรอรอง

ขอความชวยเหลอ - แจงผอนไปตามความชวยเหลอ ขณะทเรายงอยเพอ

ชวยเหลอ - ขอความชวยเหลอจากคนรอบขาง ในขณะเดยวกน

อยาหลดสายตาจากผประสบภย

3. ใหลอยตวอยได-ปองกนการจมใตน า โดยการ - พยายามอยาลงน าเพอไมใหผประสบภยจมตวคณ - ใชกงไมหรอทอยาวในการยนเขาหาผประสบภย - หากคณกาลงจมน า อยาตกใจ - หากคณกาลงจมน า ใหโบกมอขอความชวยเหลอ

ในทนท และลอยตวไว 4. นาผประสบภยข นจากน า-หากปลอดภยในการทา

โดยการ - นาผประสบภยข นจากน า โดยไมจาเปนตองลงน า - ชวยเหลอผประสบภย โดยบอกทศทางการออกจาก

น า - หากตวผเขาชวยปลอดภย ใหเขาชวยโดยใชอปกรณ

ทลอยตวได 5. ใหการดแลตามกรณ -เรยกความชวยเหลอทาง

การแพทย โดยการ - หากไมหายใจ ใหเรมกฟนคนชพ โดยเรมผายปอด

กอนทนท - หากหายใจ ใหอยกบผประสบภยจนกวาความ

ชวยเหลอทางการแพทยจะมาถง สงถงมอแพทย หรอโรงพยาบาล หากมอาการ

การปองกนเพอใหเกดความปลอดภยทางน า หลกการปองกนอบตเหต ดาเนนได 3 ประการ คอ

1. แก ไขท ตวการหรออปกรณทท าให เกดอบต เหต เครองมอเครองใชควรออกแบบใหความปลอดภยแกผใช สงใดทชารดบกพรองใหรบซอมแซมแกไข

2. ใหความสนใจแกบคคลบางจาพวกทเสยงตอการเกด อบตเหต เชน ผดมสรา คนทสายตาและรางกายไมสมบรณ ผทเกยวของกบบคคลเหลาน ควรหาทางปองกนเปนพเศษ

3. ควบคมแกไขสงแวดลอมทกอใหเกดอบตเหต เชน จดการจราจรใหด ซอมแซมสวนทบกพรองหกพงใหคนสภาพด สงแวดลอมใดทมสถตเกดอบตเหตสงกวาปกต ผทเกยวของทกฝายควรวเคราะหหาหนทางปองกนแกไขโดยเรว

1-10

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


26

หวงโซรอดชวตจากการปวยเจบทางน�า(water-relatedcasualtiessurvival)

เชน เดยวกนกบการแกปญหาการปวยเจบจาก

การจมน�า การเขาใจหวงโซของการรอดชวตจากการปวย

เจบทางน�าส�าคญโดยเนอหาสาระส�าคญไดกลาวไวแยก

ตามแตละหมวดในคมอฉบบนโดยมหวขอหลกดงน

1.การปองกน(Prevention)

ชวพทกษ(lifeguarding)เปนอกหนงบรบท

ทส�าคญในการแกไขปญหาของชายฝ งของประเทศโดย

เฉพาะประเทศทมแหลงทองเทยวชายฝงตวอยางเชน

สหรฐอเมรกา องกฤษ ออสเตรเลย เปนตน หากแตการ

พฒนาของชวพทกษในประเทศไทยจากภาครฐมการ

พฒนาเรมตนพบวามทจงหวดภเกตภายใตการวาจาง

บรษทขององคกรบรหารสวนทองถนหากแตยงไมมการ

ประสานงานกบระบบบรการการแพทยฉกเฉนอยาง

สอดคลองเหมาะสม การพฒนาระบบชวพทกษนบเปนอก

หนงระบบทมความส�าคญเนองจากขอมลการศกษาหลาย

การศกษาตางใหความเหนสอดคลองกนในการชวยเหลอ

ใหผประสบภยรอดชวตจากการปวยเจบทางน�าเนองจาก

การเกดเหตนนยากทระบบการแพทยฉกเฉนจะเขาถงหรอ

ใหการชวย เหลอไดทนเวลา ซงสงผลตออตราการรอดชวต

หรอกระทงอตราทตองน�าสงสถานพยาบาลตวอยางหนง

ของการศกษาผมวาหากไมมระบบดงกลาวผประสบภย

ทไดรบการชวยเหลอจากผเหนเหตการณ มอตราทตองได

รบการก ฟ นคนชพถงรอยละ30หากมระบบดงกลาว

การชวยชวตประสบความส�าเรจมเพยงรอยละ0.5จ�าเปน

ตองไดรบการกฟนคนชพและเพยงรอยละ6เทานนทตอง

น�าสงสถานพยาบาลทงนยงไมนบถงการปวยเจบทอาจขน

กระทงเสยชวตของผเหนเหตการณและเขาใหการ

ชวยเหลอ

หวงโซรอดชวตจากการปวยเจบทางน�า(water-relatedcasualtiessurvival)

2.การเขาชวยเหลอ(Rescue)

3.การดแลรกษา(Care)

4.การเคลอนยายและสงตอ(Transportation

andEvacuation)

5. ไม กระโดดลงน าในบรเวณน าต น น าขน หรอไมทราบ

สภาพใตน า 6. ไมควรลงเลนน าหากดมสรา เมายา อดนอน ออนเพลย 7. เตรยมชดวายน าทเหมาะสมสาหรบลงเลนน า หรอ

วายน า ไมควรใสกางเกงขายาวลงเลนน า 8. ไมควรลงเลนน าขณะมฝนตก หรอฝนฟาคะนอง 9. เดกเลกท งทวายน าเปนหรอไม เปน ต องมคนคอยดแล

ตลอดเวลาแมจะใชอปกรณชวยลอยน า

10. เตรยมอปกรณสาหรบชวยชวตไว เสมอ เชน หวงชชพ ไม เชอก ฯลฯ

11. ระมดระวง ดแล รบผดชอบความปลอดภย ของตนเองอยเสมอ

12. ใหข นจากแหลงน าทนท ทเหนน าขนแดงไหลผาน 13. ใหรบวงหนข นทสงทนทเมอเหนน าลดลงจากชายหาด

อยางรวดเรวและไกล

หวงโซการรอดชวตจากจมน า (Drowing Chain of Survival)การแกไขปญหาการปวยเจบจากการจมน า การ

เขาใจหวงโซของการรอดชวตจากการจมน าสาคญ และการแกไขจะรวมท งการปองกน การรองรบการจมน า โดยการเขาชวย การใหการดแล การเคลอนยาย และการสงตอ ดงน

1. การปองกน-ปลอดภยทางน า โดยการ - เดกทวายน าไมเปนตองอยหรอใกลแหลงน าใหอยใน

ระยะมอเอ อมถง - วายน าในพ นทปลอดภยทมเจาหนาทชวพทกษ - ลอมร ว 4 ดาน ของสระวายน าและสปา - สวมเส อชชพทกคร ง สาหรบเดก ผทวายน าออน

หรอเมอตองโดยสารเรอ - เรยนรในการวายน า และทกษะการเอาชวตรอดทาง

น า 2. รจกอาการคบขน-รองขอความชวยเหลอ โดยการ

- ผประสบภยแสดงสญญาณทตองการจะสอสาร - ตระหนกเสมอวาผประสบภยอาจไมโบกมอ หรอรอง

ขอความชวยเหลอ - แจงผอนไปตามความชวยเหลอ ขณะทเรายงอยเพอ

ชวยเหลอ - ขอความชวยเหลอจากคนรอบขาง ในขณะเดยวกน

อยาหลดสายตาจากผประสบภย

3. ใหลอยตวอยได-ปองกนการจมใตน า โดยการ - พยายามอยาลงน าเพอไมใหผประสบภยจมตวคณ - ใชกงไมหรอทอยาวในการยนเขาหาผประสบภย - หากคณกาลงจมน า อยาตกใจ - หากคณกาลงจมน า ใหโบกมอขอความชวยเหลอ

ในทนท และลอยตวไว 4. นาผประสบภยข นจากน า-หากปลอดภยในการทา

โดยการ - นาผประสบภยข นจากน า โดยไมจาเปนตองลงน า - ชวยเหลอผประสบภย โดยบอกทศทางการออกจาก

