Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі «Сайрам» колледжі

Ашық сабақ

Шымкент 2016

Оқытушы: Кебеева Салтанат Баратовна

Сабақтың мақсаты:

- білімділік: Студенттерге дәстүрден тыс медицинаның түрлері, емдеу шараларын, сақтану шараларын үйрете отырып меңгерту.

- тәрбиелік мақсаты: Студенттерді болашақ маман ретінде тәрбиелеу. Салауатты өмір салтын қалыптастыруға. Болашақ мамандығына деген жауапкершілігін,сүйіспеншілігін, ұстамдылығын, төзімділігін қалыптастыру, адамгершілікке, мейрімділікке, үйрету.

- дамытушылық мақсаты:Жаңа технология эелементтерін пайдалана отырып шығармашылық қабылеттерін дамыту.

Уақыты 90 минут. Сабақтың жабдықталуы: Көрнекі құралдар: суреттермен презентациялық сабақ нұсқасы Үлестірме материалдар: оқулықтар, кластерлер, толықтыру тестері, кеспе таратпалар, таблицалар. Оқытудың техникалық құралдар: проектор, видео. Әдебиеттер: Негізгі әдебиеттер: Валеология Ақмырзаев М., Сағымбаев Ә., Астана 2010ж. Саламатты Қазақстан журналы 2015ж. Валеология журналдары 2015-2016жж. Сабақтың барысы: 1.Ұйымдастыру кезеңі: Студентердің сыртқы келбетіне, формасына қарау. Студентерді түгелдеу, журнал толтыру, студентердің зейінін сабакқа аудару- 3минут 2.Сабақтың мақсатымен жоспарын хабарлау: Тақырыпқа қысқаша сипаттама беру, сабақтың жоспарымен таныстыру-5минут І-тапсырма 1.А 2.Б 3.В 4.Г ІІ,ІІІ,ІV-тапсырма 1.А-1, А-2, А-3, А-4 2. Б-1, Б-2, Б-3, Б-4 3. В-1, В-2, В-3, В-4 4. Г-1, Г-2, Г-3, Г-4

А

Б

В Г

А-1 А-2 А-3

А-4

Инемен емдеу әдісінің негізгі отаны – Қытай. Бір қызығы, инемен емдеу әдісі көп шығынды қажет етпейді.Негізінен, бас, омыртқа, мойын аурулары, бет неврологиясы, қабырға аралық

неврология сияқты дерт түрлерін емдейміз. Тіпті инсульт алып, сал болып қалған адамдардың да

дертінен айығуына көмектесеміз. Ұзақ уақыт бала көтере алмай жүрген әйелдерді де ем-

дейміз. Сондай-ақ, қазір орталыққа келіп емделетін науқастардың арасында кішкентай

бүлдіршіндер де бар. Жоғарыда айтқанымдай, 400-ге жуық ауру түрлерін емдеуге болады.

Фитотерапия ертеден-ақ әртүрлі ауруларды емдеу үшін өсімдіктерді пайдалану әдістері белгілі. “Фито” –

латын сөзі, өсімдік, “терапия” - емдеу дегенді білдіреді.

Қытайдың ертедегі медициналық кітаптарында, тибет медицинасында емдеу үшін қолданылған дәрілік

өсімдіктерді қолдану әдістері мен жолдары туралы мәліметтері бар. Фитотерапияда дәрілік өсіміктерден тұнба, қайнатпа, майлар дайындаумен шұғылданады.

Дәрілік мақсатта өсімдіктердің тамырлары, жапырақтары мен гулдері, кейбір ағаштардың қабығы

пайданылады.

Вокалотерапия Әуен (ән-күй тыңдау және ән салу) арқылы адам ағзасының төзімділігін, бейімделуге икемділігін арттырып, аруға төтеп беруді қамтамасыз ететін

жинақ қорды ұлғайту- вакалотерапия деп аталады. Вокалотерапия- (лат. Vocal-вокал-дыбыстық, әуенді)

деген мағына береді

Ароматерапия - ауаға қош иіс беретін эфир майлары. Эфир майлары ағзаға түскен соң мүшелеріміздің

қызметін жақсартады. Ауаға хош иісті себумен ғана шектелмей, хош иісті зат салынған ваннаға шомылу,

компресс жасау, теріге дәрі-дәрмек жағуды қамтиды. Осылайша күйзелістен арылтады әрі тәнді емдейді.

