Yurttaş (kamu) Gazeteciliği

YURTTAŞ GAZETECİLİĞİ (Civic Journalism)

1950’ler ve 1960’larda ABD’de yayın yapan medya kuruluşları iktidara karşı, halkı ve yurttaşları temsil ediyorlardı.

Gazeteciler de kendilerini işçi sınıfının birer mensubu olarak görüyor ve o şekilde yaşıyorlardı.

Zamanla ABD’de medyanın egemenlerin sözcüsü haline gelmesine karşı bir tepki olarak yurttaş gazeteciliği gelişmiştir.


Türkçe’de “Yurttaş” ya da “kamu gazeteciliği” kavramlarıyla ifade edilen ‘yeni’ gazetecilik anlayışı, 1990’larda ABD’de ortaya çıkıp özellikle bir kamu kuruluşu olan Pew Center’ın destekleriyle uygulama alanı bulmaya başlamıştır. Yurttaş gazeteciliği, medya eleştirilerinin hayli arttığı son yıllarda hakim medyadaki mevcut gazetecilik pratiğini sorgulayarak yeni bir anlayışla, demokrasiye farklı açılımlar getirme amacı taşımaktadır.


Yurttaş gazeteciliği, ABD’nin medya yapısına uygun bir şekilde, yerel medyanın uygulayabileceği bir gazetecilik ve habercilik tarzı olarak ortaya çıkmıştır.


Eski gazeteciler, ABD medyasının bugünkü durumuna çözüm olarak “eski değerlere dönüş” (back to the old values) sloganını savunmaktadırlar.

Yurttaş gazeteciliği, mevcut çürümüş egemen medyayı tamamen devre dışı bırakacak ayrıntılı, derin ve geleceğin esas medya tarzı olarak görülmemektedir.


Jan Schaffer’e göre, bu gazetecilik anlayışından beklenmesi gereken, “yurttaş olma bilincinin ve sorumluluğunun yurttaş gazetecileri tarafından tetiklenmesidir”.

Bu nedenle yurttaş gazeteciliği: “İnsanların güçsüzlük ve yabancılaşma duygularının üstesinden gelmesine yardım edecek tarzda gazetecilik yapma çabası” olarak da tanımlanmıştır.

YURTTAŞ GAZETECİLİĞİNİN ESASLARI

Yurttaş gazeteciliğinin etik anlayışı geleneksel gazetecilik pratiğinin temel prensiplerinden farklı değildir: Doğruluk, nesnellik, bağımsızlık ve adil olma. Yani gazetecilerin uymaları gerekirken, uymadıkları ilkelerdir. Esaslar şöyle sıralanmaktadır:

- Yurttaş gazeteciliği haber tanımını genişletir. - Haber yapma çerçevesini yeniden tarif ederek okuyucu ilgisini

arttırmayla ilgilenir. - Haberde dengelilik, okuyucular lehine yeniden tarif edilir. - Yeni bir okur topluluğu oluşturulmaya çalışılır. - Okurların gazeteleriyle etkileşim içine girecekleri kanallar

oluşturarak, gazetecilerle yurttaşlar arasındaki mesafeyi kaldırmaya çalışır.

YURTTAŞ GAZETECİLİĞİNİN ESASLARI

Yurttaş gazeteciliğinin esasları şunlardır: - Yurttaş gazeteciliği haber tanımını genişletir.

- Haber yapma çerçevesini yeniden tarif ederek okuyucu ilgisini arttırmayla ilgilenir.

- Haberde dengelilik, okuyucular lehine yeniden tarif edilir.

- Yeni bir okur topluluğu oluşturulmaya çalışılır. - Okurların gazeteleriyle etkileşim içine girecekleri

kanallar oluşturarak, gazetecilerle yurttaşlar arasındaki mesafeyi kaldırmaya çalışır.