น า - หากตวผเขาชวยปลอดภย ใหเขาชวยโดยใชอปกรณ

ทลอยตวได 5. ใหการดแลตามกรณ -เรยกความชวยเหลอทาง

การแพทย โดยการ - หากไมหายใจ ใหเรมกฟนคนชพ โดยเรมผายปอด

กอนทนท - หากหายใจ ใหอยกบผประสบภยจนกวาความ

ชวยเหลอทางการแพทยจะมาถง สงถงมอแพทย หรอโรงพยาบาล หากมอาการ

การปองกนเพอใหเกดความปลอดภยทางน า หลกการปองกนอบตเหต ดาเนนได 3 ประการ คอ

1. แก ไขท ตวการหรออปกรณทท าให เกดอบต เหต เครองมอเครองใชควรออกแบบใหความปลอดภยแกผใช สงใดทชารดบกพรองใหรบซอมแซมแกไข

2. ใหความสนใจแกบคคลบางจาพวกทเสยงตอการเกด อบตเหต เชน ผดมสรา คนทสายตาและรางกายไมสมบรณ ผทเกยวของกบบคคลเหลาน ควรหาทางปองกนเปนพเศษ

3. ควบคมแกไขสงแวดลอมทกอใหเกดอบตเหต เชน จดการจราจรใหด ซอมแซมสวนทบกพรองหกพงใหคนสภาพด สงแวดลอมใดทมสถตเกดอบตเหตสงกวาปกต ผทเกยวของทกฝายควรวเคราะหหาหนทางปองกนแกไขโดยเรว

1-10

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


27

ประเภทของอปกรณลอยตวสวนบคคล (Personal Floatation Device; PFD) US Coast Guard ไดแบงประเภทไวตามวตถประสงค และคณสมบตการลอยตว โดย ประเภท I, II, III และ V เปน

เส อชชพ IV เปนอปกรณสาหรบโยน

ประเภท (Type) I เปนเส อชชพทวไปใชบนเรอหางชายฝง ทการเขาชวยเหลออาจลาชา สามารถชวยในการพลกตวผประสบภยทหมดสตจากทาควาหนา เปนทาหนาพนน า ลาตวตรง

ประเภท (Type) II เปนเส อชชพทวไปใชบนเรอในการนนทนาการ ในแหลงน าบนแผนดน ทการเขาชวยเหลอเขาถงไดเรว ดสาหรบน านง ยงเหมาะสมสาหรบใชในสระและสวนน า สามารถชวยในการพลกตวผประสบภยทหมดสตจากทาควาหนา เปนทาหนาพนน า ลาตวตรง หากแตลอยตวไดนอยกวาประเภท I

ประเภท (Type) III เปนเส อชชพทวไปใชในการแลนใบ หรอตกปลาในแหลงน าบนแผนดน สามารถชวยผประสบภยทรสต อยในทาหนาพนน า ลาตวตรง หากแตตองเงยหนาเลกนอยเพอปองกนหนาควาลงในน า

ประเภท (Type) IV เปนอปกรณสาหรบโยน เชน เบาะลอย หรอหวงชชพ ทวไปใชในเรอทแลนบนแหลงน าภายในแผนดน ทมการจราจรคบคง และการชวยเหลอพรอม อาจใชโยนใหกบผประสบภยในสถานการณฉกเฉน ไมสามารถทดแทนการสวมชชพ

ประเภท (Type) V เปนเส อชชพพเศษ ใชสาหรบกจกรรมเฉพาะ เชน การลองแกง และการทางานนอกชายฝงบางอยาง ยอมรบใหใชเฉพาะทกาหนดไวทปายแสดง

1-11

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


28

การเลอกใชชชพ ควรมนใจวาถกประเภท พจารณา

จากความสามารถในการวายน า กจกรรม และสภาวะแหลงน าน นๆ การใชตองตรวจสอบวาอยในสภาพด แถบสายรดและตวลอคใชงานไดด ไมควรมรอยฉกขาด ร หรอรอยยนของวสดทลอยน า เลอกขนาดทเหมาะสม สวมใสไดพอด

กระชบ น าหนกผสวมใสไมเกนจากด สวมใสแลวลอยตวคางพนน า หายใจเขาออกไดสะดวก ควรสวมใสบนฝงพรอมรดสายใหครบและเรยบรอยกอนลงทาการทดสอบกอนนาไปใชจรง

การสอสารในพ นทหาด ธง และสญญาณธง

ในบรเวณทมการเฝาระวงจากเจาหนาทชวพทกษ มการใชสญญาณธงเพอแจงใหกบผใชชายหาด ดงน

ธงแดงและเหลอง - เปนพ นททปลอดภยทสดบรเวณหาดควรเลนน าใน

บรเวณระหวางธงสญญาณน

ธงเหลอง - ควรระมดระวงในการเลนน าบรเวณน

ธงแดง - ปดหาด หามลงเลนน าโดยเดดขาด

ธงลายหมากรกดาขาว - พ นทกาหนดในการเลนยานพาหนะทางน า หรอ

แผนกระดานเซรฟ

1-12

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


29

นกหวด - เปาหนงคร ง – เรยกความสนใจจากผเลนน า - เปาสองคร ง – เรยกความสนใจจากเจาหนาทชวพทกษอน - เปาสามคร ง – เหตการณฉกเฉน สญญาณมอ กรณอยทหาดเรยกทอยในน า

การเรยกกลบฝง ออกไปจากฝงอก อยกบท

ไปทศทางน เปลยนทศไปทางน ตรวจสอบวตถหรอคนจมน า

ไมเขาใจสญญาณ นานกวายน าข นมา (หมนแขนไปรอบๆ แลวช ไปทจดนกวายน าอย)

สญญาณมอ กรณอยในน าเรยกทอยบนหาด

ตองการความชวยเหลอ อนตราย ปลอดภยทางสะดวก

1-13

ขอความชวยเหลอ กลบเขามา ออกไป

รบทราบ OKระยะใกล OKระยะไกล

หยดอยกบทคนหา

ไปทางขวา ไปทางซาย รบเขาชวยเหลอ

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


30

ความปลอดภยในการเดนทางทางน า

1. สวมเส อชชพทเหมาะสมกบขนาดน าหนกของตวเองทกคร งทเดนทางทางน า

2. ไม ควรใสเส อผาทหนา หนกหรออมน า เชน กางเกงยนส เส อผาหนาๆ

3. ลกษณะของชชพทเหมาะสมสาหรบการใชโดยทวๆ ไปคอ แบบท 2 ซงจะชวยใหหนาอก ศรษะและใบหนาของผสวมลอยอย เหนอน าเสมอแมผทสวมจะหมดสต (สลบ)

4. เตรยมความพรอมขณะทโดยสารเรอ

- หากเปนไปได ควรเตรยมอปกรณสาหรบชวยชวตตนเองตดตวไว เสมอ เชน รองเทาแตะฟองน า ขวดน าดมพลาสตก ถงแกลลอน ฯลฯ

- มองหาอปกรณสาหรบชวยชวตผอนไวเสมอเพอใชชวยเมอเกดเหตการณ เชน หวงชชพ ขวดน าดมพลาสตก ถงแกลลอน เชอก ไมยาวๆ ฯลฯ

ความปลอดภยในสวนสนกทางน า (water parks) สวนสนกทางน าพบไดบอยมากข นในปจจบน มอปกรณและกจกรรมหลากหลาย เชน เครองเลนสไลด สระทมคลน หรอกระแสน าไหล อนตรายจากการบาดเจบพบไดบอย ท งตกลงมาบนพ นแขง กระแทก ชนกน คาแนะนาในการปองกน มดงน

1. มนใจวามผใหญคอยดแล และใหคาแนะนาแกเดก 2. เดกเลกและผทวายน าออน ควรสวมใสชชพขณะทอย

ใกล หรอในน า (บางแหงอาจหามใส) 3. สวมใสเส อผาและรองเทาสาหรบกจกรรมทางน าท

เหมาะสม และปกปองแสงแดด 4. อยาวายน าลาพง ควรมเพอนตลอด

5.เชอฟงปายคาแนะนา หากสงสยใหปรกษาเจาหนาท 6.ตระหนกถงความลกของน าและระเบยบการใช 7.เครองเลนสไลดควรใชเทานา ศรษะอยบน หากสไลด

เรวใหไขวขา 8.อยาอนญาตใหเดกหอยตวกบคนอนระหวางใชเครอง

สไลด 9.อยาลงน าหากทองเสยโดยเฉพาะเดกทใสผาออม 10. อาบน าลางตวกอนลงสวนสนกน า 11. มนใจวาเดกๆ มหองน าเขาอยางทวถง เปลยน