Дәстүрден тыс медицина

Йога — психологиялық, рухани және физикалық практикаларды қамтитын,

ежелгі Үндістанда пайда болған ұғым. Йоганың негізгі бағыттары — раджа-йога, карма-йога,

джнана-йога, бхакти-йога және хатха-йога.Йоганың мағынасы – байланыс немесе

жалғасу дегенге келеді. Яғни, йога жаттығулары бізді Жаратқанмен, ғылыми тілмен айтқанда

табиғатпен байланысуымызға көмектеседі. Бұл байланыс бізге бүгінде жоғалтып алған

интуиция арқылы әрекет жасауға мүмкіндік жасайды.

Массаж – француз сөзінен шыққан, ысқылау деген мағынаны білдіреді, оның түпкі тамырын араб тілінен алған (арабша «масс» - жақындау, сипалау). Массаждың денеге тигізетін әсері. Массаж дегеннің өзі адам денесіне мөлшермен

берілетін механикалық тітіркендіру. Ол массажистің қолымен немесе арнайы аппаратпен

орындалады. Осындай тітіркендіруге ішкі ағзалар, мүшелер қарап қалмай, өз қызметтерін

өзгертіп, массажға қарсы «жауабын» береді.

Сүлікпен емдеу әдісі көптеген жылдар бойына қолданылып келеді. Бұл жәндікті ем ретінде

б.з.д. 2 ғасырда пайдалғандығы жайлы жазылған. Мұндай емді гирудотерапия деп

атаған. Бұл термин латын тілінің "hirudina" деген сөзінен аударылғанда "сүлік" дегенді білдіреді. Қазіргі таңда сүліктердің 400-ге тарта түрі бар. Алайда олардың ішіндегі медицина сүлігі ғана

емге пайдаланылады. Сүлікпен емдеу тәсілі заманауи емдеу тәсілдерінің ішінде бірінші

деңгейден орын алады.

Халықтық ем-домның ата-бабадан мирас болып келе жатқан ағзаны тазарту, шынығу, тиімді тамақтану, ұдайы аутотренинг сияқты жолдары- денсаулық

кепілі, ұдайы жүйелі пайдаланғанда денсаулықты арттырып, адами бақыт пен қуаныш сезіміне бөлейтін амалдар. Қазақтың халық медицинасында күшті улы

химиялық қосылыстар-сынап, ашутастар, алмас, мүсәтір, наша заттары,хинин, сілітілер мен

қышқылдар, қарақұрт пен жылан уы кеңінен қолданылған.

3. Студенттердің білімдерін бақылау. Топты 4 топшаға бөліп отырғызып, сөйлесу бөлімінде, студенттердің дәстүрден тыс

медицина тақырыбы бойынша алған білімдерін, өзара түсіндіріп қайталай отырып, меңгерту. Тірек-схемамен жұмыс жасау. (25минут):

1-тапсырма 5-минут

Дәстүрден тыс медицина бағыттары

1.Сауықтыру

2.Биоэнергетика

3.Нақтамалау

4.Емдеу тәсілдері

1.Сауықтыру медицинасы тобы құрамына: йога, биоритмология, қытай медицинасы (Цы-Гун, У-Шу), түрлі дұрыс тыныс алу негіздері, дианетика жатады.

2.Биоэнергетика тобына: жердің геобиологиялық торы, адамның энергиялық құрылысы, сыртқы ортамен энергиялық әсерлесу жатады.

