Embed Size (px)
Citation preview
ႏ�ႏ�၀ငဘာ ၈ ေႏရြ းေႏကာကပြက�တြ� င သ�ငႏးလႏ�ကႏ�ခငႏး
http://peacebuilding.asia/will-the-2015-general-election-change-myanmar/
ပါေႏမာကၡ လငဒါ ေႏအာႏ �ငFulbright ပညာရင
အမ�းသားစမခန႔ခြခမႈေကာလပ၊ ရန�က"န။
�စကမာၻလးက ေႏစာငၾ&ႏ'ကညၾႏေႏနသည
ေႏရြ းေႏကာကပြက�သ�ငႏးေႏ းသားမႈက ေအ းပါပါ�ယ
“ေႏရြ းေႏကာကပြက��ႏ-ငၾႏ ႏ�ႏ�ငငေႏ းဆ�ငရာ ေႏရြ းခယမႈေအၾကာ ငႏး ႏ�ပညသမား သ� �ႏ-�ႏ�ငေႏသာ အတြလေ78 းပါသညၾႏ လ
” မႏးေႏၾကာငႏးမ-ာ မဒယာပငႏ�ဖစ�ါသည။– Media + Elections: An Elections Reporting Handbook
ေယန႕႔ ညရြညCယခကမား• ေႏရြ းေႏကာကပြက�မားတြ�င မဒယာ၏ အခနႏးက႑• ႏ�မ7မာႏ�ပည ေႏရြ းေႏကာကပြက��ႏ-ငၾႏ ပ�သ ကေႏသာ သငၾႏGဟသ�မားက�
ဆနႏးစစရန • မဆ�ၵ -ငမား ေႏႏ�ပာၾကားလ�သညမား ေႏႏ�ပာၾကား�ႏ�ငရန ေႏရြ းေႏကာ
ကပြက� သ�ငႏးေႏ းသား န အစအစဥတစခ ဖ7တး န B
y Fu
tUnd
Bei
dl
ေႏရြ းေႏကာကပြက�တြ�င မဒယာ၏ အခနႏးက႑
1. အသ�ေႏပးႏ�ခငႏး2. ေႏစာငၾ&ႏ'ကညၾMႏ8ကခ�သ အ�ဖစ ရပပတပညႏ�ခငႏး3. မဆ�ၵ -ငမား၏ စကားသက� ေႏဖာႏP�ေႏပးႏ�ခ
ငႏး
မဆ�ၵရ- ပငတစဥးေအ7ျဖငၾႏ သငဘာေႏတြ�က�သ�ခင�ါသလ???
By
Gar
eth
Sim
pson
မေႏပးစနစ မဒယာ အခနႏးက႑ - ၁။ အသ�ေႏပးႏ�ခငႏး
• ဘယသ ေႏတြ�ကမေႏပးႏ�ပး ဘယသ က အ�ႏ�ငရ�ႏ�ပငသလ• ႏ�ပညသ�စေႏယာကက မေႏပးဖ�႔အတြ�က ဘယ8 ခ�န၊
ဘယေႏန ာမ-ာ၊ ဘယလ � စာ ငႏးတြသငႏး မ-ာလ။• ဆ�ၵမက� ဘယေႏန ာ၊ဘယ8 ခ�7မ-ာဘယလ �ေႏပးမလ။• ဘယလ �ေႏရြ းေႏကာကပြက�မ�းလ။ (ဥေပဒျပလႊ�ေႏ
�ာႏ ေႏရြ းေႏကာကပြက�၊ သမၼ� ေႏရြ းေႏကာကပြက�၊ေႏဒသ�ႏ[ေ ရြ းေႏကာကပြက�)
• ဘယသ ေႏတြ�က ဘယလ �ေႏန ာေႏတြ�အတြ�က ၀ငေႏ ာကယ -ဥႏ�ပ�င'ကမ-ာလ။
• ေႏရြ းခယခ သမားက ဘယလ �အခြခငၾMႏ8ာဏာန႔ �ာ၀နေႏတြ� - �မ-ာလ
From Handbook for Journalists during Elections by Reporters without Borders
မဒယာ အခနႏးက႑ - ၁။ အသ�ေႏပးႏ�ခငႏး• ေႏရြ းေႏကာကပြက�က� ဘယ�ါ�ေႏတြ�က ၀ငေႏ ာကယ -
ဥႏ�ပ�ငမ-ာလ။• သ��႔ ႕ ေႏရြ းေႏကာကပြက�၀င က�ယ ားလ-ယေႏတြ�
က ဘယသ ေႏတြ�လ။• �စသးပဂၢလ ယ-ဥႏ�ပ�ငမယၾMႏသေႏတြ�က ဘယသ ေႏ
တြ�လ။• ပါ�ေႏတြ�က အင8ားဘယေႏလာကႀ ကးသလ။ အင
အားအႀကးဆႏးပါ�ေႏတြ�ေအၾကာငႏး သ� ငႏးေႏ းသားမႈ ပ�မားေႏသာႏလညႏး မဆ�ၵ -ငႏ�ပ
ညသမားေအ7ျဖငၾႏ ပါ�အားလႏး�ႏ-ငၾႏ ေႏရြ းေႏ ကာကပြက�၀င က�ယ ားလ-ယ8 ားလႏး ေအၾကာငႏး သ�
ထားသငၾႏ�ါ�ယ။
From Media + Elections: An Elections Reporting Handbook, by Ross Howard of IMPACS
