Sanacija sekundarne mreže šumske transportne infrastrukture

(traktorski putevi – vlake)

Doc.dr Muhamed Bajrić,Prof. dr Dževada Sokolović

2. MEĐUNARODNO SAVJETOVANJEŠUMSKO INŽENJERSTVO JUGOISTOČNE EVROPE - STANJE I IZAZOVI

28-30. oktobar 2015. godine, Goč, Srbija

Šumarski fakultet Univerziteta u Sarajevu

UVOD Sekundarna mreža šumskih komunikacija

(traktorski putevi – vlake) predstavlja važan segment ukupne mreže šumske transportne infrastrukture,

Traktorski putevi su građevinski objekti kod kojih su prisutni zemljani radovi, ali izostaje gornji stroj;

Traktorske vlake su privremeni građevinski objekti koje dobijemo prosijecanjem kroz šumu i uzastopnim prolaskom traktora istim tragom (kretanje po bespuću).

Gradnja pojednostavljena (probijanje širokog otkopa, bez kolovoza, objekata za odvodnju, sa širokim rasponom uzdužnih nagiba);

Često se izvode u nagibima i do 50% (iako to nije u skladu sa tehničkim normativima);

Kao rješenje odvodnje površinske vode izvode se poprečni nagibi 3 -5% u smjeru padine;

Zakonskim propisima u F BiH reguliše se obaveza sanacije traktorskih puteva – vlaka nakon eksploatacije (Pravilnik o obimu mjera o uspostavljanju i održavanju Šumskog reda i način njihovog provođenja, 2002);

U šumarskoj operativi se propisane mjere uglavnom ne provode;

Rezultat ne provođenja mjera su pojava i razvoj erozioni procesa, a u nekim ekstremnim slučajevima i nastanak vododerina i bujični tokova.

Brojna prethodna istraživnja koja govore o zasipanju rječnih tokova nanosom čije porjeklo je najčešće sa traktorskih puteva – vlaka.

5

METODE RADA U okviru dva šumska odjeljenja postavljene

eksperimentalne plohe sa izvršenom sanacijom Odjeljenje 9 GJ “Vogošća Bulozi”, sanacija

izradom poprečnih jaraka Odjeljenje 28 “Gornja Rakitnica”, sanacija

putem zasijavanja sjemena trava; Poprečni jarci izrađeni na distanci od 25 m (tri

jarka) Dvije plohe po 60 m2 (3 x 20 m), podjeljene na

dva dijela za sanaciju sjemenom trava;

Kontrola dinamike erozioni procesa kroz 5 turnusa snimanja

Na svakih 5 m, snimljeni poprečni profili U prva tri turnusa snimanja bez sanacije Nakon trećeg turnusa izrađeni poprečni kanali

na distanci od 25 m;

Na plohama gdje je izvršen tretman sjemenom trava tretirane su dvije površine 2 x (3x 20 m);

Obje plohe podjeljene na dva djela 2 x (3x 10m);

Jedna ploha tretirana sjemenom trava iz rasadnika (smjesa planinskih trava), druga sjemenom “trine”;

Na prvom dijelu plohe samo uklonjen listinac Na drugom uz uklanjanje listinca izvršeno

rahljenje tla metalnim grabljama;

REZULTATI ISTRAŽIVANJA Sanacija sjemenom trava Na plohi tretiranoj sjemenom trava iz

rasadnika obraslost nije zadovoljavajuća Dio gdje je samo uklonjen listinac 30 – 40%

zatravljenost Dio sa dodatnim rahljenjem oko 50%

Na dionici tretiranoj pomoću “trine”, efekat zatravljivanja značajno bolji, Dio gdje je samo uklonjen listinac 70 – 80%

zatravljenost Dio sa dodatnim rahljenjem oko 90%

Sanacija izradom poprečnih jaraka Na dionici prosječnog nagiba 34,1%; Predhodni dio doionice (cca 100 m)

nagiba 10-20%; Tri poprečna jarka na odabranoj dionici; Česta pojava površinske vode na

odabranoj dionici; Sanacija izvršena nakon trećeg turnusa

snimanja (Faza III)

13

F II - FI F III - FI F IV - FI F V - FI12.8

13.3

13.8

14.3

14.8

15.3

Zapremina odnesenog materijala (m3)

Zapremina odnesenog materijala (m3)

14

F II - FI F III - FI F IV - FI F V - FI0

1

2

3

4

5

Zapremina donesenog materijala (m3)

Zapremina donesenog materi-jala (m3)

Dosadašnja iskustva iz šumarske operative F BiH govore o izostanku mjera sanacije;

Istraživanja provedene na 25 objekata (šumskih odjeljenja) potvrđuju isto;

Provedene mjere sanacije u odnosu na uložena finansijska sredstva daju zadovoljavajuće rezultate;

15

ZAKLJUČCI

Kod zatravljivanja kao mjere sanacije, bolji rezultati postignuti korištenjem “trine” (obraslost 70-90%), dok sjeme iz rasadnika ima manju obraslost (30 – 50%);

Izrada poprečnih jaraka sa stanovišta odnošenja materijala se pokazala kao veoma efikasna (odnošenje materijala u potpunosti zaustavljeno nakon izrade jaraka);

Izrada poprečni jaraka u slučaju donošenja materijala u konkretnom primjeru nije imala efekta (doneseni materijal je sa kosine usjeka).

17

HVALA NA PAŽNJI!