HÜCREDE YOLCULUK

HÜCREDE YOLCULUKDr. F. Yonca AYAS

AMACIMIZ

Bizi oluşturan hücrede dolaşarak; geçmişten bugüne

DNA Bölünme Ve güçlenme ile nasıl ulaştığımızı EĞLENCELİ BİLİM yoluyla irdelemek… Ama ruhumuzu da

unutmadan……

İYİ YOLCULUKLARDr. F. Yonca AYAS 2

HÜCRE Canlının tüm yaşam özelliklerini taşıyan;

uygun koşullarda yaşamını tek başına sürdürme yeteneğine sahip temel yapı ve işlev birimi.

Genel olarak tüm hücreler temelde aynı yapıya sahiptirler. Fakat bulundukları dokuya ve dolayısıyla fonksiyonlara bağlı olarak bazı özelleşmeler gösterirler.

Dr. F. Yonca AYAS 3

HÜCRE

Ökaryotik bir hücrenin yapısı: 1)Çekirdekçik 2) Çekirdek 3)Ribozom 4)Vezikül 5)Granüllü (Tanecikli)Endoplazmik Retikulum 6)Golgi Aygıtı 7)Sitoiskelet 8)Granülsüz (Düz)Endoplazmik Retikulum 9)Mitokondriler 10)Koful 11)Sitoplazma 12)Lizozom 13)Sentriyoller (Sentrozom)

Dr. F. Yonca AYAS 4

HÜCRE

Dr. F. Yonca AYAS 5

ÖZELLİK Prokaryot hücre Ökaryot hücre

Çekirdek yok varMitokondri yok varGolgi aygıtı yok varEndopl. Ret. yok varLizozom yok varKromozom Dairesel ;prot.

kılıfı yokDoğrusal ; prot. kılıf ile sarılı

Kamçı Flagellin Mikrotübüller Klorofil Hücre zarı

kıvrımlarındaKloroplast içinde

Hücre iskeleti yok varBölünme İkiye ayrılma Mitoz veya

mayozKapsül var yok

Dr. F. Yonca AYAS 6

ÖKARYOT HÜCRE İÇEREN CANLİLAR

Dr. F. Yonca AYAS 7

HAYVANLAR MANTARLAR

BİTKİLER PROTİSTALAR

HAYVAN HÜCRESİ

Genel bir bakıştan sonra yolculuğumuzu hayvan hücresine çevirelim dersek:

Dr. F. Yonca AYAS 8

HAYVAN HÜCRESİ Hayvan hücresi, hayvanların dokularını

oluşturan bir ökaryotik hücre tipidir. Hayvan hücreleri, diğer ökaryotlardan

(özellikle bitki hücrelerinden ) farklılıklar gösterir:

Hücre duvarı ve kloroplastları yoktur ve kofulları daha küçüktür.

Hücre duvarı esnek olduğundan hayvan hücreleri çeşitli şekillere girebilir .

Fagositik bir hücre başka cisimleri içine alabilir.

Dr. F. Yonca AYAS 9

İNSANA GEÇİŞ……

İnsan hücrelerinin güzelliği…………

Dr. F. Yonca AYAS 10

ÖKARYOTİK HÜCRELER Ökaryot bir hücre dıştan içe doğru 3

kısımdan oluşur:

Hücre zarı Sitoplazma Çekirdek


SİTOPLAZMA İÇİNDE YER ALAN ORGANELLERRİBOZOM

ENDOPLAZMİK RETİKULUM

PLASTİTLER

SENTROZOM

GOLGİ CİSİMCİĞİ

MİTOKONDRİ

LİZOZOM

KOFUL PEROKSİZOM


PEKİ AMA ESAS AMAÇ NEDİR?

Kendine benzer yeni bireyler geliştirmek ÜREMEK

Kazandığı bilgileri nesillere zenginleşerek aktarabilmek GENETİK MİRAS

Bir tür hakimiyet ilanı Dr. F. Yonca AYAS 13

TEMEL AMACIN YERİ VE ŞEKLİ

Çekirdek ve DNA………….

Bölünme ama ….hangisi?


BİR DE VENN İLE BAKALİM:


DNA

Kromozomların temel bileşeni Gelecek nesillere aktarılacak kalıtsal bilgiyi

kodlar (Ayveri deneyi) Karmaşık yapılı organik bileşik Hücre çekirdeğinde yer alır Çok hücreli canlılarda bazı hücre

organellerinde bulunur.