ႏ�ႏ�ငငေႏ းပါ�မား�ႏ-ငၾႏ ေႏရြ းေႏကာကပြက�၀ငမား
မဒယာ အခနႏးက႑ - ၁။ အသ�ေႏပးႏ�ခငႏး
• ႏ�ပနာေႏတြ� ေအပၚ ပါ�ေႏတြ� ႕ အ�မငဘယလ�ကြကႏ�ပားသလ။
• ပါ�မားကေမႏ�ပာေႏသာ မေႏပးႏ�ပညသေႏတြ� စ��၀င ား�ၾႏ�ပနာေႏတြ�က ဘာေႏတြ�လ။ ေႏ
ရြ းေႏကာကပြက�၀င က�ယ ားလ-ယမား�ႏ-ငၾႏ ပါ�ေႏ ခါငႏးေႏဆာငမားက� အဒေအၾကာငႏးေႏတြ� ေႏ
မးပါ။
From Media + Elections: An Elections Reporting Handbook, by Ross Howard of IMPACS
THE ISSUES
မဒယာ က႑ - ၂။ ေႏစာငၾ&ႏ'ကညၾMႏသအ�ဖစ ရပပတပညႏ�ခငႏး• အသကႏ�ပညၾႏမေႏသာ�ႏ�ငငသား��ငႏး
မေႏပးခြခငၾႏ �ႏ-/ မ �ႏ-။ မေမပးမ မေႏ ပးခြခငၾႏ လဥးေႏ စာ ငႏးထမ-ာ ဘယလ �
ထညၾခြMႏသငႏး မ-ာလ။• မေႏပးသမား အထးသ�ဖငၾႏ အမ�းသမး
မား�ႏ-ငၾႏ လနညႏးစမား မေႏပးဖ�႔အတြ� က လႏႏ�ခႏမႈ - ��ယ လ�႔ ခစား ပါ
သလား။• ပါ�အားလႏး လထအစညႏးေအ၀းမား
က� ထ��လ န႔မႈ ကငႏးကငႏး ကငႏးပ�ႏ�င ႕လား။
• ပါ�အားလႏးက� ႏ�ႏ�ငငပ�ငမဒယာေႏပၚမ-ာ အခ�န လႏလႏေႏလာကေႏလာက ေႏပး
ထား ႕လား။• အစ�း ၀7Pမႏးမားက � ားမ-�မႈ �ႏ-
႕လား။• မ ႏမားက လႏႏ�ခႏမႈ �ႏ- ႕လား။
Pho
to b
y Fl
ickr
use
r Kar
s A
lfrin
k
တြလ�လ ပႏ�ပး ထ��လ န႔မႈကငႏးေႏသာ ေႏရြ းေႏကာကပြက� ႏ�ဖစရ႕လား။
မဒယာ အခနႏးက႑ - ၃။ မေႏပးႏ�ပညသမား၏ စကားသကႏ� ေႏဖာႏထ�ေႏပးႏ�ခငႏး
• မ�မ�မေႏပးမေ႔န ာကလႏႏ�ခႏ ႕လား။• မ�မ�မႏ�ပားက� လႏလႏႏ�ခႏႏ�ခႏ ထ�နႏးသ�မႏးေႏပး
ထားမ-ာလား။• မႏ�ပားေႏပၚ က နာမညကဘာလ။• ဘယသ ေႏတြ�က ဘယ�ါ�က� က�ယ ားႏ�ပ�ာလ။• ဘေယ8 ၾကာငႏးအ ာေႏတြ�က မ�မ�န႔ မ�မ�ပ�၀နႏးက
င အတြ�က ေအ းပါ�ာလ။ လမႏးေႏတြ�ပ�ေႏကာငႏး ဖႏ�႔လား ေႏ သန႔ -ငႏးဖ�႔လား။ ေႏကာငႏးေႏတြ�
ပ�ေႏကာငႏးဖႏ�႔လား။ ကနႏးမာေႏ းေႏစာငၾႏေႏ - ာ ကမႈပ�ေႏကာငႏးဖ�႔လား။ အၾကမႏးဖကမႈ ေႏလာ ၾန
ညႏးေႏ းလား။ အလပပ8ကႏ�င��ဖ7တး ဖ�႔လား။ အ�မရာစနစ��ေႏကာငႏးဖႏ�႔လား။
• ေႏရြ းေႏကာကပြက�၀င က�ယ ားလ-ယေႏလာငႏးမားန႔ ပါ �ေႏတြ�က အဒေအၾကာငႏးအ ာေႏတြ�န႔ ပ�သ
ကႏ�ပးဘာေႏေတြ�ႏ�ပာ သလ။ သ�ငႏးသမားမားဟာ မဆ�ၵ -င ႏ�ပညသေႏတြ�က� က�ယ ားႏ�ပသေႏတြ�ပ ႏ�ဖ
ပစတယ။ မဆ�ၵ -ငေႏတြ�သ�ခငတာက� ေႏမးပါ။ ေအႏ�ဖေ အာင ယပါ။
မေႏပးႏ�ပညသ�စေႏယာေက8 နန႔ သငဘာေႏတြ�သ�ခငသလ။
By
DVI
DSH
UB
From Media + Elections: An Elections Reporting Handbook, by Ross Howard of IMPACS
၂၀၁၄ ခ�ႏ-စ စစတမႏး(လ၃၀၀ေ၀ကာႏ)
၂၀၁၄ခ�ႏ-စ ေႏမလ�ႏ- ငၾႏ ခြk&7လမားတြ�င ႏ�ႏ�င
ငေႏ းဗဟသ��ႏ-ငၾႏ ပ�သ ကႏ�ပး လဥးေႏ
၃၀၀၀ ေႏကာႏက� လေႏတြ�႔ ေႏမးႏ�မနႏးခ႔http://bit.ly/myanmarsurvey