3.Нақтамалау әдістері арасында кең таралғандары: биомагниттік, бал ашу, көріпкелдік, экстрансенсорлық, жұлдыз жорамал, тамыр ұстау, түс жору, маятниктік немесе металлқұрсаулар арқылы бөлшеу, бет-әлпетіне, көзіне тіліне, тырнақтарына, құлақ қалқанына (ауриколодиагностика), алақаны мен табанына (хиромантия,, Су-Джок), әріптерді салу ерекшелігне (графология), қарай сырқатты танып, емдеу жолдарын белгілейтін түрлі әдіс-тәсілдер жатады.

4.Емдеу әдістері де алуан түрлі: биоэнерготерапия, рефлексотерпия, Шиацу сылауы, аяқтың рефлекстік аймақтарын сылау, инесалу, күйдіру, нүктелік сылау, сегменттік сылау, Кузнецов иппликаторын пайдалану, сумен, аштықпен, минералды тұздармен, металмен, магнитпен, зәрмен, гүлмен, сазбен, балмен (апи), өсімдіктермен (фито) жасалатын терапиялық әдістер, гомеопатия, т.б.

2-тапсырма 10-15 минут

Йога — психологиялық, рухани және физикалық

практикаларды қамтитын, ежелгі Үндістанда пайда

болған ұғым. Йоганың негізгі бағыттары —

раджа-йога, карма-йога, джнана-йога, бхакти-йога

және хатха-йога.

Бүгінде йога дегенді білмейтін адам жоқ шығар. Үнді елінен бастау алатын бұл ілімнің қай кезде, қалай шыққаны белгісіз. Қазір

Қазақстанның көптеген аймақтарында йога орталықтары жұмыс жасайды.

Йоганың мағынасы – байланыс немесе жалғасу дегенге келеді. Яғни, йога жаттығулары бізді Жаратқанмен, ғылыми тілмен айтқанда

табиғатпен байланысуымызға көмектеседі. Бұл байланыс бізге бүгінде жоғалтып алған интуиция арқылы әрекет жасауға

мүмкіндік жасайды. Ал ішкі үн – интуиция арқылы әрекет ететін адам ешқашан қателікке бой алдырмайды.

Инемен емдеу әдісі Қытайда қай кезеңде пайда бол¬ғанын дөп басып айта

алмаймын. Алайда, ерте кезде тасты үйкеу арқылы емдеу әдістері болды деген

деректер бар. Ал инемен емдеу тәсілі 2000-3000 жыл бұрын пайда болды деген болжамдар айтылады. Ол кездері адамдар темір, болат инелер арқылы ем алса, кейін күміс, мыс, алтын инелерді пайдаланған. Бұл емдеу әдісінің негізгі отаны – Қытай.

Бір қызығы, инемен емдеу әдісі көп шығынды қажет етпейді. Мәселен, арнайы

құрылғысыз, ешбір отасыз іске асырылатын ем-дом түрі болғандықтан өте тиімді. Біздің дәуірімізге дейінгі 600

жылдары Корея, Жапония елдері аталмыш әдісті меңгерсе, инемен емдеу ХVІ

ғасырда Еуропаға таралды. Қазір инемен емдеу әдісі әлемнің 120 елінде таралды.

Негізінен, бұл әдіспен 400-ден астам дертті емдеуге болады.

Негізінен, бас, омыртқа, мойын аурулары, бет неврологиясы, қабырға

аралық нев¬рология сияқты дерт түрлерін емдейміз. Тіпті инсульт алып,

сал болып қалған адамдардың да дертінен айығуына көмек¬те¬семіз.

Ұзақ уақыт бала көтере алмай жүрген әйелдерді де е쬬дейміз. Сондай-ақ, қазір ор¬та¬-лыққа келіп емделетін

нау¬қас¬тардың арасында кіш¬кентай бүлдіршіндер де бар. Жо¬ғарыда айтқанымдай, 400-ге жуық ауру

түрлерін емдеуге бо¬лады. Бізге келіп қаралған нау¬қастардың 70-80 пайызы дертіне дауа тауып, алғыстарын айтып

кетіп жатады

Сүлікпен емдеу әдісі көптеген жылдар бойына қолданылып келеді. Бұл жәндікті ем ретінде б.з.д. 2

ғасырда пайдалғандығы жайлы жазылған. Мұндай емді гирудотерапия деп атаған. Бұл термин латын тілінің

"hirudina" деген сөзінен аударылғанда "сүлік" дегенді білдіреді. Қазіргі таңда сүліктердің 400-ге тарта түрі бар.

