Met gelijken tred

De sociale klim van de families de Richardot en Schetz/d’Ursel in de

Zuidelijke Nederlanden gedurende de 16de en 17de eeuw

AmbtsadelTabbaardadelBriefadelGentry

ZwaardadelUradelNobility

Van robins tot très grands nobles

Uiterlijke kenmerken: carrière, status, titulatuur, conspicuous consumption en leisure

Overlevingstechnieken: netwerkvorming, huwelijkspolitiek, vermogensdoorstroming (Bourdieu, Veblen, Stone, Chaussinand-Nogaret, Habakkuk, Slater, Sabean, Goody, Clay, Thompson, Kooijmans, Van Dormael, De Vlieger-Dewilde enz.)

Opwaartse sociale mobiliteit

Professioneelvan noblesse de robe tot noblesse d’épée

Familiaalvan Schetz

tot de Bournonville

Territoriaalvan heren van Barly

tot prinsen van Steenhuize

Installatieprocesvan les pays en haut

naar les pays d’embas

Assimilatieprocesvan statusverwerving

tot keeping up appearances

Bronnenmateriaal• Professioneel (netwerkvorming):

biografieën / legerpatenten / al of niet uitgegeven briefwisseling (Granvelle, Lipsius, Rubens …)

• Familiaal (huweliijkspolitiek): huwelijkscontracten / adelspatenten / genealogieën van aangetrouwde geslachten

• Territoriaal (vermogensdoorstroming):

koopcontracten / testamenten + codicils / plaatselijke geschiedenissen

ARAB, fonds d’UrselPapiers personnels: R39-40, L405-430bis e.a.Actes relatifs aux biens: R55-172, L 666-1441

Stamboom Richardot-Grusset

1660-1701Claude IIX 1694Marie-Françoisede Bournonville(1663-1742) =

1661Jeanne-Albertine=

1663-1691 (?)François-Alexandre=

1663Naamloos=

1664 - ?Eugène-Albert-Joseph=

1667 - ?Jeanne-Anne=

1613-1641Albert=

1615-1634Ambroise=

1617-1670Claude IX 1651Thérèse de Merode(1631-1668)=

1619-1680AlexandreX 1659Claire-Eugénied’Ursel(1633-1701)

1621- 1697 (?)Jeanne-FrançoiseX (voor 1639)François-Gabrielde Rodoan=

1569-1620FrançoiseX 1587Conrard Schetz/d’Ursel1553 – 1632

1570-1614Jean+

1571Marie=

1572 - ?MargueriteX 1589Etienne Fauche de Dompré

1574-1600François=

1575-1628Pierre+

1577 - ?Marie+

15 78Arnould=

1579-1640GuillaumeX 1610Anne de Rye1595 - 1637

1580-1606Antoine=

1582-1657JeanneX 1602Antoine Poupetde la Baulme(+ 1605)

1585-1600Charles=

Jean Richardot(1540-1609)

Anne Courcol de Baillencourt(1546-1595)X 1568

X: gehuwd met :nakomelingen gekend= sterft als kind of kinderloos+ religieus

Van les pays en haut naar les pays d’embas

Franche - Comté

Besançon

ArtesiëArras

Brussel

Cambrai

François Richardot

Jean Grusset dict Richardot

Champlitte

Van les pays en haut naar les pays d’embas

François Richardot (1507-1574) Jean Grusset dict Richardot(1540-1609)

Van Schmalkalden over Maastricht naar Antwerpen

Erasmus Schetz (1480-1550)

Gaspar Schetz (1527-1605)

Melchior Schetz (1516-1577)

Balthazar Schetz (ca. 1520-1586)

Opleiding en netwerkvorming

Justus Lipsius

Pieter-Paul RubensPhilips Rubens

Jean Richardot jr.