၂၀၁၄ ခ�ႏ-စ စစတမႏး(လ၃၀၀ေ၀ကာႏ)
၂၀၁၄ ခ�ႏ-စ စစတမႏး(လ၃၀၀ေ၀ကာႏ)
ႏ�မ7မာ�ႏ�ငင ေႏရြ းေႏကာ ကပြက��ႏ-ငၾႏ ပ�သ ကႏ�ပး သ
ငၾႏGဟသ�က� ဆနႏးစစႏ�ခငႏး
ႏ�မ7မာ�ႏ�ငင ေႏရြ းေႏကာကပြက��ႏ-ငၾႏ ပ�သ ကႏ� ပး သငၾႏGဟသ�က� ဆနႏးစစႏ�ခငႏး ၁။ မတြဆယလ ႈပရ-ားမႈက� ေႏရြ းေႏကာကပြက�မ�ႏ�ငမ
ဘယႏ�ႏ-စရက8 လ�တြ�င စ�ငႏ�ပလပႏ�ႏ�ပငသလ။
ကေႏပါငႏး ၆၀
ႏ�မ7မာ�ႏ�ငင ေႏရြ းေႏကာကပြက��ႏ-ငၾႏ ပ�သ ကႏ�ပး သငၾႏGဟသ�က� ဆနႏးစစႏ�ခ
ငႏး ၂။ ႏ�မ7မာ�ႏ�ငင ႕ အစ�း အာဏာသႏးရပပကဘာေႏတြ�လ။
၁။ ဥေပဒျပ ၂။ အပခပမႈ ၃။ � ားစ ငေႏ း
၂၀၁၄ ခ�ႏ-စ စစတမႏး(လ၃၀၀ေ၀ကာႏ)
ႏ�မ7မာ�ႏ�ငင ေႏရြ းေႏကာကပြက��ႏ-ငၾႏ ပ�သ ကႏ�ပး သငၾႏGဟသ�က� ဆနႏးစစႏ�ခ
ငႏး ၃။ ဒေႏရြ းေႏကာကပြက�မ-ာ ဘယ8 ာဏာက� ေႏရြ းခယမ-ာလဥေပဒျပေႏ း
ႏ�မ7မာ�ႏ�ငင ေႏရြ းေႏကာကပြက��ႏ-ငၾႏ ပ�သ ကႏ�ပး သငၾႏGဟသ�က� ဆနႏးစစႏ�ခ
ငႏး၄။ ေႏန ာဘယႏ�ႏ-စေႏန ာအတြ�က ေႏရြ းခယမ-ာလ။ႏ� ပညသ႔လႊ�ေႏ�ာႏ - ၃၃၀
အမ�ႏးသားလႊ�ေႏ�ာႏ - ၁၆၈ႏ�ပညနယ/ ��ငႏးေႏဒသႀကး လႊ�ေႏ
�ာႏ - ၆၄၄ ��ငႏး ငႏးသားက�ယ ားလ-ယမား - ၂၉
စစေႏပါငႏး ၁၁၇၁
ႏ�မ7မာ�ႏ�ငင ေႏရြ းေႏကာကပြက��ႏ-ငၾႏ ပ�သ ကႏ�ပး သငၾႏGဟသ�က� ဆနႏးစစႏ�ခ
ငႏး ၅။ သမၼ�က� ------------------- က ေႏရြ းခ ယမ-ာႏ�ဖစ�ါ�ယ။
B. ႏ�ပညေႏထာင လႊ�ေႏ�ာႏ
မ-7�ါ�ယ
၂၀၁၄ခ�ႏ-စ စစတမႏး(လ၃၀၀ေ၀ကာႏ)
ႏ�မ7မာ�ႏ�ငင ေႏရြ းေႏကာကပြက��ႏ-ငၾႏ ပ�သ ကႏ�ပး သငၾႏGဟသ�က� ဆနႏးစစႏ�ခ
ငႏး ၆။ ေႏဒေၚအာငဆနႏးစၾကည သမၼ��ဖစႏ�ႏ�င လား။မ�ဖစႏ�ႏ�င�ါ
By
Bur
ma
Dem
ocra
tic C
once
rn (B
DC
)
ႏ�မ7မာ�ႏ�ငင ေႏရြ းေႏကာကပြက��ႏ-ငၾႏ ပ�သ ကႏ�ပး သငၾႏGဟသ�က� ဆနႏးစစႏ�ခ
ငႏး ၇။ ႏ�ပညေႏထာင ၀7'ကးမား�ႏ-ငၾႏ ႏ�ပညနယ၊ �� ငႏးေႏဒသႀကး ၀7'ကးခပမားက� ------------- က
ေႏရြ းခယမ-ာႏ�ဖစ�ါ�ယ။ ခ။ သမၼ�
မ-7�ါ�ယ
၂၀၁၄ခ�ႏ-စ စစတမႏး(လ၃၀၀ေ၀ကာႏ)
မ-7�ါ�ယ
၂၀၁၄ခ�ႏ-စ စစတမႏး(လ၃၀၀ေ၀ကာႏ)
ႏ�မ7မာ�ႏ�ငင ေႏရြ းေႏကာကပြက��ႏ-ငၾႏ ပ�သ ကႏ�ပး သငၾႏGဟသ�က� ဆနႏးစစႏ�ခ
ငႏး ၈။ ႏ�ပညေႏထာင လႊ�ေႏ�ာႏက ႏ�ႏ�ငငအ၀နႏးမညသညၾ&ႏလပငနႏးမားက� ေႏဆာရြငရကႏ�ပး ႏ�ပညနယ/
��ငႏးက�ယ ားႏ�ပလႊ�ေႏ�ာႏက ေႏဒသတြ�ငႏး မညသညၾ&ႏလပငနႏးမားက� ေႏဆာရြငရကသ လ။D.အထကေႏဖာႏႏ�ပပါအားလႏး
၂၀၁၄ခ�ႏ-စ စစတမႏး(လ၃၀၀ေ၀ကာႏ)
ႏ�မ7မာ�ႏ�ငင ေႏရြ းေႏကာကပြက��ႏ-ငၾႏ ပ�သ ကႏ�ပး သငၾႏGဟသ�က� ဆနႏးစစႏ�ခ
ငႏး၉။ ႏ�ပညေႏထာင လႊ�ေႏ�ာႏႏ�ႏ-ငၾႏ ႏ�ပညနယ/ ��ငႏး က�ယ ားႏ�ပလႊ�ေႏ�ာႏ8တြ�ငႏး ေႏ
