twitter.com/janrotmans

Verandering van tijdperk:decentralisatie als kans

Maarssen, 30 April 2015

We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken

• Industriële revolutie

• Modernisering samenleving

• Machtswisseling

Laatste Kantelperiode

Transformatieve Verandering

1. aard van verandering is disruptief

2. snelheid van verandering is exponentieel

3. verandering is veelvormig: op alle terreinen

manifest van de Bezorgde Huisarts: het roer moet om!

gesteund door 7.717 van 11.345 huisartsen in Nederland

Bezorgde huisartsen spijkeren manifest op het ministerie

Thuiszorg bezet Stadhuis Borculo

Thuiszorgmedewerkers zijn boos op gemeente

Systeemwereld vs LeefwereldSysteemwaarden Menswaarden

doelmatigheid aandacht / tijd

efficiency vertrouwen

controle, beheersing ruimte

regelzucht keuzevrijheid

kosten / baten kwaliteit

Efficiency Samenlevingrationeel, bureaucratisch, anoniem, complex, afstandelijk

koude kille afrekenwaarden als rendement en efficiency

alles moet worden gemeten en gecontroleerd

gebaseerd op gestold wantrouwen

mensen zijn vervreemd van deze koude, kille efficiencysamenleving

on(t)menselijke samenleving

centraal

decentraal

top-downbottom-up

grote organisaties kleine netwerken

systemen & structuren mensen & initiatieven

vast & starvloeibaar & flexibel

overheid regisseert overheid faciliteert

Oude Samenleving Nieuwe Samenleving

Overgang naar Samenleving 3.0 DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase

Horizontaal

Decentraal

Bottom-up

Verticaal

Centraal

Top-down

Tijd

Opbouw van Samenleving 3.0

We zitten hier

Kantelperiode

Chaos

Kantelperiode

• traditionele grote bedrijven vallen om

• overheid op zoek naar nieuwe rol

• brancheorganisaties verdwijnen

• angst en wantrouwen bij burgers

het oude werkt niet meerhet nieuwe biedt zich aan

Samenleving 3.0

Participatiesamenleving is geen hype maar een stap naar nieuwe vorm van democratie

Energie van centraal, fossiel naar decentraal duurzaam

Welzijn van zorgen voor naar zorgen dat

Bouw van aanbod & product naar vraag & dienst

Zorg van doelmatig & efficiënt naar mensgericht

Onderwijs van organisatie centraal naar leerling centraal

Zorg in Transitie

BurgerInitiatieven

Broodfondsen

Lokale energiemaatschappijen

Lokale zorg coöperaties

Explosieve Groei van Coöperaties

in samenleving 3.0 staat mens centraal en niet de organisaties en instituties

Transitie in het sociaal domein

Transitie versus Transformatie in beleid

transitie = overheveling taken & financiën

transformatie = cultuuromslag

in wetenschap

transitie = verandering in cultuur & structuur

Decentralisatie

Jeugdzorg, Ouderenzorg

decentralisatie van rijk naar gemeenten

bezuinigingen en efficiency operaties

echte transitie = cultuuromslag

huidige decentralisatie leidt tot:dezelfde fouten, met minder

mensen,met minder geld, op kleinere

schaal

“ Ik besteed de helft van mijn tijd aan administratie en protocollen en procedures. Ik kom daardoor te weinig toe aan tijd voor mijn zorgcliënten ”

thuiszorgconsulent

Probleem in JeugdZorg

mens in dienst van structuur

’silosering’ van zorg

in Amsterdam werken 4500 mensen in jeugdopvang

120 instanties zijn betrokken bij jeugdopvang

Probleem in JeugdZorg

mens in dienst van structuur

‘silosering’ van zorg

van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’

“ 10 jaar jeugdzorg heeft mij niets gebracht. Ik zie steeds

nieuwe mensen voor me en moet steeds weer mijn verhaal aan iemand anders vertellen. Ik zoek een vertrouwenspersoon, iemand die zich niet aan de

regels en protocollen houdt maar dwars door het systeem loopt en die één van ons wordt ”

jeugdzorg ‘cliënt’

Jeugdzorg Systeem is gebaseerd op:

angst wantrouwen controlebeheersing

Systeemwereld vs LeefwereldSysteemwaarden Menswaarden

doelmatigheid aandacht / tijd

efficiency vertrouwen

controle, beheersing ruimte

regelzucht keuzevrijheid

kosten / baten kwaliteit

Probleem in Zorg

mens en systeem zijn vervreemd van elkaar

verbroken verbindingen tussen:

lichaam en geest

management en werkvloer

financiering en inhoud

gezondheid en welzijn, arbeid, sport

zorgverlener en verzorgde

Verbroken Verbindingen

relatie tussen zorgverlener en zorgvragervertrouwen, aandacht, passie, bezieling

is verworden tot

relatie tussen leverancier en cliëntkosten, doelmatigheid, efficiency, afrekening

Systeemvernieuwing nodig in zorg

Transitie

cultuuromslag

‘van zorgen voor naar zorgen dat’

structuurverandering

platte, horizontale netwerkorganisaties

werkwijze

persoonsgericht ontwikkelingsplan

Zorg 3.0

mensgericht

menslievend

vanuit eigen kracht

in eigen omgeving

samenredzaam

Nieuw Zorg Paradigma

van zorgen voor naar zorgen dat

mensen faciliteren in hun leven

zodat zo weinig mogelijk zorg nodig is

diensten aanbieden rondom:

werk zoeken, opleidingen, netwerken

Nieuwe Solidariteit

groep van ca. 1 miljoen mensen is kwetsbaar

hebben de best mogelijke intensieve zorg nodig

nieuwe vormen van solidariteit zijn nodig

Hoe pakt de Overheid dit aan?