Guillaume Richardot

Antoine Richardot

Van noblesse de robe tot noblesse d’épée

Jean Richardot jr.(1570 – 1614)

Pierre Richardot (1575 –1628)

Guillaumede Richardot(1579 – 1640)

Conrard Schetz/d’Ursel (1553 –1632)

François Richardot (1574 –1600)

Antoine Richardot(1580 – 1606)

Albert de Richardot(1613 – 1641)

Ambroise de Richardot( 1615 – 1634)

Alexandre de Richardot(1619 – 1680)

Claude I de Richardot (1617 – 1670)

2e generatie 3e generatie

Claude II de Richardot(1660 – 1701)

2e generatie1e generatie

4e generatie

Politiek-religieus

Militair

Van Schetz tot de Bournonville

Titulatuur Richardot

012

3456

78

Ade

llij

ke t

itul

atuu

r *

Richardot 1 Richardot 2

*: 1 = (ge)adel(d) zonder titel; 2 = ridder; 3 = baron; 4 = burggraaf; 5 = graaf; 6 = markies; 7 = prins; 8 = hertog

*: 1 = (ge)adel(d) zonder titel; 2 = ridder; 3 = baron; 4 = burggraaf; 5 = graaf; 6 = markies; 7 = prins; 8 = hertog

ridder1

(baron)

graaf

(prins) prins

ridder2

Van Schetz tot de BournonvilleHuwelijkspolitiek Richardot

0123456789

Ade

llij

ke t

itul

atuu

r *

Richardot 1 Huwelijksstrategie 1Richardot 2 Huwelijksstrategie 2

Schetz (d’Ursel)

de Baillencourt Fauche de Dompré

de la Baulme

de Rye de Merode

d’Ursel

de Bournonville

de Rodoan

*: 1 = (ge)adel(d) zonder titel; 2 = ridder; 3 = baron; 4 = burggraaf; 5 = graaf; 6 = markies; 7 = prins; 8 = hertog

*: 1 = (ge)adel(d) zonder titel; 2 = ridder; 3 = baron; 4 = burggraaf; 5 = graaf; 6 = markies; 7 = prins; 8 = hertog

Dubbele alliantie Richardot – Schetz d’Ursel

Jean Grusset dict Richardot x Anne Courcol de Baillencourt

Guillaume de Richardot x Anne de RyeConrard I Schetz/d’Ursel x Françoise Richardot

Conrard II d’Ursel x Anne-Marie de Robles

Alexandre de Richardot x Claire-Eugénie-Albertine d’Ursel

Claude II de Richardot x Marie-Françoise de Bournonville

Titulatuur Richardot vs. Schetz/d’Ursel

1526

1558

1567

1581

1587

1590

1600

1602

1621

1623

1638

1651

1657

1672

1700

1716

Richardot

0

1

2

3

4

5

6

7

8A

del

lijk

e ti

tula

tuu

r*

Richardot Schetz/d'Ursel

*: 1 = (ge)adel(d) zonder titel; 2 = ridder; 3 = baron; 4 = burggraaf; 5 = graaf; 6 = markies; 7 = prins; 8 = hertog

*: 1 = (ge)adel(d) zonder titel; 2 = ridder; 3 = baron; 4 = burggraaf; 5 = graaf; 6 = markies; 7 = prins; 8 = hertog

ridder(baron)

graaf

(prins) prins

Schetz/d’Ursel

ridderbaron

graaf

hertog

burggraaf

Huwelijkspolitiek Richardot vs. Schetz/d’Ursel

*: 1 = (ge)adel(d) zonder titel; 2 = ridder; 3 = baron; 4 = burggraaf; 5 = graaf; 6 = markies; 7 = prins; 8 = hertog

*: 1 = (ge)adel(d) zonder titel; 2 = ridder; 3 = baron; 4 = burggraaf; 5 = graaf; 6 = markies; 7 = prins; 8 = hertog

Schetz/ d'Ursel huwelijk

0

1

2

3

4

5

6

7

8

Schetz/d'Ursel huw elijk Schetz/d'Ursel titulatuur

d’Arenbergde Bournonville

de SalmDe Lobkowicz

de Stain

de Ferraris

Ferrero-Fieschi

de Mun

d’Harcourt

de Rumigny

de Cuvelier

de Bournonvillede Melun

de la Tour et Tassisde Hornes

de Richardotde Jauchede Roblesd’Oigniesde Bernemicourt

de Richardot

de Marnix

Vleminck

d’Aubermont

Hoen de Hoensbroeck

van Stackenbroeckvan Ursel

Huwelijkspolitiek Richardot vs. Schetz/d’Ursel

*: 1 = (ge)adel(d) zonder titel; 2 = ridder; 3 = baron; 4 = burggraaf; 5 = graaf; 6 = markies; 7 = prins; 8 = hertog

*: 1 = (ge)adel(d) zonder titel; 2 = ridder; 3 = baron; 4 = burggraaf; 5 = graaf; 6 = markies; 7 = prins; 8 = hertog