ရြ းေႏကာကပြက� မ၀ငဘ �ေပမ�ာႏသားအ ာ - �မားအတြ� က ခ7Pားေႏသာ ေႏန ာ ဘယေႏလာက - �သလ။
C. ၂၅%
မ-7�ါ�ယ
၂၀၁၄ခ�ႏ-စ စစတမႏး(လ၃၀၀ေ၀ကာႏ)
ႏ�မ7မာ�ႏ�ငင ေႏရြ းေႏကာကပြက��ႏ-ငၾႏ ပ�သ ကႏ�ပး သငၾႏGဟသ�က� ဆနႏးစစႏ�ခ
ငႏး ၁၀။ ေအႏ�ခခဥေပဒျပငဆငမႈက� ႏ�ပညေႏထာင လႊ�ေႏ�ာႏက�ယ ားလ-ယ---------- ႏ�ႏ-ငၾႏ အထေကသ
ဘာ�ရ&7လ�ပအပ�ါ�ယ။E. ၇၅%
ႏ�မ7မာ�ႏ�ငင ေႏရြ းေႏကာကပြက��ႏ-ငၾႏ ပ�သ ကႏ�ပး သငၾႏGဟသ�က� ဆနႏးစစႏ�ခ
ငႏး ၁၁။ မမားသ အ�ႏ�ပငယပ ဆ��ၾအဓ�ပၸာယက ဘာလ ေႏရြ းေႏကာကပြက�မ-ာ မအမားဆႏး - �
သက အ�ႏ�ငရ - �မ-ာ ႏ�ဖစ�ါ�ယ။
ႏ�မ7မာ�ႏ�ငင ေႏရြ းေႏကာကပြက��ႏ-ငၾႏ ပ�သ ကႏ�ပး သငၾႏGဟသ�က� ဆနႏးစစႏ�ခ
ငႏး၁၂။ ေႏရြ းေႏကာကပြက�တြ�င ေႏအာက�ါလ-�႕၀-ကမမား က� မညသ��႔အတြ�က မဆ�ၵ -ငမားက မေႏပးခြခ ငၾႏရ-� မညနညႏး။
E. အထကေႏဖာႏႏ�ပပါအားလႏး
ႏ�မ7မာ�ႏ�ငင ေႏရြ းေႏကာကပြက��ႏ-ငၾႏ ပ�သ ကႏ�ပး သငၾႏGဟသ�က� ဆနႏးစစႏ�ခ
ငႏး ၁၃။ ေႏရြ းခယခ က�ယ ားလ-ယမား ႕ �ာ၀7သကကတမႏး
က ဘယေႏလာကလ ။
၅ ႏ�ႏ-စ
ႏ�မ7မာ�ႏ�ငင ေႏရြ းေႏကာကပြက��ႏ-ငၾႏ ပ�သ ကႏ�ပး သငၾႏGဟသ�က� ဆနႏးစစႏ�ခ
ငႏး၁၄။ ေႏရြ းေႏကာကပြက�တြ�င�ါ၀ငရM78ပတြ�က ႏ�ပညေႏထာင ေႏရြ းေႏကာကပြက�ေႏကာႏမရ- ပငကပါ�ဘယႏ�ႏ-ခက�ခြခငၾႏႏ�ပေႏပးထားသလ။
အနညႏးဆႏးပါ� ၉၀
၂အခက8 လကမား ယပါ
၁။ မဆ�ၵ -ငမားက� ေႏႏ�ပာဆ�ခြခငၾႏေႏပးႏ�ခငႏး။၂။ ေႏရြ းေႏကာကပြက�သ�ငႏးေႏ းသား 7 စဥႏ�ခငႏး။
မဆ�ၵ -ငမားက� ေႏႏ�ပာဆႏ�ခြခငၾႏေႏပးႏ�ခငႏး
သ�ငႏးေႏ းသားမႈမားတြ�င ကြကႏ�ပားမႈမား ပႏစ ၁
• �စဖကသ �။ အ�ခားပါ� မား ႕�႔�ပ7မႈ မ �ႏ-။
• သ�ငႏးအခက8 လက၊ေအၾကာငႏးအ ာမ
ပါ။ ပါ�ေႏခါငႏးေႏ ဆာငရ႕ စကားလႏးသာ
ပါသည။• မဆ�ၵ -င၏ စကားသမပါ
• မ-�သည။ ခြစပစြပ မႈ မား�ႏ-ငၾႏ �ႏ႔�ပ7မႈမား
က� ေႏ းသား�ငႏ�ပသည။
• ယငႏးေႏဟာေႏႏ�ပာပြပ �ကေႏ ာကသ ဥးေႏ
ပါ၀ငသပည။• မေႏပးသမား ၏ စ���ပ7မႈမားက�ေအလးထားေႏဖာႏႏ�ပသည။
ပႏစ ၂
From Media + Elections: An Elections Reporting Handbook, by Ross Howard
ဥပမာ- မေႏပးသမား၏ စကားသ က� ေႏဖာႏႏ�ေပသာ သ�ငႏး�စ�ဒ
၁။ ဒသ�ငႏး ေအၾကာငႏးအ ာကဘာလ။ ��ား�စခလ�အပေႏနမႈေအပၚ မေႏပးသမား ႕ ေအလးထားမႈမားက�
ေမ-၀ထားႏ�ခငႏး ႏ�ဖစ�ါ�ယ။ ၂။ ဒသ�ငႏးက မ-� ႕လား။
ပါ�က�ယ ားလ-ယ8 ားလႏး ႕ အမညမားပါ၀င�ါ�ယ။ ၃။ ဒသ�ငႏးက သမာသမ�က ႕လား။
ႏ�ပစတငရႈႏ႕ခခေႏန သညၾႏ ေႏရြ းေႏကာကပြက� အ ာ - �ထမ- �႔�ပ7မႈက�ပါ ထညၾခြMႏသငႏးထား�ယ။ ၄။ မဆ�ၵ -ငေႏတြ�စ���ပနေႏန�ၾက�စၥန႕ ပ�သ ကႏ�ပးပါ�အားလႏး ႕ ေသ
ဘာထားရပပတညခကက �ေႏႏ�ပာဆ�ခြခငၾႏေႏပးသလား။ေႏပးပါ�ယ။