Алайда олардың ішіндегі медицина сүлігі ғана емге пайдаланылады. Сүлікпен емдеу тәсілі заманауи емдеу

тәсілдерінің ішінде бірінші деңгейден орын алады. Оның адам ағзасына әсері барлық деңгейде көрінеді.

1. Медициналық сүліктің нәтижелі болу үшін дененің биологиялық белсенділігі

жақсы жерлеріне қою керек.2. Бір емге пайдаланылған сүліктерді

келесі емге қолдануға болмайды. Сондықтан оларды өлтіріп тастайды.3. Сүлікпен ем қабылдаған соң, 1-2

тәулік суға түсуге болмайды.4. Төрттен көп сүлік пайдаланып ем

қабылдаған жағдайда емделуші 1-2 күн төсек режимін сақтауы керек.

Массаж – француз сөзінен шыққан, ысқылау деген мағынаны білдіреді,

оның түпкі тамырын араб тілінен алған

(арабша «масс» - жақындау, сипалау). Массаждың денеге тигізетін әсері.

Массаж дегеннің өзі адам денесіне мөлшермен берілетін механикалық

тітіркендіру. Ол массажистің қолымен

немесе арнайы аппаратпен орындалады.

Осындай тітіркендіруге ішкі ағзалар,

мүшелер қарап қалмай, өз қызметтерін

өзгертіп, массажға қарсы «жауабын» береді.

Массажға қажет негізгі қағидалар

1.Массаж жасаған қолдың қимылы

жұмсақ, жеңіл, теріде қызарған не көгерген із

қалдырмауға тиіс. Дұрыс жасалған массаж сол

аймақты жылытып, адамның көңіл күйін

көтереді.

2.Белгілі бір жерге массаж жасау қажет

болса, алдымен одан жоғарғы аймақты, тек

содан соң ғана жарақаттанған бөлікке тікелей

кіріседі(мысалы сіңір созылғанда, буын

тайғанда, сүйек сынғанда т.б.).

3.Массаждың тәсілі, ұзақтығы, күші әр

адамның алдына қойған мақсатына тікелей

байланысты.

3-тапсырма 7-10 минут

Дәрілік тұнба, қайнатпа, майларды дайярлайу үшін суды, спиртті, балды және

әртүрлі майларды пайдаланады. Өсімдіктерден алынған дәрілердің емдік

әсері өте күшті. Сондықтан емдеуге олардың аздаған ғана мөлшері алынады. Фитотерапия үшін зауытта даярланған

арнайы орамадағы дәрілік өсімдіктерді прайдаланған жөн. Оларда дәрілердің

түрлерін даярдау бойынша және дұрыс қолдану жолдары туралы нұскау беріледі.

Дәріханаларда өсімдік дәрілердің көп түрлері болады.

Ертеден-ақ әртүрлі ауруларды емдеу

үшін өсімдіктерді пайдалану әдістері

белгілі. “Фито” – латын сөзі, өсімдік,

“терапия” - емдеу дегенді білдіреді.

Қытайдың ертедегі медициналық

кітаптарында, тибет медицинасында

емдеу үшін қолданылған дәрілік

өсімдіктерді қолдану әдістері мен

жолдары туралы мәліметтері бар.

Фитотерапияда дәрілік өсіміктерден

тұнба, қайнатпа, майлар дайындаумен

шұғылданады. Дәрілік мақсатта

өсімдіктердің тамырлары, жапырақтары

мен гулдері, кейбір ағаштардың қабығы

пайданылады.