ผาออมหางจากสระและสวนน า

ความปลอดภยในการใชเรอในทางนนทนาการ เรอทางนนทนาการมหลายชนด เชน เรอยนต ยานน าสวนบคคล เรอใบ เรอแคน เรอคายค เปนตน กฎเบ องตน ไดแก

1. สวมใสชชพตลอดเวลา

2. อบรมหลกสตรความปลอดภยทางเรอ 3. อยาดมแอลกอฮอล 4. แจงแผนกาหนดการใหกบคนบนฝง 5. ตดตามการพยากรณอากาศ

ความปลอดภยในการใชยานน าบคคล (personal watercraft) เชน เจทสก 1. สวมใสชชพ 2. ทราบกฎและขอบงคบในการใช 3. มมารยาทและสามญสานกในการใช และใหความสนใจ

สงแวดลอม ปฏบตตามเสนทางกาหนด เชอฟงเขตทหามใชความเรว

4. ใหระมดระวงสาหรบนกวายน า นกเลนเซรฟ นกดาน า และเรออนๆ ใหลดความเรวในพ นทดงกลาว

5. ไมขบขตามลาพง ควรมกจกรรมเปนกลม 6. ผขบขควรสวมสายหอยคอทผกตดกบสญญาณดบ

เครองในระหวางการขบข 7. แจงแผนการใชเมอออกจากฝง

ความปลอดภยในการลองแพยาง 1. สวมใสเส อชชพ 2. ไมดมแอลกอฮอล 3. ไมบรรทกน าหนกเกน

4. ไมลองแพภายหลงฝนตกหนก หรอสญญาณเตอนน าหลาก

5. มนใจวามคคเทศกผานการอบรม

1-14

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


31

6. แจงแผนการกบฝง 7. ตรวจสอบสภาพกอนใช และมนใจวาไดรบการอบรม และมประสบการณดงกลาว

ความปลอดภยการตกปลา 1. สวมใสเส อชชพ 2. แตงกายเหมาะสม และมอปกรณสาหรบการยนอยใกล 3. ระวงการวางเทาในพ นทใกลกบน า

4. สรางสมดลในเรอเลก โดยนงตาและใชมอแกการเสยสมดล

5. ไมดมแอลกอฮอล ความปลอดภยจากสตวอนตราย การปองกนอนตรายจากสตว และสงมชวตในน าและทะเล ไดแก

1. ไมรบกวนสตว และสงมชวตในน าและทะเล 2. หลกเลยงการวายน ากลางคน หรอตอนพลบคาในพ นท

ฉลามชกชม 3. หลกเลยงการวายน าแหลงฉลาม ทมการท งขยะลงน า 4. หลกเลยงการใสเครองประดบทแวววาวในน าทมฉลาม

หรอปลาสาก 5. หลกเลยงการเกบปลาทแทงฉมวกไดตดกบลาตวใน

แหลงน าทมฉลาม ปลาสาก หรอปลาหมอทะเล 6. หลกเลยงการสวมไฟฉายทศรษะเมอตกปลาหรอดาน า

ในเวลากลางคนในแหลงทมปลากระทงเหวชกชม 7. ใหมองหาปลาหมอทะเล หรอปลาไหลทะเล กอนวาย

น าเขาในถ า หรอยนมอเขาไปในรหรอรอยแยกระหวางหน 8. หลกเลยงการวายน าในแหลงน ากรอยทขน ปากแมน า

หรอดงแสมทมจระเขน าเคมอาศยอย 9. ศกษาขอมลในพ นทเกยวกบสตวทะเลอนตราย และ

คาแนะนาในการปองกน 10. สวมใสรองเทาทเหมาะสมเมอเดนในบรเวณน าข นลง

หรอเดนลยในแหลงน าต นในการปองกนเหยยบโดนปลาหน และ weeverfish

11. สลบเทาไปมาเมอเดนบนแหลงน าเชอมตอกบทะเลทเปนทราย หรอน าต นทมปลากระเบนชกชม

12. หลกเลยงการหยบจบหรอถอ ฟองน า กลมแมงกะพรน หอยเตาปน หมกสายลายฟา บงทะเล หรอเมนทะเลดอกไม

13. หลกเลยงการสมผสโดนไฮดรอยด ปะการง และดอกไมทะเล

14. หลกเลยงการวายน าในบรเวณทมแมงกะพรนขวดเขยวชกชม

15. หากมแมงกะพรนชกชมใหวายน าโดยสวมใสชดผายดปกปองคลมทกสวนเชนเดยวกนกบนกดาน า

16. หลกเลยงการรบประทานอาหารทะเลดบโดยเฉพาะผปวยภมตาหรอผปวยโรคตบ

17. เกบรกษาอาหารทะเลทอณหภมตากวา 38 องศาฟาเรนไฮต (ประมาณ 3 องศาเซลเซยส) เพอปองกนการเนาเสย

- เกบรกษาปลาท ปลาอนทรย ปลาเกา และปลาอโตมอญ (mahi mahi) แชเยน เพอปองกนการสรางสารฮสตามน

- หลกเลยงการรบประทานปลาสาก โดยเฉพาะจากแหลงทะเลแครเบยน

- ตรวจสอบและขอคาแนะนากบเจาหนาทอนามยกอนเกบหอย หากมปรากฎการณน าเปลยนส หรอการเตบโดของสาหรายเซลเดยว

- หลกเลยงการรบประทานปลาหรอหอยทใชเปนอาหารเหยอ เนองจากไมถกสขลกษณะ

ความปลอดภยในการดาน าสคบา 1. ประวตสขภาพ สมรรถนะสขภาพ และสมรรถนะทาง

กาย ปจจบนอยในเกณฑสมบรณ หากสงสยปรกษาแพทยทมความชานาญ

2. ผานการอบรมหลกสตรการดาน าจากครฝก และโรงเรยนทไดมาตรฐาน และคงทกษะการดาน าในดานตางๆ รวมถงข นตอนฉกเฉน

3. มความรหลกการพ นฐานดานเวชศาสตรใตน า 4. ไมดาน าคนเดยว และควรอยในระยะสายตากบเพอน

คห (buddy) นกดาตลอดเวลา 5. อยาใหรางกายขาดน า หรอดมน ามากเกน ไมดาน า

หลง ม ออาหารทนท

1-15

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


32

6. ใสชดดาน าทปกปองจากสงแวดลอม ท งอณหภมและ

สตวทะเลบางประเภท 7. ใชชดอปกรณดาน าทไดตรวจสอบดวยตนเอง และ

เหมาะสมปลอดภย เขาใจและใชงานไดอยางคลองแคลว 8. อปกรณดาน า ตองไดรบการบารงรกษาเปนอยางด

และ อากาศอดตองมนใจในคณภาพอากาศ 9. ไมควรดาน าจนเกนขดจากด หรอเขาใกลขดจากด

สงสดของตารางการดาน า และควรเลกดากอนหมดแรง 10. หากรสกไมสบาย อยาดาน า และหากรสกผดปรกต

หลงดาน า ใหปรกษาแพทยหรอบคลากรทมความชานาญ 11. ไมดาน าในขณะทมการออกฤทธของแอลกอฮอล ยาท

ออกฤทธตอจตประสาท หรอยาททาใหงวงซม 12. ใชอปกรณดาน ามระบบพยงชพ (Life Support) ท

เพยงพอและเหมาะสม โดยมอปกรณหายใจสารอง (Alternate Air Source) และเส อชชพปรบแรงลอยตว (Buoyancy Control Device) ชนดควบคมดวยมอ

13. หากใชขวดอากาศ อยาใชอากาศในขวดจนเกอบหมด ใหเลกกอนตามมาตรฐานความปลอดภยในการดาน า

14. มความรและทกษะในการกชพ มอปกรณชวยชวต และออกซเจนบรสทธพรอมในพ นท

15. วางแผนการดาน าตามมาตรฐานความปลอดภย หากเปนไปไดหลกเลยงการดาน าซ า และหลกเลยงดาน าลกกวา 18 เมตร หลงออกกาลงอยางหนก