၅။ ��ငႏး ငႏးသားလနညႏးစ�စ ႕ အသ�ငႏးအ၀�ငႏးငယေႏလး�စခက� ေႏ လးစားမႈ - �သလား
- �ပါ�ယ။ ဒသ�ငႏးမ-ာ အဒမဆ�ၵ -ငေႏတြ�က� အ�ခားလ႔အပြဖ႕အစ ညႏး အသ�ငႏးအ၀�ငႏးက သေႏတြ�လႏ�ပ ထပတပေအလးထားပါ�ယ။
သ�ငႏးေႏ းသားမႈအစအစဥက�ဘာေႏၾ ကာငၾႏ လ�အပသလ။
By woodleywonderworks
“ ၾက��ငႏ�ပငဆငမႈ မ - �ဘးဆ� င ႈးန�မၾႏရနႏ�ပငဆ ”ငေႏန�ာ�ႏ-ငၾႏ အ��ပင။
-- ဘ7ဂမင ဖရM7ကလင၊ ေအမ �က7မ�းခစ�ဂၢ �လ
သ�ငႏးေႏ းသား န အစအစဥ ဘာေႏၾကာငၾ&ႏလ�အပသလ။
အစအစဥမ - �လ-င• အခမႏးအနားမား• က�ယ ားလ-ယေႏလာငႏးမား၏
လပငနႏးစဥ• ပါ�မဟာဗဟာ• ဘယသ ဥးေႏဆာငသလ• သ�ငႏးထ�ႏ�ပ7ခကမား• ပါ��စခ ႕ ထငေႏပေၚ
ကာႏ'ကားမႈ• ပါ��စခ ႕ ေႏနာကေႏၾ
ကာငႏး ာk၀င
• ႏ�ပသနာမားေအပၚ ပါ� ႕ ရပပတညမႈ -ငႏးႏ�ပ�ခငႏး
• မ�မ�က�ယ��Mငလပငနႏးစဥရ�ႏ-ႏ�ခငႏး• မေႏပးသမား ႕ ေႏမးခြခနႏးမား၏
ေအႏ�ဖက� - �ႏ�ခငႏး• ဘယ8 ာက ေအ းေႏပၚ ႏ�ဖစေႏန�
ယဆ ႏ��ာ ေႏထာကႏ�ပ�ခငႏး• �ငႏ�ပလာေႏသာ ေႏႏ�ဖ -ငႏးနညႏး
မားက� ေႏဖာႏႏ�ပ�ခငႏး• က�ယ ားလ-ယေႏလာငႏးမား ႕အ ည
ေအတြသးမားက� ေႏလၾလာသႏးသပႏ�ခငႏး
အစအစဥရ-�လ-င
From Coaching Manual for Media Support during Elections by IMS
၁။ စာဖ�သ မားအတြ�က အမ-�တ ဆ�ပက� ပ အသႏးႏ�ပပါ။
ေႏရြ းေႏကာကပြက�သ�ငႏးႏ�ဖစေႏၾကာငႏး ေႏ ဖာႏႏ�ပဖ�႔ ပႏ�ႏ-�ပမဒယာ�ႏ-ငၾႏ တြအ&7လ�ပငႏးမဒယာ
တြ�င အမ-�တ ဆ�ပ �စခက� သႏးပါ
သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
၂။ ေႏရြ းေႏကာကပြက�သ�ငႏးမားက� စေႏဆာငႏးပါ။
ပ�ႏ-�ပႏ�ႏ-ငၾႏ တြအ&7လပႏ�ငႏး မဒယာ�ႏ�႕တြ�င ေႏရြ းေႏကာကပြက�သ�ငႏးမားကႏ��စ �စညႏး�
ညႏးထားပါ
သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
၃။ - ငႏးလငႏးခက8 တြကကတ စခ ဖ7တးပါ။ ပႏ�ႏ-�ပႏ�ႏ-ငၾႏ တြအ&7လ�ပငႏးသ�ငႏး�ႏ-စခစလႏး - � သင၏ ေႏရြ းေႏ
ကာကပြက� စာမကႏ�ႏ-ာေႏပၚတြ�င ေႏရြ းေႏကာကပြက�ေအၾကာငႏး ေအႏ�ခခေႏမးခြခနႏးမား ၏ ေအႏ�ဖက� မဆ�ၵ -ငမားအတြ�က -
ငႏးလငႏးခက8 တြကကတ စခ ႏ�ပလပ�ါ။ မဆ�ၵ -ငမား၏ ေႏမးခြခနႏးမားကႏ�ဖ��ေႏခၚပါ။
ေႏရြ းေႏကာကပြက� ေႏမးခြခနႏးမား�ႏ-ငၾႏ ေအႏ�ဖမား- ေႏရြ းေႏကာကပြက�က ဘယေႏ�ာၾလ? ႏ�ႏ�၀ငဘာလ ၈ က- ဘယေႏန ာေႏတြ�အတြ�က က�ယ ားလ-ယေႏလာငႏးမားက ေႏ
ရြ းေႏကာကခမ-ာလ ? ႏ�ပညနယႏ�ႏ-ငၾႏႏ�ႏ�ငငေႏ�ာႏ8ဆငၾ&ႏလႊ�ေႏ �ာႏ ၁၁၇၁ ေႏန ာ
- မ�မ�က မဆ�ၵ -င ာ ငႏးထ ပါမပါ ဘယလ �စစေႏဆး�ႏ�ငမလ ? ဒ၀ကဘဆ �Mဒက�ပၾကညၾႏ�ါhttps://checkvoterlist.uecmyanmar.org ေႏရြ းေႏကာကပြက�ေအၾကာငႏး သငၾMႏက� ဘာေႏႏ�ေဖပး မလ?
