3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 1

Ch­¬ng 5. Sinh lý m¸u & TUẦN HOÀN

- DÞch gian bµo: m¸u ngÊm vµo khe hë c¸c TB

- DÞch néi bµo: vµo trong TB

- DÞch n·o tuû: trong n·o tuû

- DÞch b¹ch huyÕt: vµo èng l©m ba

- MÊt m¸u ®ét ngétà cho¸ng, ngÊt cã thÓ chÕt do P m¸u ëmao qu¶n gi¶m ®ét ngét, ®.b ë n·oà ø/c TK

- Cã thÓ lÊy 1/2-2/3 tæng l­îng m¸u

A. Sinh lý m¸u

* M¸u lµ nguån gèc c¸c lo¹i dÞch trong c¬ thÓ ?

I. Chøc n¨ng sinh lý m¸u

* VËn chuyÓn

- V/c O2, CO2 m« bµo ↔ phæi

- V/c d.d tõ èng tiªu ho¸à m« bµo, sp’ T§C (CO2, urª, uric)

à c¬ quan bµi tiÕt

* §iÒu hoµ

- Th©n nhiÖt (hÌà ngo¹i vi gi·nà to¶ nhiÖt, mïa ®«ng co …)

- C©n b»ng néi m«i: pH. Ptt…- §iÒu hoµ thÓ dÞch (Hormonà ®iÒu hoµ T§C, sinh tr­ëng...)

* B¶o vÖ:

Do c¸c b/c, kh¸ng thÓà ng¨n c¶n, tiªu diÖt VK, vËt l¹ …

II. Thµnh phÇn: 2 TP chÝnh

+ DÞch thÓ (huyÕt t­¬ng) 73% - vµng nh¹t+ Cã h×nh (h/c, b/c, tiÓu cÇu) 27%, ë c¸c chÐp 36%

HuyÕt t­¬ng ≠cßn fibrinogen

b/c

h/c

Chèng ®«ng, ®Ó l¾ng

HuyÕt thanh

Côc m¸ufibrin+TP cã h×nh

§Ó l¾ng

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 2

2.1. Sinh lý huyÕt t­¬ng (plazma)

V« c¬

90–92% H2O

8–10% VCK

H÷u c¬

chñ yÕu bicacbonatcña Na, K, Ca, Mg

Protein, ®­êng, mì, hocmon, VTM, enzym

2.1.1. Thµnh phÇn

a. Protein (6 – 8%)

* Albumin

+ T¹o Ptt m¸u à gi÷ n­íc

+ V/c s¾c tè mËt, a.bÐo …

+ Tham gia cÊu t¹o t/c m« bµo à ph¶n ¸nh sù sinh tr­ëng

* Globulin

γ globulin

α, β globilin: T/gia v/c cholesteron, H. steroit ..

MD (IgG, IgA. IgE, IgD, IgM )

Tham gia c¸c yÕu tè ®«ng m¸u

b. C¸c thµnh phÇn kh¸c

* §­êng: - chñ yÕu glucoz cung cÊp E cho c¬, TK

- [glucose] huyÕt æn ®Þnh & ≠ c¸c loµi ≠

* Lipit: chñ yÕu d¹ng mì trung tÝnh, A. bÐo, cholesteron

•C¸c enzym, hocmon, VTM …

•Kho¸ng: cã c¶ nguyªn tè ®a l­îng vµ vi l­îng

à A/G (hÖ sè protein)à t×nh tr¹ng søc khoÎ

- A/G↑ cã thÓ A↑ (tèt→ søc s¶n xuÊt↑) or G↓(c/n MD↓)

- A/G↓ cã thÓ A↓(suy d.d, gan, viªm thËn) or G↑(nhiÔm khuÈn)

* Fibrinogen: yÕu tè sè I qu¸ tr×nh ®«ng m¸u

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 3

Ø pH (ë §V): ≈ 7,35 – 7,50 vµ æn ®Þnh (trong 1 loµi xª dÞch

0,1- 0,2)

pH (c¸)= 7,25-7,6 (VD:cá vược 7,63; cá bống Gobio 7,7; cá diếc và cá chép là 7,6)

* æn ®Þnh cã t/d: duy tr× c¸c h/® cña c¬ thÓ (T§C)

duy tr× t/d cña c¸c kÝch tè

duy tr× h/® c¸c enzym

* §Ó æn ®Þnh th«ng qua :+ h« hÊp→ th¶i CO2

+ thËn → th¶i uric+ chñ yÕu lµ do hÖ ®Öm

2.1.2. pH m¸u vµ hÖ ®Öm

ØHÖ ®Öm m¸u: æn ®Þnh pH m¸u

v C¸c ®«i ®Öm (axÝt yÕu/muèi axÝt ®ã) or (muèi axÝt/muèi kiÒm)