DNA

Çift zincirli heliks yapıya sahip Yapısında bulunan şekeri deoksiriboz Yapısına katılan özgü bazı timin Hücredeki yaşamsal faaliyetleri denetler Yaşamsal faaliyetleri denetlemek adına

şifresine göre mRNA üretir



NÜKLEİK ASİT YAPISI


Dikkat: Nükleotitler içerdikleri azotlu baza göre isim alır




Çok sayıda nükleotit eşittir NÜKLEİK ASİT

Dikkat: Nükleik asitler içerdiği şekere göre isim alır


BU BİLGİLERE GÖRE DNA RNA FARKLARI


NÜKLEOTİT ÇEŞİTLERİ


RNA ÇEŞİTLERİ

Sentezlenecek proteine ait bilgiyi DNA’ dan alıp ribozoma taşıyan mesajcı RNA (mrna)

Sitoplazmadaki aminositleri alıp, mrna da bulunan bilgiye göre ribozoma taşır taşıyıcı RNA (trna)

Protein sentezinin gerçekleştiği organel olan ribozomun yapısına katılır. Ribozomal RNA (rrna)


DNA REPLİKASYONU

DNA üç tip olası modele göre çoğalabilir:

Yarı-saklı (semikonservatif) replikasyon Saklı (konservatif) replikasyon Parçalı (dispersif) replikasyon

Bilim adamlarının deneyleri sonucunda replikasyon mekanizmasının yarı-saklı olduğu açıkça kabul edilmiştir.



Bilim keyiflidir

YARI SAKLI DNA REPLİKASYONU

Kromozom üzerinde replikasyonun olduğu noktada

sarmala ait zincirlerin açılmasıyla ortaya çıkan yapıya replikasyon çatalı denir.

Bu çatal önce sentezin orijin noktasında meydana gelir ve replikasyon devam ettikçe ilerler.

Replikasyon çift yönlü ise orijinden itibaren zıt yöne doğru ilerleyen iki replikasyon çatalı oluşacaktır.



Watson ve Crick, sarmal açıldığı takdirde, iki atasal zincir boyunca sıralanan bazların eşlenebilecekleri proteinleri kendilerine çekebileceklerini önermişlerdir. Buna göre, bazlar hidrojen bağlarıyla kendine uygun olan (örn. Adenin-Timinle 2'li hidrojen bağı, Guanin-Sitozinle 3'lü hidrojen bağı) bazı çeker ve eşleşir.



Her iki kalıp boyunca bu nükleotitler kovalent bağlarla polinükleotit oluşturdukça, birbiriyle özdeş iki DNA zinciri oluşacaktır. Kopyalanan her bir DNA molekülünde bir "eski" bir "yeni" zincir bulunacağından, bu tip bir çoğalma "yarı-saklı (semikonservatif) replikasyon" olarak tanımlanır.


DNA REPLİKASYONU


BAŞLANGIÇ

Başlangıç noktaları özel nukleotid dizilerinden oluşur ( A ve T den zengin tekrarlayan nukleotid dizileri) ve “diziye özel olan DNA ya bağlanan proteinler = başlatıcı proteinler” tarafından tanınır.

Bu proteinlerin başlangıç noktalarına bağlanması ile replikasyonun ilk adımı atılır.



REPLİKASYON YÖNÜ


DNA replikasyon yönü (yeni sentezlenen zincirin yönü) 5’ 3’ ucuna doğrudur


FENOTİPİMİZDE ÜREYELİM

En başta dedik ki amaç üremek; zenginleştirerek genetik mirasımızı aktarmak.

O zaman fenotipsel olarak yani DNA dışında nasıl çoğalırız biz canlılar.

İki çeşit bölünmemiz var ki :


MİTOZ BÖLÜNME MAYOZ BÖLÜNMEVücut hücrelerinde görülür. Üreme organlarındaki üreme ana

hücrelerinde görülür2n kromozomlu 1 hücreden 2n kromozomlu 2 hücre oluşur.

2n kromozomlu 1 hücreden n kromozomlu 4 hücre oluşur.

Kromozom sayısı değişmez. Kromozom sayısı yarıya iner.Bütün canlılarda görülür. Eşeyli üreyen canlılarda görülür.Yaşam boyu devam eder. Üreme dönemi boyu devam ederParça değişimi görülmez. Parça değişimi görülür.Tek çekirdek bölünmesi gerçekleşir.

İki çekirdek bölünmesi gerçekleşir.

Tek hücrelilerde çoğalmayı, çok hücrelilerde büyümeyi, gelişmeyi, yıpranan dokuların onarılmasını sağlar.

Çok hücreli canlılarda üreme hücrelerinin oluşturulmasını sağlar.

Oluşan hücrelerin gen yapısı aynıdır.

Oluşan hücrelerin gen yapısı farklıdır.

Eşeyli ve eşeysiz üremede görülür. Sadece eşeyli üremede görülür.Dr. F. Yonca AYAS 36

İNSAN GÜZELLİĞİNE DE GELMİŞTİK ZATEN:


MAYOZ BÖLÜNME


MAYOZ BÖLÜNME

Mayoz Bölünme eşeyli üreme için gereklidir ve bu yüzden eşeyli üreyen tek hücreli organizmalar da dâhil tüm ökaryot hücrelerde görülür.