ေအႏ�ဖမားက� ယၿပး ယငႏးအတြကကP တြ�င ထညၾႏ�ါ။
သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
၄။ ယငႏးက႑အတြ�က ၀7Pမႏးမားက� လပငနႏး�ာ၀ပစြ7ခေႏေ၀ပးပါ
By
ItzaF
ineD
ay
ေႏရြ းေႏကာကပြက�သ�ငႏး ဥးေႏဆာငလႏ�ကရM78ပတြ�က သ�ငႏးေႏထာကတ စဥး�ႏ-ငၾႏ အယဒ�ာ�စဥးက�
�ာ၀7ခထားပါ။
သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
၅။ စ��၀င ားမႈ စာ ငႏးႏ�ပစပါ။ ၁။ ပါ�မား�ႏ-ငၾႏ က�ယ ားလ-
ယေႏလာငႏးမားက�ေႏလ႔လာေႏစာငၾ&ႏ'ကညၾႏရန facebook.com/addlist
က� တြသားႏ�ပး Facebook တြ�င interest list ႏ�ပလ
ပ�ါ။
၂။ သ�ငႏးမားအတြ�က ဒ��ယ စာ ငႏး�စခႏ�ပလပ
ပါ။
သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
၃။ သင႔ ႕စာ ငႏးက� ၾက ည႔ ႈ န သငၾႏဖ နႏးမ
ကႏ�ႏ-ာႏ�ပငရ႕ ေႏအာကေႏႏ�ခ �ႏ- More က� ႏ�ႏ-�ပ�ါ။
၅။ စ��၀င ားမႈ စာ ငႏးႏ�ပစပါ။ သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
၄။ Feeds က� ႏ�ႏ-�ပ�ါ။ ၅။ စ��၀င ားမႈ စာ ငႏးႏ�ပစပါ။
သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
၅။ သငၾႏ Interest list က � ငေႏသာ စာမား ဒမ-ာ - �ပါ�ယ။
- သငရ႕ကစာ ငႏးက� Public လMပလ� က�ါက အ�ခားသမား စာ ငႏးက�
Subscribe လပႏ�ႏႏ�ငၿပးSubscribe လပပတာန႔ သ��႔ ႕Feeds ထမ-ာ ထညၾႏေႏပးပါလ�မၾႏမယ။
- Subscriber ေႏတြ�က သငၾႏရ႕စ� �၀င ားမႈစာ ငႏးက� ေမႏ�ပာငႏး
လ ႏ�ႏႏ�င�ါဘး။
၅။ စ��၀င ားမႈ စာ ငႏးႏ�ပစပါ။ သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
မဆ�ၵ -င အမ�ႏးမ�ႏးပါ၀ငေႏ သာ Facebook Group ႏ�ပ
လပႏ�ပး ေႏရြ းေႏကာကပြက��ႏ-ငၾႏ� �သ ကေႏသာ အၾကဥာဏမား�ႏ-
ငၾႏ က�ယ ားလ-ယေႏလာငႏးမား က� ေႏဆာရြငရကေႏစလ�ေႏသာ
ေအၾကာငႏးအ ာမား�ႏ-ငၾႏေႏရြ းေႏကာကပြက�သ�ငႏး�ႏႏ�ငငပႏ�
ပင8ပႏ�ငဒယာမားေအၾကာငႏးေႏႏ�ပာဆ�အၾကႏ�ပခကရယပါ။
POSSIBLE IDEAS FOR YOUR PLAN ၆။ စာဖ�သ မားအပ ပြဖ႔�ခငႏး သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
၁။ အပ ပြဖ႔ န More က��ႏ-�ပ�ါ။
၆။ စာဖ�သ မား အပ ပြဖ႔�ခငႏး သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
၂။ Groups က��ႏ-�ပ�ါ။ ၆။ စာဖ�သ မား အပ ပြဖ႔�ခငႏး
သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
၃။ Create Group က� ႏ�ႏ-�ပ�ါ။
၆။ စာဖ�သ မား အပ ပြဖ႔�ခငႏး သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
၄။ သငၾMႏ8ပြဖ႔က� နာမညေႏ ပးႏ�ပး အသက8 ရြ ယမ�းစႏ၊
�ႏ�ငႏး ငႏးသားေႏပါငႏး စစမား၊ ကားမအစႏ�ႏ-ငၾႏ
ႏ�ႏ�ငငေႏ း ပါ�မားက� က� ယ ားႏ�ပၿပး ပါ၀ငကပည န
ေသဘာ�သမားက�Follower မား အ�ဖစ ထညၾ&ႏလ�က�ါ။
၆။ စာဖ�သ မား အပ ပြဖ႔�ခငႏး သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
၄။ သငၾMႏ8ပြဖက� Public, Closed သ�႔မဟ�Private စ��' က�ကလ
ပႏ�ႏ�ႏင�ါ�ယ။
၆။ စာဖ�သ မား အပ ပြဖ႔�ခငႏး သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
…မေႏပးလမႏးညရြညက7တကစခ က� ပႏ�ႏ-�ပမဒယာေႏ ာ မေႏပးသလမႏးညရြညန ႏ�ပစပါ။
သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
http://www.irrawaddy.org/election/
၇။ မေႏပးသလမႏးညရြညနႏ�ပစပါ။ သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
