Başörtüsü/Türban Sorununun Türkiye Basınında Temsili

Merve Kavakçı Vakası Sürecinde Cumhuriyet ve Zaman Gazetelerinin Karşılaştırılması

Tuba GülleC.Can Yüksel

2012

• Bu sunumun ilk bölümünde başörtüsü/türban yasağının gerçekleştiği yükseköğretim kurumları, kamu-özel hizmet sektörü ve siyasi kurumlar ele alınacaktır.

• İkinci bölümde ise başörtüsü/türban tartışmasının Türkiye'de ayyuka çıktığı Merve Kavakçı vakasına Cumhuriyet ve Zaman gazetelerinin gözünden karşılaştırmalı olarak bakacağız.

Üniversitelerdeki Yasak• 1998-2010 yılları arasında uygulanan

yasak uzun süre çözüme kavuşturulamamıştı. İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü'nün 23 Şubat 1998 tarihli genelgesiyle başörtüsü/türban yasaklandı.

• Mahkeme kararı ile uygulama durdurulmasına rağmen üst mahkeme, kararı İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü lehine bozdu.

• YÖK'ün mahkeme kararını Türkiye'deki bütün üniversitelere yollamasıyla fiilen başörtüsü/türban yasağı başlamış oldu.

• Ekim 2010'da İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'nde bir öğrencinin başörtüsü/türban takması gerekçe gösterilerek dersten çıkarılması üzerine yapılan itirazda öğrencinin disiplin yönetmeliğine aykırı durumları nedeniyle dersten çıkarılamayacağı kararı alınınca süreç yeni bir boyut kazandı.

• Bu tarihten sonra başörtüsü/türban takan öğrenci hakkında hoca tarafından tutanak tutulması uygulaması başladı. Ancak tutanak tutan hocaların üzerinde yaratılan muhafazakar hükümetin baskıları bu uygulamayı imkansız hale getirmiştir. Dolayısıyla fiili yasağın son bulduğu yorumları tartışmaya egemen olmuştur.

• Başörtüsü/türban yasağı nedeniyle bilimsel bir konferansın katılımcısının üniversite konferansına alınmaması, üniversite kayıtlarında başı açık fotoğraf istenmesi, mezuniyet törenlerinde konuşma yapamama, okul gezilerine alınmama gibi hak ihlalleri yaşanmıştır.

• En çok tartışılan örneklerden biri ODTÜ'de H.K adlı öğrencinin başörtüsü/türbanı nedeniyle okulun sağlık hizmet birimlerinden yararlandırılmamasıdır. Öğrenci hakkında sonradan işlem de başlatılmıştır.

• YÖK kanunun ek 17. maddesi üniversitede özgürce giyinmeyi serbest bırakırken "yürürlükteki kanunlara aykırı olmamak koşulu ile" diye eklemektedir. Bu da Danıştay, Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi'nin kanun üzerine yorumlarını mümkün kılıyor. Bahsi geçen madde ANAP döneminde çıkarılmış, Sosyal Demokrat Halkçı Parti tarafından Anayasa Mahkemesi'ne götürülmüştür. Ne var ki mahkeme sosyal demokratların başvurusunu reddetmiş ve başörtüsü/türban yasağı ileride kendine mahal bulmuştur.

• 2008 yılında AKP ve MHP'nin teklifiyle yasalaşan 42. maddedeki değişiklikle yasağın önüne geçilmiş ancak Anayasa Mahkemesi tarafından madde iptal edilmiştir.

Çalışma Hayatındaki Yasaklar

• Çalışma hayatındaki yasakları iki temelde inceleyebiliriz; kamu sektöründe ve özel sektördeki yasaklar.

• Kamu sektöründe özellikle 28 Şubat süreciyle birlikte Diyanet ve bazı belediyeler dışında katı yasaklar uygulanmaya başlandı. Kamuda yasalar ve yönetmeliklerce başörtüsü/türban net şekilde yasaklı olduğu için kayda değer bir kıyım yaşanmamış olsa da MEB, Sağlık Bakanlığı ve vergi dairelerinde başörtülü/türbanlı kadınlara rastlamak mümkündü.