• Nguyªn t¾c ®Öm: khi cã kiÒm → k/h víi axÝt ®«i ®Öm

khi cã axÝt → k/h muèi kiÒm

H2CO3

NaHCO3

NaH2PO4

Na2HPO4

H-protein Na-protein

AxÝt h/c¬muèi Na cña nã

§Öm trong hång cÇu (5 ®«i)

KH2PO4

K2HPO4

HHbKHb

AxÝt h/c¬muèi K cña nã

H2CO3

KHCO3

HHbO2

KHbO2

§Öm trong huyÕt t­¬ng (4 ®«i)

XÐt c¸c p/ø ®Öm:

+ KiÒm: BOH + H 2CO3 = BHCO3 + H2O(K, Na) (th¶i qua thËn)

+ AxÝt: H/c¬: Lactic + NaHCO3 = Lactat Na + H2CO3

H2O+ CO2↑ phæi

H+ (m¸u axÝt)Víi CO2 + H2O anhydraza H2CO3 HCO3

-

- Trong h/c: HHb/KHb, HHbO2/KHbO2 sÏ ®Öm

T/chøcMang

CO2 + H2O → H2CO3 + KHb KHCO3 + HHb

Tæ chøc

MangCO2 + H2O → H2CO3 + KHbO2 KHCO3 + HHbO2

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 4

v NaHCO3 > 20 lÇn H2CO3à k/n ®Öm axÝt > kiÒm

v Dù tr÷ kiÒm = sè mg NaHCO3/100ml m¸u (mg%)

v Dù tr÷ kiÒm ph¶n ¸nh k/n ho¹t ®éng cña c¸

Tróng ®éc toan kiÒm: [kiÒm] or [axÝt] m¸u qu¸ cao

- Trong huyÕt t­¬ng: H-protein/Na-protein ®Öm

Tæ chøc

PhæiCO2 + H2O→ H2CO3 + Na-protein NaHCO3+ H-protein

2.1.3. ASTT m¸u hay huyÕt t­¬ng

a. HiÖn t­îng thÈm thÊu: TN:

- Dung dÞch ®­êng (C2>C1)

àB t¨ng lªn: C1= C2(æn ®Þnh)

→ Cét n­íc t¨ng lªn t¹o P thuû tÜnh

àASTT= P thuû tÜnh trªn 1 §V S mµng b¸n thÊm (cm2)

[C2]

[C1]

®¸y b¸n thÊm(chØ n­íc qua)

B

A

b. C¸ch tÝnh ASTT: = ∑ P (riªng phÇn)

àASTTm¸u = ASTT thÓ keo + ASTT tinh thÓ

Ptt thÓ keo: protein huyÕt t­¬ng (chñ yÕu albumin)

Ptt thÓ keo = 25-30 mmHg, k0 lín, quan träng (gi÷ n­íc)

- viªm thËn→ phï?

v Ptt tinh thÓ: muèi v/c (chñ yÕu NaCl)

- Ptt tinh thÓ = 5600 mmHg cao, Ýt quan träng (p.tö bÐ,

dÔ thÈm thÊu ) → Ýt t/d gi÷ n­íc

- C¸c muèi th­êng xuyªn thÊm qua mq vµo t/c, ng­îc

- Viªm thËn (kiªng ¨n mÆn)? hÊp thu Na+ t¨ng→ øn­íc m« thËn → phï thËn

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 5

• Vanhoff: Ptt = CRT R: h»ng sè khÝ lý t­ëng=0,082)

T: nhiÖt ®é tuyÖt ®èi (2730 tuyÖt ®èi = O0C)

C: nång ®é muèi = 1 ptg/lit

P = 1x0,082x273 = 22,4 at

Theo Raouct: At = K.C K = 1,86C = 1 ptg/l

Dung dịch cã độ hạ băng điểm 1,86 cã Ptt là 22,4 atĐộ hạ băng điểm của m¸u 0,56 cã X

0,56 x 22,4X = ----------------- = 6,7 at gần bằng 7 at

1,86

Nguyễn Bá Mùi

v c. ý nghÜa Ptt: æn ®Þnh nhê thµnh m¹ch cã thô quannhËn c¶m → ®iÒu hoµ H2O ra vµo = p/x¹.

v Gi÷ h×nh d¹ng h/c:

+ ¦u tr­¬ng→Ptt m¸u > Ptt h/c→ teo

+ Nh­îc tr­¬ng → n­íc vµo h/c →vì

v ¦/d ®iÒu trÞ: tiÕp n­íc (®¼ng tr­¬ng)

v - ¦/d pha chÕ dung dÞch n­íc muèi sinh lý

Nguyễn Bá Mùi

d, ứng dụng

v Cách tính và pha các dung dịch có Ptt theo ý muốn1 ptg NaCl/l có Ptt là 22,4 at

Do NaCl phân ly hoàn toàn ra Na+ và Cl - nên nồng độ tăng lên gấp đôi

v Thực tế chỉ cần 1/2 ptg NaCl / l đã có Ptt 22,4 atv 1/2 ptg NaCl/l có Ptt là 22,4 atv X Ptt 7 at