Richardot huwelijk

0

1

2

3

4

5

6

7

8

Richardot huw elijk Schetz/d'Ursel huw elijk Schetz/d'Ursel titulatuur

Van heren van Barly tot prinsen van Steenhuize

Barly Boiry Ste Rectrude

Lewarde

Lembeek

Petegem

Dottenijs-Lassus

Asper-ZingemLaken

SainsEnim

GalmaardenAubers

Langemark

Lendelede

AlveringemSteenkerke

SteenhuizeAvelgem

Tielt-ten-hove

1609

baronnie

Jeanne de Richardot

Françoise Richardot

*: = bezittingen; = bezittingen met significante bebouwing; = bezittingen met significante bebouwing (reeds tijdens leven verkocht); = bezittingen naar vrouwelijke linie

*: = bezittingen; = bezittingen met significante bebouwing; = bezittingen met significante bebouwing (reeds tijdens leven verkocht); = bezittingen naar vrouwelijke linie

Barly Boiry Ste Rectrude

Lewarde

Steenhuize LembeekDottenijs-LassusAvelgem

Galmaarden

Laken

SainsEnim

Aubers

Langemark

Lendelede

Tielt-ten-hove

1609 - 1701

Aarsele

HerzeleBouchem

Beaulieu

graafschap

prinsdom

*: = bezittingen; = bezittingen met significante bebouwing; = bezittingen met significante bebouwing (reeds tijdens leven verkocht); = bezittingen naar vrouwelijke linie

*: = bezittingen; = bezittingen met significante bebouwing; = bezittingen met significante bebouwing (reeds tijdens leven verkocht); = bezittingen naar vrouwelijke linie

Van heren van Barly tot prinsen van Steenhuize

(1587-1604)

(1604-1687)

Woning te Arras (rue de St. Jean)

2 woningen te Mechelen (achter Hanswijkkerk)

(1568/1586)

(1569/1573-ca. 1580)

Hôtel de la Faille (Gasthuysstrate/Markiesstraat)

Hôtel de Champagney (Twaalf-Apostelenstraat)

Jean Grusset dict Richardot

Stadswoningen

Maisons de plaisance

Hof van plaisantie te Lembeek Jean Grusset dict Richardot

Guillaume de Richardot

(1591-ca. 1625)

(1618-1701)

Baljuwshuis te Galmaarden

(ca. 1632-1701)

Hof te Droetbeke (Laken)

Scheldeburcht te Avelgem

Jeanne de Richardot

(1605-1701)

Hof van plaisantie te Steenhuize

(1628-1701)

Maisons de plaisance

Barly, BoiryAubersSteenhuize, Avelgem, Galmaarden-Dottenijs,

Lembeek, Tielt-ten-hove, Berchem, Beaulieu, …

1660-1701Claude IIX 1694Marie-Françoisede Bournonville=

1661Jeanne-Albertine=

1663-1691 (?)François-Alexandre=

1663Naamloos=

1664 - ?Eugène-Albert-Joseph=

1667 - ?Jeanne-Anne=

heervan

Dottignies

baronvan

Lembeek

(+ 800.000 fl)Jean Richardot

(1540-1609)Anne Courcol de Baillencourt

(1546-1595)X 1568

Vermogensdoorstroming

80.000 flgronden te Laken

1585-1600Charles=

1570-1614Jean+

1574-1600François=

1579-1640GuillaumeX 1610Anne de Rye1595 - 1637

1580-1606Antoine=

1575-1628Pierre+

1569-1620FrançoiseX 1587Conrard Schetz1553 – 1632

1571Marie=

1572 - ?MargueriteX 1589Etienne Fauche de Dompré

1577 - ?Marie+

1578Arnould=

1582-1657JeanneX 1602Antoine Poupetde la Baulme(+ 1605)

1613-1641Albert=

1615-1634Ambroise=

1617-1670Claude IX 1651Thérèse de Merode(1631-1668)=

1619-1680AlexandreX 1659Claire-Eugénied’Ursel(1633-1701)