16. วางแผนการ เคล อนย าย ไปย งหองปรบ แรงดนบรรยากาศสง ในกรณฉกเฉน

18. หลกเลยงการข นบนโดยสาร หรอข นในทสงหลงการดาในวนเดยวกน

การปวยเจบทางน าไมอาจหลกเลยงได แมมมาตรการความปลอดภยและการปองกนดเพยงใด การวางแผนการรองรบการปวยเจบทางน าเปนสงสาคญ ระบบบรการการแพทยฉกเฉนทางน าจะเปนระบบทมเชอมตอกบแผนการรองรบการปวยเจบจากการดาน า หากมระบบทมประสทธภาพจะชวยลดการสญเสยชวต หรอความพการทเกดข นจากการปวยเจบทางน า

การวางแผนการรองรบการปวยเจบทางน า การวางแผนรองรบสถานการณฉกเฉนทางน าม

ความสาคญ เนองจากเหตการณอาจเกดไดตลอดเวลา การรองรบทดยอมทาใหการจดการการแพทยฉกเฉนทางน ามประสทธภาพ การวางแผนทดประกอบดวย

1. การจดพ นทในการวางอปกรณการชวยชวตและปฐมพยาบาล ในการรองรบการปวยเจบทางน า การพจารณาทางเขาและออกของทมงาน และยานพาหนะทใชในการใหบรการฉกเฉน หมายเลขตดตอในกรณเหตฉกเฉน

2. อปกรณ ไดแก อปกรณในการชวยชวต อปกรณในการปฐมพยาบาลกฟนคนชพ และการปองกนตนเองทเหมาะสมสาหรบบรบทของพ นทน นๆ

3. การกาหนดบทบาทและหนาทรบผดชอบของทมงานในสถานการณฉกเฉน รวมถงข นตอนในการตอบรบสถานการณ

4. แผนการสอสารและการประสานงาน ไดแก การรองขอความชวยเหลอสาหรบหนวยงานทเกยวของ ลาดบการรายงาน เปนตน

5. ข นตอนหลงเหตการณฉกเฉนเสรจส น ไดแก การบนทก ตรวจสอบจดเกบอปกรณ การทบทวนและปฏบตตามข นตอนทเกยวของตอไป

การฝกฝนตามแผนทวางไวอยางเปนระยะ รวมถงทบทวนข นตอนการกฟนคนชพและการดแลผปวยเจบทางน า จะทาใหการรองรบการปวยเจบเปนไปไดอยางมประสทธภาพ

เอกสารอางอง 1. World Health Organization.Guidelines for safe recreational water environments.Volume 1, Coastal and fresh

waters.2003 2. World Health Organization.Guidelines for safe recreational water environments.Volume 2, Swimming pools and similar

environments. 2006 3. สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสข (2552) หลกสตรวายน าเพอการเอาชวตรอดและคมอการสอน นนทบร ประเทศไทย

http://www.cdc.gov/ncidod/dbmd/diseaseinfo/marinetoxins_g.htm

1-16

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


33

1.3 การเตรยมการของผประสบภย และการด ารงชพในทะเล

วตถประสงคดานความร

- อธบายการแกปญหาตางๆ ทางน า - อธบายทกษะทางน าข นพ นฐานในการเอาชวตรอด - อธบายการเตรยมการดารงชพในทะเล

วตถประสงคดานทกษะ - ทกษะการลอยตวแบบหงาย (back float) - ทกษะการลอยตวแบบคว า (front float) - ทกษะการลอยตวดวยการใชขวดน าพลาสตก - ทกษะการลอยตวเอาชวตรอด ดวยชดท สวมใส - ทกษะการเคล อนท ดวยการวายน าเอาตวรอด - ทกษะการเอาชวตรอดเม ออยในน าหนาวเยน

ส งสาคญในการเขาไปเก ยวของกบสถานการณฉกเฉนทางน า คอ ความปลอดภยของตนเอง การชวยเหลอในน าลก

หรอหางจากฝง ควรกระทาโดยเจาหนาท ชวยเหลอท ผานการอบรม การฝกทกษะการเอาชวตรอดทางน าข นพ นฐาน(Basic aquatic skills) 1. การลอยตว วธการฝกทกษะการทดสอบการลอยตว

ช นตอนท 1 หายใจปกตจดอยในทาเตา งอตวและเกบเขาชดหนาอก กอดเขาชดจนกระท งตวหยดและน ง ใหสงเกตจมหรอลอย แลวกลบมาทายน

1.3 กำรเตรยมกำรของผ ประสบภย

และกำรด�ำรงชพในทะเล

Survival in Aquatic Environment

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


34

ข นตอนท 2 หายใจเขาเตมปอด แลวกล นใจไว กลบไปยงทาเตาอกคร ง จนกระท งตวหยดและน ง ใหสงเกตจมหรอลอย แลวกลบมาทายน

ข นตอนท 3 กลบมายงทาเตา แลวคอยๆ ปลอยลมออกทางปากและจมก ใหสงเกตวาจมลงหรอไม แลวกลบมาทายน

ข นตอนท 4 กลบมายงทาลอยตวหงายโดยแขนอยขางลาตว ใหสงเกตลกษณะการลอย เชน ขา ลาตว เปนตน แลวกลบมาทายน

หลงการทดสอบการลอยตวสรปไดดงน - สาหรบผท แผนหลงลอยเหนอผวน าต งแตข นตอนแรก จะลอยตวไดงาย - สาหรบผท แผนหลงลอยตวหลงข นตอนท 2 มแนวโนมท จะลอยตวไดในลกษณะทาทแยง - สาหรบผท จมลงในระหวางหายใจออกในข นตอนท 3 มแนวโนมท จะจมลง - สาหรบผท ลอยตวไมเคล อนไหว คนท ลอยตวไดดมแนวโนมลาตวจะอยในแนวระนาบในข นตอนท 4

วธการฝกทกษะการลอยตวแบบหงาย (back float) อาจเรยกวา “ทาแมชลอยน า” ทกษะการลอยตวแบบนอนหงายหรอทาแมชลอยน าเปนทกษะท สาคญท สดในการเอาชวตรอดจากอบตภยทางน า หากเผยแพรใหทกคนไดรบรและฝกทกษะการลอยตวแบบนอนหงายไดจะสามารถแกปญหาการจมน าเสยชวตได

- หนหนาเขาหาขอบสระ ปลายเทาท งสองขางชดผนงสระ สองมอจบขอบสระ หายใจเขาใหเตมปอด เงยหนาใหใบหปร มน า เหยยดแขนตรง

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


35

- หายใจเขาเตมปอด ยดอก ยกพง คอยๆ ปลอยมอออกจากขอบสระ

- เหยยดแขนตรงแนบขางลาตว ขาเหยยดตรง จดลาตวใหตรงเหมอนกบนอนหงายบนท นอน ลาตวจะคอยๆ ลอยข นมาขนานผวน า หลกสาคญคอ เงยหนายกคาง เพ อใชปากหายใจ ลาตวตรง ยดอก ยกกน เอวไมงอ

วธการฝกทกษะการลอยตวแบบควา (front float) การลอยตวแบบคว ามดวยกนหลายแบบแลวแตความถนด หรอวตถประสงคท ตองการ เชน การลอยตวแบบปลาดาว

เหมาะสารบฝกใหมๆ การลอยตวแบบแมงกะพรน (jellyfish float) เปนพ นฐานของการแกตะควท ขาในน าลก และการลอยตวแบบเตา( tuck float (เปนการลดพ นท ในการสมผสน าเพ อรกษาอณหภมของรางกาย

- หนหนาเขาหาขอบสระ มอท งสองจบขอบสระ เหยยดแขนตรง

- หายใจเขาทางปากใหเตมปอด แลวกมหนาลงในน าใหหนาจมน า หรอดงคางใหใกลหนาอกใหมากท สด จะชวยในการลอยไดมาก กล นหายใจไวนานๆ ลาตวจะงอโคงเลกนอยอยางสบายๆ แขนและขากางออกเพ อรกษาสมดล

- ในกรณการลอยตวแบบเตา ใหกมหนาแลวจงดงขาเขามากอด

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


36

- เม อหมดการกล นหายใจและตองการจะหายใจ ใหเปาลมหายใจออกทางปากใหหมด แลวใชฝามอท งสองผลกน าเงยหนาข น พรอมอาปากหายใจเขาเม อปากพนระดบน า แลวกมหนาลงใตน า การเปาลมเพ อหายใจใหพยายามทาอยางชาๆ อยาตกใจ เพ อจะไมใหรางกายจมลงไปใตน าลกเกนไป

วธการฝกทกษะการลอยตวดวยการใชขวดน าพลาสตก การลอยตวดวยการใชขวดน าพลาสตก เปนอปกรณท หาไดงาย และสามารถมตดตวไวเม อตองเดนทางทางน า