58,5x7 v X = ------------ = 9,1 g/l , (0,9%) = 9%o

2 x 22,4v Nước mối sinh lý cho cá là 0,65%

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 6

+ C¸: bÇu dôc, cã nh©n

+ g/s: ®Üa, lâm 2 mÆt, K0 nh©n→↑ 1,63 lÇn S

2.2.1. Hång cÇu (tr/mm3)

2.2. Thµnh phÇn cã h×nh

2.2.1.1. H×nh th¸i, cÊu t¹o, sè l­îng

* Thêi gian sèng: c¸ 1 th¸ngloµi kh¸c: ≈ 4 th¸ng

H/c giµ vì, ®­îc TB l­íi néi m« gan, l¸ch, tuû thùc bµo

- Mµng: lipoproteit bÒn v÷ng, thÈm thÊu chän läc (cho O2, CO2, H2O, glucose & c¸c ion ©m qua)

§µn håià biÕn d¹ng khi qua mao m¹ch

* 90% H2O + 10% VCK (90% Hb, ngoµi ra cßn cã enzym)

•S.l­îng: ∈ tuæi, gièng, tr¹ng th¸i sinh lý

•C¸ khoảng 1-2 triệu; ở c¸ chÐp 2 tuổi con đực 2,33 tr, con c¸i 1,91 tr

• Hb = 1 globin (96%) = (2α, 2β)

4 hem (4%) – g¾n 4 chuçi

v Hb = 90% VCK h/c (g%)

∈ loµi, gièng, tuæi, giíi tÝnh, d2, s.lý ....

- Hem: vßng protoporphirin = 4 vßng pirol nèi = cÇu metyl, Fe ++ gi÷a

-Fe++ 2 nèi phô: 1 víi globin, 1 dÔ kÕt hîp vµ ph©n ly víi O 2, CO2

* Ở loài gi¸p x¸c là Hemocyanine

2.2.1.2 . Chøc n¨ng sinh lý- V/c O2, CO2, d.d

- §ÖmHb ®.nhËn

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 7

a. Chøc n¨ng v/c O2, CO2

ü Víi CO2: HbNH2 + CO2 HbNHCOOHM« bµo (Pco2↑)

Mang (Pco2↓)Cacbamin

(kÕt hîp qua NH 2)

Phæi (Po2↑)

M« bµo (Po2↓)ü Víi O2: Hb + O2 HbO2 (Fe lu«n Fe++)

* KÕt hîp gi¸n tiÕp CO2

Do ho¹t ®éng T§C cña m« bµo kh«ng ngõng sinh ra CO2Anhydraza cacbonic

CO2 + H2O ----------------------> H2CO3

Trong hång cÇu

Nguyễn Bá Mùi

v ë khu vùc tæ chøc cã KHb sÏ kÕt hîp víi H2CO3

KHb + H2CO3 ------------> HHb + KHCO3

v ë mang:

HHb + O2 -----------à HHbO2

HHbO2 + KHCO3 ---------à KHbO2 + H2CO3

v Ví dụ ở cá hồi ở 3oC: pO2 = O, không có HbO2

+ pO2 = 10 mmHg, có 60% Hb+O2

+ pO2 = 20 mmHg, có 85% Hb +O2

* Hb + HCN à HbCN (mất KN vận chuyển oxy)

Nguyễn Bá Mùi

v Ảnh hưởng của nhiệt độ đến sự bão hoà oxy cuả Hb:v Nhiệt độ tăng sẽ thúc đẩy HbO2 phân ly thành Hb và

CO2, nếu hạ thấp nhiệt độ sẽ có tác dụng ngược lại quátrình trên

v Nhiệt độ mt tăng cao làm cho quá trình trao đổi chất trong cơ thể cá tăng lên mạnh mẽ, do đó nhu cầu oxy rất lớn.

v Nhiệt độ cao thì khả năng kết hợp O2 với Hb lại giảm. v Để khắc phục mâu thuẫn này, bảo đảm cung cấp đầy đủ

oxy cho hoạt sống của cơ thể, cần phải tăng PO2 của môi trường để thúc đẩy sự hình thành HbO2,

v Bản thân cá có phản ứng thích nghi là tăng cường hô hấp và nhịp đập của tim, qua đó cần bổ sung thêm O2 vào nước (lắc thùng cá giống, hoặc bơm oxy vào túi cá), mặt khác tăng thải CO2 ra ngoài

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 8

b. Chøc n¨ng ®Öm: duy tr× pH m¸u nhê c¸c ®«i ®Öm

HHbKHb

HHbO2

KHbO2vµ ®Öm trong h/c

v M«i tr­êng axetic ®Æc Hb + NaClà kÕt tinh hemin (h×nh

th¸i ®Æc tr­ng loµi)→ ®iÒu tra ph¸p y, ph©n biÖt m¸u c¸c g/s.