MAYOZ BÖLÜNME

Mayoz sırasında kromozom içinde paketlenmiş olan uzun DNA segmentlerinden oluşan diploit üreme hücresinin genomu DNA replikasyonundan sonra iki bölünme geçirerek gamet olarak adlandırılan haploit hücreleri oluştururlar.


MAYOZ BÖLÜNME

Her gamet kromozomların bir setini ya da orijinal hücrenin genetik içeriğinin yarısını içerir. Oluşan bu haploit hücreler diğer cinsin haploit hücreleriyle ya da döllenme sırasında yeni bir hücre olan zigotu oluşturmak için birleşebilirler.


MAYOZ BÖLÜNME

Bu yüzden mayozun bölünme mekanizması döllenme sırasında birleşen iki genom ile eşteş bir olaydır çünkü her ebeveynden gelen kromozomlar mayoz sırasında genetik rekombinasyona uğrarlar.

DNA REKOMBİNASYONU çıktı karşımıza


MAYOZ BÖLÜNME

Dolayısıyla her gamet ve sonuç olarak her zigot kendi DNA'sında kendine özgü bir İz/Tasarım taşıyacaktır.

Burada diyoruz ki:

MAYOZ VE EŞEYLİ ÜREME GENETİK VARYASYONU OLUŞTURUR !

ŞİMDİLİK HAKİMİYETE DEVAMDr. F. Yonca AYAS 43

MAYOZ BÖLÜNME

Mayoz bölünme ”2n” kromozomlu yapılarda görülen bölünme şeklidir. Bölünme sonucunda kromozom sayısı yarıya iner ve ”n” kromozomlu 4 yeni hücre oluşur. Mayoz bölünme temelde eşeyli üremenin sağlanması için yapılır. Üreme hücreleri olan sperm ve yumurta ”2n” kromozomlu ana hücrelerinin mayoz bölünme geçirmesi sonucu oluşur. Tür devamlılığının sağlanması için mayoz bölünme ilk şarttır. Mayoz bölünme sırasında krossing over (parça değişimi) yapılması ve DNA eşlenmesinin sadece ilk safhada görülmesi oluşan yeni hücrelerin kalıtsal olarak birbirinden farklı olmasına yol açar. Bu durum mayoz bölünmenin evrim açısından oldukça önemli olduğunun bir göstergesidir. Bir hücre mitoz bölünmenin aksine yalnızca bir kez mayoz bölünme geçirebilir. Dr. F. Yonca AYAS 44

MAYOZ BÖLÜNME


MAYOZ BÖLÜNME


MAYOZ BÖLÜNME

INTERFAZ Organeller ve genetik materyal kendini

eşler Her kromozom aynı genetik bilgiye sahip

kromatid ipliğine sahip olur. Sentromerlerinden bağlılar hala


MAYOZ BÖLÜNME MAYOZ I Profaz kısalma, kalınlaşma yan yana gelme

krossing over Metafaz homolog kromozomlar tetratlar

halinde ekvator düzleminde Anafaz ipler kısalır ayrılma başlar Telofaz çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşur

MAYOZ 2 başlamadan DNA eşlenmesi gerçekleşmez.


MAYOZ BÖLÜNME MAYOZ 2 Profaz 2 çekirdek zarı parçalanır Metafaz 2 kromozomlar düzgün yerleşir Anafaz 2 Kardeş kromatitler ayrılır, zıt

kutuplara Telofaz2 Kutuplara çekilen kromozomların

etrafında çekirdek zarı oluşur.


MAYOZ BÖLÜNME


İŞİN ÖZETİNE GELİRSEK

Dünya kuruluşundan beri süregelen var olma savaşı; çeşitli evrimler geçirerek en güzeli yaratma çabası içinde devam etmektedir.

En küçük birimimiz hücreden başlayan olaylar içinde biz sürekli değişmekte; ilerlemeye çalışmaktayız.

Ama yapılan tüm medikal paramedikal yorumlar ilerlemenin ancak ilim bilim ve çalışmak ile olabileceğini işaret etmektedir.


İŞİN ÖZETİNE GELİRSEK

Günümüzde ise DNA çalışmaları sürerken laboratuar koşullarında TNA araştırılmakta, geliştirilmeye çalışılmaktadır ki sırra biraz daha yaklaşalım.

HANİ İNSANI NE KADAR ÇÖZEBİLİRSEK;

BOMBALARI VE AŞKI İLE……….


KAYNAKÇA www.turkcebilgi.com Vikipedi www.fenokulu.net AnaBritannica http://patreview9.weebly.com/ www.biyolojidersnotları.com Prof Dr. Bektaş TEPE Yrd. Doç Drç Metin Konuş Orta öğretim biyoloji kitapları


http://www.turkcebilgi.com/

http://www.fenokulu.net/

http://patreview9.weebly.com/

http://patreview9.weebly.com/

TEŞEKKÜRLER……

Yola devam; Çalışmaya Üretmeye Sevmeye Ve de gülmeye…………………


Health & Medicine

HÜCREDE YOLCULUK