တြအ&7လ�ပငႏးအတြ�က�ါ ႏၾႏ�ပလပ�ါ။
မေႏပးနညႏးစနရြစ�င အသႏး၀ငေႏသာ အခက8 လကမားက� ထည႔တြသငႏးပါ။
http://www.irrawaddy.org/election/
၇။ မေႏပးသလမႏးညရြညနႏ�ပစပါ။ သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
၇။ မေႏပးသလမႏးညရြညနႏ�ပစပါ။ အသႏး၀ငေႏသာ မေႏပးနညႏးစနစမားက�
ထည႔တြသငႏးပါ။
သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
မဆ�ၵနယေႏႏ�မပႏမားေအ းႀကးေႏန႔ပြစမားမရ မား
http://www.capecoral.com/Cape-Coral-City-Election-2015
ပါ�မား ႕ရပပတညခေက8 ၾကာငႏးအ ာမားက�ထညေ႔ပးပါ။
http://www.irrawaddy.org/election/
၇။ မေႏပးသလမႏးညရြညနႏ�ပစပါ။ သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
Include information on parties’ positions.7. CREATE A VOTERS’ GUIDE
10 ideas for your plan
http://www.telegraph.co.uk/news/general-election-2015/11474579/education-policies.html
၇။ မေႏပးသလမႏးညရြညနႏ�ပစပါ။ပါ�မား ႕ရပပတညခေက8 ၾကာငႏးအ ာမားက�ထညေ႔ပးပါ။
သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
http://www.telegraph.co.uk/news/general-election-2015/11474579/education-policies.html
၇။ မေႏပးသလမႏးညရြညနႏ�ပစပါ။ သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က နညႏးလမႏး ၁၀တြသယ
http://issuu.com/parkrecordcontest/docs/voter_guide
သငၾႏရ႕ ေႏနာကေႏၾ ကာငႏး ာk၀ငက ဘာ
လ။ ဘာလ�႔ က�ယ ားလ-ယႏ�ဖစခ ပငတာလ
ေႏရြ းေႏကာကပြက�၀င က�ယ ားလ-ယေႏလာငႏးမားက� �ညေႏသာေႏမး ခြခနႏးမားေႏမးႏ�ပး ၄ငႏး��႔ ႕ေအႏ�ဖမားက� ႏ�ႏ�ႈငႏးယ-ဥႏ�ႏႏ�
ငရM78ပတြ�က မေႏပးသမားက� ႏ�ပနေႏပးပါ။
က�ယ ားလ-ယမား�ႏ-ငၾႏ ပါ�မားေအၾကာငႏး လမႏးညရြညရြ7�ငေႏၾကာႏႏ�ငာထညၾႏ�ါ။
၇။ မေႏပးသလမႏးညရြညနႏ�ပစပါ။ သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
http://issuu.com/parkrecordcontest/docs/voter_guide
ေႏၾကာႏႏ�
ငာ
ဒ�စ��ေႏရြ းခယP ား�ၾ မဆ�ၵရ- ပငက�ပ သဘယ�ါ�က� ေႏထာ ကခသလ၊ ဘာေႏၾကာင႔လေႏမးပါ။ ပါ�စႏေႏအာငေႏ
မးပါ။
၈။ အပ� ဥ မဆ�ၵရ- ပငတစဥးေအၾကာငႏးေႏ းပါ။
သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
ႏ�ႏ�၀ငဘာ ၈ ကမ-ာ ကတြ�နေႏ �ာႏ ဘာလ�႔ မေႏပးမ-ာလ အမည - ေက�ာ$"း အသက - ၆၅
အလပပ8က�င - ပေက�စ�းသည ပါ� ႏး အမ�းသားဒမေကရစအခြ(႕ခ�ပ
ဘာေႏၾကာငၾ&ႏလ - စစမန�တ ဒမေကရစန႔ လြလတလ ပမႈက ရရ(႔အလြတက ဒပါတက
1ငငအလြတက ေအကာငးဆး ေမ�ာလ ငခ 6�က7(စလ "႔ပါ။
ဘယႏ�ပနာက ေအ းႀကးဆႏးလ လငယေလြတအလြတက ေက�ာငးေကာ
ငးေလြတန႔ အလပအကငေလြတ ပမလအပတယ။
ဘာလ�႔ ႏ�ႏ�၀ငဘာ ၈ ကမ-ာ မေႏပးမ-ာလ အမ�ားႀကးေ7ပာငးလ(႔ လတခ
ေအၾကာငး 7ပသ(႔
၉။ အခက8 လကမား၊ ေႏဟာေႏႏ�ပာခကမားက� စစ�ါ။ က�ယ ားလ-ယေႏလာငႏးေႏၾကာႏႏ�ငာမား၊ထ�ႏ�ပ7ခကမားက� ဖ�ႏ�
ပး အခက8 လကမ-M7ကက7မႈက� စစေႏဆးပါ။ အပ� ဥ ေႏႏ�ပာဆႏ�ခကတ စခက�စစေႏဆးပါ။
သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
http://politifact.com
VIDEO: How Politifact checks facts: http://bit.ly/politifactvideo
၉။ အခက8 လကမား၊ ေႏဟာေႏႏ�ပာခကမားက� စစ�ါ။ ႏ�ႏ�ငငေႏ းအခက8 လကမားက� ဘယလ �စစေႏဆးမလ
၁။ ႏ�ႏ�ငငသမားမားက� ၄ငႏး��႔ ႕ အ ငႏးအ�မစက� ပေႏမးပါ။