• K.hîp CO qua LK phô (Fe++ ----CO): ¸i lùc Hb + CO >

250 lÇn Hb + O2à [CO] k2 ≥ 1% → trªn 95% Hbà HbCOà mÊt k/n v/c

à HÇm má, than tæ ong

àThë O2 nguyªn chÊt or h2 O2+5–8%CO2→Khö CO

Sù tiªu huû hång cÇu

mao qu¶n

®¹i thùc bµo Fe2+ ®Ó s¶n xuÊt h/c

Fe2+ dù tr÷d¹ng feritin

Bilirubin vµo mËt

2.2.2. B¹ch cÇu (ngh×n/mm3)

a,Ph©n loai

B/c kh«ng h¹t: bµo t­¬ng K0 h¹t (2 lo¹i)

- L©m ba cÇu (b/c lympho): nh©n trßn or bÇu dôcchiÕm hÇu hÕt TB, quanh nh©n cã vßng s¸ng

à T¨ng khi vÕt th­¬ng b×nh phôc

- §¬n nh©n lín: nh©n mãng ngùa chiÕm gÇn hÕt bµo t­¬ng

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 9

v B/c cã h¹t: bµo t­¬ng nhiÒu h¹t (3 lo¹i):- ¸i toan: h¹t to, ®á da cam- ¸i kiÒm: h¹t nhá, xanh- Trung tÝnh: h¹t nhá, tÝm hång (Êu, gËy, ®èt)

* Số lượng:• Bạch cầu của cá tương đối nhiều và chênh lệch rất

lớn giữa các loài. • Ví dụ cá chình: 90.000; • cá Esox 37.500; cá vược 40.000; • cá diếc 51.000

Sù s¶n sinh c¸c b¹ch cÇu vµ tiÓu cÇu

b. Chøc n¨ng: b¶o vÖ = thùc bµo, ®/ø MD, t¹o interferon

ØThùc bµo: ¨n vËt l¹, VK t¹o ®Ò kh¸ng tù nhiªn (MD bÈm

sinh- kh«ng ®.hiÖu) do 2 lo¹i b/c trung tÝnh, ®¬n nh©n lín

+ Trung tÝnh: di chuyÓn kiÓu amip, xuyªn m¹ch nhanh (30’ víi

KN l¹, 10-20’ ®· t.vaxin). Men p.gi¶i c¸c chÊt ho¹t tÝnh sinh häc

+ §¬n nh©n lín (®¹i thùc bµo): thùc bµo m¹nh, k/th lín (4 g®)

- G®1: g¾n (KN, VK, vËt l¹ ®­îc g¾n vµo c¸c ®iÓm tiÕp nhËn cña b/c)

- G®2: nuèt (ph¸t ch©n gi¶ bao bäc KN, VK …)

- G®3: t¹o hèc (NSC lâm vµo, t¹o hèc vµ lisosom tiÕt men vµo hèc)

- G®4: tiªu diÖt (nhê pH hoÆc chÊt oxy ho¸ hoÆc men ph©n gi¶i …)

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 10

Nguyễn Bá Mùi

v NN di ®éng: + {K+} tæn th­¬ng > n¬i kh¸c+ Tæn th­¬ng à peptidaza cuèn hót b¹ch cÇu+ S¶n fÈm fg cña t/c tæn th­¬ng cuèn hót B/Cv Phøc hÖ diÖt khuÈn HÖ enzym+ Peroxydaza Proteaza+ H2O2 Photphataza+ I2 Lipaza+ Br, Cl2 Nucleaza

Nguyễn Bá Mùi

Kh¸ng thùc bµo

vMét sè lo¹i: trùc khuÈn lao, VK s¶y thai truyÒnnhiÔm, VK nhiÖt th¸n, virus

v NN:

+ Cã líp vá gi¸p m« bao bäc

+ GÆp §K bÊt lîià nha bµo

+ Ho¸ kÐnà tr¸nh ®­îc kh¸ng sinh

+ C k/sinh > 10 lÇn liÒu ®iÒu trÞ à bÖnh m·n tÝnh

Sù xuyªn m¹ch vµ tÝnh ho¸h­íng ®éng cña b/c trung tÝnh

* Khi bi Viªm às­ng, nãng, ®á, ®au?

à §éng dôc, s¾p ®Îà ↑ k/n thùc bµo (trung tÝnh↑)àNhiÔm khuÈn Èn? àchÞu ®­îc 10 lÇn [KS] (lao, Bruxellosis)

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 11

Nguyễn Bá Mùi

*B¹ch cÇu toan tÝnh+ Cã kh¶ n¨ng vËn chuyÓn mét sè chÊt: Secrotonin,

axit bÐo+ Tham gia vµo qu¸ tr×nh chèng dÞ øng+ Cã t¸c dông huû c¸c ®éc tè, ®Æc biÖt lµ c¸c protein

l¹*B¹ch cÇu kiÒm tÝnh: sè l­îng Ýt nhÊt, t¨ng khi bÞ

bÖnh thiÕu m¸u, suy tuû+ Tæng hîp chÊt heparin+ Tham gia vµo qu¸ tr×nh ®«ng m¸u+ Tæng hîp ®­îc chÊt Histamin tõ Histidin