YURTTAŞ GAZETECİLİĞİNİN UYGULAMA İLKELERİ

Yurttaş gazeteciliğinin en önemli ilkelerinden biri, haberi oluştururken konuyla ilgili tüm kaynaklara ulaşılması ve tüm kaynakların görüşlerinin alınmasıdır. Türk basınında da, resmi kaynağın doğru bilgiyi aktardığı konusundaki ön kabulden dolayı haberde resmi kaynağa bağımlılık söz konusudur. Yurttaş gazeteciliğinde ise, resmi makamların değil, esas olarak yurttaşın bilgi ve görüşleri önemlidir.

YURTTAŞ GAZETECİLİĞİNİN İLKELERİ

Haber öyküsü, yurttaştan gelecek bilgi doğrultusunda oluşturulduğu için yurttaş gazeteciliğinde, mümkün olan en yüksek sayıda haber kaynağına ulaşmak esastır.

Dolayısıyla, yurttaş gazeteciliğinde birinci ilke, mümkün olan en çok sayıda haber kaynağına ulaşmak ve haberi resmi bakış açısı yerine yurttaşların, toplumun, kamunun bakış açısıyla aktarmaktır.


Yurttaş gazeteciliğinde, tıpkı araştırmacı gazetecilikte olduğu gibi, genel olarak ekip çalışması içinde ve uzun vadeli (devamlılık gösteren) bir habercilik gerekiyor.

Yurttaş gazeteciliğinin önemli bir boyutu kimi örneklerde yurttaşın bilgi ve görüş veren bir haber kaynağı olmaktan çıkıp bizzat haberin oluşturulmasında çok daha aktif bir rol üstlenen duruma gelmesidir. (Okul örneği)


Yurttaş gazeteciliğinin en önemli ilkelerinden biri de, haberin konusu olan amaca varılıncaya kadar haberin takibi ve yayınlanmasıdır.

Yurttaş gazeteciliği yapan muhabirin görevi sadece halkı bilgilendirmek değil, yurttaşın haklı olduğu alan ve konularda, bu haklı isteğin gerçekleşmesini de talep etmektir. (okul örneği devam)


Yurttaş gazeteciliğinde, yurttaşlar ile iktidar arasında bir elçilik görevi yapılmaktadır. Böylelikle, okuyucunun-yurttaşın gazetesine ve gazeteciliğe olan güveni artmaktadır.

YURTTAŞ GAZETECİLİĞİNİN İDEOLOJİSİ

Yurttaş gazeteciliğinin ideolojisi, “olgulara, gerçeklere dayanarak yurttaşların haklarını savunmak ve onların beklentilerine medya aracılığıyla yanıt vermek” olduğundan, klasik gazetecilik ideolojisine yakın bir çizgide bulunmaktadır.

YERELİN ÖZGÜNLÜĞÜ ve YURTTAŞ GAZETECİLİĞİ

Yurttaş gazeteciliği, esas olarak ve en iyi şekilde ancak yerel medyada uygulanabilecek bir habercilik tarzıdır. Çünkü, yerel medya çalışanları, ulusal medya mensuplarına oranla okur-dinleyici-izleyici kitlesi ile çok daha fazla iç içedir. Bu nedenle çalıştığı bölgedeki gayri resmi haber kaynaklarını kullanma imkanları daha fazladır.

YURTTAŞ GAZETECİLİĞİNİN YARARLARI

Yurttaş gazeteciliğini uygulayan 20 Amerikalı gazetecinin bu yöntemden çıkardıkları olumlu sonuçlardan bazıları şöyledir:

- Güvenilirliğin yeniden sağlanması- Önemli kritik konulara yoğunlaşma- Sıradan sorunların cazip hale gelmesi- Olayın tüm taraflarını bir araya getirme- Haber izleme ve aktarmanın yurttaş

açısından anlamlı hale gelmesi- Okurla somut canlı ilişki kurabilme

YURTTAŞ GAZETECİLİĞİNİN YARARLARI

- Yurttaşların bizzat kendi sorunlarıyla ilgilenmelerini sağlama

- Yurttaşların sorunlarına önem vermeyi öğrenme

- Öncelikleri saptamayı öğrenme

News & Politics

Yurttaş (kamu) Gazeteciliği