၂။ ပငမအ ငႏးအ�မစက အစ�း အပြဖ႔လား၊ NGO အစ ငခစာ လား၊ ဘကမလ�က တြကႏမႏးကငသပလား စစေႏဆးပါ။
၃။ အငတာနကက � ႏ�မ�ႏ�ႏ�းပါ၊ သ�ေ႔သာႏ စ�းရ� ပမတ��ါေႏစ။ ၄။ အ�ခား ငႏးႏ�မစေႏတြ�ကႏ�သ�ေ အာငWikipedia က� အသႏးႏ�ပပါ။ သ�ေ႔သာ ညရြည�နႏးခက8 ျဖစ မသႏးပါ
န႔။ ၅။ အ ာ ာ��ငႏးကႏ�မလအ ငႏးအ�မစန႕စစေႏဆးအ�
ညႏ�ပပါ။ ၆။ သငၾMႏသ�ငႏး ႕ အခက8 လကမားက� စစေႏဆးပါ။
သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
POLITIFACT CATEGORIES
• မားေႏသာအားႏ�ဖငၾႏ မ-M7ကန - ေႏဖာႏႏ�ပခကမ-M7ကက7�ါ� ယ ၿပ�းေႏ�ာၾဘာမ-ႀကးႀကးမားမားကြလေႏခာေႏမ
နပါဘး
၉။ အခက8 လကမား၊ ေႏဟာေႏႏ�ပာခကမားက� စစ�ါ။ သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
POLITIFACT CATEGORIES
• ေအ�ာႏ8သငၾMႏ8မ-န - ေႏဖာႏႏ�ပခကမ-M7ကက7�ါ�ယ။ သ�ေ႔သာႏ -ငႏးလငႏးခကႏ�ႏ-ငၾႏ အ�ခားေႏသာ အခကသ စမားလ�အပ�ါ�
ယ။
၉။ အခက8 လကမား၊ ေႏဟာေႏႏ�ပာခကမားက� စစ�ါ။ သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
POLITIFACT CATEGORIES
• �စ၀က8 မ-န - ေႏဖာႏႏ�ပခက �စ ��တ စ��ငႏးမ-7�ါ�ယ။ သ�ေ႔သာႏ အဓ�ကေအၾကာငႏးအ ာမားကနႏ�ခငႏး သ�႔မဟ� ဆက ေပ8ၾကာငႏးအ ာမား က7�ါ�ယ။
၉။ အခက8 လကမား၊ ေႏဟာေႏႏ�ပာခကမားက� စစ�ါ။ သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
POLITIFACT CATEGORIES
• မားေႏသာအားႏ�ဖငၾႏမ-ားေႏနပါ�ယ။ မ-M7ကနေႏသာေအၾကာငႏးအ ာ အခ�႕ပါ၀ငေႏသာႏလညႏး မ�ည�ၾအ�မငႏ�ဖစေႏပေၚစမယၾႏ ေအ
းႀကး�ၾအခကေႏတြ�က� လစလ ႈထားပါ�ယ။
၉။ အခက8 လကမား၊ ေႏဟာေႏႏ�ပာခကမားက� စစ�ါ။ သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
POLITIFACT CATEGORIES
• အမ-ား - ေႏဖာႏႏ�ပခက မ-ားတြယငႏးေႏနပါ�ယ။
၉။ အခက8 လကမား၊ ေႏဟာေႏႏ�ပာခကမားက� စစ�ါ။ သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
POLITIFACT CATEGORIES
• လ�မေႏနၿပ – ေႏဖာႏႏ�ပခကမ-ားတြယငႏးေႏ7ျပး အ�မငေႏစာငႏးေႏစပါ�ယ။
၉။ အခက8 လကမား၊ ေႏဟာေႏႏ�ပာခကမားက� စစ�ါ။ သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
အခမႏးအနားမႉး ေ႕မးခြခနႏးမားက� ကႏ�ယ ားလ-ယေႏလာငႏးမား ေကႏ�ဖၾကားေႏသာ စကား ညလပြပမားကငႏးပပါ။
၁၀။ စကား ညလပြပကငႏးပပါ။ သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
သငၾMႏ8စအစဥက� ေႏတြဆးေႏ�ခြႏးပါ။
By Olga Reznik
၁။ အမ-�တ ဆ�ပ8သႏးႏ�ပပါ။ ၂။ ေႏရြ းေႏကာကပြက�သ�ငႏးမားက� စာမကႏ�ႏ-ာ�စခ
�ညႏးတြ�င စစညႏးပါ။ ၃။ -ငႏးလငႏးခက8 တြကက (box) �စခႏ�ပလပ�ါ။
၄။ ေႏရြ းေႏကာကပြက�သ�ငႏးအတြ�က သ�ငႏးေႏ ထာကတ စဥး�ႏ-င ႏၾအယဒ�ာ�စဥးက� �ာ၀7ခထားပါ။
၅။ Facebook တြ�င interest list ႏ�ပလပ�ါ။ ၆။ Facebook တြ�င သင၏ သ�ငႏးေႏ းသားေႏ
ဖာႏႏ�ပခကက � အသ�ေႏပး န စာဖ�သ မား အဖခြႏ႔ခြဖ႔ပါ။
၇။ မေႏပးသလမႏးညရြညက7က�ပ ပႏ�ႏ�ႏ-ပ�ါ။ online �င�ါ။ ၈။ အပ� ဥ မဆ�ၵရ- ပငတစဥးေအၾကာငႏးေႏ းပါ။ ၉။ အခက8 လကမား၊ ေႏဟာေႏႏ�ပာခကမားက� စစ�ါ။
၁၀။ က�ယ ားလ-ယေႏလာငႏးမားအတြ�က စကား ညလ ပြပမား ကငႏးပပါ။
သငၾMႏ8စအစဥ8တြ�က စ��က း ၁၀ မ�း
ဘာေႏေတြ�မးစ ာ - �ပါသလ?
By Gareth Simpson
ပါေႏမာကၡ လငဒါ ေႏအာႏ �ငFulbright ပညာရငအမ�းသားစမခန႔ခြခမႈေကာလပ[email protected]@LindaAustin_