- ยนอยในน า จบขวดน าด มพลาสตก เอนตวไปขางหลง

- ยกขาท ง 2 ขางข น พยายามใหลาตวขนานกบน า หจมน า หนาเงย แอนหนาอก

- ยนบนขอบสระกอดขวดน าด มพลาสตกไวกลางหนาอก กระโดดลงน า เตะขาใหตวลอยข นเหนอน า

- พลกหงายใหลาตวขนานกบน า มอท ง 2 ขาง กอดขวดน าด มพลาสตก

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


37

วธการฝกทกษะการลอยตวดวยการพองลมในเส อเช ตหรอเส อแจคเกตโดยการเปาลมเขา

- เอาเส อใสในกางเกงหรอผกปลายเส อเขาดวยกนรอบเอว - ปลดกระดมคอเส อ หายใจเขาลกๆ กมตวศรษะไปขางหนาใตน า แลวดง

เส อมายงใบหนา แลวเปาลมเขา - ใหดานหนาของเส ออยใตน า แลวปดคอเส อไว - ใหทาซ าข นตอน เพ อเพ มลมเขาไป

วธการฝกทกษะการพองลมในเส อเช ตหรอแจคเกตโดยการตโปง

- ตดกระดม หรอปดซปใหถงระดบคอ - จบปลายเส อดวยมออกขาง ใหอยระดบต ากวาผวน าพอด เอนตวไปดานหลงเลกนอย - ตโปง โดยการกระแทกน าดวยมอเปลาอกขาง พรอมผลกอากาศเขาไปในเส อ - ใหดานหนาของเส ออยใตน า จบคอเส อและปลายเส อปดไว - หากลมยงไมพอใหทาซ าข นตอน เพ อเพ มลมเขาไป

วธการฝกทกษะการพองลมกางเกง

- หายใจเขาเตมปอด กมตวไปขางหนาเพ อถอดรองเทา ปลดเขมขด และเอวกางเกง เงยหนาหายใจตามตองการ - หายใจเตมปอดอกคร ง กมตวไปขางหนา ถอดขากางเกงทละขาง โดยไมกลบดานจะงายกวา เงยหนาหายใจตาม

ตองการ - ผกขากางเกงบรเวณปลาเทาเขาดวยกน หรอมดปมแตละขางใหใกลปลายขากางเกงท สด แลวตดกระดมหรอรดซปถง

ระดบเอว - ถอขอบเอวกางเกงทางดานหลงดวยมอขางหน ง อกขางตโปงโดยกระแทกน าดวยมอเปลาไปยงขอบเอวกางเกงท เปด

อยใตตอผวน า หรออาจใชวธเปาลมเขาไปใตน ากได - เม อกางเกงพองลม ใหเอาขอบเอวกางเกงชดกนดวยมอ หรอรดดวยเขมขด หากผกมดปลายขากางเกงตดกนใหสอด

ศรษะแทรกระหวางขากางเกงเอการลอยตว หากลมไมพอใหทาซ าเพ อใหลมพองเพ มเตม

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


38

วธการฝกทกษะการลอยตวดวยการพองลมในเส อเช ตหรอเส อแจคเกตโดยการเปาลมเขา

- เอาเส อใสในกางเกงหรอผกปลายเส อเขาดวยกนรอบเอว - ปลดกระดมคอเส อ หายใจเขาลกๆ กมตวศรษะไปขางหนาใตน า แลวดง

เส อมายงใบหนา แลวเปาลมเขา - ใหดานหนาของเส ออยใตน า แลวปดคอเส อไว - ใหทาซ าข นตอน เพ อเพ มลมเขาไป

วธการฝกทกษะการพองลมในเส อเช ตหรอแจคเกตโดยการตโปง

- ตดกระดม หรอปดซปใหถงระดบคอ - จบปลายเส อดวยมออกขาง ใหอยระดบต ากวาผวน าพอด เอนตวไปดานหลงเลกนอย - ตโปง โดยการกระแทกน าดวยมอเปลาอกขาง พรอมผลกอากาศเขาไปในเส อ - ใหดานหนาของเส ออยใตน า จบคอเส อและปลายเส อปดไว - หากลมยงไมพอใหทาซ าข นตอน เพ อเพ มลมเขาไป

วธการฝกทกษะการพองลมกางเกง

- หายใจเขาเตมปอด กมตวไปขางหนาเพ อถอดรองเทา ปลดเขมขด และเอวกางเกง เงยหนาหายใจตามตองการ - หายใจเตมปอดอกคร ง กมตวไปขางหนา ถอดขากางเกงทละขาง โดยไมกลบดานจะงายกวา เงยหนาหายใจตาม

ตองการ - ผกขากางเกงบรเวณปลาเทาเขาดวยกน หรอมดปมแตละขางใหใกลปลายขากางเกงท สด แลวตดกระดมหรอรดซปถง

ระดบเอว - ถอขอบเอวกางเกงทางดานหลงดวยมอขางหน ง อกขางตโปงโดยกระแทกน าดวยมอเปลาไปยงขอบเอวกางเกงท เปด

อยใตตอผวน า หรออาจใชวธเปาลมเขาไปใตน ากได - เม อกางเกงพองลม ใหเอาขอบเอวกางเกงชดกนดวยมอ หรอรดดวยเขมขด หากผกมดปลายขากางเกงตดกนใหสอด

ศรษะแทรกระหวางขากางเกงเอการลอยตว หากลมไมพอใหทาซ าเพ อใหลมพองเพ มเตม

-หายใจเขาเตมปอดกมตวไปขางหนาเพอถอด

รองเทาปลดเขมขดและเอวกางเกงเงยหนาหายใจตามตองการ

-หายใจเตมปอดอกครงกมตวไปขางหนาถอดขา

กางเกงทละขาง โดยไมกลบดานจะงายกวา เงยหนาหายใจตาม

ตองการ

- ผกขากางเกงบรเวณปลาเทาเขาดวยกน หรอมดปม

แตละขางใหใกลปลายขากางเกงทสดแลวตดกระดมหรอรดซป

ถงระดบเอว

- ถอขอบเอวกางเกงทางดานหลงดวยมอขางหนง อก

ขางตโปงโดยกระแทกน�าดวยมอเปลาไปยงขอบเอวกางเกงทเปด

อยใตตอผวน�าหรออาจใชวธเปาลมเขาไปใตน�ากได

- เมอกางเกงพองลมใหเอาขอบเอวกางเกงชดกนดวย

มอ หรอรดดวยเขมขด หากผกมดปลายขากางเกงตดกนใหสอด

ศรษะแทรกระหวางขากางเกงเอการลอยตวหากลมไมพอให

ท�าซ�าเพอใหลมพองเพมเตม

แกหนาท 40 !วธการฝกทกษะการพองลมกางเกง

!!!!!!!!

- หายใจเขาเตมปอด กมตวไปขางหนาเพอถอดรองเทา ปลดเขมขด และเอวกางเกง เงยหนาหายใจตามตองการ - หายใจเตมปอดอกครง กมตวไปขางหนา ถอดขากางเกงทละขาง โดยไมกลบดานจะงายกวา เงยหนาหายใจตามตองการ

- ผกขากางเกงบรเวณปลาเทาเขาดวยกน หรอมดปมแตละขางใหใกลปลายขากางเกงทสด แลวตดกระดมหรอรดซปถงระดบเอว

- ถอขอบเอวกางเกงทางดานหลงดวยมอขางหนง อกขางตโปงโดยกระแทกนำดวยมอเปลาไปยงขอบเอวกางเกงทเปดอยใตตอผวนำ หรออาจใชวธเปาลมเขาไปใตนำกได

- เมอกางเกงพองลม ใหเอาขอบเอวกางเกงชดกนดวยมอ หรอรดดวยเขมขด หากผกมดปลายขากางเกงตดกนใหสอดศรษะแทรกระหวางขากางเกงเอการลอยตว หากลมไมพอใหทำซำเพอใหลมพองเพมเตม


!!!!!!!!






!!!!!!!!






!!!!!!!!





Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


39

2. การเคลอนทเขาหาสถานทปลอดภย การเคล อนไหวในน าเบ องตน ประกอบดวยการพง

ตวในน า (gliding) การตขา (finning) การตกรรเชยง (sculling) และลอยตวต งตรงในน า (threading) ทกษะดงกลาวเปนพ นฐานจาเปนเม อรวมกบจงหวะในการวายน าทาตางๆ เหมาะสาหรบผท ตองลงไปชวยเหลอในน า

สามารถศกษาในคมอวายน าโดยท วไป ทกษะพ นฐานในการเคล อนท เขาหาสถานท ปลอดภย ท ปฏบตกนไดงาย มดงน การเคลอนทดวยการวายน า การวายน าเอาตวรอดควรใชรวมกบการลอยตวเอาตวรอด เน องจากจาเปนตองคานงถงแรงท ยงคงเหลอ

วธการฝกทกษะการเคลอนทดวยการวายน าเอาตวรอด

- หลงการหายใจ ใหงอตวไปยงเอว นาแขนแนบขางศรษะ

- แยกขาออกในทากาวเดน และเหยยดแขนไปดานหนา แลวนาขาเขาชดกนอกคร งเพ อดนตวทแยงไปยงผวน า

- กวาดแขนออกนอกลาตวและไปดานหลงไปยงตนขาและไถลตวใหเกอบขนานกบผวน า

- เม อตองการหายใจ ใหงอขาและดงเขาหาลาตว และยกมอข นแนบศรษะอกคร ง ดงแขนกลบอยางแรงแลวกลบไปยงทาลอยตวเอาชวตรอด

- เหยยดแขนไปขางหนา และแยกขาในทากาวเดนอกคร ง เอยงศรษะไปดานหลงและเตรยมหายใจออกในลกษณะเดยวกนกบการลอยตวเอาชวตรอด

- ทาซ าข นตอน 1-5

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


40

วธการฝกทกษะการเคลอนทแบบลกหมาตกน า (Tread water) เปนทกษะท จาเปนและมประโยชนมาก ควรเร มฝกบรเวณน าระดบหนาอก-คาง เม อทาไดดแลวจงเพ มระดบความลก

- หลงการหายใจใหคว าหนาลงไปในน า เหยยดขาตรง แขนทอนบนแนบชดลาตว สวนแขนทอนลางงอข นใหฝามอท งสองคว าลงเพ อการพยน า

- เตะขาสลบแบบทาวายน าฟรสไตส หรอทากบตามแตถนด มอท งสองขางพยน าสลบกนข นลง คลายกบสนขกาลงตะกยดน

- เม อตองการหายใจ ใหเปลาลมออกทางปาก หรอทางจมก แรงๆ ส นๆ ใหหมด แลวปดปากไว พรอมกบเงยหนาข นเบาๆ ในลกษณะใชคอเปนจดหมน เม อปากพนน าใหอาปากหายใจเขา (อยาหายใจเขาทางจมกจะทาใหสาลกน าได(

- หลงจากหายใจเขาแลวใหกมหนาลงไปน า ทาเชนน ไปเล อยๆ พรอมกบเคล อนท เขาหาท ปลอดภย หรอสามารถยกหนาใหพนน าไดตลอดเวลาหากทาได

วธการฝกทกษะการเคลอนทแบบผจน (Kangaroo jump) การทาทาผจน เปนทกษะการเอาชวตรอดสาหรบผเร มหดวายน าท หมดแรงชวยตวเองไมได ในบรเวณน าลกประมาณ

1 เทาหรอ 1 เทาคร งของความสงของตน โดยใชการฝกทกษะและจงหวะการหายใจในการวายน า

- หายใจเขาทางปากกล นหายใจไว ปลอยตวลงไปท พ นลาตวใหตรง ระหวางท ตวจมลงไปถงพ นใหเปาลมออก (หายใจออกไดท งทางปากและจมก)

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


41

- พอเทาท งสองแตะพ นใหยอเขาแลวสปรงขอเทาถบตวข นมาใหพนระดบน า

- ในระหวางท ตวกาลงพงข นสผวน าใหใชแขนและฝามอท งสองขางพยน าใหตวเคล อนท ไปขางหนา

- เม อพนผวน าใหอาปากหายใจเขา อยาหายใจเขาทางจมกจะสาลกน าได

- ทาซ าจนกวาจะเคล อนท ถงท ปลอดภย

วธการฝกทกษะการเคลอนทดวยการเตะเทาหงาย เปนการเคล อนท ไปในน าท ผวน าตามแนวนอน

- นอนหงายเงยหนา ลาตวเหยยดตรงขนานกบผวน า แขนท งสองเหยยดตรงแนบขางลาตว ขาเหยยดตรง

- การเตะเทาหงายใหงอเขาลงแลวเตะเทาข นบดปลายเทาเขาหากนเลกนอย การเตะเทาหงายใหเนนการสะบดหลงเทาใหน าไหลออกไปจากปลายเทาทางหลงเทาเพ อใหมแรงสงลาตวใหเคล อนท ไปดานหนา เขางอไดเลกนอย แตอยางอ หรอยกเขาข นจะทาใหกนงอหรอจมลงไปทาใหลาตวดานหลงตานน า การเตะเทาหงาย ปากและจมกพนน าทาใหหายใจไดตลอด เม อตองการเคล อนท ไปไกลๆ ใหใชมอท แนบอยขางลาตวชวยโบกน า

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


42

3. การเอาชวตรอดทางน าจากสาเหตตางๆ กลามเน อเปนตะครว ตะครวเกดจากการหดตวโดยไมไ ดต งใจของมดกลามเน อ เกดข นเม อกลามเน อหมดแรง หรอหนาวเยน จากการวายน าหรอกจกรรมอ น โดยท วไปเกดข นท แขน เทา หรอนอง หากเกด ควรกระทาดงน

- พยายามผอนคลายกลามเน อโดยการหยดกจกรรม - เร มลอยตว หรอวายเปล ยนสโตรก เปล ยนทาของแขน

ขา โดยการเหยยดกลามเน อท เปนตะครว - นวดบรเวณท เปนตะคว - หากเปนท น าลกยนไมถง ใหหายใจเขาลกแลวมวนตว

ไปทางดานหนา ใหหนาคว า และลอยตวเหยยดขา และงอขอเทา หรอน วเทา พรอมกบนวดกลามเน อท เปนตะครว

ภาพทการแกตะควทขาในน าลก

การตกน าทมกระแส สถานการณสวนใหญของคนตกน า จะตกท งชดท สวมใส และชดท สวมใสอาจมประโยชน เน องจากชวยในการลอยตวและยงปกปองจากความหนาวเยน หากรองเทาเบาและลอยน าก ใ หคงใสไว หากหนกใหถอดออก โดยใชทาแมงกะพรน หากตกลงไปในน าท มกระแส ใหลอยตวในทาหงาย และปลอยใหไหลไปตามลาน า โดยใชเทานา พยายามหลกใหหางจากส งกดขวางท อาจทาใหเทาหรอขาเขาไปตดได โดยใชแขนพยน าใหชะลอตวลง หรอคดใหออกหางจากกระแสน า เม อออกจากกระแสน าไดใหวายเขาฝง พยายามอยายนเน องจากอาจทาใหเทาตดอยใตน าได หากเรอคว าให

ลอยไปกบเรอโดยอยตนน า และพยายามวายเขาฝง หากจาเปนกใหปลอยเรอไป

ภาพการปลอยใหไหลไปตามลาน า โดยใชเทานา

รถยนตจมน า ไมควรขบข ยานพาหนะในบร เวณท น า ทวมโดยเฉพาะท มน าหลาก หลงจากยาพาหนะหรอรถตกน า ปฏกรยาสวนใหญจะพยายามเปดประต แตเปนไปไดยากเน องจากแรงดนน าจากภายนอก การทดสอบพบวารถขนาดใหญจะจมใชเวลาไมนอยกวา 45 วนาท หลงจากสมผสน า แนะนาใหควบคมอารมณ ปลดสายรดเขมขดนรภย ทดลองเปดหนาตางท อยใกลท สด และลอดผานทางชองน น หากรถกาลงจมลงใหยายไปอยสวนท อยบน หายใจเอาอากาศท เหลออย อยาเปดประตออก ใหใชชองทางหน ไดแก เปดหนาตาง เปดประตดานท ไมเสยหาย หรอทบกระจกหนาตางและผลกออก ในขณะท รถปร มน าและน าเกอบเตมรถ