• 28 Şubat'la birlikte 12 Eylül'de başın örtülmesiyle ilgili getirilen kuralların katı biçimde uygulanmasının ardından 10.000'i aşkın öğretmen istifa etmiş, 200 öğretmene emre itaatsizlikten dava açılmış ve 3500 öğretmen işten çıkarılmıştır.

• Kamu hizmetine girmek isteyenler arasında bu şekilde ayrım yapmak Anayasa'nın 70. maddesiyle çelişirken fırsat eşitsizliği yaratmaktadır.

• Özel sektörde muhafazakar iş verenler başörtülü/türbanlı kadınları kendi dünya görüşleri çerçevesinde çalışmaması gereken kişiler olarak tanımladığı için başörtülü/türbanlı kadınlar kendi cenahları tarafından da mağdur edilmektedir.

• Muhafazakar iş verenlerin 28 Şubat sonrası rejim karşıtı görünmekten kaçınmasıyla birlikte gene başörtülü/türbanlı kişilerin muhafazakar sermaye tarafından da bir dönem dışlandığı savlanmaktadır. Öte yandan kadının göz önünde olduğu işlerde "imaj" meseleleri yüzünden tercih edilmediği düşünülmektedir.

Siyasi Yaşama Katılımdaki Yasaklar

• Türkiye'de başı örtülü kadınları cumhurbaşkanlığı, başbakanlık, bakanlık, milletvekilliği ve belediye başkanlığı gibi siyasi pozisyonlarda görmek pek mümkün değildir. Siyasette kendilerini ancak partilerin il-ilçe teşkilatlarında gönüllü çalışan olarak görebilmekteyiz. YSK kararları nedeniyle sandık üyesi bile olamayan kadınların bu yasağa tezat olarak milletvekili olmalarına hiçbir yasal engel yoktur.

• 14506 sayılı TBMM iç tüzüğünün kılık kıyafete ilişkin hükümlerinde, Devlet Memurluğu Kanunu'ndaki gibi başın açık yada kapalı olması üzerine bir hüküm yoktur.

• 24üncü Dönem Meclis açıldığında protezli vekil CHP'li Şafak Pavey için değiştirilmesi gündeme getirilen eteği zorunlu kılan madde görüşülürken BDP'liSırrı Süreyya Önder maddenin başörtüsü/türbanı da kapsayacak şekilde değiştirilmesini önerdi. Öneri ise yeni bir kriz yaşanmaması için veto edildi.

• 1999 yılında Fazilet Partisi'nden milletvekili seçilen Merve Kavakçı, başörütüsü/türbanıyla meclise giren ilk milletvekili oldu.

• Ancak, 2 Mayıs 1999 tarihinde yemin törenine başörtüsü/türbanıyla gelen Kavakçı protestolarla karşılaştı. DSP'li Başbakan Ecevit yaptığı tarihi konuşmada mecliste devlet geleneğine uyulmak zorunda olunduğu ve meclisin devletle hesaplaşılacak yer olmadığını belirtmesiyle medyada tansiyon oldukça yükselmişti.

• Gelişen süreçte Kavakçı T.C vatandaşlığından çıkarıldı ve Refah Partisi'ne kapatılma davası açıldı.

• Biz de yemin törenini takip eden 3 Mayıs'tan 11 Mayıs'a kadar Cumhuriyet ve Zaman gazetelerinin gündemi ne şekilde okuduğunu ortaya koymak istedik. Sıradaki bölümde Cumhuriyet ve Zaman gazetelerinden döneme ait görsellerle karşılaşacaksınız.

Cumhuriyet 3 Mayıs

Cumhuriyet 4 Mayıs

Cumhuriyet 4 Mayıs

Cumhuriyet 5 Mayıs

Cumhuriyet 5 Mayıs

Cumhuriyet 6 Mayıs

Cumhuriyet 7 Mayıs

Cumhuriyet 7 Mayıs

Cumhuriyet 8 Mayıs

Cumhuriyet 9 Mayıs

Cumhuriyet 9 Mayıs

Cumhuriyet 10 Mayıs

Cumhuriyet 11 Mayıs

Zaman 3 Mayıs

Zaman 4 Mayıs

Zaman 5 Mayıs

Zaman 6 Mayıs

Zaman 7 Mayıs

Zaman 8 Mayıs

Zaman 8 Mayıs

Zaman 9 Mayıs

Zaman 10 Mayıs