Carl Jung, Kolektif Bilinçaltı ve Arketipler

Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Pazarlama İletişimi Yüksek Lisans Programı

Hikaye Anlatımı Dersi

C.Can YÜKSEL

Carl Gustav Jung

İsviçreli ünlü psikiyatr, analitik psikolojinin kurucusu

Bir süre Freud'un öğrencisi olsa da daha sonra kendi kişilik ve bilinçaltı kuramlarını geliştirmiştir.

Yarattığı kolektif bilinçaltı ve arketip kavramlarıyla hatırlanır. Analitik Psikoloji’si ile tanınır

Jung’un Analitik Kuramı

Ego Kişisel Bilinçaltı Kolektif Bilinçaltı

Etmenlerini içerir

Kolektif Bilinçaltı 1

Genetik köklerde bulunan etmenlerin kitle psikolojisini belirlemesini, etrafa sinen enerjinin birbirinden ayrı bireylerde ve ayrı mekân ve zamanlarda benzer dışavurumlar ve düşünsel yönelişlerde bulunmasını sağlayan bilinçaltı etmenidir.

Kolektif Bilinçaltı 2 Jung’a göre beynimizde atalarımızdan kalma

tasarımlardır.

Kolektif bilinçaltı dünyanın neresinde olursa olsun insanın benzer ihtiyaçları benzer şekilde gidermesini açıklayan bir terimdir. Buna göre, insan bilinçaltında yer alan ve temel ihtiyaçlara dayanan bazı davranış, kişi ya da olaylar mitik dönemden, hatta yaratılıştan bu yana ortaklık arz eder.

Kolektif Bilinçaltı 3

Jung der ki

“Ruhsal kalıtım dünyamıza, ortak bilinçaltı adını verdim. Bilinçliliğin içerdiklerinin tamamı, bireysel olarak edinilmiştir. Eğer insan ruhu, sadece ve sadece bilinçlilikten oluşsaydı, bireyin yaşamı sırasında ortaya çıkmamış olan ruhsal tek bir şey bulunmazdı… Fakat aslında bilincin kapsadıkları, sadece çevrenin etkisiyle ortaya çıkmadı, aynı zamanda bizim ruhsal kalıtımımız yani ortak bilinçaltı tarafından da etkilendi ve düzenlendi.”

Kolektif Bilinçaltı 4

Jung tarafından ortaya atılan kolektif bilinçaltı kavramı, insanın atalarından kendisine geçen ve günlük yaşamda farkında olmaksızın verdiği kararları etkileyen "arketip" kavramına denk düşer.

Arketip Nedir?

Arketip 1

Jung’un psikoloji dünyasına kazandırdığı “arketip” terimi, psikoloji literatüründe, algılamamızı örgütleyen, bilinç içeriklerini düzenleyen, değiştiren ve geliştiren yapılar olarak tanımlanmaktadır.

Jung arketipleri kolektif bilinçaltının çekirdek yapıları olarak ifade eder.

Arketip 2

Jung’a göre,

Arketip, dünyaya belli bir yönde tepki vermede doğuştan gelen bir eğilimdir.

Sayısız kuşak tarafından tekrar tekrar karşılaşılan yaşantılara maksimum düzeyde tepki vermek yönünde oluşur.

Herhangi bir yaşantıya yönelik arketipler evrenseldir ve her kuşakta yer alan üyeler bu deneyimleri yaşar.

Örneğin yılandan korkmak… Bunun için yılanla karşılaşmamız gerekmez. Bu korku kuşaklar boyu edinilen yaşantılar sonucu kazanılmıştır.

Akretip 3

Arketipleri mitlerde bulma şansına sahibiz.

Jung, mitlerin arketiplerin temsilcileri olduğunu söylemiştir. Dolayısıyla mitlerde ve mitsel öykülerde gördüğümüz karakterlerin ve olay örgülerinin her birinin bir arketipe tekabül ettiğini söyleyebiliriz.

Arketipler Başka Nerede İfade Bulur?

Rüyalar

Edebiyat

Dinler

Fanteziler

Folklör

Arketipler Nerelerde Uygulanır?