ภาพการหนเอาตงรอดจากรถยนตจมน า

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


43

กระแสน ายอนกลบ หรอ กระแสรป คนสวนใหญจมน าเพราะต นตกใจ ออนแรง หรอวายน าไมเปน หากตดอยในกระแสรป ตองต งสต อยาตกใจ ใหลอยออกไปตามกระแสรป ซ งจะไหลออกจากหาดไป แลวคอยวายออกไปใหขนานไปกบฝง 30-40 เมตร ในทศทางเดยวกนกบคล น และกลบคนเขาสฝงเม อมโอกาส หากไมสามารถหลดออกจากกระแสรปได ใหสงสญญาณยกมอขอความชวยเหลอ และลอยตวหงายเพ อรกษากาลงจนกวาการชวยเหลอจะมาถง สนดอนทรายมกกอตวดานขางรป ซ งอาจใชเทาสมผสไปท สนดอนทรายรวมดวยกได

ภาพการหนออกจากกระแสรป หรอ กระแสน ายอนกลบ

เรอจมน า หากเรอพลกคว าแตยงลอยอยใหอยกบเรอ หากยงไมสวมใสชชพใหใส หากเปนไปไดใหปนข น สบนยอด โดยเฉพาะอยางย งในน าท เยน หากสามารถกลบเรอไดใหกลบเรอและข นไปอยบนเรอ หากเปนเรอใหญใหใชบนใด หรอข นทางทายเรอ โดยระมดระวงหางเสอและเคร องยนต หากเปนเรอเลกใหดงตวข นตรงกลางลาเรอ โดยพาดผานแลวคอยมวนขาเขาสเรอ เรอเลก เชน แคน คายค และเรอพาย สวนใหญสามารถพายเขาสฝงไดแมเตมไปดวยน า หากไมสามารถกลบเรอไดใหลอยอยกบเรอ รอการชวยเหลอ หากเรอจมหรอลอยไปไกล ไมตองตกใจ ม นใจวาชชพรดแนน และรอการ

ชวยเหลอ หากไมมชชพมองหาส งท ลอยน าได เชน พาย กระตกน า หากไมมเลยใหใชการลอยตวเพ อเอาตวรอด การเอาตวรอดในน าเยนในขณะสวมใสชชพ และไมไดสวมใสชชพ พยายามใหศรษะและใบหนาอยบนผวน า หากเรอคว าพยายามปนข นบนเรอท คว า เพ อใหลาตวพนจากน าใหมากท สด ไมตองถอดเส อผาท สวมใสอย โดยเฉพาะหมวก เน องจากจะชวยรกษาความรอนของรางกายไวได หากหลดเขาไปในกระแสน า ใหลอยตวหงายเทานา จนกวาจะหายใจชาลง เม อหายใจปรกต 2-3 วนาท แลวคอยวายเขาฝง หรอวายเขาสท ปลอดภย หากไมตกอยในอนตรายทนททนใด ใหอยน งโดยใหชชพชวยพยงตว รอการชวยเหลอมาถง และจดทา heat escape lessening posture (HELP)

ภาพการจดทา heat escape lessening posture (HELP)

Heat Escape Lessening Posture (HELP) ชวยเพ มโอกาสรอดชวต โดยการลดพ นท ผวสมผสโดยตรงกบน าเยน ในทาน หนาอกกบเขาตดกน ดงเขาชดหนาอก ใหคงใบหนาอยพนน า ใหตนแขนแนบดานขางและกอดอก ไมควรใชทาน หากกระแสน าแรง

สาหรบมคนมากกวา 2 คน อยดวยกนใหใชทา Huddle คลายกนมากกบทา HELP ใหพ นท ผวรางกายสมผสกบคนอ น จะใชทาน กตอเม อ

- สาหรบคนสองคน โอบแขนรอบเขาหากนใหหนาอกชดกน

- สาหรบสามคนหรอมากกวา ใหโอบแขนไปยงหวไหลคนอยขางๆ ใหหนาอกดานขางชดกน ใหเดกหรอคนสงอายอยตรงกลางระหวางผใหญคนอ น

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


44

ภาพการจดทา Huddle

กรณตกลงไปในน าเยนและไมไดสวมใสชชพ(Falling into Cold Water without a Life Jacket)

- มองหาทอนไม หรอวสดท ลอยไดเพ อพยงตว หากอยใกลเรอท คว าใหปนข น หรอเกาะไว

- ใหลาตวข นเหนอน าใหมากท สด ใหศรษะและใบหนาอยพนน า

- ไม ตองถอดเส อผาออก โดยเฉพาะอยางย งหมวก พยายามพองลมในเส อผาเพ อการลอยตว

- ไมตองตน าเพ อสรางความอบอน เพราะจะย งเพ มการไหลเวยนของเลอด ทาใหสญเสยความรอนมากข น

- วายเขาสฝงเม ออยใกล ควรคานงถงความสามารถในการวายน าดวย ปรมาณฉนวนกนความรอน และสภาพนำ

อยาประเมนระยะทางถงฝงส นเกนไป

การเตรยมการดารงชพในทะเล การดารงชพและเอาชวตรอดจากเหตเรออบปาง

กลางทะเล ไ ด รบการยอมรบวาอาจเปนสถานการณท ยากลาบากท สดอยางหน งในการเอาชวตรอดจากสภาวะแวดลอมธรรมชาต (Wilderness Environments) แมวาสถานการณดงกลาวอาจสามารถอาศยสญชาตญาณในการเอาชวตรอดของมนษย พละกาลง และอปกรณ หากแตความรความเขาใจในหลกการการดารงชพในทะเล การใชวสดและอปกรณ ลาดบการใชทรพยากร และทกษะท ด อาจชวยเพ มอตราการรอดชวตใหกบผประสบเหต ระหวางรอการชวยเหลอ หรอกระท งขาดการเขาชวยเหลอเปนระยะเวลานาน ในบทความน มงเนนประเดนปญหา ทางสรรวทยา และทางการแพทยเพ อสงเสรมใหเกดความร และความเขาใจ การประยกตใชในสถานการณขดสดน ตอไป

การเอาชวตรอดเร มต งแตการเตรยมตวในการสละเรอ โดยตองพยายามท สดในการปกปองจากอนตราย ของส งแวดลอม โดยเฉพาะอยางย งหากอณหภมของน าต ากวา 15 องศาเซลเซยส จาเปนตองมชดแชน าเยน (cold water immersion suit) เพ มเตม นอกเหนอไปจากเส อชชพ (lifejackets) หากมเวลาเพยงพอควรเตรยมเส อผาเพ มเตม และผาหม นอกเหนอไปจากน าด ม การหลกเล ยงการสมผสน ามน และการเอาตวรอดจากเปลวเพลงบนคราบน ามน

หากเปนไปไดไมควรท จะแชอยในน า ควรอาศยอยในเรอชชพท แหง และตรวจสอบตลอดวาไมมน าร วเขามา หากแชอยในน าควรอยในทาท สญเสยความรอนชาท สด ไมวาจะเปนการเกาะกลมกน (Huddle Position) ซ งนอกเหนอ

จะทาใหสญเสยความรอนนอยแลว ยงอาจเปนจดสงเกตท เหนไดชดสาหรบอากาศยานท เขาชวยเหลอ หากอยเพยงลาพงใหใชทา HELP (Heat Escape Lessening Posture) น าท เยนอยในเรอชชพ เปนปจจยทาใหมการสญเสยความรอนจากการนา หากเรอชชพไมนาคว างายการนาเส อชชพมาปรองอาจมประโยชน เส อผาท เปยกควรเอาออกบดใหแหงและใสกลบ การใสชดแหงท กนลม หมวกคลม จะชวยลดการสญเสยความรอน และลดอาการหนาวส นจากแรงลม ซ งการหนาวส นตองการพลงงานเพ มเตม

การสญเสยหรอขาดน าอาจเร มมอาการเม อเสยไปประมาณรอยละ 5 ของน าหนกตว ทาใหมอาการปวดศรษะ กระสบกระสายและรสกหนามด หากมากกวารอยละ 10 ประสทธภาพในการทางานจะตกลงชดเจน หากมากกวาน จะมอาการสบสนและประสาทหลอน หากสญเสยอยางฉบพลน รอยละ 15-20 ของน าหนกตว จะเสยชวต โดยท วไปจะเกดในสภาพกลางทะเลใน 6-7 วน