Ø L©m ba cÇuà §¸p øng MD:

+ Sù sinh KthÓ t­¬ng øng ®Æc hiÖu víi KN b¶o vÖ c¬ thÓ

+ KT: IgG, IgA, IgM, IgD, IgE

+ §¸p øng MD (tËp nhiÔm): kÕt qu¶ hîp t¸c 3 lo¹i: ®¹i

thùc bµo, lympho B, lympho T d­íi 2 d¹ng:

- MD dÞch thÓ: (lympho B) t¹o IgG tan trong huyÕt thanh

VD: Kh¸ng huyÕt thanh ®iÒu trÞ uèn v¸n, d¹i…(thô ®éng)

øng dông: t¹o vµ tiªm vacxinà chñ ®éng

Nguyễn Bá Mùi

C¬ chÕ t¸c dông cña kh¸ng thÓ

vNg­ng kÕt, kÕt tña KN

vK.thÓ ®­îc t/hîp do KT cña KN nµo, chØ t/d víiKN ®ã

v KT t¨ng tÝnh thÊm thµnh m¹ch ஹi thùc bµo dÔqua

v IgG phñ lªn n/m ng¨n chÆn VK x©m nhËp

vKN ®­îc phñ KT hÊp dÉn B/cÇu ®Õn b¾t, tiªu diÖt

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 12

Nguyễn Bá Mùi

- MD tÕ bµo (lympho T)TB. Lympho T nhËn diÖn KN tiÕt Ig g¾n trªn mµng tÕ bµo.

Lympho T t×m vµ tiªu diÖt KN = trùc tiÕp or gi¸n tiÕp:+ Trùc tiÕp: lympho T kÕt hîp KN→ phøc lympho T-KN vµlisosom gi¶i phãng men thuû ph©n KN cña TB l¹, chøc n¨ngth¶i ghÐpà khã kh¨n cÊy ghÐp m« kh«ng cïng nguån gèc

+ Gi¸n tiÕp: Lympho T kÕt hîp KN ®.hiÖu→ gi¶i phãng

Lymphokin vµo tæ chøc xung quanh. C¸c lymphokin nµykhuyÕch ®¹i k/n ph¸ huû KN cña Lympho T

MÆt kh¸c: khi lympho T ®­îc ho¹t ho¸ bëi KN th× mét sèlín lympho T míi ®­îc h×nh thµnh (TB nhí) tËp trungtrong c¸c t/c b¹ch huyÕtà nhiÔm lÇn sau→ nhanh h¬n

Nguyễn Bá Mùi

* Bạch cầu của cá còn có tác dụng trong quá trình sinh sản và tiêu hoá

vKhi trứng thành thục thì số lượng bạch cầu tăng lên rõ rệt, tập trung nhiều ở các mạch máu phân bốtrên buồng trứng.

vBạch cầu có thể chui vào nang follicul, làm cho tếbào của nó trở nên xốp hơn,

vBạch cầu phân tiết ra các loại enzym phân giải protein, làm cho protein ở kẽ tế bào follicul bị lỏng lẻo, cùng với các cơ chế khác, tế bào trứng được thoát ra khỏi màng follicul

Nguyễn Bá Mùi

Tác dụng tiêu hóavKhi cá chép ăn no, tại các mạch quản ở ruột tập

trung nhiều bạch cầu, nhất là lamba cầu. v Trong bạch cầu có các loại enzym phân giải

protein, lipit và gluxit. vKhi ăn no, bạch cầu tập trung nhiều ở thành ruột và

phân tiết các enzym tiêu hoá, góp phần phân giải các chất dinh dưỡng của thức ăn.

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 13

2.2.3. TiÓu cÇu- TB nhá, kh«ng nh©n, h×nh cÇu hoÆc bÇu dôc

-Sè l­îng: 100.000 → 600.000/mm 3 ë §V cã vó

+ Ở cá, số lượng tiểu cầu cao hơn nhiều so với của động vật bậc cao. Theo Reichenbach máu cá có tiểu cầu là 3-5 triệu/mm 3- Vai trß: quan träng trong sù ®«ng m¸u

Khi va thµnh m¹ch → vì→ gi¶i phãng: thrombokinaz (xóc tiÕn ®«ngm¸u), serotonin (co m¹ch → côc m¸u)

III. §«ng m¸u

- P/ø b¶o vÖ chèng mÊt m¸u. Khi m¹ch m¸u bÞ tæn th­¬ngh×nh thµnh hµng rµo b¶o vÖ vÕt th­¬ng

- BÖnh lý: ­a ch¶y m¸u (m¸u kh«ng ®«ng), bÖnh di truyÒn

- Sinh ho¸: lµ chuçi c¸c p/ø d©y chuyÒn

B¶n chÊt: Fibrinogen → fibrin ®an thµnh l­íi → m¸u ®«ngthµnh côc → chiÕt xuÊt ra huyÕt thanh