Görsellerde

Temalarda

Sembollerde

Fikirlerde

Karakter yaratımında

Örgü yaratımında

Kahramanlık Arketipler Savasçı Kahraman (Odysseus):

Tanrısallığa yakın bir kahramanın karşılaştığı zorluk ve fiziksel savaşlar.

Aşk Kahramanı (Beyaz Atlı Prens): Pür aşkın motive ettiği arayış.

Günah Keçisi Kahraman (İsa): Başkaları için acı çeken

Süper Kahramanlar: Normal insan özelliklerinin üzerinde, abartılı, çoğu kez ilahi güce sahip doğaüstü kahraman. Toplumun parçası değillerdir ama toplum onlara yine de ihtiyaç duyar.

Dikkat!Arketip kahramanlar hikayede hep bir

yolculuk içindedir

Arketip Yolculuk Çeşitleri

Kimlik arayışı Söz verilmiş toprakları bulmak orda yerleşim kurmak İntikam arayışı Savaşçının insanları kurtarmak için yolculuğu Aşk arayışı (prensesi kurtarmak) Bilgi içinde yolculuk Trajik arayışı: diyet ödeme veya kendini inkar Boşuna gitmek (The fool’s errand) Tehlikeli toprakları tehlikeden kurtarma arayışı Kutsal kase arayışı (insanın mükemmelliği arayışı)

Kahramanın Yolculuk Etapları Etap1 KALKIŞ: Kahraman isteksiz

olmasına rağmen macera kahramanı davet eder.

Etap2 BAŞLANGIÇ: Kahraman olgun bakış açısıyla yeni ve tehlikeli bir dünya için eşik geçer.

Etap3 DENEMELER YOLU: Kahramana doğaüstü yardım verilir, güç, beceriklilik, dayanıklılık ve sabır bağışlanır.

Etap4 İÇTEKİ MAĞRA: Kahraman içerdeki nir mağara, bir yeraltı geçidine, ya da büyük bir davanın derinliklerine iner. Bazen bu yer kahramanın kendi zihni içinde de olabilir. Bu nedenle davanın, kahraman bir şekilde-fiziksel, duygusal ya da ruhsal olarak yeniden doğurduğunu görürüz.. Bu deneyim sayesinde, kahraman değişir.

Etap5 – DÖNÜŞ VE TOPLUMA YENİDEN ENTEGRASYON: Kahraman yeni bilgeliğini üretkenliğe dönüştürür ve çevresine hükmeder.

Kahramanın Yolculuğunun Karakteristiği 1

Kahraman saf ve tecrübesizdir. Kahraman canavar yada korkunç bir adamla karşılaşır. Kahraman tuhaf ve bilgin bir mentorla karşılaşır. Kahraman bazen ilham veren veya rehberi olan kadın için yıllarını

harcar. Kahraman yolculuğa çıkar, bu yolculuktan ders çıkarır, bir şekilde

değişir ve eve döner. Kahraman insan boyu kadar suları aşar yada köprülerden geçer. Kahraman şehir dışında doğar-büyür. Kahramanın kökeni gizemlidir yada kahraman küçük yaşta yakınlarını

kaybetmiştir; hayvanlar yada bilge korumcılarca büyütülmüştür

Kahramanın Yolculuğunun Karakteristiği 2

Kahraman doğduğu topraklara kılık değiştirerek yada bilinmeyen olarak döner.

Kahraman özeldir. Bir kültürü veya bir ülkeyi temsil eder. Kahraman değerli ve özel bir şey için mücadele eder. Kahraman ilahi veya doğa üstü güçlerden yardım alır. Kahramana rehber biri yada birileri vardır. Kahraman bir geçiş ayinine veya bir başlangıca girer: olgunlaşarak çıkar. Kahraman başlangıçta bir tören veya ritüele maruz kalır. Kahramanın sadık yol arkadaşları olur. Kahraman testlerle veya yarışlarla fiziksel ve zihinsel olarak kendini ve

mükemmelliğini kanıtlamaya çalışır. Kahraman kapanmayan bir yaradan acı çeker. Bazen bu üstesinden

gelemeyeceği duygusal ve ruhsal bir yara olabilir.