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


45

ภาพเส อชชพ พรอมอปกรณประกอบทสาคญ ไดแก ไฟ หมวกคลมศรษะ แถบรดหวางขา

โดยท วไปรางกายตองการน าอยางนอยวนละ 1 ลตร หากไมมการออกแรง ในเขตรอนอาจตองการอยางนอย 1.2 ลตร หรอมากกวา หากไมมผาปกคลมแพชชพ ในสถานการณเอาชวตรอดอาจลดลงได 150-450 ลตร เปนระยะเวลา 5-6 วน ท งน ข นอยกบการประหยดการใชพลงงานและการสญเสยน าเพ มเตม โดยเฉพาะอยางย ง ในเขตรอนท ความตองการน าจะมากกวา โดยท วไปชดดารงชพ (Survival Pack) จะมน าประมาณ 0.5 ลตร สาหรบ 5 วนตอคน

สมดลของน าสามารถคงไดดวยการรบประทานอาหารท อดมดวยคารโบไฮเดรต และไขมน แตโปรตนต า เน องจากการสลายโปรตนเปนพลงงานตองการน าเพ มเตม การประหยดน าสามารถกระทาไดโดยไมด มน าภายใน 24 ช วโมงแรก ยกเวนผบาดเจบ อยาด มน าทะเล เพราะทาใหกระหายมากข นจากเกลอแรในรางกายไมสมดล เน องจากเกลอแรในน าเคมสงกวาในเลอดถงประมาณ 3 เทา การด มนอกจากไมทาใหไดน ามากข นแลว ยงสญเสยน าระดบเซลลเพ มเตมอก และอาจทองเสย (osmotic diarrhea) ทาใหสญเสยน าเพ มเตม อยาผสมน าจดกบน าทะเล การจากดกจกรรมและหยดพกชวงท อากาศรอน พยายามอยในเงารม การตอสกบภาวะขาดน า ไดรบคาแนะนาใหกระทาโดยอยางแรก ปองกนการเกดการเมาคล น โดยการรบประทานยาแกเมาคล นใหเรวท สด อาจชวยปองกนอาการอาเจยนจากเมาคล น ซ งทาใหสญเสยน ามากข น และอาจทาใหกาลงใจลดลง อยางท สองอยาพ งด มน าจนกวาจะกระหายอยางมาก และให

ด มน าเพยงคร งลตรตอวนในเขตรอน และสามใหเกบน าจดใหมากท สดเทาท จะกระทาไดทกโอกาส

แหลงน าเพ มเตมไดจากน าฝน หากแตอยาลมชะลางภาชนะท อาจปนเปอนเกลดเกลอท งกอน เกบจากละอองน าท กล นเปนหยดน า และย าอกคร งอยาด มน าทะเลหรอเสยน าจดโดยการผสมกบน าทะเล หรอด มน าปสสาวะ หากมอปกรณ เชน reverse-osmosis desalinators (ตวแปลงน าเกลอดวยกระบวนการ reverse osmosis) ท ควบคมไดดวยมอ และ Solar stills การด มน าจากเน อปลาท ค นน าจากเน อ (โดยไมใชเลอด เน องจากมเกลอสง) เลอดของนก หรอเตาทะเล อาจไดรบการพจารณาเปนทางเลอก

การขาดอาหารไมควรจะเปนปญหาในการดารงชพ เน องจากการเสยชวตจากการขาดอาหารเกดภายใน 40-60 วน โดยท วไปรางกายตองการพลงงานโดยไมมกจกรรม 1,400 กโลแคลอร หากในสถานการณดารงชพอาจลดไดเหลอ 600 กโลแคลอร วตามน เกลอแร หรอธาตเสรม ไมนาจะเปนปญหาหากระยะส นไมเกนกวา 2 เดอน อาหารท รบประทานควรหลกเล ยงโปรตน เน องจากรางกายตองการน าในการขบยเรยท เปนผลผลตของการสลายโปรตน ในขณะท การสลายคารโบไฮเดรตและน าตาล ไดคารบอนไดออกไซดและน า โดยอาจไดน าถง 300 มล.ตอวน อาหารท นาจะเหมาะสมประกอบดวยน ารอยละ 15 คารโบไฮเดรตรอยละ 60 เกลอโซเดยมเลกนอย และแทบจะไมมโปรตนอย

ภาพตวอยาง Solar Stills (บน)

และ reverse-osmosis desalinator ทควบคมดวยมอ (ลาง)

Aquatic S

afe

ty a

nd P

revention G

uid

elin

es


46

จตวทยาและขวญกาลงใจเปนส งสาคญมาก ผนาจะตองเปนตวอยางท ดและใหคาแนะนากบผอ น ในการมองทศนคตท เปนบวก กฎท สาคญ ไดแก อยาเลกลมความหวงสาหรบการชวยเหลอ การคงความเปนเพ อนตาย มอบหมายงานพเศษใหแตละคน อยาแสดงอาการทกขโศรกอยางมาก เฝาระวงการฆาตวตาย เปนตวอยางท ดใหกบผอ น

สาหรบการปองกนฉลามโดยใชสารเคมไลฉลาม มการศกษาอยพอสมควร แตนาจะเปนผลทางจตวทยามากกวาท จะมประสทธภาพจรง สารท นาจะมประสทธภาพท สด เชน

sodium dodecyl sulfate แตยงพบวาไมเหมาะสม ท จะมจานวนเพยงพอท จะบรรจไวสาหรบใชสาหรบแตละคนเม ออยกลางทะเล การปองกนท พงกระทา ไดแก การกนไมใ หบาดแผลหรอส งคดหล งอยในน า ซ งอาจกระตนฉลาม แมวาไมมหลกฐานวาการมประจาเดอนกระตนสญชาตญาณฉลาม แตกอาจเปนไปได การอยรวมเปนกลมกอน การหลกเล ยงการสมผสตวฉลาม การสงเกตพฤตกรรมของฉลาม อยาทาน ากระจ าย หร อพฤ ตกรรม ท ด เหม อน ทรน ทร าย หากเฮลคอปเตอรมาชวยเหลอใหรบข นใหเรวท สด

ตวอยางชดปฐมพยาบาล (First Aid Kit)

ภาพตวอยางชดปฐมพยาบาล ของ SOLAS

(Safety of Life at Sea) Category-C First Aid Kit (Cat-C)

ชดปฐมพยาบาลแตกตางตามประเภทของเรอ และคณภาพของแพชชพ ตวอยางของ SOLAS (Safety of Life at Sea) Category-C First Aid Kit (Cat-C) ซ งเปนไปตามขอกาหนด สาหรบแพชชพ (life raft) หรอเรอชชพ (life boat) ประกอบไปดวย

- 1 x Adhesive Elastic Dressing 7.5 cm x 4 cm - 20 x Assorted Adhesive Plasters - 2 x Medium Standard Dressing No.9 - 2 x Large Standard Dressing No.15 - 1 x Extra Large Standard Dressing No.3 - 10 x Paraffin Gauze Dressings 10 cm x 10 cm - 4 x Calico Triangular Bandage 90 cm x 127 cm

- 5 x Sterile Gauze Swabs 7.5 cm - 20 x Loperamide Capsules 2 mg (Diarrhea

Treatment) - 60 x Hyoscine Hydrobromide Tablets 0.3 mg

(Sea Sickness Tablets) - 65 x Paracetamol Tablets 500 mg - 50 x Ibuprofen 400 mg - 1 x Glyceryl Trinitrate Spray (Preparation to

Treat Angina) - 1 x Laerdal Pocket Mask/Mouth Resuscitation

Aid - 1 x Cetrimide Cream 50 g - 5 x Pairs Disposable Latex Gloves Large - 1 x Burn Bag - 1 x Scissors Stainless Steel 5 inch - 6 x Medium RUSTLESS Safety Pins - 6 x Sutures 75 mm - 1 x Pack 10-Antiseptic Wipes

เอกสารอางอง 1. Van Laak U. Shipwreck and Survival at Sea. Textbook of Maritime Medicine. accessed via http://textbook.ncmm.no/shipwreck-

and-survival-at-sea 2. Piantadosi CA. The Biology of Human Survival, Life and Death in Extreme Environments. New York: Oxford University Press. 2003. 3. Bierens JJLM (ed.): Handbook on drowning. Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag, 2006 4. Auerbach PS Ed. Wilderness Medicine 6th Ed., Philadelphia: Elsevier Mosby, 2012. 5. NATO Publication. AMedP 11 Handbook on Maritime Medicine, June 1983 6. Colwell K. RYA Sea Survival Handbook. 2008.

Health & Medicine

คู่มือแนวทางการปฏิบัติการฉุกเฉินทางน้ำและทางทะเล MALS (Maritime and Aquatic Life Support)