Сан ғасырлар бойы халықтың өмір бойы өзекті мәселесі болып келген денсаулықты сақтау, денсаулық өзгерістерін анықтау, сырқат жанға дауа табу ізденістері күннен-күнге, айдан-айға, жылдан-жылға үздіксіз бақылау жаса, болжамды іс-жүзінде тексеру арқылы емдік тәжірибені қорыту, қателіктерін қорытынды шығару түрінде халықтық медицина

тағылымдары болып жинақталған. Қазақтың халық медицинасында күшті улы химиялық қосылыстар-сынап, ашутастар, алмас, мүсәтір, наша заттары,хинин, сілітілер

мен қышқылдар, қарақұрт пен жылан уы кеңінен қолданылған.

Халықтық ем-домның ата-бабадан мирас болып келе жатқан ағзаны тазарту, шынығу,

тиімді тамақтану, ұдайы аутотренинг сияқты жолдары- денсаулық кепілі, ұдайы

жүйелі пайдаланғанда денсаулықты арттырып, адами бақыт пен қуаныш сезіміне

бөлейтін амалдар.

Ароматерапия - ауаға қош иіс беретін эфир майлары. Эфир майлары ағзаға түскен соң

мүшелеріміздің қызметін жақсартады. Ауаға хош иісті себумен ғана шектелмей, хош иісті

зат салынған ваннаға шомылу, компресс жасау, теріге дәрі-дәрмек жағуды қамтиды. Осылайша күйзелістен арылтады әрі тәнді

емдейді.

Ароматерапияның емдік қасиеті сонау ерте

замандарда белгілі болған. Хош иісті

заттардың атауы көптеген медициналық

трактаттардың ішінде кездеседі. Оны Ежелгі

Мысыр халқы көп қолданған.

Ніл өлкесінде майдың қалай

дайындалатындығы бейнеленген фрескалар, ал

пирамидалардың ішінен хош иісті сақтауға

арналған сауыттар табылған. Мысырлықтар

кифтерді, гректер мегалиондарды ішетін дәрі

ретінде тұтынған. Мұнымен қатар, әтір, жақпа

май ретінде де пайдаланған.

Әуен (ән-күй тыңдау және ән салу) арқылы адам ағзасының төзімділігін, бейімделуге икемділігін арттырып, аруға төтеп беруді қамтамасыз ететін

жинақ қорды ұлғайту- вакалотерапия деп аталады. Вокалотерапия- (лат. Vocal-вокал-дыбыстық, әуенді) деген мағына береді.

«Ұлан» табиғи-сауықтыру жүйесі. 1.Өзіңді жақсы сезіну үшін екі рет табиғи суық суға шомыл. Қайда бюолсын: көлгеме ме, өзенгеме ме, ваннаға ма, әйтеуір, бір шомыл, себезгі қабылда, болмаса үстіңе шелектеп су құй. Ыстық суға шомылсаң, соңғы нүктесін суық сумен қой. 2. Шомылар алдында немесе шомылып болып табиғатқашық, жалаңаяғыңмен жер бас, ал қыста қар үстінде, тым құрығында 1-2 минут жалаңаяқ тұруға тырыс. Ашық аспанға қарап тұрып, таза ауаны аузыңмен қармап, бірнеше рет дем ал да, іштей өзіңе және өзге жұртқа денсаулық тіле. 3.Арақ ішпе, темекі тартпа. 4.Аптасына кем дегенде бір рет, жұмадан (сағат 18:00-20:00-ден) жексенбіге дейін (сағат 12:00-ге) тамақсыз және сусыз ораза ұста. Бұл сенің өз шыдамыңды тексеруің және денсаулығыңды жақсартуға алған демалысың. Егер қырық сағатқа бірден толық шыдау қиын болса,онда алғашқыда2-4 апта бір тәулікке шыдап көр, содан соң бірте-бірте апталық оразаңның уақытын 1-2 сағаттан ұзартып, 42 сағатқа жеткіз. 5.Ауыз ашарда, жексенбі күнгі сағат 12:00-де, жалаңаяқ табиғатқа шығып, жоғарыда атап өткендей тыныс ал да ойлан. Бұл-сенің денең үшін мереке. Бұдан кейін өзіңе не ұнаса, соның бәрін же, іш. 6.Өзіңді қоршаған ортаны сүй. Айналаңа түкірме және бойыңнан ештеңе тастама. Осыған көндік, бұл сенің-сенің саулығың. 7.Барлық жерде және барлық адаммен, әсіресе, жасы үлкендермен сәлемдесуді дағды қыл. Денім сау болсын десең- барлық адаммен сәлемдес. 8.Адамдарға, әсіресе, науқасқа, жапа шеккенге, жәрдем сұрағандарға қолыңнан келгенше көмектес. Мұны шын ниетіңмен орындауға тырыс. Өзгенің қажетіне жақсылығыңды жан дүниеңмен сезініп, өзің тілдегендей етіп жаса. Сонда ол сенің досыңа айналады., соныңмен әлемдік жақсы іске атсалысасың!. 9.Бойыңдағы ашқарақтық, жалқаулық, масаттанушылық, пайдакүнемдік, қорқақтық, екіжүзділік, тәкаппарлықтан арыл. Жұртқа сене біл және оларды сүй. Өзге жөнінде қиянатты ой ойлама, басқалар жөніндегі жаман пікірлерді жүрегіңе жолатпа. 10. Ауру, сырқат, өлім жөнінде ойлаудан қаш. Бұл сенің жеңісің!. 11.Ой мен істі бөле қарама. Оқыдың ба?! Ойландың ба? Жақсы! Енді оқығаныңды жүзеге асыр. 12. «Ұлық болсаң, кішік бол». Бұл іс жөніндегі тәжірибеңді айналаңа үлгі-өнеге етіп айт және тарат, бірақ ол үшін мақтанба, өзіңді өзгеден жоғары ұстама.