1621- 1697 (?)Jeanne-FrançoiseX (voor 1639)François-Gabrielde Rodoan=

Tielt-ten-hove, Aubers,Lendelede, Langemarkgrote huis te Brussel Barly, Boiry,

Lewarde, Sains, Enim

Galmaarden-Dottenijs,Lassus, Lembeek, Laken, kleinere huizen te Brussel

heervan

Dottignies

baronvan

Lembeek

(+ 800.000 fl)Jean Richardot

(1540-1609)Anne Courcol de Baillencourt

(1546-1595)X 1568

Vermogensdoorstroming

Barly, BoiryAubersSteenhuize, Avelgem, Galmaarden-Dottenijs,

Lembeek, Tielt-ten-hove, Berchem, Beaulieu, …

1660-1701Claude IIX 1694Marie-Françoisede Bournonville=

1661Jeanne-Albertine=

1663-1691 (?)François-Alexandre=

1663Naamloos=

1664 - ?Eugène-Albert-Joseph=

1667 - ?Jeanne-Anne=+ Gronden te

Laken, Kerkhove, Rekkem

(- 344.000 fl)

+ 36.000 fl + 36.000 flSteenkerke,Alveringem

+ Steenhuize, Avelgem, Ter Muncken(Waarmaarde, Otegem, Bossuit, Outrijve, Heestert, St-Denijs)

1613-1641Albert=

1615-1634Ambroise=

1619-1680AlexandreX 1659Claire-Eugénied’Ursel(1633-1701)

1621- 1697 (?)Jeanne-FrançoiseX (voor 1639)François-Gabrielde Rodoan=

1585-1600Charles=

1574-1600François=

1579-1640GuillaumeX 1610Anne de Rye1595 - 1637

1580-1606Antoine=

1575-1628Pierre+

1569-1620FrançoiseX 1587Conrard Schetz1553 – 1632

1571Marie=

1572 - ?MargueriteX 1589Etienne Fauche de Dompré

1577 - ?Marie+

15 78Arnould=

1582-1657JeanneX 1602Antoine Poupetde la Baulme(+ 1605)

Lembeek, Dottenijs, LassusAsper, Zingem, Petegem,Tielt-ten-hove, Galmaarden,Lendelede, Langemark + 40.000 fl

+ Steenhuize, Heestert, Berchem

+ Avelgem, Ter Muncken (Waarmaarde, Otegem, Bossuit, …), Beaulieu

80.000 flgronden te Laken

1617-1670Claude IX 1651Thérèse de Merode(1631-1668)=

1570-1614Jean+

Barly, Boiry, Lewarde,Sains, Enim, Aubers,Laken, huis te Brussel

Charles-Joseph d’Ursel x Louise-Victoire-Marie-Josephe-Françoise Ferrero-Fieschi

Wolfgang-Guillaume d’Ursel x Flore d’Arenberg

Charles d’Ursel x Eléonore de Lobkowicz

Philippe-Albert d’Ursel x Marie-Marguerite de Cuvelier

Conrard-Albert d’ Ursel x Eléonore de Salm

Wolfgang-Guillaume de Bournonville xHonorine-Angeline d’ Ursel

Michel-Joseph de Bournonvile

Anne-Françoise de BournonvilleMaximilien-Casimir de BournonvilleFrançois-Joseph de Bournonville xBénédicte-Charlotte d’Ursel

Jean-François de Bournonville xClaire-Ferdinande de Sainte Aldegonde

Claude II de Richardot xMarie-Françoise de Bournonville

Alexandre-Hippolyte de Bournonville xJeanne-Ernestine d’Arenberg

Alexandre de Richardot xClaire-Eugénie-Albertine d’Ursel

Conrard II d’Ursel xAnne-Marie de Robles

Guillaume de Richardot xAnne de Rye

Claude I de Richardot xThérèse de Merode

Conrard Schetz:d’Ursel xFrançoise Richardot

Antoine de la Baulme xJeanne de Richardot

Alexandre de Bournonville xAnne de Melun-d’Espinoy

Jean Grusset dict Richardot xAnne de Baillencourt

Louis de la Baulme xCathérine de Bruges

Gaspard d’Ursel xCatharina van Ursel

Oudart de Bournoville xMarie-Christine d’Egmont

Vermogensdoorstroming

+ Steenhuize + Galmaarden+ Lembeek

- Steenhuize - Galmaarden+ Lembeek

de la BaulmeRichardotSchetz/d’Urselde Bournonville

40.000 fl.

- Tielt-ten-hove,- Dottenijs, Avelgem,- Heestert, Kerkhove,

- Nieuwgoet +1791

+1701

Pierre-Albert d’Ursel xChrestienne de Bernest

François d’Ursel xHonorine de Hornes