Aanpak Gemeenten

het organiseren van de decentralisatie

spoorboekjes, marsroutes, arrangementen

transitiemanagers, transitieteams

sociale wijkteams als panacee

95% van de tijd gaat op aan geld & organisatie

Wat laten Gemeenten liggen?

cultuuromslag

anders denken en anders werken

niet zorgen voor maar zorgen dat

denken en handelen vanuit burgers

Geen enkele gemeente was klaarop 1 januari 2015

De echte transitie begint dan pas

Wat zouden Gemeenten kunnen doen?

Faciliteren

heldere & ambitieuze kaders stellen

heldere spelregels opstellen

schakelen tussen professionals en burgers

Praktisch

selecteer scherp met wie je werkt

ga alleen in zee met zorgorganisaties 3.0

stop met clubs die niet aan spelregels

voldoen

Tijd en Ruimte nemen

voor andere organisatie

voor cultuuromslag

werk vanuit visie en strategie

zoeken, experimenteren en leren

Organisatie Gemeenten

dienstverlening stadsbeheer maatsch.ontwikkeling werk & inkomen belastingen parkeren ggd

toetsing & toezicht klachten afval sport & recreatie

beheer inkomen loket stadswachten kunst & cultuur

bureau zelfstandigen archief markten jeugd & onderwijs

matching contact gemeente werkzaamheden activering & welzijn service werkgevers

decentralisatie:

geen project maar proces pakt per gemeente

anders uit

Wat betekent dit voor zorgbedrijven?

Zorg Bedrijf 3.0

verdient niet zozeer geld met zorg

maar met het faciliteren van de klant

van 100% naar 20% zorg

helpen met netwerk ontwikkelen

helpen met scholing & baan zoeken

fundamentele

veranderstrategie

nieuwe klanten

nieuwe verdienmodellen

nieuwe oriëntatie

Permanente Verander Strategie

ontwikkel schaduwlijn binnen bedrijf

experimenteer met nieuw verdienmodel

zoek samenwerken nieuwe partners

Duale Strategie

Verander Strategie

externe veranderstrategie

samenwerking met niche-partners

interne veranderstrategie

friskijkers, dwarsdenkers, kantelaars

Transitie Strategie

succesvolle bedrijven

nemen tijd voor verandering

creëren ruimte voor verandering

vanuit lange termijn oriëntatie

Transitie Fasen binnen Zorg Bedrijf

Kantelpunt

strategie / missie

Versnelling

DNA

Voorontwikkeling

bewustwording

Stabilisatie

uitvoering

tijd

Zorg Bedrijf 3.0

Wat betekent dit voor zorgprofessionals?

denken vanuit mensen

mensen kunnen activeren

mensen autonomie teruggeven

inspelen op vragen van mensen

Competenties voor Zorg 3.0

kunnen verbinden

kunnen netwerken

kunnen met groepen & vrijwilligers omgaan

zijn activerend, coachend en dienend

Professionals voor Zorg 3.0

Transitie Fasen van een Individu

Kantelpunt

bewust onbekwaam

Versnelling

onbewust bekwaam

Voorontwikkeling

onbewust onbekwaam

Stabilisatie

bewust bekwaam

tijd

Competent Individu

in transitie

Jan Rotmans12 maart 2015

MarlousMartineMariekeChantalMelanieIlseElkeAzizaAnnekeChristienHermanYvonneNatashaMonique AstridEllenFredericMarleen

Sessie 1-Oriënteren

MEE als cliënt

•wat is de context?

•waar staan we nu?

•hoe zien wij onszelf / hoe zien anderen ons?

Weerstand• Vrijheid houden • Niet in een keurslijf van de gemeente• Blijven doen wat we nu doen

Ik wil eigenlijk niet dat er iets verandert!

Sessie 2-Positioneren

MEE herontdekken

• Waar zit energie / waar zit weerstand?

• Hoe ziet MEE A/V 3.0 er uit?

• Hoe schrijf je dat op?

• Wat moet er nog veranderen?

Sessie 3–ExperimenterenMEE zonder beperkingen

• Wat betekent werken bij MEE 3.0?

• Nieuwe benaderingen

• Nieuwe samenwerkingen

• Nieuwe structuren

maak van je visie een experiment

Resultaat

• MEE Transitie werd persoonlijke transitie

• Persoonlijke transitie werd MEE Transitie

Veranderen kan leuk zijn!

Als je echt wilt veranderen zoek je het niet in regels & procedures, dan leg je het buiten je zelf neer. Als je wilt veranderen, zoek dan de verandering in jezelf

Inzichten

decentralisatie is geworteld in kantelende samenleving

transitie is een zoektocht die tijd en ruimte kost

gemeenten moeten duidelijke spelregels opstellen

zorgbedrijven moeten adaptiviteit ontwikkelen

niet direct op resultaat afrekenen maar experimenteren