1. C¬ chÕ: 3 g®, 13 yÕu tè

Y/tè æn ®Þnh fibrin: s½n HTXIIIYÕu tè xóc tiÕn thrombinVII

D¹ng ho¹t ho¸ yÕu tè VVI

Y/tè Hageman (ho¹t ho¸®«ng m¸u, s½n HT, bt k0 h/®)

XIIProaccelerin: gan, ↑V®«ng m¸uV

Protromboplastin (s½n HT)XICa++ (ho¹t ho¸ Prothrombin) IV

YÕu tè Steward (gan)XTromboplastin (tiÓu cÇu vì)III

Chèng ch¶y m¸u B (y/tèKristmass)

IXProthrombin (tiÒn men ganTH víi xóc t¸c VTM K)

II

chèng ch¶y m¸u A: s½n HTVIIIFibrinogen (gan t¹o ra)I

- Ngoµi ra khi tiÓu cÇu vì cßn: serotonim, plaspholipit

- Qu¸ tr×nh ®«ng m¸u (3 g®)

v G®1: tæn th­¬ng, t/cÇu vì → prothromboplastin (v« ho¹t)

Prothromboplastin Thromboplastin*IV(Ca++), V, VIII, IX, XII(hay Thrombokinaza)

v G®2: Prothrombin Thrombin*Thrombokinaza

IV(Ca++), V, VII, X

v G®3: Fibrinogen Fibrin (sîi huyÕt)IV(Ca++), VIIIThrombin

àM¸u trong mach kh«ng ®«ng?

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 14

- Fibrinogen(-) ®Èy nhau → hoµ tan. D­íi t/d cña Thrombin mét sè mÊt ®¶o cùc → c¸c Fibrinogen (+) hót (-) → t¹o sîi

- B×nh th­êng thµnh m¹ch nh½n tr¬n → t/cÇu kh«ng vì, y/tèXII chØ h/® khi va bÒ mÆt gå ghÒ

- C¸c y/tè ë d¹ng v« ho¹t vµ tån t¹i c¸c chÊt chèng ®«ng: heparin (gan t¹o ra), antithrombin, antithromboplastin

2. øng dông

- CÇm m¸u: VTM K xóc t¸c cho gan tæng hîp prothrombin

Buéc vÕt th­¬ng → m¹ch co, t/cÇu vì → ↑thromboplastin

Thªm c¸c nh©n tè g©y ®«ng m¸u nh ­ thrombin CaCl2 …

- Chèng ®«ng: Heparin, antithrombin, antithromboplastin, Hirudin(®Øa), Citrat Natri 5%, Kalioxalat → oxalatcanxi ↓ (èng nghiÖm)

Nguyễn Bá Mùi

B. SINH LÝ TUẦN HOÀNI. Sinh lý tim

1. Đặc điểm cấu tạo

Nguyễn Bá Mùi

Sự khác nhauở một số loài vật

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 15

Nguyễn Bá Mùi

Tim của cá xương gồm ba bộ phậnvXoang tĩnh mạch, tâm nhĩ và tâm thất. v Phần trước tâm thất có bầu động mạch là phần gốc

của động mạch chủ phình to ra, không phải là bộphận của tim.

vGiữa các phần của tim cũng có màng van và có tác dụng như tim của động vật bậc cao.

Nguyễn Bá Mùi

Tim của cá xương

Hệ tuần hoàn của cá

Tâm thất

Tâm nhĩ

Xoang tĩnh mạch

Bầu động mạch

Cơ

Nguyễn Bá Mùi

Tim và mang cá

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 16

Nguyễn Bá Mùi

Nguyễn Bá Mùi

2, Đặc tính sinh lý của cơ tima.Tính hưng phấnHưng phấn là sự trả lời của cơ thể đối với những k/tv Cơ tim có khả năng hưng phấn khi ta dùng cá kích

thích như nhiệt độ, hoá chất, cơ học

Cơ Vân(I1 < I2 < I3)

Cơ tim

Nguyễn Bá Mùi

b. Tính trơ của cơ timv Pha trơ tuyệt đối: Nếu kích điện vào thời kỳ tâm thất co

thì cơ tim hoàn toàn khôngđáp úng.Nhờ có tính trơ tuyệtđối mà cơ tim không bao giờ co cứng như cơ vân

v Nguyên nhân do hứng phấn truyền từ hạch tự động làmcho tim co bóp, khi timđang co bóp lại phải nhận mộtkích thích ngoại lai (điện) do đó trở thành kích thích áctính tính cơ tim khôngđáp ứng

Kích thích

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 17

Nguyễn Bá Mùi

Pha trơ tương đối: Nếu kích thíchđiện thời kỳ tâm thất dãn, thì tim sẽ đáp ứng bằng một co bóp phụ mạnh hơn bình

thường gọi là co bóp ngoại lệ hay ngoại tâm thu

Nghỉ bù

Co bóp phụ

Kích thích

Nguyên nhân nghỉ bù là do hưng phấn từ hạch tự độngđến gặp thời kỳ không đápưng của co bóp ngoại lệ nênmất đi 1 nhịp và bắt vào nhịpsau

Nguyễn Bá Mùi

c, Tính tự động của tim* H¹ch xoang nhÜ . TÝnh HF cao, tù ®éng chÝnh

* H¹ch nhÜ thÊt (v¸ch liªn nhÜ): tù ®éng phô.