5-тапсырма «Өз біліміңді анықта» 10-15 минут А)

Йога

Кеспе таратпалар І-топша 1.Инемен емдеу тәсілі қанша жыл бұрын пайда болды деген болжамдар анықталған? 2.Инемен емдеу тәсіліне көбіне қандай дертпен келіп, негізі қандай ауруларды көбірек емдейді? 3.Ине қабылдаудың қарсы көрсеткіштері мен зияны барма? 4.Инемен емдеудің негізгі мақсаты? ІІ-топша 1.Йоганың негізгі бағыттары? 2.Йога қалай иммунитетті қалпына келтіреді? 3.Фитнес пен аэробиканың йогадан айырмашылығы неде? 4.Йога арықтауға көмектесе алама? ІІІ-топша 1. Массаждың түрлерін ата? 2. Массажға қажетті негізгі қағидалар? 3. Массаждың қан және лимфа айналымына әсері? 4.Массаждың бұлшық етке, буындарға әсері? ІV-топша 1.Сүлік қоюдың пайдасы? 2.Сүлікті ең көп қандай салада пайдаланады? 3.Сүлікпен ем-дом жасағандағы ескертпелер?

В) 1.Сүлікті, ем ретінде б.з.д. нешінші ғасырда пайдаланғандығы жайлы жазылған? жаратқан мен табиғатпен байланыс 2.Адамда қанша емдік нүктелер бар? «жақындау, сипалау» 3.Сүлікті ең көп қандай салада пайдаланады? гирудотерапия 4.«Массаж»-сөзінің мағынасы? косметология 5.Йога қай елде пайда болған? 34 6.Сүлікпен емдеу қандай терапия деп атаймыз? Қытай 7.Инемен емдеу әдісінің негізгі отаны қай жер? 2 8. Йоганың мағынасын ашып бер? Үндістан

Г)

Ароматерапия

Вакалотерапия

Фитотерапия

Қазақ халық медицинасы

6-тапсырма Денсаулық туралы мақал -мәтелдер «Кім шапшаң» 7-10 минут Қорытындылау және бағалау 7-тапсырма «Менің денсаулығым-менің байлығым» ЭССЕ 7-10 минут

  Студенттің аты-жөні жалпы: Ең жақсы сөйлеген ойыншы

1.                     

2.                     

3.                     

4.                     

5.                     

6.                     

Бағалау парағы «А»