Keith- Flack (Remark)

Ashoff – Tawara(Ludwig–Bider)

Bã Hiss(Dogel)

Purkinje

→Bªn c¹nh hÖ tù ®éng cßn chÞu sù chi phèi cña TKTW

§Ó chøng minh = TN Stanius (c¸c nót buéc tim Õch)

* HÖ truyÒn dÉn: Hiss (2 nh¸nh) & tËn cïng sîi Purkinje

Õch: h¹ch Dogel

Nguyễn Bá Mùi

Tim cá có 2-3 trung khu tự động (khởi điểm nhịptim)v Loại A: có 3 khởi điểm nhịp tim: một phân bố ở xoang

TM và ống Cuvier, một ở tâm nhĩ và 1 ở giữa tâm nhĩ vàtâm thất.

VD cá chình, cá dưa.v Loại B: có 2 khởi điểm nhịp tim, một phân bố ở xoang

TM, còn một ở giữa tâm nhĩ và tâm thất. VD: cá sụn.

v Loại C: có 2 khởi điểm nhịp tim, một ở tâm nhĩ và một ởtâm thất, các ác xương ( trừ cá chình) thuộc loại này

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 18

Nguyễn Bá Mùi

3. Chu kì timđập, van tim, tiếng tima. Chu kỳ đậpTim co dãnđảm bảo cho máu tuần hoàn không ngừng.Mỗi lần tim co dãn gọi là chu kỳ tim đập.Mỗi chu kỳ bao

gồm 5 kỳ,ở động vật cao mất 0.8s

Nhĩ co 0.1 s; Nhĩ dãn 0.7 sThất co 0.3 s; Thất dãn 0.5 sTim nghỉ 0.4 s

Nguyễn Bá Mùi

b, Van tim: Bảng so sánh van tim giữa cá và độngvật bậc cao

- Có 2 van: van nhĩ thất,van ĐM- Còn giữa xoang TM và tâm nhĩcó cơ phát triển giống như một 1 van- Tác dụng : cho máu chảy theo 1 hướng(từ tâm nhĩ xuống tâm thất, từ tâm thất ra động mạch

Tim có 4 van: 2 van nhĩ thất,2 van ĐM- van nhĩ thất:là van 3 lá- van ĐM: Là van bán nguyệt* Tác dụng : cho máu chảy theo 1 hướng(từ tâm nhĩ xuống tâm thất, từ tâm thất ra động mạch

CáĐộng vật bậc cao

Nguyễn Bá Mùi

c, Tiếng timTrong chu kỳ co bóp của tim do sự đóng mở của các van phát ra âmthanh gọi là tiếng tim.Một chu kỳ ta ngheđược 2 tiếng

Tiếng thứ 2 Tiếng tâm trương, ứng với tâm thất dãnNguyên nhân: do van ĐM đóng- Đặc điểm: âm thanh cao, xuất hiện gọnvà sắc, ký sắc là “tụp”(do thành ĐM mỏng, thời gian ngắn là do 2 van đóngcùng 1 lúc )

Tiếng thứ nhấtTiếng tâm thu,ứng với kỳ tâm thất co-Nguyên nhân: do 2 van nhĩ thất đóngcộng với sự rung của dây chằng.-Đặc điểm: Tiếng này âm trầm, đục(do cơtâm thất dày), thời gian kéo dài, ký âm là“Pùm”

Ý Nghĩa: Nghe tiếng tim để tính tần số tim đập trong 1 phút và đểchuẩn đoán các bệnh về tim mạch- Hẹp van nhĩ thất bẩm sinh- Hở van gây ra âm thanh phụ gọi là tiếng thổi+ Hở van nhĩ thất: “pùm –xì - tụp”+ Hở van ĐM: “pùm – tụp – xì”

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 19

Nguyễn Bá Mùi

§iÖn tim• Nguyªn t¾c+ HF→ chªnh lÖch ®iÖn thÕ → sãng ®i lªn+ HF lan to¶→ ®iÖn thÕ↓→ sãng ®i xuèng+ Toµn bé TN hoÆc TT HF→ k0 chªnh lÖch→ n»m ngang

R

P

Q S

T

P

PQ QRSST

T

biÕn ®éng ®iÖn thÕ trong TB c¬ TNbiÕn ®éng ®iÖn thÕ trong TB c¬ TT

Nguyễn Bá Mùi

+ §o¹n PQ: biÓu thÞ HF tõ TN→ TT, sãng Q (TT b¾t ®Çu HF)

+ Nhãm QRS: tr¹ng th¸i HF cña TT tr­íc khi co, nhãm nµy dècdo HF truyÒn nhanh trong TT

• Ph©n tÝch c¸c sãng

+ Sãng P: HF tõ Keith-Flack à nhÜ ph¶i HF tr­íc (-), cßn nhÜ tr¸ich­a HF (+) → chªnh lÖch ®iÖn → sãng ®i lªnKhi HF lan sang TN tr¸i → chªnh lÖch ↓ → sãng ®i xuèngKhi c¶ TN ®Òu HF → k0 cßn chªnh lÖch → sãng n»m ngang

+ §o¹n ST: n»m ngang do toµn bé TT ®· HF

+ Sãng T: TT kh«i phôc: vïng HF tr­íc (TT ph¶i) kh«i phôc tr­íc, HF sau kh«i phôc sau→ chªnh lÖch→ sãng ®i lªn. Khi 2 bªn kh«i phôc→ chªnh lÖch gi¶m dÇn→ sãng ®i xuèng. §Õn khi hÕt→ sãng n»m ngang

Nguyễn Bá Mùi

II, Sinh lý mạch quản

Sù khuyÕch t¸n gi÷aTB vµ m¸u

§M

TM

Mao m¹ch

HÖ m¹ch

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 20

Nguyễn Bá Mùi

1.Tuần hoàn máu trongđộng mạch1.1. Máu chảy trong động mạchv Máu chảy trong động mạch tuân theo quy luật động lực học thể

lỏng, tức là máu chảy từ nơi áp lực cao đên nơi có áp lực thấp và cónhững đặc điềm sau:

+ Máu chảy trongđộng mạch có đường kính lớn nhanh hơn ở các độngmạch có đường kính nhỏ.

+ Máu chảy trongđộng mạch với tốc độ không đồng đều.

+ Máu chảy trong mạch quản có hiện tượng phân dòng

+ Lượng máu chảy qua mạch quản trong một đơn vị thời gian tỷ lệthuận với hiệu số áp lực của máu

Q = (Pa-Pv)R

Nguyễn Bá Mùi

1.2 Huyết áp động mạch

Hình ảnh đo huyết áp

Nguyễn Bá Mùi

v Huyết áp là áp lực của máu lên thành mạch. Pa Huyết áp động mạchrất lớn. Pv huyết áp tĩnh mạch rất nhỏ không đáng kể coi như bằngkhông, từ đó ta rút ra: Pa = QR

v Vậy huyết áp tỷ lệ thuận với lượng máu tim co bópđẩy ra và sứccản của thành mạch.

v Tính đàn hồi của thành mạch: Nhờ tính đàn hồi của thành mạch đãlàm giảm sức cản, đỡ tốn công của tim. Tạo dòng máu chảy liên tục, vì khi tim co đẩy máu vàođộng mạch, khi tim dãn thìđộng mạch lạico đẩy máuđi.

v Tĩnh mạch có tính dãn nở nên dự trữ được máu, khi cơ thể bị mấtmáu tĩnh mạch co lại đẩy máu ra cung cấp cho mô bào tổ chức.

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 21

Nguyễn Bá Mùi

2, Tuần hoàn máu trong tĩnh mạch

v Tĩnh mạch là đường dẫn máu về tim

vÁp lực máu trong tĩnh mạch khoảng 5 – 15 mm Hg

vMáu chảy trong tĩnh mạch do: lực hút của timv TM xa tim có van một chiều

Nguyễn Bá Mùi

3, Tuần hoàn máu trong mao mạch

Nguyễn Bá Mùi

Tuần hoàn máu trong mao mạch

v Mao mạch là nơi tiếp giáp giữa động mạch và tĩnh mạch.

v Mao mạch có thành rất mỏng, có thể chỉ co 1 lớp tế bàogọi là tế bào nội bì.

v Mao quản chiếm 10% khối lượng cơ thế. Riêng mao quảnda chứa 16 – 20% lượng máu dự trữ. Khi cơ không hoạtđộng chỉ có 100 – 200 mq/mm3 cơ ở trạng thái dãn, khihoạt động có 3000mq/mm3 ở trạng thái dãn.

3/29/2010

Nguyễn Bá Mùi 22

Nguyễn Bá Mùi

Nguyễn Bá Mùi

Điều tiết hoạt động của tim, mạchv Thể dịch

Tuyến trên thận tiết Adrenalin, Noradrenalin gây co mạch, tim đập nhanh, tăng huyết áp.

Tyroxin của tuyến giáp làm timđập nhanh.Xianap thần kinh phó giao cảm tiết Acetylcolin gây dãn

mạch, tim đập chậm.Renin: do tế bào cầu thận tiết ra, có tác dụng biến

Hypetesinogen (koh/đ) thành Hypetesin (h/đ), có tác dụnglàm co mạch máu nhỏ, tăng huyết áp.